2560-12-09 สถานธรรมหงเต้า จ.เชียงราย

西元二〇一七年嵗次丁酉十月二十二日          仙佛慈悲訓
วันเสาร์ที่ ๙ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๖๐      สถานธรรมหงเต้า  จ.เชียงราย
พระโอวาทหนึ่งในแปดเซียนท่านหลี่เถียไกว่ 
  อย่าอยู่อย่างรอวันตายจนไร้ค่า       ปลุกปัญญาขึ้นท่ามกลางความแปรเปลี่ยน
ทุกเรื่องราวทั้งร้ายดีที่หมุนเวียน        จงใช้เรียนเพื่อรู้ให้จิตสูงส่ง
                   เราคือ
  หนึ่งในแปดเซียนหลี่เถียไกว่         รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา      ลงสู่แดนโลก แฝงกายอัญชุลี
องค์มารดา       ถามเมธีทุกท่านสราญฤๅ

  ถนัดมองออกจนลืมมองตน           ทิฐิจนหลงผิดไม่ฟังบ้าง
อนิจจาตาไม่ดูหูไม่ฟัง                   คนลุ่มหลงไม่ว่างทบทวนตน
อริยะไม่เจาะจงมองใครผิด              จ้องจดจ่อไม่พ้นจิตอกุศล             
ราศีอันหมองเศร้าเคล้าแววกังวล       ธรรมธาตุ[1]เป็นเพียงจิตพ้นอารมณ์
ฝึกที่กายแค่ที่ใจคะนึง                   ฟอน[2]กองหนึ่งเถ้าจองแทนอาศรม[3]  
คนเท่าไรจำบำเพ็ญญาณไม่กลม        ปฏิบัตินั้นทำการสมคุณธรรม
วันนี้โลกในความคิดปุถุชน              ดั่งถนนไม่สิ้นสุดสายน้ำ
ธรรมใดสิ่งมีเกิดดับลำนำ               พูดคิดทำเที่ยงตรงเดินปลอดภัย

ที่เกิดล้วนแท้จริงใช่มายา               ถัดไปเป็นปัญหาหรือทางแก้ไข
ก่อนตายเจ็บแก่เตือนให้เข้าใจ          เคี่ยวเข็ญทุกข์ให้ตั้งใจใฝ่บำเพ็ญ
คนรู้คนทำลายกันไม่รู้                  สติอยู่กับความจริงที่เห็น
ไม่มีอะไรแล้วยังจะเป็น                 ถ้าเพื่อบำเพ็ญต้องรู้ระงับเหตุ
อยากพ้นเวรพ้นกรรมต้องอภัย         อยากพ้นว่ายเวียนต้องละกิเลส
ไม่สร้างกรรมต้องชนะอารมณ์เจ็ด[4]     เมื่อสำเร็จไม่ต้องเหนื่อยตลอดกาล

                                                                 ฮา  ฮา  หยุด

---

[1] ธรรมธาตุ          ธรรมารมณ์  อารมณ์ที่ใจรู้, อารมณ์ที่เกิดทางใจ

[2] ฟอน                กองฟอน กองขี้เถ้าศพที่เผาแล้ว

[3] อาศรม             ที่อยู่ของนักพรต

[4] อารมณ์เจ็ด        ความรัก  ความโกรธ  ความสุข  ความเศร้า  ความแค้น 
                        ความอยาก  ความยินดี

พระโอวาทหนึ่งในแปดเซียนท่านหลี่เถียไกว่
หากเราเข้าใจธรรม กระจ่างในธรรมจากการฟังธรรมะ จะทำให้เกิดความปิติใจอาบอิ่มใจ เกิดความปรีดิ์เปรมเกษมใจ จนลืมกินลืมนอน สุขจนล้นปรี่นอนไม่หลับ กินไม่ลง ทุกท่านเคยเป็นสุขแบบนั้นบ้างไหม
ถือว่าเป็นโอกาสดีที่ได้มาร่วมผูกบุญสัมพันธ์กันดีไหม (ดี)  อย่าเพิ่งรำคาญคนพิการอย่างเรานะ รำคาญไหม (ไม่รำคาญ) หรือท่านอาจจะพูดในใจ ตัวเองยังเอาไม่รอดจะมาสอนอะไรฉัน ใช่ไหม (ไม่ใช่)  คิดแบบนี้หรือเปล่านะ (ไม่คิด)
การได้ค้นพบความธรรมดาสามัญนั่นแหละ ที่สามารถทำให้กลายเป็นสิ่งที่ไม่ธรรมดาสามัญ เราอยู่ในโลกมนุษย์ เรารู้จักหยกได้ก็เพราะต้องผ่านการเจียระไนจากแร่หินหรือหินธรรมดา ใช่หรือไม่ (ใช่)  เรารู้จักทองคำได้ก็ต้องผ่านการหล่อหลอมและค้นพบสิ่งที่มีค่าในที่สิ่งที่ดูธรรมดาสามัญจากพื้นดิน ใช่หรือไม่ (ใช่)  
ฉะนั้นเกิดเป็นคนสิ่งที่สำคัญคือ อย่าขลาดกลัวในการที่จะค้นหาความถูกต้องดีงามในใจตน เกิดเป็นคนอย่าขลาดกลัวต่อความเพียรพยายามที่จะหาคุณค่าความดีงามที่ประเสริฐที่สุดในชีวิตตน  “สัจธรรมที่แท้จริงยังค้นพบได้ในความทุกข์บนโลกมายา เทพเทวายังพบได้ในความเป็นคน”  ฉะนั้นหากมนุษย์ไม่ขลาดกลัวต่อความเพียรพยายามที่จะใฝ่หาสิ่งที่ถูกต้องดีงาม อย่างสู้ไม่ถอย ผิดยอมแก้ไข เพียรพยายามค้นหาสิ่งที่ดีที่สุด ในชีวิตที่อัปลักษณ์ ในชีวิตที่ไม่สมบูรณ์แบบ หาให้ได้ หาให้พบอย่างไม่ย่อท้อ มีหรือเราจะไม่พบสิ่งล้ำค่าในใจเรา
พระพุทธะที่ท่านกราบไหว้ ยังต้องเกิดกายมาเป็นมนุษย์สามัญ แล้วนับประสาอะไรกับตัวเรา เราก็เกิดกายมาเป็นคนธรรมดาสามัญ ใช่หรือไม่ (ใช่)  จะต่างกันก็ตรงที่ว่า ในคนธรรมดาสามัญ ถ้าไม่ขลาดกลัว มีความหาญกล้าในการที่จะค้นหาความดีอันประเสริฐ ค้นหาคุณค่าอันยิ่งใหญ่ ที่มีมากกว่าการเกิดเป็นคนตลอดชีวิตอย่างไม่ย่อท้อ ไม่ยอมแพ้ มุ่งมั่นในสิ่งที่ดีอย่างสุดจิตสุดใจ ผิดก็แก้ไข ดีก็ทำต่อไปไม่ย่อท้อ คนเช่นนี้ทั้งชีวิตจะไม่พบสิ่งที่ดีที่สุดในชีวิตหรือ ต้องพบในสักวัน อย่ากลัวความยากลำบาก ขอเพียงเกิดเป็นคน อย่าสูญสิ้นความดีงาม เพราะแพ้ใจตัวเอง  ฉะนั้นอย่าได้ดูถูกดูเบาคุณค่าในตน หินธรรมดายังมีวันเจิดจรัสกลายเป็นหยก กลายเป็นทอง กลายเป็นเพชร  เทพเทวาล้วนเกิดกายมาจากความเป็นคน แล้วนับประสาอะไรกับตัวเรา ถ้ามีความเพียรมุ่งมั่นในสิ่งที่ถูกต้องดีงามอย่างไม่ย่อท้อ สู้จนสุดจิตสุดใจ มีหรือเราจะไม่พบสิ่งที่ดีงามในใจตัวเอง ใช่หรือไม่ (ใช่)  ขอเพียงอย่าดูถูกดูเบาตัวเองว่าเกิดมาดีได้แค่นี้ ทำได้แค่นี้ ใช่ไหม (ใช่)  ลองดูเราสิ พิการอย่างนี้ ก็ยังกลายเป็นพุทธะสิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้คนกราบไหว้ แล้วตัวท่านที่สมบูรณ์พร้อมทุกอย่าง ไยจึงปล่อยให้ใจพิการในความดีงาม และความถูกต้องกันเล่า
อย่าดูถูกว่าตัวเองไม่รู้ คงไม่มีวันศึกษาธรรมแล้วพ้นทุกข์ได้ อย่างนั้นเราขอถามท่านว่า โดยส่วนใหญ่เรารู้จักคนมากเราก็ทุกข์มาก ยิ่งเรารู้จักเขามากเท่าไรเราก็ยิ่งทุกข์มาก เราว่าเรารู้จักเขา เราเกลียดเขาเพราะว่าเรารู้ว่าเขานั้นเป็นอย่างไร เราไม่ชอบเขาก็เพราะเราคิดว่าเรารู้  ฉะนั้นคนที่พ้นทุกข์คือคนที่รู้หรือคนที่ไม่รู้ โดยส่วนใหญ่ทุกข์เพราะเราคิดว่าเรารู้ ใช่ไหม  “ฉันรู้จักเธอและฉันก็ทุกข์เพราะเธอ เธอไม่ต้องมาพูดเพราะฉันรู้จักเธอดี”  เราทุกข์เพราะเราพูดว่าเรารู้หรือเราไม่รู้ (รู้)  ที่เราว่าเขาไม่ดีเพราะเรารู้ว่าอะไรดี แล้วเขาทำแบบนี้ไม่ดีเราเลยว่าเขา ใช่ไหม อย่างนั้นความรู้ทำให้เราทุกข์หรือไม่ทุกข์ (ทุกข์)  อย่างนั้นควรไม่รู้หรือควรรู้ (ไม่รู้) รู้มากๆ ทุกข์มากกว่า หรือไม่รู้ทุกข์มากกว่า (รู้)  
เราบอกว่าเรารู้เขามากเท่าไร ก็ทำให้เราทุกข์ ใช่ไหม (ใช่)   แต่ถ้าเราไม่รู้แล้วเขาทำให้เราทุกข์ เราก็จะเจ็บน้อยกว่าใช่ไหม (ใช่) เพราะอะไรหรือ (เพราะเราไม่รู้)  บางครั้งเรามักจะคิดว่า การศึกษาทางการเรียนรู้ธรรม ต้องรู้มากๆ เพื่อจะได้พ้นทุกข์ ต้องรู้มากๆจะได้เก่ง ฉลาด เท่าทันโลก เพื่อจะได้เก่งเท่าทันคนไม่ถูกใครหลอกลวง แต่คนโง่กับคนฉลาดเวลาถูกหลอกใครเจ็บมากกว่ากัน (คนฉลาด)  ท่านก็รู้ เวลาเราโง่แล้วเราถูกเขาทำร้ายเราบอกไม่เป็นไร ใช่ไหม (ใช่)  ก็ฉันไม่รู้ ใช่หรือเปล่า (ใช่)  ถ้าฉันรู้แล้วถูกคนทำให้ฉันทุกข์ ถูกทำให้ฉันโง่นี่ เจ็บกว่าไหม (เจ็บ)  
ฉะนั้นถึงวันนี้ที่เราบอกว่า  ฟังธรรมไม่รู้เรื่องหรอก ความรู้ก็ไม่ค่อยมี จะรู้จะเข้าถึงธรรมได้ยังไง เป็นไปไม่ได้หรอก แต่บางทีเราว่าไม่รู้อาจจะเข้าถึงธรรมได้มากกว่าพวกที่รู้อีกนะ ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วพวกที่ไม่รู้อาจจะพ้นทุกข์มากกว่าพวกที่รู้ ใช่หรือไม่ (ใช่)
ฉะนั้นเรียนรู้ธรรมควรรู้หรือไม่รู้ดี วันนี้เรามาฟังธรรมเพราะเราอยากได้ความรู้ ใช่หรือไม่ (ใช่) และยิ่งฟังมากๆเผื่อเราจะได้ยิ่งรู้ชัดยิ่งขึ้น ถูกหรือไม่ (ถูก)  แต่บ่อยครั้งสิ่งที่เรารู้ เป็นเพียงแค่การรู้ ไม่ใช่เรียกว่าปรีชาญาณ  “ปรีชาญาณ คือญาณอันแจ่มแจ้งเห็นชัด” บ่อยครั้งสิ่งที่เรารู้ เป็นแค่เพียงการรู้หาใช่ปรีชาญาณ หมายความว่าอย่างไรหรือ ก็หมายความว่าโดยส่วนใหญ่เรามักจะชอบฟัง ฟังแล้วก็ถมความรู้ตัวเองให้เต็มๆ ให้มากๆ แต่กระจ่างแจ้งสักเรื่องหนึ่งมีไหม (ไม่มี)  จึงเหมือนคนที่รู้มากแต่ไม่รู้จริง ใช่หรือไม่ (ใช่)  หรือที่มนุษย์ชอบพูดว่า ความรู้ท่วมหัวเอาตัวไม่รอด  รู้มากๆ ก็ไม่เคยพ้นทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่)  
ฉะนั้นจึงมีสิ่งๆหนึ่งที่เราอยากจะบอกว่า ถ้าอยากพ้นทุกข์ อยากค้นหาทางพ้นทุกข์ พุทธะจึงชี้นำว่า จงปล่อยวางสิ่งที่ตัวเองรู้ แล้วท่านจะพ้นทุกข์ แม้จะรู้จักเขามากแค่ไหน แม้จะรู้จักใจตนมากแค่ไหน แต่ถึงเวลาตัวเองก็ทำในสิ่งที่ตัวเองคาดไม่ถึง ใช่ไหม (ใช่)  แล้วก็ต้องเจ็บใจกับสิ่งที่ตัวเองทำแล้วมักจะพูดว่า “ไม่น่าทำเลย” ทั้งๆที่ตัวเองบอกว่า รู้ตัวเองดีว่าทำอะไร แต่พอมานั่งนึกได้ทีหลังกลับคิดว่า “ไม่น่าทำเลย”
ฉะนั้นถ้าเราศึกษาหลักธรรม ธรรมสอนให้เรารู้ว่าจริงๆ แล้วสิ่งที่เราคิดว่ารู้ แท้จริงแล้วเราไม่เคยรู้ นี่คือความจริงแห่งธรรม สิ่งที่เราเหมือนว่าเราเห็น แท้จริงแล้วเราไม่เคยเห็น สิ่งที่เราบอกว่าเราได้ยิน แท้จริงแล้วยังมีสิ่งที่เราไม่เคยได้ยิน  ฉะนั้นการเรียนรู้ธรรมที่แท้จริงจึงสอนให้เราเข้าใจว่า เมื่อไม่รู้ต้องพึ่งผู้อื่น หรือเมื่อไม่รู้ต้องพึ่งตัวเอง (พึ่งตัวเอง)  ธรรมะสอนให้เราอย่ามัวแต่พึ่งผู้อื่นจนลืมพึ่งตัวเอง ถ้าตอนนี้ท่านคือผู้หนึ่งที่ใคร่ศึกษาปฏิบัติธรรม ใคร่ศึกษาเรียนรู้เข้าใจธรรม ตอนนี้ท่านปฏิบัติธรรม แต่เอาแต่พึ่งพระจนลืมพึ่งตัวเอง ใช่ไหม (ใช่)  อย่างนั้นแปลว่าท่านกำลังหลงต่อการปฏิบัติ ใช่หรือไม่ (ใช่)  เวลามีทุกข์พึ่งพระหรือว่าพึ่งตัวเอง (พึ่งตัวเอง)  
ต้นเหตุแห่งทุกข์มาจากฉันที่คิดว่า “ฉันรู้” ใช่ไหม (ใช่)  ทั้งที่จริงๆ แล้วไม่รู้  แล้วเคยศึกษาต่อไหมว่า ในเมื่อพระธรรมสอนให้ต้องรู้จักพึ่งตัวเอง ธรรมยังสอนให้พึ่งแล้วยึดหรือพึ่งแล้วรู้จักละวาง (รู้จักละวาง)  แล้วทุกวันนี้ปฏิบัติพึ่งแล้วละวางหรือว่าพึ่งแล้วยึดจนตายตัว (พึ่งแล้วยึด)  แล้วขณะนี้พึ่งแล้วยึดหลง หรือพึ่งแล้วละวาง (พึ่งแล้วละวาง)  ที่แล้วมายึดหลงมาตลอดเลย ใช่ไหม (ใช่) 
ฉะนั้นเมื่อทำดีถึงที่สุดแล้วควรละวางหรือยึดมั่นหวังวอนผล (ละวาง)  ดังนั้นอย่าลืมหลักของการปฏิบัติธรรม ธรรมสอนให้เราพึ่งตัวเอง พึ่งแล้วต้องละวางไม่ใช่พึ่งเพื่อยึดหลง แต่มนุษย์กลับไม่ใช่ พึ่งตัวเองแล้วก็หลงในความดีงามของตนเอง พึ่งตัวเองแล้วก็ยึดมั่นหลงว่า ตัวเองเก่ง ตัวเองแน่ เช่นนั้นล้วนคือผู้ที่หลงต่อการปฏิบัติทั้งมวล ละวางเพื่อให้ธรรมหรือละวางเพื่อให้เกิดกิเลสอารมณ์ ละวางเพื่อให้อยู่ร่วมกันโดยให้คุณธรรมต่อกัน หรือละวางเพื่อให้มีกิเลสอารมณ์ต่อกัน (ให้คุณธรรมต่อกัน)  เมื่อเราพึ่งตัวเองแล้วก็ต้องทำให้ถึงที่สุด ทำให้ถึงที่สุดก็ต้องละวาง แล้วปฏิบัติต่อกันด้วยคุณธรรมที่เรียกว่าการถือหลักปฏิบัติธรรมคือทำเพื่อให้ ไม่ใช่ทำเพื่อยึด การให้ที่ประเสริฐคือการให้ธรรม  แต่ทุกวันนี้เราอยู่ร่วมกัน เราให้คุณธรรมต่อกันหรือให้กิเลสอารมณ์ที่สนองใจตน (กิเลส)  ฉะนั้นอย่าปฏิบัติธรรมแต่เพียงปาก อย่าปฏิบัติธรรมแค่ภายนอก แต่ลืมลงแรงปฏิบัติที่ใจและในคนหมู่มาก ใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าปฏิบัติธรรมอย่างแท้จริง ทุกที่ก็คือที่ปฏิบัติธรรม ทุกคนก็คือคนที่เราสามารถร่วมปฏิบัติธรรมได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าท่านเข้าถึงหลักธรรมท่านจะสามารถปฏิบัติธรรมกับทุกๆ คนได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)  อย่างนั้นที่แล้วมาเราปฏิบัติธรรมเพื่อให้คุณธรรมหรือเพื่อสนองกิเลสอารมณ์ของตน (สนองกิเลสอารมณ์ของตน)
ท่านบอกว่าท่านเป็นผู้หนึ่งที่ศึกษาธรรม ฉะนั้นศึกษาธรรมจึงต้องเข้าใจธรรม ธรรมสอนให้พึ่งตนเองหรือพึ่งผู้อื่น ธรรมสอนให้ละหรือให้รับ  ธรรมสอนให้เราให้ธรรมะเป็นทานหรือให้กิเลสอารมณ์เป็นทาน แต่ทุกวันนี้ให้ธรรมะหรือให้กิเลสอารมณ์เป็นทาน
มาฟังธรรมก็ต้องเข้าใจหลักธรรม อย่างนั้นเราถามต่อว่า ถ้าท่านคือผู้หนึ่งที่สนใจในการศึกษาหลักธรรม ธรรมสอนให้เราทุกข์หรือสอนให้เราตื่นรู้ในทุกข์ และทุกวันนี้ปฏิบัติธรรมแล้วทุกข์หรือไม่ทุกข์ ฉะนั้นถามก่อนว่าเราเคยปฏิบัติธรรมแท้จริงหรือยัง (ยัง)  เรายังไม่ได้ลงแรงปฏิบัติมากกว่า ฉะนั้นจะปฏิบัติธรรมต้องเข้าใจหลักแห่งธรรมที่แท้จริง แก่นแห่งธรรมที่แท้จริงว่าจุดมุ่งหมายที่เราศึกษาธรรมแท้จริงคือเพื่ออะไร ธรรมสอนให้ทุกข์หรือตื่นรู้จากทุกข์ (ตื่นรู้จากทุกข์)  ธรรมสอนให้ละหรือธรรมสอนให้หลง (ละ)  ธรรมสอนให้เรามีแต่ให้หรือธรรมสอนให้เรามีแต่เอา (มีแต่ให้)  ฉะนั้นถ้าคิดแต่จะพึ่งคนอื่น คิดแต่จะได้ คิดที่จะยึด คิดที่จะหลงก็ย่อมหนีไม่พ้นความทุกข์ และไม่มีวันค้นพบธรรม ใช่ไหม (ใช่)  ขณะนี้ท่านปฏิบัติถูกต่อธรรมหรือปฏิบัติผิดต่อธรรม (ถูกต่อธรรม) พอจะเข้าใจธรรมคร่าวๆ บ้างหรือยัง (เข้าใจ)  ส่วนใหญ่ก็จะบอกว่าพยายามทำดีที่สุดแล้ว แต่มักจะไม่ค่อยได้ดี จึงทำให้ไม่อยากทำ ใช่หรือไม่ (ใช่)  
อย่างนั้นเราถามนะ ถ้าเราทำดีสักเรื่องหนึ่ง เราไม่เคยแอบแฝงเจตนา ไม่เคยหวังผลอะไรเลย ใช่หรือไม่ (ไม่ใช่)  ไม่แอบแฝงเจตนาอะไรเลย จริงๆหรือ (แอบแฝง)  โดยส่วนใหญ่ทุกครั้งที่เราทำดีกับใคร  มักจะแอบแฝง ใช่หรือไม่ (ใช่) ทำบุญกับพระแอบแฝงหรือไม่ (แอบแฝง) หวังวอนขอหรือไม่ (ขอ) ยึดมั่นลุ่มหลงหรือไม่ (ลุ่มหลง) จำไว้นะ ความดีถ้าไม่บริสุทธิ์อย่างถ่องแท้ผลย่อมไม่ตกซึ่งความงดงาม ถ้าทำดียังหวังผล ผลนั้นย่อมอิงแอบไปด้วยการสนองกิเลสอารมณ์  ซึ่งไม่อาจเรียกว่าดีที่แท้จริงได้ อย่าบอกว่าทำดีไม่ได้ดี แต่ต้องพูดว่ายังไม่เคยทำดีที่แท้จริง ใช่หรือไม่ (ใช่) วันนี้เรามาช่วยแก้ไขความให้กระจ่างจะได้เข้าใจการทำดีให้ถูกต้องเสียที ถูกหรือไม่ (ถูก)  คนทำดีที่แท้จริงจิตต้องบริสุทธิ์ คนทำดีที่แท้จริงต้องไม่ยึดมั่นหรือหลงแอบอิงกิเลสตัณหาเพื่อความมั่งมีในตัวตน นี่ถึงจะเรียกว่าปฏิบัติธรรมเข้าถึงความบริสุทธิ์ ใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่หลายคนก็บอกว่าเป็นไปได้ยาก ทำดีใจต้องคิดนิดคิดหน่อย ใช่หรือไม่ (ใช่)  ขนาดพูดดีกับสามี พูดดีกับภรรยาลึกๆ ยังหวังแอบแฝง ใช่หรือไม่ (ใช่) ทำดีกับลูกลึกๆ ยังหวังผล ใช่หรือไม่ (ใช่) ทำดีกับเพื่อนลึกๆ ยังหวังอะไรเล็กๆ น้อยๆ ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นถ้าทำดีแล้วยังไม่ได้ดีจงอย่าได้น้อยใจ อย่าได้เสียใจ ท้อใจ แต่ต้องถามใจตัวเองก่อนว่าดีแท้จริง ซื่อตรง จริงใจไหม เพราะตัวเราเองยังอยากได้เพื่อนที่ดีจริงๆ ไม่หวังผล  อยากได้สามีที่ซื่อตรงจริงๆ ไม่แอบแฝง อยากได้ภรรยาที่น่ารักไม่แอบนินทาว่าร้าย  ดังนั้นถ้าอยากเข้าถึงความดี จงถือหลักการปฏิบัติธรรมให้ได้อย่างที่เราว่านี้ ถ้าทำจนถึงที่สุดไยต้องกลัวผลที่จะตามมา  
แล้วอะไรคือธรรม ตอบได้ยาก  เพราะกว้างไกล กำหนดไม่ได้ใช่หรือไม่ ฉะนั้นถ้าอยากปฏิบัติธรรมแล้วไม่ก่อเกิดเป็นทุกข์ จำไว้นะ ปัจจุบันขณะคือธรรม ถ้าคิดว่า ทำไมไม่เป็นแบบนั้นทำไมเป็นแค่นี้ นั่นไม่ใช่ธรรม ถ้าคิดว่าทำไมไม่ดีแบบนี้ทำไมเลวร้ายแบบนั้น นั่นก็ไม่ใช่ธรรม
ธรรมคือสิ่งที่เกิดขึ้นตรงนี้ เดี๋ยวนี้ นั่นแหละเรียกว่าธรรม  แต่ถ้าเมื่อไรอยากให้เป็นอย่างที่ตัวเราคิด ตัวเรายึด นั่นเรียกว่าการสนองกิเลสอารมณ์ จริงไหม (จริง)  โดยส่วนใหญ่ที่เราไม่สามารถปฏิบัติธรรมได้เพราะว่าเขาไม่เป็นอย่างที่เราคิด เหตุการณ์ไม่ใช่อย่างที่หวัง ถ้าทุกขณะเรายอมรับว่านี่คือธรรม ตอนนี้คือธรรม เขานั้นให้ธรรมเรา เรานั้นกำลังเห็นธรรม ไม่มีอดีต ไม่มีอนาคต มีแค่เพียงขณะนี้ นั่นเรียกว่าธรรมจริงแท้ พบธรรมตอนนี้ก็เห็นธรรมในตน ถ้าตอนนี้ยังเห็นแต่ความคิด เห็นแต่ความถูกผิด นั่นยังไม่เรียกว่าธรรม แต่เป็นความยึดติด ความถูกต้องที่เรียกว่าเป็นคนที่ยึดถือ ใช่หรือไม่ (ใช่)
(สิ่งศักดิ์สิทธิ์เมตตาให้สรุปดังนี้)

• ธรรมสอนให้พึ่งตนเอง หรือพึ่งผู้อื่น
• ธรรมสอนให้ละ หรือให้หลงยึดมั่นถือมั่น
• ธรรมสอนเพื่อให้หรือเพื่อเอา
• ธรรมสอนให้เราให้ธรรมะเป็นทาน หรือให้กิเลสอารมณ์เป็นทาน
• ธรรมสอนให้ทุกข์ หรือตื่นรู้จากทุกข์

ถามว่าเราเคยปฏิบัติธรรมแท้จริงหรือยัง ปฏิบัติธรรมหรือปฏิบัติผิดต่อธรรม
ฉะนั้นอย่าแค่ฟังแต่จงเอาสิ่งที่ฟังไปหยั่งรู้ให้ตื่นในธรรมในตน แล้วท่านจะเข้าใจว่าธรรมไม่เคยสอนให้เราทุกข์แต่ธรรมได้สอนให้เราตื่นรู้แจ้งในทุกข์  เพราะทุกข์ไม่ได้มาเพื่อให้เราทุกข์ แต่ทุกข์มาเพื่อให้เราเรียนรู้และก้าวให้พ้นทุกข์ จริงไหม (จริง)   ทุกข์ไม่ใช่เกิดขึ้นที่สถานการณ์ สถานการณ์ไม่เคยทำให้ใครทุกข์ได้ จริงไหม (จริง)  เขาด่าเรา เขาทำร้ายเราทุกข์ไหม (ทุกข์)  เขาขโมยเงินเราทุกข์ไหม (ทุกข์)  เขาโกงเราทุกข์ไหม (ทุกข์)  สามีไปมีใหม่ทุกข์ไหม (ทุกข์)  ภรรยาทิ้งเราทุกข์ไหม (ทุกข์)  อย่าลืมนะ ธรรมสอนให้เราไม่ทุกข์ ตื่นรู้ในทุกข์ จำไว้อย่างหนึ่งนะ เราเปลี่ยนโลกไม่ได้ แต่เรา (เปลี่ยนใจเราได้)  เราคุมโลกให้เป็นดั่งใจเราไม่ได้ แต่เรา(คุมใจได้)  จริงหรือไม่ (จริง)  ทุกข์จะมาอย่างไร ใจเราสำคัญที่สุด คุมใจตัวเองได้ไหม จะทุกข์มาก ทุกข์น้อย หรือไม่ทุกข์ ก็ขึ้นอยู่กับเราเลือก  ไหนบอกว่าชีวิตเลือกได้ไม่ใช่หรือ  ไหนบอกว่าชีวิตเดินหน้าได้ก็ถอยหลังได้  ชีวิตเลือกได้ ถอยก็ได้ ทำไมจะถอยไม่ได้ล่ะ เพราะทุกขณะของชีวิตล้วนกำลังถอยหลัง ใจเรามองว่าก้าวหน้า แต่ความจริงถอยหลังตลอดเวลา
ฉะนั้นถ้าท่านยึดหลักธรรม ท่านจะมองเห็นความจริงอย่างแจ่มชัดและธรรมจะทำให้ท่านไม่ทุกข์ แต่ตื่นรู้ในความทุกข์จนบังเกิดจิตที่สว่างแจ้ง จริงไหม (จริง)  ฉะนั้นถ้าเราสว่างแจ้งแล้วอะไรจะทำให้ทุกข์ สำคัญคือ คุมใจตัวเองได้ไหม คุมใจตัวเองได้หรือเปล่า อะไรๆ เราก็คุมได้ แต่น่าเสียดาย ใจตัวเองกลับคุมไม่ได้ อะไรๆ ก็บังคับได้ อะไรๆ ก็สอนเขาได้ แต่น่าเสียดาย ลืมสอนใจตัวเอง ใช่ไหม (ใช่)  ฉะนั้นอย่าลืมนะ สถานการณ์ทำให้เราทุกข์ได้ แต่เราเลือกใจเราได้ว่าจะทุกข์มาก ทุกข์น้อย หรือไม่ทุกข์ ในเมื่อทุกข์มันก็เป็นอย่างนี้ใช่ไหม (ใช่)  เปลี่ยนได้ไหม (ไม่ได้)  ห้ามได้ไหม (ไม่ได้)  แต่สิ่งที่เราห้ามได้คือใจเราเอง  ฉะนั้น ถ้าเข้าใจธรรมผู้ปฏิบัติธรรมจึงจะไม่เอาแต่หนี คนที่ปฏิบัติแล้วหนีทุกข์ นั่นคือคนที่ไม่เข้าใจธรรม คนที่ปฏิบัติธรรมแล้วเอาแต่หนีความจริง หนีคนว่า หนีคนด่า หนีคนทำให้ทุกข์ หนีคนทำให้เจ็บปวด นั่นแปลว่ายังไม่ได้เข้าใจธรรม เพราะคนที่เข้าใจธรรมจะไม่หนีเหตุการณ์ แต่จะหันกลับมาดูใจตน เคยได้ยินไหม ถ้าใจมันว่างทุกอย่างก็ว่างใช่ไหม (ใช่)  ถ้าใจมันวุ่นสิ่งที่มันนิ่งๆ เราก็ทำให้มัน (วุ่น)  ใช่ไหม (ใช่)  ฉะนั้นถ้าเราเห็นทุกสิ่งว่าง อะไรเล่าคือความทุกข์ จริงหรือไม่ (จริง)  ถ้าเรานิ่ง อะไรล่ะที่ทำให้เราวุ่นวายและเจ็บปวด เขาหรือใจเราที่ไม่รับความจริง (ใจเรา)  เป็นเช่นนั้นหรือ (ใช่)  แต่พอถึงเวลาก็เอาแต่ชี้หน้าโทษเขาเสมอ ใช่หรือไม่ (ใช่) 
ฉะนั้นพระพุทธะจึงสอนไว้ว่า เมื่อไรที่พบเรื่องราวต่างๆจงใช้ความนิ่ง เพราะเมื่อนิ่งสรรพสิ่งจะสะท้อนความจริงอย่างแจ่มชัด ฉะนั้นเมื่อไรพบเรื่องอะไร ให้นิ่ง ถามใจก่อนว่านิ่งหรือยัง ว่างไหม เราไม่ต้องไปจัดการใคร จัดการใจตนเองก่อน ว่านิ่งหรือยัง ว่างไหม และความนิ่ง มีคุณค่าอย่างไร ความนิ่งเป็นรากฐานของความเข้าใจอันกระจ่างแจ้งในโลกทั้งมวล และความนิ่งยังเป็นรากฐานของความแข็งแกร่ง เมื่อนิ่งได้เราจึงได้ฝึกใจ ฝึกใจที่จะเรียนรู้ความจริงอย่างกระจ่างชัด บ่อยครั้ง เราทุกข์เพราะเราไม่เคยเห็นความจริง เราทุกข์เพราะความคิดของเราที่มันบิดเบือนและไม่เข้าใจ จริงไหม (จริง) 
ฉะนั้นฟังธรรมแค่นี้พอเข้าใจบ้างไหม (เข้าใจนิดเดียว)  แต่ถ้านิดเดียวทำได้ ก็กระจ่างแจ้ง ไม่ทุกข์อีกนะ ใช่ไหม (ใช่)  ฟังธรรมแล้ว รู้ก็เหมือนไม่รู้ ตอนนี้เหมือนรู้ แต่ถึงเวลาจริงๆ แล้ว ก็ไม่รู้เหมือนเดิม ใช่ไหม (ใช่)  แต่ก็เป็นสิ่งดี เพราะถึงที่สุดแล้ว เรารู้อะไรจริงแท้หรือ ไม่เคย ฉะนั้นเมื่อพบอะไร ก่อนที่จะไปจัดการเขา ให้จัดการใจตัวเองก่อน  ก่อนจะไปเกิดเป็นกรรม วิบากกรรม ให้หยุดที่ใจตัวเองก่อน ดีไหม (ดี)  แล้วเราจะได้ตื่นรู้ในธรรมกันเสียที ไม่ใช่ถนัดแต่ปฏิบัติภายนอก แต่ลืมลงแรงที่ใจตน จริงไหม (จริง)  ฟังธรรมแล้วต้องได้ธรรม ฟังธรรมแล้วต้องกระจ่างชัดในธรรม จึงจะไม่เสียทีที่เกิดมา ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นอย่าดูถูกคุณค่าแห่งใจเดิมแท้ ที่แท้จริงแล้วมีศักยภาพที่ยิ่งใหญ่ แต่ความยึดมั่นถือมั่นในตัวตน จึงทำให้จิตเดิมแท้เหมือนไม่มีคุณค่าอะไร ใช่ไหม (ใช่)  อย่ายึดมั่นในความเป็นตัวตน แล้วท่านจะพบว่าแท้จริงแล้วจิตเดิมแท้มีอานุภาพที่กว้างใหญ่และสามารถเป็นได้มากกว่าสิ่งที่ท่านรู้และเข้าใจ  ดั่งที่มนุษย์หรือพระพุทธะกล่าวไว้ว่า จิตเดิมแท้คือความว่าง เมื่อว่างจึงขับเคลื่อนก่อเกิดสรรพสิ่ง แต่เพราะความไม่ว่างจึงกลายเป็นสิ่งที่จำกัด ใช่หรือไม่ (ใช่)  ลองศึกษาดูนะ วันนี้เราอาจจะพูดเรื่องยากนิดหนึ่ง ไม่ยากมากเกินที่ท่านจะเข้าใจ ใช่ไหม (ใช่)  มีโอกาสคงได้มาผูกบุญกันอีกนะ  ฉะนั้นทำอะไรจงมีสติรู้เท่าทัน ก่อนที่คิดพูดอะไรกลายเป็นต้นเหตุให้เราต้องทุกข์นะ ไม่ว่าพบเรื่องราวอะไร นิ่งเข้าไว้ ความนิ่งเป็นรากฐานของความกระจ่างแจ้งในทุกเรื่องราว ความนิ่งเป็นภาวะที่แข็งแกร่ง มีโอกาสคงได้มาผูกบุญกันอีกนะ

วันเสาร์ที่ ๑๐ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๖๐    สถานธรรมหงเต้า  จ.เชียงราย
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
  อย่าปล่อยชีวิตผ่านไปอย่างเลื่อนลอย  เฝ้ารอคอยบุญวาสนามาหล่นทับ
มิสู้ใฝ่เพียรพยายามตามลำดับ              มีสุขกับในทุกวันที่ควรเป็น
                   เราคือ
  จี้กงสงฆ์วิปลาส           รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา      ลงสู่พุทธสถานหงเต้า แฝงกายน้อมกราบ
องค์มารดาแล้ว             ถามศิษย์รักทุกคนสบายดีไหม ดีไหม สบายดีไหม

    ความรักคือความกล้า สุขในทุกข์กันเป็นประจำ ละครชีวิต อะไรสำคัญเท่าอะไร ผูกเป็นเกลียวรัด ผลัดกันทำร้าย หนึ่งเดียวดาย สองคนไม่มองตา (สบตา)
    ธรรมะฟังดูง่าย ตื่นเองรู้เองความเข้าใจ ถึงตายตรงนี้ อะไรสำคัญเท่ากับใจ ไม่เคยมีทุกข์ สุขจะไม่หวาน   ธรรมร้อยพันบำเพ็ญที่จิตใจ
    ตื่นจากความหลง ไม่มีใครไม่เคยทุกข์ ทุกข์ใช้กรรม รู้ซึ้งมีพลัง ฝึกจิตตน ก็พึงต้องรู้ตอนนี้  สร้างความดีมีแต่รักกัน

                         ทำนองเพลง จดหมายฉบับสุดท้าย
                         ชื่อเพลง  รักกันไม่ทะเลาะกัน

พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
อากาศเย็นไหม แล้วใจเย็นด้วยไหม
“อย่าปล่อยชีวิตผ่านไปอย่างเลื่อนลอย     เฝ้ารอคอยบุญวาสนามาหล่นทับ
มิสู้ใฝ่เพียรพยายามตามลำดับ               มีสุขกับในทุกวันที่ควรเป็น”
เราเป็นแบบนั้นหรือไม่ ปล่อยชีวิตผ่านไปวันๆ รอวันที่จะโชคดีใช่หรือเปล่า หรือไม่ก็เอาชีวิตไปเสี่ยง อาจจะโชคดีหรือไม่ก็โชคร้าย ใช่ไหม (ไม่ใช่)  เราไม่เคยปล่อยชีวิตให้อยู่ในความเสี่ยงเลยใช่หรือไม่ เสี่ยงไหม (เสี่ยง)  ชีวิตปกติอยู่ดีๆ ก็ดีแล้ว ทำไมชอบเอาชีวิตไปเสี่ยง เสี่ยงแล้วโดนหวยกินทำใจทันไหม (ไม่ทัน)  ชอบชีวิตหวือหวาขึ้นลงหรือชอบชีวิตเรียบๆ ง่ายๆ (เรียบๆ ง่ายๆ)  ปกติมนุษย์โดยส่วนใหญ่มักจะชอบชีวิตที่เรียบๆ ง่ายๆ ไม่ชอบเอาชีวิตไปเสี่ยงถูกหรือไม่ (ถูก)  แต่พอเรียบง่ายไปนานๆ เข้าก็เริ่ม (เบื่อ)  ขอเสี่ยงสักหน่อยใช่ไหม (ใช่)  แล้วผลสุดท้ายคุ้มเสี่ยงไหม (ไม่คุ้ม)  แล้วก็อยากกลับมาเรียบง่ายเหมือนเดิมอีกใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่อย่าลืมว่าบางครั้งเสี่ยงไปแล้วมันถอยกลับมาเรียบง่ายเหมือนเดิมไม่ได้ใช่หรือไม่ (ใช่)  เหมือนเวลาเราคิดว่าเราจะได้ขึ้นสวรรค์ ถึงเวลาเราขึ้นสวรรค์หรือไม่ (ไม่ขึ้น)  กลายเป็น (ตกนรก)  คิดเองแล้วนะคิดว่าสิ่งที่เราหวังว่าจะดีกลับกลายเป็น (ร้าย)  ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นเราทำอย่างไรดี ก้มหน้ารับชะตากรรมต่อไป  หรือจะเปลี่ยนความคิดเปลี่ยนใจ (เปลี่ยนความคิดเปลี่ยนใจ)  ศิษย์ในชั้นนี้ใจเปลี่ยนไวจริงๆ เลยนะ พออาจารย์พลิกก็พลิกตามพออาจารย์ไหวก็ไปตาม ไม่มีความมั่นคงเลย  วันนี้มาร่วมกันศึกษาธรรม หรือไม่ก็ถือว่าเป็นการแลกเปลี่ยนคุยเรื่องธรรมะกันดีไหม (ดี)
ศิษย์เอยเราอยู่ในโลกนี้อยู่ที่ไหนใครๆ ก็รัก หรือใครๆ ก็ไม่รัก (อยู่ที่ไหนใครๆ ก็รัก)  ใครที่ไปอยู่ที่ไหนแล้วใครๆ ก็รัก คนแบบนั้นคือคนที่มีรัก แล้วพยายามให้รักกับทุกคน ถ้าเราอยากเป็นที่รักของทุกคนเราต้องรู้จักเป็นคนที่รู้จักแจกจ่ายความรัก มีรักที่เหลือเฟือ แต่โดยส่วนใหญ่มักจะรอให้คนมารัก แล้วศิษย์รู้หรือไม่ว่าคนที่มีรัก แล้วรู้จักแจกจ่ายความรักให้ทุกคน มีรักให้ทุกคน เมื่อเทียบกับคนที่เอาแต่รอให้ทุกคนทำให้ตัวเองมีสุข ทำให้ตัวเองได้รัก ศิษย์ว่าคนไหนน่ารักกว่ากัน (คนที่แจกความรัก)  แล้วคนที่แจกความรักยิ้มง่ายหรือยิ้มยาก เป็นคนที่อัธยาศัยดี หรืออัธยาศัยไม่ดี ใบหน้ายิ้มแย้ม หรือหน้าตาหม่นหมอง แล้วตอนนี้ศิษย์อยู่ที่นี่ศิษย์ทำตัวให้เขารักหรือศิษย์รอคอยคนมารัก ถ้าศิษย์ชอบให้มีคนรักมากกว่ามีคนเกลียด ศิษย์ชอบจะเป็นที่รักของทุกคน ทำไมเราไม่แจกจ่ายความรักให้กับทุกคน ทำไมต้องรอทุกคนมารักเราแล้วเราจึงจะรักกลับ การให้ ทำให้เราสุขใจ อิ่มใจ แต่การเป็นคนเห็นแก่ตัว และไม่เคยคิดจะรักใครเพราะรักแต่ตัวเอง อย่างนั้นตลอดชีวิตที่ผ่านมาเราเป็นคนที่มีรักแล้วมีแต่ให้ หรือเอาแต่รอที่จะรัก ถ้าอยากเป็นที่รักของคนอื่นอย่าโทษว่าเขาไม่น่ารัก อย่าไปบอกว่าไม่มีใครรักฉันเลยแต่จงหันกลับมามองตัวเองว่าหน้าตัวเอง นิสัยตัวเองนั้นน่ารักพอที่จะให้รักหรือยัง  ต้องถามตัวเองก่อน ถ้ารักตัวเองเป็นจะรักคนอื่นไม่เป็นหรือ แล้วความหมายของคำว่ารักก็เป็นสิ่งที่มนุษย์ทุกคนล้วนปรารถนา จริงหรือไม่ (จริง)  แล้วเรารักแบบให้หรือรักแบบจับจองครอบครอง รักที่งดงาม รักที่บริสุทธิ์ รักที่เที่ยงแท้ ต้องเป็นรักที่มีแต่ให้  แต่รักที่เต็มไปด้วยความทุกข์ รักที่ทำให้เรามืดบอด รักที่ไม่ทำให้เรามีสุขได้อย่างแท้จริง คือรักที่เอาแต่จับจองครอบครอง  เพราะแค่คิดว่าจะจับจองครอบครองแล้วไม่ให้เป็นของใคร ก็ทุกข์แล้ว จริงหรือไม่ (จริง)  แต่รักแล้วให้ รักแล้วเสียสละ รักแล้วเป็นสุขที่ได้รัก นั่นคือรักที่บริสุทธิ์  แต่มนุษย์ในทุกวันนี้รักแบบไหน (แบบครอบครอง)  รักแบบจับจองครอบครอง แล้วก็หนีไม่พ้นความระแวงสงสัย เป็นทุกข์กัดกินใจ  แบบนี้เรารักเขาหรือรักตัวเอง (รักตัวเอง)  แต่ก็บอกว่ารักเขา แท้จริงแล้วเราไม่ได้รัก  เพราะถ้าเรารักเขาจริง เมื่อเขาทิ้งเราไปมีความสุข เราก็ต้องกล้าเสียสละให้เขาไป  แต่ถ้าเราเสียใจที่เขาจากไป นั่นแปลว่าเราไม่ได้เสียใจที่เขาไม่รักเรา แต่เราเสียใจที่เราจะเสียคนที่เรารัก อย่างนั้นก็แปลว่าเราห่วงตัวเองไม่ได้ห่วงเขา เรารักตัวเองไม่ได้รักเขา 
ฉะนั้น ถ้าถึงเวลาคนที่เรารัก คนที่เรารู้สึกดีต้องจากไป เขาไปสู่ที่ดีกว่า เขาไปสู่ที่ทำให้เขาหมดความทุกข์ เราควรจะร้องไห้หรือเราควรจะ (ยินดี)  ถ้าเราร้องไห้แปลว่าเราเห็นแก่ตัว  จะให้เขามาจมทุกข์อยู่กับเรา ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นถ้าเขาจะไปมีใหม่ เราจะโกรธไหม (ไม่โกรธ)  อยู่ในโลกนี้ อยากร่วมบุญหรือร่วมกรรม อยากร่วมกันสร้างสรรค์สวรรค์บนดินหรือสร้างนรกบนแดนดิน (สร้างสวรรค์บนดิน)
ทุกสิ่งที่ศิษย์สร้างล้วนแต่ออกมาจากความคิดของตัวศิษย์เอง แล้วสิ่งที่ศิษย์สร้างนั้นมันเป็นอะไรหรือ ไม่ใช่บุญ ไม่ใช่สิ่งที่ดีแต่ล้วนเป็นสิ่งที่เรียกว่าสนองกิเลสอารมณ์ตน ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นแล้วเราเกิดมา เพื่อใช้กรรมแล้วสร้างกรรม หรือเพื่อจบเวรจบกรรม (จบกรรม)  ที่แล้วมาจบไหม (ไม่จบ)  แล้วตอนนี้อยากจะจบบ้างไหม ชีวิตไม่อยากมีภัย ไม่อยากมีเวร ไม่อยากมีกรรม แล้วทำไมไม่ค่อยยอมจบ ฉะนั้นถ้ายอมจบได้ทุกเรื่องทุกราวมันก็สงบ กรรมก็สิ้นสุด ฉะนั้นไม่อยากมีกรรม ไม่ต้องไปขอพระ ไม่ต้องไปขอเจ้า แต่ขอจากตัวเอง ใช่หรือไม่ (ใช่)
แปลกนะอยู่คนเดียวก็เหงา แต่อยู่สองคนก็ไม่มองหน้ากัน แต่ก็ตัดกันไม่ขาดใช่หรือไม่ (ใช่)  อยู่คนเดียวก็กลัวเหงาแต่สองคนก็หามีสุขไม่ แต่ก็ยังต้องทนอยู่กันไป โดยส่วนใหญ่ในโลกนี้มนุษย์หนีไม่พ้นความ (ตาย,ทุกข์)  ศิษย์ก็พูดจริงนะ เราหนีไม่พ้นความตาย แต่ก่อนจะตายเราจะทำอย่างไรให้ตัวเองสิ้นทุกข์ก่อนใช่หรือไม่ (ใช่)  โดยส่วนใหญ่เราอยู่ในโลกนี้เราหนีไม่พ้นความทุกข์  ทำอะไรก็ทุกข์ไม่ทำก็ทุกข์ใช่หรือไม่ (ใช่)  เราทุกข์เพราะอะไร โดยที่เป็นพื้นฐานเหมือนกันหมดคือเรารู้จักสุข ทุกข์ เพราะความอยาก ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นยิ่งอยากมากเท่าไรเราก็ยิ่งรู้จักสุขและทุกข์มากเท่านั้น ถ้าไม่อยากสุขและทุกข์กลับไปกลับมาขนาดนี้ เราทุกข์เพราะอะไร เราก็ควรจะดับที่ตรงนั้น โดยส่วนใหญ่เราคิดว่าทุกข์เกิดจากความอยาก แล้วอยากมากๆ ก็ทำให้เราสูญเสียจิตใจที่ดีงามและยากที่จะทำอะไรได้ดี
พระพุทธะกล่าวไว้ว่า “หนทางแห่งการสนองความอยาก เป็นหนทางที่อันตรายและไม่มีความหายนะใดน่ากลัวเท่ากับความอยากที่ไม่รู้จักพอ และไม่มีภัยพิบัติใดที่น่ากลัวเท่ากับการสนองความอยากอย่างไม่มีวันเต็มเสียที” โดยเฉพาะผลาญทรัพย์สินทางโลก ผลาญสรรพสิ่งในโลกเพื่อสนองกิเลสของตน โดยไม่สนใจผิดชอบชั่วดี ล้วนเป็นหนทางที่น่ากลัวยิ่งนัก เหมือนถามศิษย์ว่าให้ศิษย์หยุดอยากได้หรือไม่ ฉะนั้นเมื่อยังอยากก็หนีไม่พ้นทุกข์ สุข
อย่างนั้นอาจารย์ถามว่า “เราอยู่ในโลกนี้เราเป็นนายเหนือสรรพสิ่งหรือเราเป็นทาสสรรพสิ่ง” (ทาสสรรพสิ่ง)  สรรพสิ่งมีไว้เพื่อให้ใช้หรือสรรพสิ่งมีไว้เพื่อใช้เรา (เราใช้)  เราเกิดมาเพื่อใช้ทุกสิ่งไม่ใช่ให้ทุกสิ่งใช้เรา เราเกิดมาเพื่อเป็นนายของทุกสิ่ง ไม่ใช่ให้ทุกสิ่งเป็นนายเหนือเรา ศิษย์จะไม่อยากก็ไม่เดือดร้อน ศิษย์จะไม่เอาก็ไม่ทุกข์ นี่คือสิ่งที่มนุษย์ประเสริฐควรเป็น ใช่หรือไม่
พระพุทธะบอกว่า คนที่เป็นนายเหนือทุกสิ่งนั้นมีหน้าที่ใช้ทุกสิ่งไม่ให้ทุกสิ่งมาใช้  สมมติว่าเวลาทำอะไรสักอย่างหนึ่งแล้วไม่สำเร็จ ทุกข์หรือสุข (ทุกข์)  แล้วเวลาทำอะไรสักอย่างหนึ่งแล้วสำเร็จ ทุกข์หรือสุข (สุข)  ถ้าสมมติว่ามีคนประเภทหนึ่งสำเร็จก็ไม่ทุกข์ ไม่สุข ไม่สำเร็จก็ไม่ทุกข์ ไม่สุข ศิษย์ว่าเขาเป็นนายเหนือสรรพสิ่งไหม  ถ้าศิษย์ว่าศิษย์เป็นนายเหนือสรรพสิ่งและมีหน้าที่ใช้สรรพสิ่ง ไม่ใช่สรรพสิ่งมาใช้ศิษย์  ฉะนั้นอะไรๆก็จะบีบใจศิษย์ไม่ได้ จะทำร้ายใจศิษย์ไม่ได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)   มันจะไปซ้าย  มันจะไปขวาและถ้ามันจะไม่ไปซ้ายไม่ไปขวา เราก็ต้องไม่รู้สึกอะไร ใช่ไหม (ใช่) เพราะว่ามันไม่สามารถมาบีบใจเราได้ มันไม่สามารถมาทำร้ายเราได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ถ้ามันเป็นนายเหนือเราก็คือ พอมันบีบใจเรา พอมันทำร้ายใจเรา เราก็รู้สึกยอมไม่ได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)
ฉะนั้นถ้าถูกเขาว่า โกรธหรือไม่โกรธ (ไม่โกรธ)  ถูกเขาด่าเกลียดหรือไม่ (ไม่เกลียด)  แต่ถ้าถูกเขาด่าแล้วก็ด่ากลับ ถูกเขาชมก็ดีใจลำพองใจ นั่นแปลว่าใจของศิษย์มันง่ายที่จะถูกผูกมัดและเกี่ยวรัดและตกเป็นทาสของสรรพสิ่งทุกอย่าง ใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่คนที่เป็นนายเหนือทุกสิ่ง ถูกเขาด่าก็เฉย ถูกเขาชมก็ (เฉย)  ได้ก็ (เฉย)  ไม่ได้ก็ (เฉย)  อย่างนั้นตกลงว่าตอนนี้ที่มันไม่เฉย ด่ามาด่ากลับ แรงมาแรงกลับ นั่นแปลว่าใจของศิษย์ง่ายที่จะถูกเขาชักจูง ถูกไหม (ถูก)  ศิษย์ไม่ได้เป็นนายเหนือสรรพสิ่งเลยใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นเราเกิดมาเพื่อเป็นทาส หรือเราเกิดมาเพื่อเป็นไท  (เพื่อเป็นไท)  เป็นไทจริงๆ หรือ ถูกกระทบนิดหน่อยก็ไปแล้วใช่ไหม (ใช่)  ฉะนั้นถามนะศิษย์เราเกิดมาเพื่อใช้ทุกสิ่งให้เป็น หรือเราเกิดมาเพื่อตกเป็นทาสของทุกสิ่งทุกวี่ทุกวัน (ใช้ทุกสิ่ง)  อย่าตอบอาจารย์เลย แต่ควรไปทำให้ได้ต่างหากจริงไหม (จริง)  แล้วตอนนั้นความอยากของศิษย์มันจะไม่ทำให้ศิษย์ต้องเดี๋ยวทุกข์เดี๋ยวสุข เดี๋ยวดีเดี๋ยวร้ายเพราะใจศิษย์ไม่ไหวไปตามสิ่งที่ถูกกระทบ ศิษย์เกิดเป็นไท ถูกปลดเปลื้องจากความเป็นทาส แต่ทำไมจึงให้สรรพสิ่งในโลกนี้มาทำให้เรากลายเป็นทาส ไม่เป็นไทที่แท้ทั้งกายและใจถูกไหม (ถูก) 
ฉะนั้นเขาว่าเราบ้าเราก็บ้า เขาว่าเราโง่เราก็โง่ใช่หรือไม่ (ใช่)  เขาทำเราเจ็บเราก็เจ็บ ตกลงใจเราหรือใจของเขา (ใจเขา)  ใจเป็นของเราที่ควรดูแล หรือใจเราเป็นของเขาที่ให้เขาบีบเล่น (ใจเราเอง)  ธรรมะฟังดูง่ายตื่นเองรู้เอง ความเข้าใจถึงตรงนี้ อะไรสำคัญเท่ากับใจ
(ถ้าแฟนทิ้งเราต้องตามไปล้างแค้น)  แล้วเราก็ต้องจองเวรจองกรรมกันไม่จบสิ้นใช่ไหมศิษย์ (ใช่)  ก่อนเราจะไปแก้แค้นจนสะใจแล้วค่อยหาหนทางกลับ มันไม่ทันนะ มันควรจะหยุดก่อนใช่หรือไม่ (ใช่)  พออาจารย์พูดถึงตรงนี้ศิษย์ก็จะมีเหตุผลอีก บอกว่า ทำไม่ได้ ทำยากนะอาจารย์ใช่หรือเปล่า (ใช่)  ให้นิ่งๆ เฉยๆ ไม่สนใจยากไหม (ยาก)  ที่ยากเพราะอะไรรู้ไหมศิษย์ เพราะศิษย์ไม่เห็นชัด อาจารย์จะบอกให้นะศิษย์ ถ้าศิษย์เห็นชัดว่าสิ่งที่ศิษย์พยายามจะไปยึด ไปอยาก ไปมี ไปเอา มันคือกองทุกข์ มันคือทุกข์ที่ไม่สิ้นสุด  อาจารย์จะบอกให้ สิ่งที่ศิษย์บอกว่า “อาจารย์ พูดมันก็ง่ายนะ อะไรศิษย์ก็รู้หมด ใช่หรือไม่ อยากเป็นไท ไม่อยากกระเพื่อมไหวตามสิ่งที่เข้ามากระทบ ศิษย์ก็อยากเป็น แต่มันทำยาก”
อย่างนั้นวิธีที่ทำง่ายๆ ก็คือ ถ้าสิ่งที่เห็น เราเห็นชัดว่ามันเป็นทุกข์ มีแต่ทุกข์ไม่สิ้นสุด ศิษย์ว่าศิษย์จะอยากไปยึดไปเกี่ยวรั้งมันมาเป็นของเราไหม อยากไหม (ไม่อยาก)  โดยส่วนใหญ่ก็ไม่อยาก แต่ศิษย์อย่าลืมนะว่า โลกมันเป็นมายา ที่แปลกอยู่อย่างหนึ่งคือ มันจะไม่มาให้เราเห็นทุกข์ทันที แต่มันจะมาหลอกว่ามันคือสุข มันคือสวย มันคือดี แล้วตบท้ายด้วยทุกข์ทุกที จริงไหม (จริง)  แล้วถูกตบมากี่ที (หลายที)  รู้อยู่ เห็นชัดๆ สวยไหม สวย หล่อไหม หล่อ  ดีไหม ดูดี แต่จบท้ายเป็นอย่างไร ตายทั้งเป็น แต่เอาไหม เอา ใช่ไหมศิษย์ (ใช่)  มนุษย์แปลกอย่างหนึ่ง รู้อยู่ เห็นก็เกือบจะชัดแล้ว แต่ไม่ยอมรับความจริงว่ามันคือทุกข์ คิดแค่เพียงว่า “อาจารย์มันอาจจะสุข มันอาจจะดีก็ได้นะ”  ใช่ไหม (ใช่)  เมื่อมองเห็นไม่ชัด ก็เลยบอกว่า “อาจารย์เมื่อมองไม่ชัด ก็ขอให้รักให้สุดๆ ไปเลย เมื่อสุดไปเลย แล้วทุกข์จนถึงที่สุด เดี๋ยวหนูค่อยปล่อยวาง”  แล้วปล่อยวางได้ไหม ยึดได้ไหม (ไม่ได้)  อาจารย์ถามหน่อย ทุกสิ่งทุกอย่างที่ศิษย์แสวงหา ศิษย์ว่ามันคือความอยากที่ศิษย์ต้องได้ แต่เมื่อได้มาแล้ว เราถือได้ตลอดเวลาไหม  เป็นของเราตลอดไหม อยู่กับบ้านเราคิดว่าเขาเป็นของเรา แต่ใจเขาเป็นของเราไหม (ไม่)  เงินอยู่ในกระเป๋าเรา ถึงเวลามันอยู่กับเราตลอดไหม (ไม่)  แล้วอะไรคือความแน่นอน เรายังยึดไม่ได้เลย ฉะนั้นก็ขอใช้ให้มันสุดๆ แล้วค่อยปล่อยใช่ไหม (ไม่ใช่) 
อาจารย์ถามหน่อย ถ้าใช้จนสุดแล้วค่อยทุกข์ เจ็บช้ำแล้วค่อยปล่อย ถึงเวลาปล่อยลงไหม (ไม่ลง)  กับอีกแบบหนึ่ง ไม่เอาดีกว่า ถ้าจับแล้วมันจะทุกข์ ถ้ามีแล้วมันจะเจ็บปวด ไม่เอาดีกว่า ใช่ไหม (ใช่)  ลองถามคนที่แต่งงานแล้วทั้งร้อยทั้งพันล้วนพูดว่า “ไม่แต่งดีที่สุด” แต่ทุกคนก็อยากแต่งก่อนใช่ไหม (ใช่)  รู้ว่าโลภแล้วมันไม่ดี โลภแล้วทำให้เราผิดศีลขาดธรรม แต่ก็ขอโลภก่อนนะ ใช่ไหม (ใช่)  แล้วตอนนั้นไปทำเลวร้ายมาแทบแย่แล้วค่อยมาคิดที่จะทำดี มันทันหรือ (ไม่ทัน)  อาจารย์จึงบอกว่าถ้าเราสามารถมองเห็นชัดจนวางเฉยได้ อะไรมันจะทำเราเจ็บปวด อะไรมันจะทำเราทุกข์ทน มันไม่มี จริงไหม (จริง)เพราะอะไรเราถึงมีความอยาก ถ้าสาวไปให้ถึงต้นเหตุ เพราะเราไม่อยากว่าง เพราะเราไม่อยากไม่มี ใช่ไหม(ใช่) ทั้งที่จริงๆ แล้วทุกชีวิตต้องกลับสู่ความว่าง และความ (ไม่มี)  ฉะนั้นที่มนุษย์ดิ้นรนทุกวันนี้ จริงๆ ไม่ใช่เพราะอยาก แต่เพราะไม่อยากอยู่กับคำว่าไม่มี จริงไหม (จริง)  ถ้าอาจารย์ถามกลับ ที่พูดว่ามีสามี มีก็เหมือนไม่มี ที่พูดว่ามีภรรยา มีก็เหมือนไม่มี ที่พูดว่ามีเงิน มีก็เหมือน (ไม่มี)  ถ้าเช่นนั้น เมื่อความมีทำให้เป็นทุกข์ จึงค่อยไปทำใจให้ไม่มีหรือ หรือเรียนรู้ความไม่มี แล้วมีแบบไม่มีดีกว่ากัน ฉะนั้นอาจารย์จะบอกให้ว่าวิธีง่ายๆ ที่จะอยู่บนโลกแล้วแสวงหาแล้วไม่ทุกข์ก็คือ มีเหมือนไม่มี ทำได้ไหม(ยาก) 
ศิษย์เอย ถ้าพูดคำว่ายากก็ยอมแพ้ตั้งแต่ยังไม่เริ่มต้น ใช่หรือไม่ (ใช่)  ยังไม่ทันฟังเหตุผลก็ยกธงขาวแล้วอาจารย์ “หนูแพ้แล้ว” ยังไม่ทันรบก็แพ้แล้ว อย่างนี้น่าเสียดายนะ ใช่ไหมศิษย์ (ใช่)   มีสามีแล้วเป็นดั่งใจไหม มีเงินแล้วเป็นดั่งใจไหม แล้วมีเหมือนไม่มี ใช่ไหม เหมือนร่างกายเรา เหมือนว่ามันเป็นของเรา มันเป็นของเราใช่หรือไม่ (ไม่ใช่)  มันเหมือนมี แต่จริงๆ มัน (ไม่มี)  แต่ก็ทุกข์กับมันไหม (ทุกข์) ฉะนั้นเวลาร่างกายมันเจ็บ มันเป็นความรู้สึกที่ดีนะถ้าไม่มีความรู้สึกว่าเจ็บ นั่นเป็นเรื่องน่ากลัวแล้วนะ
ฉะนั้นขอบคุณที่ได้เจ็บ ถ้าไม่เจ็บก็เป็นอัมพาตอัมพฤกษ์ เอาไหม อย่างนั้นควรจะเจ็บควรจะรู้สึก ดีไหม สิ่งหนึ่งที่ศิษย์ต้องเรียนรู้อีกอย่างก็คืออย่ามองแค่สิ่งที่ตัวเองอยากมองหรืออย่าเห็นแค่สิ่งที่ตัวเองยึดติด ว่าไม่มีแล้วจะทุกข์ ไม่มีแล้วจะลำบาก หรือที่เรียกว่ามนุษย์ทั้งหลายทั้งมวลล้วนติดคำว่า “ดี”
(แต่ทุกอย่างก็ต้องใช้เงิน)  ศิษย์เอย เงินไม่มีไม่เป็นไร แต่ปัญญาไม่มีไม่ได้เพราะคนมีปัญญาจึงมีเงิน แต่มีเงินไร้ปัญญาสักวันเงินก็หมด ฉะนั้นมีเงินดีกว่าหรือมีปัญญาที่เห็นชัดดีกว่า (ปัญญา)  อย่างนั้นวันนี้เรามาศึกษาธรรมเพื่อเห็นแจ้งในปัญญา การเรียนรู้ธรรมสอนให้เราไม่โง่ สอนให้เราฉลาด อย่างนั้นเราก็ต้องเข้าใจว่า “ถ้ามันทุกข์อย่างนี้ เราจะทำอย่างไรต่ออาจารย์” มีเหมือนไม่มีได้ไหม (ไม่ได้)  จะรอจนตราบลมหายใจหมดแล้วถึงจะบอกว่าค่อยทำได้หรือ ชีวิตตอนนี้มัวห่วงโน่นห่วงนี่ ถึงเวลาลืมตัวเองห่วงตัวเองหรือเปล่านะ ใช่ไหม (ใช่)  ถึงที่สุดก็ไม่มีใครไปกับเราใช่หรือไม่ (ใช่)  มีแต่จิตหนึ่งเท่านั้นที่จะพ้นทุกข์ไม่พ้นทุกข์ ถ้าไม่พ้นทุกข์ก็ยังต้องกลับไปเวียนว่ายตายเกิด แต่ถ้าพ้นทุกข์ก็สิ้นเวรสิ้นกรรมพ้นเวียนว่าย ใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้ามองว่ามันยังไกลมันก็ไกล แต่ถ้ามองมันใกล้แค่ตรงนี้ มันก็สิ้นสุดได้ที่ตรงนี้ จริงหรือไม่ (จริง)  อย่างนั้นอาจารย์ถามหน่อย ชีวิตเป็นไปได้ไหม ที่จะดีอย่างเดียว สุขอย่างเดียว มีแต่ความสำเร็จ มีแต่คำชม (ไม่ได้)  ฉะนั้น ถ้าเราเห็นชัดอย่างนี้ว่ามันเป็นไปไม่ได้ เราควรจะติด ดีไหม (ไม่ดี)  ควรจะติดมันไหม (ไม่ติด)  ที่เราบอกว่าไม่ได้เพราะเรายึดดีเกินไปใช่ไหม (ใช่)  อะไรตามใจฉันเรียกว่าดี อะไรเป็นอย่างใจฉันเรียกว่าปกติ แต่ถ้าอะไรผิดจากใจที่ฉันคิด มันไม่ดี มันผิดปกติ ใช่ไหม (ใช่)  นั่นคือปัญหาถูกไหม (ถูก)  มันเป็นไปได้หรือที่จะเป็นอย่างใจทุกวัน
เอาง่ายๆ สมมติว่าอาจารย์เดินมาตั้งแต่ตรงนี้ ไปถึงตรงโน้น ทุกคนจะชมอาจารย์หมด ไม่มีใครด่าอาจารย์เลย เป็นไปได้ไหม (ไม่ได้)  แล้วเวลาอาจารย์เดินจากตรงนี้ไปถึงตรงโน้น ทุกคนจะให้เงินอาจารย์หมด อาจารย์จะไม่เสียเงินเลย เป็นไปได้ไหม (ไม่ได้)  ทุกคนก็รู้ อาจารย์ถามหน่อย แล้วมันเป็นไปได้ไหมที่เราจะมีความสุขตลอดไม่มีทุกข์เลย (ไม่ได้)  แล้วมันเป็นไปได้ไหมที่ตลอดชีวิตศิษย์จะอารมณ์ดีไม่อารมณ์เสียด่าใคร (ไม่ได้)  แล้วเป็นไปได้ไหมว่าสามีเขาจะดีแล้วไม่เสีย (ไม่ได้)  ศิษย์จำไว้นะ ศึกษาธรรมเรามีหน้าที่ต้องทำดี แต่ไม่ใช่บังคับให้ทุกคนต้องเป็นคนดีและทำดีกับเรา เป็นไปไม่ได้ จริงไหม (จริง)
อาจารย์ถามนะให้ศิษย์ทำดีกับคนอื่นตลอดยี่สิบสี่ชั่วโมงเลยห้ามว่าเลยได้ไหม (ไม่ได้)  อย่างนั้นเป็นไปได้ไหมที่เขาจะดีกับศิษย์โดยที่ไม่ทำให้ศิษย์ทุกข์ใจ (ไม่ได้)  แล้วเป็นไปได้ไหมที่เงินมันมาแล้วมันจะไม่เสียไป (เป็นไปไม่ได้)  เป็นไปได้ไหมที่เราจะมีแต่ความแข็งแรงไม่มีความแก่ไม่มีความเจ็บ (ไม่ได้)  ในเมื่อรู้ว่ามันเป็นไปไม่ได้แล้วศิษย์จะอยากผูกใจเจ็บหาเรื่องหาราวหรือจบเวรจบกรรม (จบเวรจบกรรม)  ถ้าอยากผูกใจเจ็บก็แปลว่าศิษย์อยากเจอหน้าเขาอีก แล้วกลับมาใช้เวรใช้กรรมอีกเอาไหมล่ะ (ไม่เอา) ศิษย์เอยอาจารย์จะบอกให้นะวิธีที่ง่ายที่สุดก็คือ เราห้ามคนตรงข้ามให้เป็นดั่งใจเราไม่ได้ใช่ไหม (ใช่)  อย่างแรกก็คือศิษย์ต้องปรับใจตัวเองก่อนอย่ายึดติดดี เพราะว่าสิ่งที่มองดูไม่ดีอาจารย์ถามว่ามันมีดีไหม (มี)  สิ่งที่ร้ายมันมีดีไหม (มี)  สิ่งที่ดีมันมีร้ายไหม (มี)  ถ้าเราเข้าใจตรงนี้เราจะโกรธเขาไหม (ไม่โกรธ)  อย่าเอาแต่เพ่งมองแต่สิ่งที่เราเห็นว่าร้ายจนลืมเห็นดี เพราะในโลกของความเป็นจริงใบนี้ไม่มีชีวิตไหนที่มีด้านหน้าแล้วไม่มี ด้านหลัง ถูกไหม (ถูก)  และไม่มีหน้ามือแล้วไม่มี (หลังมือ) ถูกไหม (ถูก) 
ฉะนั้นถ้าศิษย์เข้าใจความเป็นจริงแห่งชีวิต ไม่ว่าจะเจออะไรศิษย์จะเฉยๆ คำว่าเฉย ไม่ใช่หมายถึงไม่ดูดำดูดี แต่หมายถึงว่าเมื่อเขาร้ายเราต้องเย็น เมื่อเขาดีเราต้องดียิ่งขึ้น เมื่อเขาน่ารัก เราต้องยิ่งน่ารักสุดจิตสุดใจ แล้วครอบครัวจะอบอุ่น ใช่หรือไม่ (ใช่)  เมื่อวานท่านหลี่ต้าเซียนก็สอนไม่ใช่หรือว่า ความนิ่งจะทำให้เราเข้าใจ ประจักษ์แจ้งในทุกสรรพสิ่ง และทำให้เราแข็งแกร่งเมื่ออยู่บนโลกนี้ ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้น ถ้าศิษย์ไม่ยึดติดดีมากเกินไป ศิษย์จะมองเห็นว่าทุกสิ่งทุกอย่างมีสองหน้า และในสองหน้านั้น ในร้ายก็มีดี ในดีก็มีร้าย แต่เป็นเพราะว่าเราตาบอดมองไม่เห็น มัวแต่ใจจดจ่อว่าเขาร้าย เขาด่าเรา แล้วที่เขาด่าเรา เขารักเราไหม (รัก)  ถ้าไม่รักจะด่าให้เหนื่อยไหม ถูกหรือไม่ (ถูก)
ฉะนั้น ถ้าศิษย์อยากอยู่ในโลกแล้วไม่ทุกข์ ศิษย์จะต้องเรียนรู้ธรรม เพราะการเรียนรู้ธรรม จะทำให้ศิษย์มีปัญญาเข้าใจปัญหาชีวิต และสามารถมีจิตที่เบา ไม่ยึดติด และมองเห็นทุกสิ่งทุกอย่างได้อย่างแจ่มชัด จนไม่มีพิษภัยกับใคร และทุกสิ่งทุกอย่างก็ไม่เป็นพิษภัยกับใจเรา  ขัดเกลานิสัยจนไม่สามารถสร้างเหตุแห่งทุกข์ได้อีกเด็ดขาด นี่คือหลักสำคัญของการศึกษาธรรม  แล้วยิ่งศึกษาธรรมมากเท่าไร ก็ยิ่งทำให้เราเห็นโลกชัด  โดยปกติเรามักจะมองแต่คนอื่น แล้วก็จ้องจับผิด ใช่ไหม (ใช่)  ศิษย์เคยได้ยินไหมว่า เห็นเขาเป็นพญามาร เราก็เป็นพญามาร จริงไหม (จริง)  ใจเรารู้สิ่งไหน ก็เห็นสิ่งนั้นชัด ใช่ไหม (ใช่)  ใจเราเคยเป็นอะไร เราก็สามารถบอกได้ว่าที่เป็นอยู่นั้นคืออะไร ถูกไหม (ถูก)  ถ้าใจเราเคยเลวร้าย พอเห็นคนเลวร้าย เราก็รู้เลยว่านี่เรียกว่าเลวร้าย ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นเมื่อไรที่เราชี้หน้าด่าเขาก็แปลว่าเราเคยเป็น เมื่อไรที่ด่าเขาเรานั้นเป็นแบบนั้นมาก่อนแล้ว ธรรมอะไรที่ทำให้เราพิจารณาแล้วบังเกิดความประจักษ์แจ้ง แล้วก่อเกิดปัญญาไม่ทุกข์
(ใช้เหตุผล)  เหตุผลยังไม่ใช่ที่สุดของความจริง ว่าเขาถูกแต่ถึงเวลาเขาถูกจริงไหม ว่าเขาผิดว่าเขาไม่ดี ถึงที่สุดเขาไม่ดีจริงไหม ถ้าเขายังมีลมหายใจเขายังมีโอกาสแก้ตัว คนไม่ดีก็กลายเป็นคนดีได้ ฉะนั้นใช้อะไรพิจารณาและทำให้เราเห็นโลกชัดและไม่ทุกข์อีกต่อไป
(ปัญญา)  ปัญญาก็ง่ายที่จะเข้าข้างตัวเอง ปัญญาง่ายที่จะคิดไปตามสิ่งที่ตัวเองรู้เข้าใจ อาจารย์จึงบอกว่าพิจารณาธรรมจนเกิดปัญญา ปัญญาจะไม่มี ถ้ายังไม่เห็นแจ้งในธรรม
(ทำดี)  ทำดีเต็มที่แล้วก็ยังไม่พ้นทุกข์ ใช่ไหม เพราะบางทียึดติดดีมากเกินไปก็กลายเป็นทุกข์เพราะยึดดี
(มองตามความจริง)  ทำให้เราเกิดปัญญาใช่ไหม (ใช่)  แล้วความจริงนั้นเรียกว่าอะไร (ความจริงคือการกระทำ)  การกระทำคือความจริง การกระทำมันเรียกอีกอย่างว่ากรรม ซึ่งแบ่งออกเป็นกรรมดี กรรมชั่วและอกรรมตกลงความจริงคืออะไรหรือ
(สติ)  สติมาปัญญา (เกิด)  สติเตลิดปัญญา (หาย)  สติเป็นรากฐานของคุณธรรมทั้งมวล แต่มีสติแล้วต้องพิจารณาอะไรอยู่เนื่องๆ จึงก่อเกิดปัญญามีแค่สติอย่างเดียวไม่พอ  ธรรมอะไรที่หมั่นพิจารณาเนื่องๆ แล้วจะทำให้เรารู้แจ้งเห็นจริงในความเป็นจริงจนเกิดปัญญา และทำให้เราสามารถปล่อยวางไม่ทุกข์ได้อีกต่อไป แล้วศิษย์รู้ไหมธรรมนี้ถ้าพิจารณาเนื่องๆ จนจิตตรงต่อหลักสัจธรรม เชื่อไหมว่าวิบากกรรมหรือกรรมทั้งมวลจะจบสิ้นได้ในทันที
(ความตาย)  คือตายก่อนตาย อย่าตายโดยที่ยังไม่สามารถพ้นทุกข์ได้ ตายนั้นมันก็ยังทำให้เราเกี่ยวกรรมไม่จบสิ้นถูกไหม (ถูก)  เราต้องพ้นวิบากกรรมก่อน
ผู้ปฏิบัติงานธรรมช่วยตอบให้อาจารย์ชื่นใจหน่อยได้ไหม ศิษย์ตอบว่าอะไรนะ (ความไม่แน่นนอน) ชื่นใจ
ศิษย์รู้ไหม มีธรรมข้อหนึ่งที่อาจารย์อยากให้ศิษย์พิจารณาเนื่องๆ และจะทำให้เรารู้แจ้งเห็นจริงจนเกิดปัญญา และเมื่อไรที่จิตตรงเที่ยงต่อหลักสัจธรรม เมื่อนั้นดีร้ายจะไม่เกิด เราจะกลับไปสู่ทางสายกลางที่ทำให้เราจบสิ้นวิบากกรรมได้ในชาตินี้ ไม่ตกไปดี ร้าย ได้ เสีย ทุกข์ สุข นั่นก็คือความไม่เที่ยง
ความไม่เที่ยง คือธรรมที่อาจารย์อยากให้ศิษย์เอาไปพิจารณาเนื่องๆจนหยั่งรู้ในธรรม และนำพาให้เราใจเที่ยงตรงต่อสัจธรรม และกลับสู่ความเป็นกลาง
(ทำบุญ)  บุญยังเป็นรากฐานของความดี บุญยังไม่สู้กุศล ใช่หรือไม่ (ใช่)  บุญแค่ตัวชำระล้างให้จิตบริสุทธิ์ แต่กุศลถึงขนาดไม่มีอะไรที่เรียกว่าให้ยึดติดแล้ว ฉะนั้นมนุษย์เราศึกษาธรรมเราเรียนรู้แค่เพียงดีกับชั่ว ดีกับไม่ดี แต่หลักธรรมสอนว่านอกจากดีและชั่วยังมีอีกทางสายหนึ่งที่เรียกว่าทางสายกลาง ที่เรียกว่าพ้นชั่วพ้นดี นั่นก็คิอ ดีก็ไม่เอา ชั่วก็ไม่ทำ เข้าใจถึงความเป็นจริง แล้วใครจะเลวก็เลวไป ใครจะดีก็ดีไป แต่ฉันรักษาใจให้เป็นปกติ
(ความเมตตากรุณา)  เป็นพื้นฐานในการอยู่ร่วมกันให้บังเกิดสุขเพื่อไม่ก่อเวรกรรม ใช่ไหม (ใช่)  แต่ถ้าเกิดว่าศิษย์เมตตากรุณาแล้วศิษย์ยังยึดมั่นถือมั่นในตัวตน แปลว่าศิษย์ยังยึดความมี เมื่อมีก็เรียกว่ากรรมดี เมื่อทำกรรมดีก็สนองวิบากกรรมของกรรมดี ใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่ถ้าศิษย์ทำแล้วไม่มีตัวตนให้ยึดถือ นั่นเขาเรียกว่าสิ้นวิบากกรรม สิ้นเวรกรรม แต่มนุษย์ไปไม่ถึง ติดอยู่แค่ดี ไม่ดี แล้วก็หนีไม่พ้นกรรม
(ว่างเปล่า)  เวลาเขาด่าเรา เราบอกว่า “มันไม่เที่ยงๆ มันเป็นทุกข์จะยึดทำไม ถึงที่สุดมันก็ว่างเปล่า” แล้วเรานะโกรธเขาไหม เคยพิจารณาแบบนี้บ้างไหม ส่วนใหญ่จะใช้อารมณ์ก่อนเลย ใช่หรือไม่ (ใช่)  ให้ธรรมะเป็นทานคือเขาโกรธมาเราเมตตาไหม เราใจเย็นได้ไหม เราสันติไหม แล้วการพิจารณาเนื่องๆ แบบนี้ จะทำให้ศิษย์เห็นชัดถึงความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ว่างเปล่า พิจารณาเนื่องๆ จนเห็นว่า
เมื่อไม่เที่ยงอย่าหาความสมบูรณ์แบบในโลกนี้ ใครบ้างหล่อที่สุด ใครบ้างสวยที่สุด ใครบ้างดีที่สุด ใครบ้างแย่ที่สุด ตราบที่ยังไม่หมดลมหายใจ  ที่เห็นว่าดีย่อมมีดีกว่า ที่เห็นว่าแย่ย่อมมีแย่กว่า เมื่อเรามองเห็นว่าไม่เที่ยงตลอด จะโกรธไหม จะทุกข์ไหม พอถึงที่สุดก็ว่างเปล่า เรายังจำฝังใจไหม ถ้ายังจำฝังใจแสดงว่าผูกเวรผูกกรรม เห็นหน้ายังจำได้อีกและยังแอบด่าในใจ  อย่างนั้นเรียกว่าจองเวรจองกรรม  ถ้าเห็นหน้าด่าเขาทันทีเรียกว่าอาฆาต  อย่าเกี่ยววิบากกรรมไม่จบสิ้น
ฉะนั้นเมื่อใดที่จิตวิ่งไปยึดถือสิ่งใดสิ่งหนึ่งขึ้นมาเป็นตัวเป็นตน หรือยึดเข้ามาเป็นตัวเรา ศิษย์จะหนีไม่พ้นวิบากกรรมที่ศิษย์กลับไปรับ แม้แต่กินขนมแล้วชอบเกิดวิบากกรรมไหม (เกิด)  ไปร้านนั้นอีกไหม (ไป)  กินขนมแล้วไม่ชอบเกิดวิบากกรรมไหม ถ้ายึดติดในความคิดแล้วคิดว่า “ทำมาได้อย่างไรแพงก็แพง เดี๋ยวเจอหน้าจะด่าเลย” ใช่ไหม ศิษย์ก็สร้างกรรมไปเรื่อยๆ อร่อยหรือไม่อร่อยไม่เป็นไร อย่างน้อยก็ได้รู้จักว่าร้านนี้ไม่อร่อย จะโกรธ เกลียด ด่าเขาไหม จบไหม สิ้นกรรมไหม อยากเกี่ยวกรรมไหม แล้วศิษย์รู้ไหมไม่ด่าแต่แอบบอกว่า “แกอย่าไปร้านนั้นเลย ไม่อร่อยเลย” เกี่ยวกรรมไหม (เกี่ยว) 
ศิษย์เอย ถ้าศิษย์หมั่นพิจารณาเนื่องๆ ศิษย์จะสามารถตัดความ โลภ โกรธ หลง อยากได้ใคร่ดีในโลกนี้ได้สิ้น แม้กระทั่งความยึดมั่นถือมั่นในตัวตนก็มลายหายไป เพราะมันไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ว่างเปล่า แล้วยึดทำไมให้ทุกข์ ยึดทำไมให้ก่อเกิดกรรม ใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าเข้าใจตรงนี้ จะมองเห็นว่าแท้จริงแล้วทุกสิ่งที่เห็นว่ามี  คือไม่มี เพราะทุกสิ่งล้วนเดินไปสู่ความดับ สิ่งใดมีความเกิด สิ่งนั่นมีความดับ ฉะนั้น ถ้าพยายามจะปล่อย แปลว่าศิษย์ไม่เคยดับและไม่ยอมรับที่จะดับมัน พอเข้าใจไหม (เข้าใจ)  และยังต่อได้อีกว่า เมื่อเข้าใจเช่นนี้แล้ว เราก็จะรู้ว่าในโลกนี้อย่าไปหาคนดีที่สุด และอย่าไปเกลียดคนที่แย่ที่สุด เพราะมันไม่มีจริง และอย่าไปหวังชีวิตที่สมบูรณ์แบบที่สุด เพราะมันเป็นไปไม่ได้ และก็อย่าไปโกรธ เพราะอะไรมันก็ต้องเกิดไปตามวิบากกรรม
เมื่อเข้าใจถูกทั้งมวลทั้งสิ้น ศิษย์ก็จะตอบอาจารย์ว่า ใดๆ ในโลกศิษย์ก็ไม่เอาแล้ว จริงๆ ถ้าศิษย์ประจักษ์แจ้งในสิ่งที่อาจารย์พูด ศิษย์จะตอบอาจารย์เลยว่า อะไรศิษย์ก็ไม่เอา ศิษย์แค่ใช้มันเฉยๆ ถึงเวลาก็ปล่อยมันไป ถูกไหม (ถูก)  ไม่มีอะไรดั่งใจศิษย์ แล้วทำไมปล่อยให้ใจตัวเองถูกบีบด้วยล่ะ ทำไมไม่ยอมรับความจริง ที่เราทุกข์ทุกวันนี้เพราะเราไม่รับความจริง ใช่ไหม (ใช่)  เขาด่าเราไม่ดีหรือเราไม่ดีที่ยอมรับการโดนด่าไม่ได้ (เรายอมรับการถูกด่าไม่ได้)  เขาไม่ดีที่ทิ้งเราหรือเราไม่ดีที่ไม่รับการถูกทิ้ง เราแค่ได้กลับมาสู่ทางสายเก่าที่ไม่ต้องมีอะไรที่ต้องเกี่ยวพัน น่าจะขอบคุณเขานะ จริงไหม (จริง)  จากเป็นดีกว่าจากตาย เขาสิ้นเวรสิ้นกรรมกับเราก็ดีแล้ว ดีกว่าอยู่กันแล้วมองหน้ากันไม่ติด ถ้าเข้าใจจนถึงที่สุดอะไรก็ไม่เอาไม่ยึดมั่นไว้ ฟังพอเข้าใจบ้างไหม (เข้าใจ)   
(พระอาจารย์เมตตาประทานผลไม้ให้กับนักเรียนในชั้นที่ตอบคำถาม)
เอาผลไม้ไหม เอาไปทำอะไรดี (เอาไปบูชา)  เอาไปบูชา อาจารย์ไม่ให้ (เอาไปกิน)  เอาไปกิน อาจารย์ไม่ให้  (เอาไปแบ่งเพื่อน) เอาไปแบ่งเพื่อน อาจารย์ให้นะ อย่าให้ผลไม้ที่อาจารย์ให้กลายเป็นการสนองกิเลส แต่จงให้ผลไม้นี้ก่อเกิดเป็นการสร้างคุณงามความดี  ถ้าเราเรียนรู้จนเข้าใจ หมั่นพิจารณาธรรมอยู่ตลอดเวลา จนก่อเกิดสติมองเห็นความจริงชัด เราจะทุกข์อีกไหม (ไม่ทุกข์)  เราจะเกิดโลภโกรธหลงอีกไหม (ไม่เกิด)  เราจะเกิดกิเลสไหม (ไม่เกิด)
เราจะทำอย่างไรที่จะพิจารณาบ่อยๆ แล้วทำให้เราไม่ทุกข์เมื่อเจอสิ่งที่มากระทบจิตใจ กระทบตา กระทบหู ก่อนจะแสดงอารมณ์ออกไป ศิษย์ย้อนกลับมาพิจารณาตัวเองว่า สิ่งที่เขาทำกับเรา เราอยากจบกรรมไหม เราอยากสิ้นเวรกรรมไหม (อยาก)  ฉะนั้นถ้าอยากจบสิ้นเวรกรรม ไม่อยากมีกรรมอีก ก็มีสองทางคือเลือกเดินตามทางธรรม หรือเลือกเดินตามทางสนองกิเลสอารมณ์ (ทางธรรม)
ถ้าเราพบกับสิ่งที่ไม่ได้ดั่งใจเรา เราจะทำอย่างไรดี ปฏิบัติต่อเขาด้วยอะไรดี แม้เขาจะแกล้ง อย่าแค่พูดได้ แต่ต้องทำได้ด้วย
(มองให้เห็นความว่างเปล่า ไม่มีตัวตน)  ต้องทำให้ได้นะ ต้องมองให้เห็นเขาเป็นความว่าง เพราะเราเป็นไท เราไม่ได้เป็นทาสใคร ใช่ไหม (ใช่)
ฉะนั้นแม้ว่าเขาจะเป็นอย่างไร สิ่งแรกที่ทำได้ง่ายๆ คือวางเฉย เมตตา ใจเย็น ใจดีไว้ ง่ายไหม (ง่าย)  ใจเย็นใจดีและเมตตาแบบไม่หวังผล แม้ว่าเขาจะดีกลับมาหรือไม่ดีกลับมา ได้ไหม (ได้)  มีอะไรอีก
เราจะมาคุยกันต่อว่าในเมื่อเราเข้าใจหลักธรรมแล้ว เราจะปฏิบัติตนอย่างไรเมื่อเวลาเราต้องออกไปอยู่กับสังคมคนข้างนอก สิ่งสำคัญคืออย่าคิดไปจัดการใครแต่ให้จัดการตัวเอง ถูกไหม (ถูก) 
ถ้าเราเข้าใจในหลักสัจธรรมและพิจารณาธรรมอยู่เนื่องๆ จะทำให้เวลาที่เราเจอเรื่องที่มากระทบจิตกระทบใจเราจะรับมือกับสิ่งที่เกิดขึ้นได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)  และเมื่อเวลาเราโดนเขามากระทบจิตกระทบใจอย่างเช่น ถูกคนตบ ศิษย์จะทำอย่างไร (มาตบผมทำไม)  บางครั้งศิษย์อาจจะบอกอาจารย์ว่า “อาจารย์ศิษย์ก็พยายามพิจารณาธรรมแล้วนะ แต่คนบางคนมันแปลก กับใครมันไม่ทำ มันทำกับเรา กับใครมันไม่โกง มันโกงเรา  กับใครมันไม่ด่า มันด่าเรา” ใช่ไหม (ใช่)   ถ้าศิษย์เป็นคนหนึ่งที่เชื่อและศรัทธาในกรรมดีกรรมชั่ว อาจารย์ก็จะบอกว่า ในโลกใบนี้ไม่มีเรื่องบังเอิญ ทุกคนพบกันล้วนมีบุญสัมพันธ์กัน  เราอยากจบเวรจบกรรม เราก็แผ่เมตตาให้ อดทนให้ ดีหรือไม่ (ดี)  แต่ถ้าเราไม่อยากจบเวรจบกรรม อยากพบเขาอีกก็สวนกลับทันทีใช่หรือไม่ ศิษย์ก็จะสวนกลับทันทีถูกหรือไม่ (ถูก)  นี่คือสิ่งที่อาจารย์อยากจะบอกศิษย์ว่า เมื่อเราเข้าใจธรรม ธรรมจึงสอนต่อไว้ว่า ถ้าเราเอาธรรมมาประพฤติปฏิบัติและทำตัวเองให้ถูกต้อง อยู่ในร่องในรอยแล้วไม่ประพฤติผิดเรียกว่าคุณธรรมหรือศีลธรรม
เมื่อสักครู่รู้ธรรมแล้วใช่ไหม ถ้าเราโดนด่าว่า โดนโกรธเกลียดชิงชังแล้ว เราเอาธรรมมาปฏิบัติ เช่น เมตตา ซื่อตรง อดทนอดกลั้น   เมื่อเราเข้าใจธรรมแล้ว เราจะปฏิบัติอย่างคนมีศีลหรือปฏิบัติทั้งศีลและธรรม  ศีลคือการควบคุมให้ใจปกติ ธรรมคือการอยู่ร่วมกับผู้คนด้วยสันติ ถ้าเราอยู่กับคนแล้วเรามีธรรมเตือนใจแต่เราไม่ปฏิบัติธรรมเราก็ยากจะเป็นคนดีได้ ใช่ไหม (ใช่) แต่ไม่ใช่ว่าก็อาจารย์จี้กงบอกให้เฉยไว้ คนจะเป็นจะตายก็เฉยได้ไหม (ไม่ได้) แต่ควรช่วยเหลือจนไม่คิดชีวิต ยอมแลกชีวิตเพื่อธรรม นั่นเรียกว่าพระพุทธะ แต่มนุษย์ไม่ใช่แบบนั้น ขอรักษาชีวิต เรื่องธรรมเอาไว้ทีหลัง จึงไม่สามารถเป็นพระพุทธะได้สักที รักษาธรรมยิ่งกว่าชีวิต แต่มนุษย์ไม่มีใครยอมสละชีวิตเพื่อธรรม พระพุทธะที่ศิษย์กราบไหว้ ท่านเห็นธรรมยิ่งกว่าชีวิต ใช่ไหม (ใช่)  หนทางในการศึกษาธรรมไม่ใช่แค่เข้าใจธรรม แต่ต้องปฏิบัติให้ถึงซึ่งความเป็นธรรมด้วย 
อาจารย์ถามว่าธรรมอะไรที่ควรประพฤติปฏิบัติอยู่บ่อยๆ เนื่องๆ และทำให้เราอยู่ห่างไกลความชั่วร้าย
(ความดี)  ความดีอะไร (เช่นเขาทำอะไรก็ไปช่วยเหลือ) เรียกว่ามีน้ำใจเอื้อเฟื้อก็เป็นบุญอย่างหนึ่ง 
(เมตตากรุณา , การรักษาศีล)  ศีลข้อแรกคือไม่ฆ่าสัตว์ ยุงกัดตบไหม (ไม่ตบ)
(ใครจะผิดจะถูกไม่เป็นไร)  แต่มนุษย์เราความเป็นจริงพอใครผิดเราก็มองไม่วางตา พอใครถูกก็อิจฉาริษยา
(อยู่กับสิ่งที่เกิดขึ้น)  ไม่ตีค่า ไม่ยึดติด และก็ไม่จำเป็นต้องเติมเต็มหัวใจเพราะใจว่างแล้ว  (คิดดีทำดี)  สิ่งที่ทำให้เราดีมากที่สุดคือการละชั่ว ถ้าละชั่วได้นั่นแหละดีที่สุดแล้ว
(ทำความดี ละเว้นความชั่ว ทำจิตใจให้ผ่องใส)  การเข้าถึงความบริสุทธิ์นั่นก็คือจิตที่ว่างและจิตที่เป็นกลาง  (หมั่นศึกษาธรรม)  อย่าเอาแต่ศึกษาแต่ไม่ลงมือปฏิบัตินะ ไม่เช่นนั้นจะเปล่าประโยชน์
โดยส่วนใหญ่มักจะบอกว่าศึกษาธรรมแล้วต้องพบแต่สิ่งที่ดี ไม่เจ็บ ไม่ป่วย ไม่จน มาไหว้พระแล้ว ต้องพบแต่สิ่งที่ดีๆ มีแต่เรื่องมงคล เป็นไปได้ไหม (ไม่ได้)  ต้องจำไว้อย่างหนึ่งนะศิษย์ การเรียนรู้ศึกษาธรรม ธรรมสอนให้เรายอมรับความจริง แต่เรื่องที่เกิดขึ้น เกิด แก่ เจ็บ ตาย เป็นเรื่องที่เราหนีไม่พ้น ถูกไหม (ถูก)  แต่สิ่งหนึ่งที่เราหนีพ้นก็คือเวรกรรมที่เราสร้าง
ถ้าศิษย์ไม่อยากมีเวร มีภัยในอนาคต ศิษย์ก็ต้องระมัดระวังกิเลสอารมณ์ของตน เพราะกิเลสอารมณ์ของตนคือต้นเหตุแห่งกรรมเวรและเภทภัยทั้งมวล  รากเหง้าของความทุกข์ล้วนก่อเกิดจากกิเลส กิเลสที่เป็น โลภ โกรธ หลง และความยึดมั่นถือมั่นในตัวตน ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นถ้าไม่อยากทุกข์เพิ่มก็จงอย่าตกเป็นทาสของกิเลสอารมณ์ ใช่หรือไม่ (ใช่)
กิเลสที่ร้ายที่สุดในตัวเราคืออะไร กิเลสเกิดจากความนึกคิดแห่งตัวตน นึกคิดว่าแบบนี้ฉันเกลียด นึกคิดว่าแบบนี้ฉันชอบ นึกคิดว่าแบบนี้ฉันหลง  ฉะนั้นถ้าเรามีธรรมแล้วรู้เท่าทันสติ หยุดความคิดได้ เราก็จะหยุดกิเลสได้ แต่ใครล่ะจะมีสติแล้วหยุดความคิดได้
จิตเดิมแท้คือสิ่งที่ประภัสสรแล้วว่างอยู่ตลอดเวลา แต่ใจแห่งความเป็นตัวตนมักจะบดบังจิตทำให้เรามองไม่เห็นความสว่างใช่ไหม (ใช่)  ฉะนั้นตัวร้ายคือใจหรือจิต (ใจ)  ใจแห่งความเป็นตัวตน
(พระอาจารย์เมตตาประทานพระโอวาทซ้อนพระโอวาทคำว่า “โลกคือทางผ่าน”) 
ได้คำว่า “โลกคือทางผ่าน” เข้าใจไหม (เข้าใจ)  ชีวิตคือความหมุนเวียนเปลี่ยนผัน  มนุษย์กลัวความแก่ เจ็บ ตาย แต่จริงๆ แล้วความแก่ เจ็บ ตาย ก็คือการหมุนเวียนเปลี่ยนผันของชีวิต ถ้าเราคิดว่าตัวเราเป็นสิ่งสำคัญ โลกนี้เป็นสิ่งสำคัญ แต่ไม่แน่ เราอาจจะแค่หมุนเวียนมาอยู่บนโลกแล้วถึงเวลาเราก็จะหมุนเวียนไปอีกที่หนึ่ง ถูกไหม (ถูก)  แต่หมุนเวียนอย่างคนที่มีกรรมหรือหมุนเวียนอย่างคนที่สิ้นเวรสิ้นกรรม (สิ้นเวรสิ้นกรรม)  ก่อนจะพูดกับอาจารย์ทำให้ได้ก่อนนะ
ฉะนั้นถ้าศิษย์เข้าใจศิษย์ก็จะรู้ว่าโลกนี้มันแค่ทางผ่าน จะโกรธอะไรกับคนนั้นจะเกลียดอะไรกับคนนี้ จะเอาอะไรนักหนากับคนแบบนั้น และจะถือสาอะไรกับคนแบบนี้ และจะเคืองแค้นทำไมกับคนเช่นนั้น เพราะมันก็แค่ทางผ่าน เราจะผูกกรรมให้ไม่จบสิ้นไปทำไม ใช่หรือไม่ (ใช่) 
ฉะนั้นมีชีวิตอยู่เพื่อเห็นแจ้งในชีวิตและไม่ทุกข์กับชีวิตอีกต่อไป นี่คือเป้าหมายของการศึกษาปฏิบัติธรรม เมื่อเราพ้นทุกข์เราก็ช่วยคนอื่นให้พ้นทุกข์ได้ แต่เมื่อเรายังทุกข์อยู่เราจะช่วยใครได้  และเมื่อศิษย์เข้าใจในความเป็นจริงแห่งชีวิต ก็จะรู้ว่าทุกสิ่งทุกอย่างที่เราต้องพบล้วนเป็นสิ่งที่ดีทั้งนั้น ไม่ว่าความเจ็บ ไม่ว่าความทุกข์สอนให้เราเข้าใจชีวิตอย่างถ่องแท้ว่าเราไม่มีอะไร และเราก็ไม่ได้เป็นอะไร อย่าพยายามจะมีจะเป็นเพราะเมื่อไรที่พยายามจะมีจะเป็นแล้วยึด  นั่นคือทุกข์และวิบากกรรม แต่ถ้าเมื่อไรที่เราเข้าใจว่าแท้จริงเราไม่มีอะไร เราจะสิ้นสุดกรรม เมื่อเข้าใจและแจ่มแจ้ง แล้วศิษย์จะรู้ว่าชีวิตคือสิ่งที่มีค่าและประเสริฐที่สุดที่จะนำพาให้ศิษย์พ้นทุกข์ และนำพาให้ผู้คนพ้นทุกข์ ศิษย์จะไม่รู้สึกว่าสุขบนโลกนี้คือสุข แต่มันเป็นสิ่งจอมปลอม มีสิ่งที่ประเสริฐกว่า กว่าความมีความเป็น มันคือสุขที่ว่างเปล่า สุขที่ไม่ต้องยึดอะไร ไม่ต้องมีอะไร  อาจารย์ยกตัวอย่างง่ายๆ ใจมนุษย์มีขอบเขตถ้าไม่มีขอบเขตก็ง่ายที่จะเจ็บปวด แต่ถ้าเมื่อไรใจเราสิ้นขอบเขต สิ้นความยึดถือ สิ้นความมีตัวตน ตรงไหนจะทุกข์ ทุกข์จะเป็นแค่ทุกข์ของสังขารแต่ไม่ใช่ทุกข์ของจิตที่เข้าถึงธรรม กรรมก็กรรมแค่สังขารแต่จะไม่ไปที่จิต จิตเรามันพ้นแล้วจากความยึดถือ พิจารณาให้ดี คุณค่าของชีวิตไม่ใช่แค่เรียนเก่ง ไม่ใช่แค่คนดี แต่คือคนที่ค้นพบธรรมและนำพาให้ผู้อื่นเห็นแจ้งในธรรม อย่ามัวจมอยู่กับกิเลสตัณหาเลยศิษย์ อาจารย์ถามจริงๆ ที่ศิษย์บอกว่าทุกข์เพราะกิเลสตัณหา เจ็บปวดเพราะกิเลสตัณหาความยึดมั่น อาจารย์จะบอกว่า ทุกข์ที่น่ากลัวที่สุดคือทุกข์แห่งความหลงผิด ที่คิดว่าตัวเองทำไม่ได้ คิดว่าตัวเองไม่มีทางพ้นทุกข์ นั่นแหละคือสิ่งที่น่ากลัวที่สุด และมันจะทำให้ศิษย์ไม่มีวันสิ้นเวรสิ้นกรรมได้
โลภ โกรธ หลง มันยังมีวันหมดอายุ แต่ความหลงผิดในใจของศิษย์ที่คิดว่าตัวเองทำไม่ได้ ได้แค่นี้ ดีแค่นี้ มันทำให้ศิษย์ไม่มีวันสิ้นเวรสิ้นกรรมและต้องกลับมาเวียนว่ายตายเกิดแล้วสนองกิเลสไม่จบสิ้น จริงไหม (จริง)  ความโลภ ความโกรธน่ากลัวแล้ว แต่อาจารย์ว่า ความหลงผิดที่คิดว่าตัวเองทำไม่ได้ ที่คิดว่าตัวเองไม่ดีพอ นั่นแหละน่ากลัวยิ่งกว่า ใช่ไหม (ใช่) อาจารย์คงต้องกลับแล้วนะ มีโอกาสคงได้มาศึกษากันอีกดีไหม (ดี)  ถึงเวลาอาจารย์ก็แค่ คนที่ผ่านมาแล้วก็ผ่านไป ไม่มีค่าอะไรในใจศิษย์ ตราบจนศิษย์ทุกข์ ศิษย์จะนึกถึงคำพูดอาจารย์ ศิษย์เอ๋ย อย่ารอตัวเองทุกข์ จนเจ็บปวด แล้วค่อยคิดอยากจะเข้าใจธรรม มันช้าไป เข้าใจแล้วทำให้แจ่มแจ้ง จนไม่มีอะไรให้เราทุกข์นั่นดีกว่านะ จริงไหม (จริง)  เป็นธรรมดา ศิษย์ของอาจารย์มีความตื้นลึกในความเข้าใจธรรมแตกต่างกัน แม้ในใจของบางคนจะไม่ใยดีอาจารย์เลยก็ตาม มีโอกาสคงได้มาผูกบุญกันอีกนะ
ศิษย์ได้แค่นี้อาจารย์ก็ต้องทำใจใช่ไหม ลองดูนะ ศึกษาธรรม ไม่ใช่แค่เป็นคนดี แต่ศึกษาธรรมคือการรู้แจ้งเห็นจริง  ไม่ทุกข์ก็ไม่เห็นธรรมใช่ไหม ไม่ทุกข์อาจารย์ก็ไม่เห็นหน้าศิษย์ใช่ไหม เข้มแข็งนะ เรียนรู้หลักธรรม เพื่อก่อเกิดปัญญา นำพาจิตให้พ้นทุกข์ เรียนรู้ธรรมเพื่อควบคุมดูแลใจตัวเอง เรียนรู้ธรรมเพื่อรู้จักคุมกิเลสนะ ไม่เหนื่อยนะ ไม่ท้อ ฉุดช่วยผู้คนด้วยหัวใจแห่งพุทธะ ด้วยจิตใจที่ยิ่งใหญ่นะ ทำให้ได้นะ

พระโอวาทซ้อนพระโอวาท "โลกคือทางผ่าน"
ตาไม่ดูหูไม่ฟังไม่ลุ่มหลง ไม่เจาะจงไม่จดจ่อไม่เศร้าหมอง
อันกายธาตุเป็นเพียงแค่เถ้าหนึ่งกอง จิตที่จองจำเท่านั้นทำการบำเพ็ญ
ในโลกนี้ไม่มีสิ่งใดเที่ยงแท้ ล้วนเกิดแก่เจ็บตายไปให้ทุกข์เข็ญ
คนอยู่กับความจริงแล้วต้องบำเพ็ญ เพื่อพ้นเวรพ้นกรรมพ้นว่ายเวียน

อ่านต่อ...

2560-11-18 สถานธรรมถงซิน จ.ราชบุรี

西元二○一七年歲次丁酉十月初一日   仙佛慈悲訓
วันเสาร์ที่ ๑๘ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐                       สถานธรรมถงซิน  จ.ราชบุรี
พระโอวาทหนึ่งในแปดเซียนท่านหันเซียงจื่อ

  คนคนหนึ่งถ้าได้เป็นแบบนี้             สำนึกดีมีสติสัมปชัญญะ
มีสติเห็นตามจริงไม่ลดละ                 ทุกขณะมีศีลธรรมย่อมร่มเย็น
                                เราคือ
  หนึ่งในแปดเซียนหันเซียงจื่อ              รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา          ลงสู่พุทธสถานถงซิน แฝงกายอัญชุลี
องค์มารดา           ถามเมธีทุกท่านสราญฤๅ

  ในอดีตเคยรุ่งเรืองมาก่อน              ตามังกรมืดมัวเทียนไม่ดับ
เพียงแค่ความมลายเพื่อพลิกกลับ        เมื่อขยับตัวสิ้นอนธการ[1]สู่อรุณ
ชีพจรธรรมมาสู่ธารเชี่ยวกราก           พลังจากฟ้าดินดั่งวัยรุ่น
เมื่อไรโลกสิ้นธรรมย่อมหยุดหมุน         หรือยังไม่ในฝุ่นวีรบุรุษจริง
จงรักษาไม้ทองให้ผ่องใส                 ตั้งต้นย่อมคืนใจวิสุทธิ์ยิ่ง
ญาณมีรากความคิดสงบนิ่ง               สภาวะจริงจากเสียงแท้เสียงธรรมะ
ละอองธรรมฝนสบายจากเบื้องบน       ลากฉุดบ่นเบื้องแรกคนผงะ
คนช่วยคนผู้พูดมีศิลปะ                   อารยะทำบุญมีทำดีกัน
ทำได้ก็ให้ทำด้วยสติ                      อย่ารอติต้องหมุนสถานการณ์
ขึ้นไม่ได้ก็แม้เมล็ดหว่าน                  ฟ้าจะการุณย์ต้องการจริงใจ
ประดุจผืนฟ้ายืดไม่สิ้นสุด                 ทว่าตนระวังหยุ่นมากเป็นภัย
พลิกแพลงเป็นต้องมากกว่าเข้าใจ        ยืดหยุ่นพลิกแพลงได้จึงต้องรู้จริง

                                                                                                    ฮา ฮา หยุด
[1] อนธการ น. ความมืด, ความมัว, ความมืดมน; เวลาคํ่า; ความเขลา..
พระโอวาทหนึ่งในแปดเซียนท่านหันเซียงจื่อ
บางครั้งการอยู่ในโลกไม่พูดอะไร ไม่มีความคิดอะไรดีที่สุด บางทีแค่คิดก็ผิดแล้ว แค่พูดก็ไม่ใช่แล้ว ไม่ว่าเรื่องนั้นจะเป็นเรื่องดี เรื่องที่ถูกต้อง แต่บางครั้งเราพูดสิ่งที่ถูกต้องที่สุดก็กลับกลายเป็นทำให้คนนั้นเจ็บปวดที่สุด บางครั้งเราพูดจริงที่สุดแต่ก็ทำให้คนผิดไปโดยไม่รู้ตัว บางครั้งเราแค่เสนอความคิดเห็น แต่บางทีก็ทำให้คนรอบข้างลำบากใจได้ ยิ่งอยู่ในโลกมากเท่าไร ยิ่งเข้าใจชีวิตมากเท่าไร เราก็รู้ว่าไม่พูดอะไร นิ่งๆ ไว้ อาจจะดีกว่า เพราะว่าพูดแล้วสร้างบาป สร้างกรรม สร้างทุกข์โดยไม่รู้ตัว เพียงเพราะเราคิดว่าก็ฉันคิดว่ามันเป็นแบบนี้ ก็ฉันคิดว่ามันถูก ก็ฉันพูดเรื่องจริง แต่เคยไหมจริงถึงที่สุดก็ทำให้เจ็บถึงที่สุด ดีถึงที่สุดก็ทำให้คนทุกข์ได้ที่สุด บางครั้งพูดออกไปแล้วได้แค่ความสะใจ ได้แค่ระเบิดความอัดอั้นตันใจ ได้แค่โอ้อวดว่าเราก็เก่ง จึงมีคำกล่าวว่า “สิ่งที่พูดไปถึงจะเป็นความจริง ถึงจะเป็นความถูกต้อง ถึงจะเป็นความดีงาม แต่เมื่อสร้างผลสะท้อนกลับมาแล้ว ใครจะแก้ไขได้ ใครจะเปลี่ยนแปลงได้” จริงหรือไม่ (จริง)  
ความดีสร้างเป็นร้อยเป็นพันวัน แต่ความชั่วความผิดแค่เพียงนิดเดียวอย่างไม่ได้ตั้งใจ ความดีที่ทำมาทั้งหมดสูญหายในฉับพลันทันที อดทนได้มาตั้งนาน พอวันหนึ่งทนไม่ไหว พูดออกมาแล้ว ใครทุกข์ (ตัวเราเอง)  แล้วมีอะไรดีขึ้นไหม (ไม่มี)  เราก็เห็นรูปบ่อยๆ รูปที่เป็นอย่างไรนะ (ปิดหู ปิดตา ปิดปาก)  อย่าหวังปิดตา ปิดหู ปิดปากผู้อื่นแต่ลืมปิดตา ปิดหู ปิดปากตัวเอง
เราเรียนรู้ธรรม เราเรียนรู้ชีวิตเพื่อจะปิดไม่มีวันเปิด เพื่อจะปิดไม่ต้องรับรู้ เพื่อจะหยุดไม่ต้องพูด หรือว่ารู้จักเปิดปิดให้เป็น รู้จักฟังหูไว้หู และรู้จักพูด และรู้จักหยุด จริงๆ แล้วเราอยู่ในโลกเราปิดตาตัวเองตลอดไม่ได้ เราเอาแต่ปิดหูไม่ฟังก็ไม่ได้ และเราจะหยุดปากตัวเองตลอดก็ไม่ได้ แต่จะทำอย่างไรให้ตาเรามองเห็นอย่างแจ่มชัด ให้หูเรารู้จักฟังหูไว้หู ให้ปากเรารู้จักสำรวมระมัดระวัง ไม่พูดพร่ำเกินไป เราเคยคิดบ้างไหมหนอ จึงมีบทประพันธ์บทหนึ่งกล่าวไว้ว่า “ในใจของมนุษย์มีบทประพันธ์ชั้นเลิศอยู่ แต่ถูกบดบังด้วยความคิด ความหลงผิดในตัวตนที่ขาดวิ่น” ในตัวมนุษย์มีบทเพลงแห่งสันติสุข ความสงบร่มเย็นอยู่ แต่ถูกบดบังด้วยความหลง ความเข้าใจผิด ที่เรียกว่า อัตตาตัวตนและกิเลสทั้งมวล ฉะนั้นก่อนที่จะคิดจะทำหรือพูดอะไร ลองถามว่านั่นคือสิ่งที่ดีที่สุดในชีวิตที่เรากระทำแล้วหรือ หรือเป็นเพียงแค่อารมณ์ชั่ววูบ ความหลงผิด ที่เราแสดงออกมา เป็นอย่างไรหรือ เป็นความคิดที่ไตร่ตรองว่าดีแล้ว หรือว่าเป็นแค่อารมณ์ชั่ววูบ แล้วเคยได้ยินไหม กิเลสเพียงชั่ววูบ ความหลงผิดเพียงชั่วขณะ ทำให้มนุษย์ต้องทุกข์ ต้องทนกับวิบากกรรมที่ตัวเองสร้างไม่จบไม่สิ้น ก่อนจะหยุดคนอื่น ควรหยุดที่ตัวตนเอง ใช่หรือไม่ (ใช่)
“จงรักษาไม้ทองให้ผ่องใส”
ใจของมนุษย์มีสิ่งมีค่าและสิ่งมีค่านี้ถ้ากระทำบ่อยๆ ก็เรียกว่าคุณธรรมความดีงาม ไม้ทองก็อาจเปรียบได้กับความซื่อตรงและมโนธรรมสำนึกอันดี มนุษย์ทุกคนมีจิตใจที่ดีงาม ไม่มีใครเกิดมาอยากประพฤติผิด อยากทำผิดพลาด อยู่ข้างนอกวิ่งจนวุ่น บางทีกลับมาสู่ความช้าๆ แต่ได้สติช้าๆ แต่รู้จักคิดอย่างคนมีปัญญาก็อาจจะดีกว่าไวๆ แล้วขาดสติ ใช่หรือไม่
โดยส่วนใหญ่มนุษย์ปรารถนาความสุข มีชีวิตทำทุกอย่างเพื่อหาความสุขแต่ยิ่งหาก็ยิ่งทุกข์ใช่หรือไม่ โดยส่วนใหญ่มนุษย์ปรารถนาความสุขแต่ยิ่งแสวงหา ถึงที่สุดแล้วความสุขอยู่ที่ใด (ใจ)  พอหรือยัง ดีหรือยัง ขอบคุณบ้างได้หรือยัง แค่นี้ก็ดีบ้างได้หรือยัง ถ้าอยากหาความสุข ถามใจตัวเอง ถ้าพอได้ดีได้ก็สุขได้ แต่ถ้ายังไม่พอยังไม่ดีก็ยังไม่สุข ปรารถนาความสุขอันไกลโพ้นแต่ลืมไปว่า ถึงที่สุดคนที่กำหนดความสุขที่แท้จริงคือ ใจเราเอง ถ้าใจเราพอ ใจเราบอกขอบคุณแล้ว ดีแล้ว แค่นี้ก็สุขแล้ว ความสุขอยู่ไกลเกินเอื้อมไหม  ตอนนี้มีความสุขหรือยัง (มี)  ตอนนี้เริ่มมีแล้วใช่ไหม (ใช่)  แต่ก่อนเคยคิดว่าความสุขอยู่ไกลโพ้นแล้ววิ่งไปหาแล้วจะได้สุข ขณะที่หาก็ทุกข์ พอได้มาถึงที่สุดแทนที่จะสุขก็กลับ (ทุกข์)  จริงหรือไม่ (จริง)  แล้วหยุดหาไหม (ไม่หยุด)  ก็ยังไม่พอ ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นถ้าอยากพบสุข พอหรือยัง ดีหรือยัง ขอบคุณได้หรือยัง ถ้าอยากพบสุข สามคำนี้ถ้าทำได้ ก็สุขได้ ก็ดีได้ แต่ถ้าสามคำนี้ยังไม่มีในชีวิต หาเท่าไรก็ไม่สุข เพราะอะไรๆ ก็ยังไม่ดี ยังไม่พอ เหมือนกับมนุษย์เราเมื่อหาแล้วแค่นี้พอไหม ไม่ ยังหาไปอีกเรื่อยๆ เพราะคิดว่าต้องมีเยอะๆ ต้องได้เยอะๆ  แล้วเคยไหมยิ่งวิ่งวุ่นมากเท่าไร พอถึงเวลาความสงบที่เราปรารถนากลายเป็นความวุ่นวาย บางครั้งนั่งเฉยๆ อยู่นิ่งๆ แล้วก็มีแค่นี้พอแล้ว จริงไหม (จริง)  วิ่งจนเหนื่อย หาจนทั่ว แต่ถึงที่สุดก็กลับมาพอใจแค่ได้ปล่อยใจตามสบายไม่ต้องรีบ ไม่ต้องถูกบังคับ ไม่ต้องถูกกดดัน ถึงที่สุดกลับชอบสิ่งที่ธรรมดาที่สุด แล้วตอนนี้ยังกลับไปวิ่งเหมือนเดิมไหม (ไม่)  หลายคนทำงานเหนื่อยแทบแย่เพื่อจะไปพักผ่อนริมทะเล แล้วทะเลมีอะไรให้อยากได้ไหม (ไม่มี)  สิ่งที่ได้จากทะเลคือความสงบอันเป็นธรรมชาติ แล้วไม่สงสัยหรือว่า วิ่งหาแทบตาย ถึงที่สุดอยากได้ธรรมชาติ แต่จนแล้วจนรอดถึงรู้ขนาดนี้ มนุษย์ก็ยังอดวิ่งวุ่นเหมือนเดิมไม่ได้ จนกระทั่งวันหนึ่งเกิดฉุกคิดขึ้นมาได้ เมื่อยามตัวเองต้องเจ็บไข้ ยามตัวเองต้องทุกข์ทน วิ่งไม่ได้แล้ว ตอนนั้นจึงมาคิดได้ว่า เงินทอง บ้าน ทรัพย์ ลูกหลาน สามีภรรยา บางครั้งหามาแทบแย่ แย่งชิงมาแทบแย่ ถึงที่สุดก็ไม่สู้อะไรมีค่าเท่ากับชีวิตและร่างกายที่เข้มแข็ง จริงไหม
เคยไหมหาเงินแทบแย่แต่ซื้อความเข้มแข็งกลับมาไม่ได้แล้ว ซื้อสุขภาพดีไม่ได้ หาแทบแย่เพียงหวังว่าสิ่งนั้นคือความสุข แต่ถึงที่สุดแล้ว สิ่งที่หากลับกลายเป็นทุกข์ไม่จบสิ้น นึกว่าจะได้ความสุขแต่ถึงที่สุดกลับกลายเป็น (ความทุกข์)  เมื่อความเจ็บไข้มาเยี่ยมเยือนแล้วถึงได้รู้ว่าแม้เราจะดูแลร่างกายดีขนาดไหน ถึงที่สุดเราก็หนีความจริงไม่พ้น นั่นคือความเจ็บป่วยและต้องลาจากโลกนี้ไป จนถึงที่สุดแล้วเคยคิดไหมว่า พยายามหาความสุขก็ไม่สู้หันมาเรียนรู้และเข้าใจความทุกข์ พยายามวิ่งหนีความทุกข์ พยายามไม่อยากมีทุกข์แต่ไม่สู้กลับมาเรียนรู้ความทุกข์และเข้าใจทุกข์ให้เป็น แล้ววิชาอะไรที่สอนให้เราเข้าใจทุกข์และดับทุกข์ได้สิ้นเชิง สอนให้เราอยู่กับทุกข์โดยที่ไม่ต้องเป็นทุกข์ ท่านว่าคือวิชาอะไรหรือ (วิชาแห่งธรรม)  แต่มนุษย์โลกกลับไม่คิดเรียนวิชาธรรม
เหมือนที่วันนี้ท่านถามว่า ฟังธรรมทำไม การเรียนรู้ธรรมทำให้เราเข้าใจทุกข์ การเรียนรู้ธรรมทำให้เราเข้าใจชีวิตและเห็นแจ้งความเป็นจริง จนไม่มีอะไรมาลวงให้เราต้องหลงและทุกข์ได้อีกต่อไป ถามว่าถึงเวลาสนใจใคร่ที่จะเรียนธรรมไหม เราหนีไม่พ้นทุกข์ การเอาแต่วิ่งหาความสุข ไม่สู้เรียนรู้ทุกข์และเข้าใจทุกข์ และต่อไปไม่ทุกข์อีก มิใช่สุขหรือ ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นถ้าธรรมสอนให้เราเรียนรู้ทุกข์ เข้าใจทุกข์ และอยู่ร่วมกับทุกข์อย่างไม่ทุกข์ได้ ไยจึงไม่ใส่ใจ ไยจึงไม่ค้นคว้า ใช่หรือไม่ (ใช่)  
เมื่อรู้ว่าเรียนรู้ธรรมแล้วช่วยให้เราพ้นทุกข์ แล้วทำอย่างไรที่จะทำให้เราไม่ต้องทุกข์ในโลกใบนี้  (ศึกษา)  เอาแต่ศึกษาแต่ไม่นำไปปฏิบัติก็ยังไม่พ้นทุกข์นะ
(นำธรรมะมาใช้ในชีวิตประจำวันให้ได้ แล้วเราก็จะสอบผ่าน)  สอบผ่านความทุกข์  ต้องนำสิ่งนั้นมาปฏิบัติ อย่างนั้นถ้านำสิ่งนั้นมาปฏิบัติแต่ธรรมะมีมากมาย จะปฏิบัติอย่างไร ไม่รู้จะเริ่มต้นตรงไหน ใช่หรือไม่ (ใช่)
สมมติว่าท่านคือคนหนึ่งที่เชื่อเรื่องหลักเหตุและผล ถ้าเราสร้างเหตุดี ผลจะเป็นอย่างไร (ผลดี)  ถ้ายังคิดอย่างนี้แปลว่ายังยึดติดนะ พระพุทธะกล่าวไว้ว่า ถ้าสร้างเหตุที่ดีแล้ว ผลจะเป็นเช่นไร ก็สุดแล้วแต่ฟ้าจะบันดาลดลให้เป็นไป สำคัญที่จิตใจเราก็พอ โบราณจึงมีคำสอนกล่าวไว้ว่า “ถ้ามนุษย์เรื่องเล็กๆ น้อยๆ รู้จักระมัดระวังไม่ให้เสียหาย ถ้าเรื่องที่เคยทำแล้วทำให้ท้อแท้หม่นหมอง แล้วไม่ก้าวผิด ไม่ประพฤติชั่ว ถ้าเรื่องที่ทำให้อับจนแล้วยังมีความมุ่งมั่น ขยันหมั่นเพียร สู้ไม่ถอย ใฝ่ดีตลอด และถ้ามุ่งมั่นทำสิ่งที่ดีแล้วยังไม่ท้อถอย แม้จะหม่นหมองแค่เพียงชั่วขณะ แต่คิดแค่เพียงว่าเราจะไม่หม่นหมองชั่วนิจนิรันดร์ ถ้าทำได้เช่นนี้ก็ถือว่าประเสริฐ”เรื่องเล็กน้อยไม่ผิดพลาด เรื่องที่ทำให้ชีวิตมืดมนไม่ก้าวผิด ไม่ผิดศีล ไม่ขาดธรรม เรื่องที่ถูกต้องดีงามรักษาไว้ตราบชั่วชีวิตเเม้จะหดหู่บ้างเป็นบางครั้งบางโอกาส ถ้าทำได้เช่นนี้เรียกว่าดีงามพร้อม แต่ในความเป็นคน เล็กๆ ก็ผิดพลาด ท้อแท้หม่นหมองก็ประพฤติชั่ว มุ่งมั่นทำความดีเเต่เมื่อหดหู่ก็ล้มเลิก ถ้าในทางกลับกันทำได้อย่างที่เราบอกก็เรียกว่าคนดีคนหนึ่ง ถ้าหากว่าเราเป็นคนรู้จักเรื่องเหตุเเละผล ถ้าเราเป็นคนไม่ยกตนข่มท่าน ไม่อวดตัวเองว่าเก่งว่ารู้ว่าฉลาด จะมีใครดูถูกดูหมิ่นเหยียดหยามไหม (ไม่มี)  จะมีใครว่าเราโง่เขลาเบาปัญญาไหมถ้าเราไม่อวดตัว (ไม่มี)  ในทางกลับกันถ้าเราเป็นคนสุภาพอ่อนน้อมรู้จักฟังความคิดเห็นของผู้อื่น มีใครจะไม่รักไหม ก็ต้องมีคนรักไม่มีคนเกลียด ถ้าเกลียดก็คงเกลียดน้อย ในอีกทางหนึ่งถ้าเราเป็นคนมีน้อยเเต่ยังมีน้ำใจให้แบ่งปันช่วยเหลือ มีน้อยเเล้วยังรู้จักเสียสละอุทิศให้ จะมีคนในโลกแล้งน้ำใจไหม (ไม่มี)  เพราะเราให้ไม่จบ มีน้อยแค่ไหนก็ยัง (ให้)  ใครจะเเล้งน้ำใจเพราะทุกคนมีน้ำใจหมดใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่ในความเป็นจริงเราไม่เคยให้ใช่ไหม โลกเราจึงเต็มไปด้วยคนแล้งน้ำใจ จริงไหม (จริง)  เพราะเราไม่เคยให้
เราอยู่ร่วมกับคนหมู่มาก ไม่ว่าเขาจะผิดขนาดไหน ไม่ว่าเขาจะแย่ขนาดไหน เราไม่เคยเหยียบย่ำซ้ำเติม เรามีแต่เมตตา ให้อภัย เข้าใจ เห็นใจ ในโลกนี้ใครจะเคืองแค้น ใครจะผูกใจเจ็บ ใครจะก่นด่าโทษเราบ้าง มีไหม (ไม่มี)แต่เราเคยเข้าใจใครไหม เราเคยให้อภัยใครจริงๆ ไหม และเราเคยเห็นใจคนไม่ซ้ำเติมใครบ้างไหม ไม่มี ใครผิดเราก็ซ้ำเติม ใครไม่ดีเราก็ประณามต่อว่า ฉะนั้นโลกนี้จะเป็นไปอยู่ที่เราหรืออยู่ที่เขา (อยู่ที่เรา) เราคือผู้สร้างโลกที่แท้จริง อยากได้คนมีน้ำใจต้องเริ่มที่น้ำใจเราก่อน อยากได้คนดีเราต้องดีให้ถึงที่สุดก่อน แม้ความดีที่เราทำจะทำให้เราต้องหดหู่ไปบ้างในชั่วขณะแต่จงรักษาความดีนั้นตราบนิจนิรันดร์ แล้วเราจะไม่โศกาตลอด
อย่างนั้นตอนนี้ที่โลกดีไม่ดีเพราะเขาหรือเพราะเรา (เพราะเรา)  เราเป็นผู้สร้างเหตุล้วนๆ จริงไหม (จริง)  แล้วเมื่อเรามุ่งมั่นในสิ่งที่ดี ไยต้องกังวลกับผลที่จะเกิดเล่า เมื่อเราหยัดยืนในความถูกต้อง ทำไมต้องกลัวการเข้าใจผิด ฟ้ารู้ดินรู้เรารู้เอง ใช่หรือไม่ กลัวแต่เพียงอย่างเดียว ดีจริงหรือยัง
อยากได้ชีวิตร่มเย็น ถ้าตัวเองยังไม่ซื่อตรง เรียกร้องคนอื่นให้ซื่อตรง ไม่มีหรอกนะ ถ้าตัวเองยังควบคุมใจตัวเองให้เดินในทางที่ถูกต้องแล้วไม่ประพฤติผิดไม่ได้แล้วไปหวังให้คนอื่นต้องเดินถูกต้อง ห้ามประพฤติผิดก็ยากมีแต่ทำให้ตัวเองสมบูรณ์พร้อม ถ้าเราทำได้สมบูรณ์พร้อมไยต้องกลัวกับการไม่เที่ยงของโลกใบนี้ จริงหรือเปล่า (จริง)
ธรรมะคืออะไร แล้วปฏิบัติอย่างไรเรียกว่าปฏิบัติธรรม โดยส่วนใหญ่เราก็รู้ว่า เกิดเป็นคน มีศีล มีธรรม ก็เรียกว่าปฏิบัติธรรม แล้วจริงๆ การปฏิบัติธรรมและธรรมนั้นคืออะไร ธรรมคือความเป็นจริงอันเป็นสัจจะ ถ้าเมื่อไรมนุษย์เข้าใจความเป็นจริง เมื่อนั้นมนุษย์ก็พบธรรม เมื่อไรมนุษย์เห็นชัดในความเป็นจริง มนุษย์ก็จะรู้แจ้งในธรรม แล้วถ้าเมื่อไรที่มนุษย์เห็นชัดในธรรมแท้จริง มนุษย์ก็จะสิ้นทุกข์ แต่เราจะอยู่กับทุกข์อย่างไรโดยไม่ทุกข์ อยู่ในโลกอย่างไรจนเห็นความเป็นธรรม อยู่กับความวุ่นวายอย่างไรจนพบความสงบ ไม่เคยคิดเลยใช่ไหม 
โดยส่วนใหญ่เรามักจะคิดกันว่าเวลาทุกข์ไปทำบุญใส่บาตรก็หาย (ไม่หาย)เวลาทุกข์สวดมนต์นั่งสมาธิก็หาย ใช่ไหม (ไม่หาย)  เวลาทุกข์ไหว้พระเก้าวัดก็หาย หายไหม (ไม่หาย)  ที่เราทุกข์เพราะว่าทุกสิ่งไม่เป็นดั่งใจหวังหรือว่าทุกสิ่งไม่เป็นจริง (ไม่เป็นดั่งใจหวัง)  แต่มันเป็นจริง ใช่ไหม (ใช่)  ถ้าเราอยากพบธรรมปฏิบัติธรรม เราก็ต้องเรียนรู้ที่จะยอมรับว่า ทุกสิ่งไม่ได้ดั่งใจหวังแต่มันเป็นความจริงถ้าเมื่อไหร่เราเลือกปฏิบัติตามจริงมากกว่าตามใจหวัง เราก็จะพบทางแห่งธรรม แต่ถ้าเมื่อไหร่เราเลือกที่จะตามใจหวังมากกว่าตามจริง เราก็จะพบทางแห่งความสนองกิเลสตัณหา
พระพุทธะจึงกล่าวไว้ว่า “สิ่งใดที่ทำให้เราเห็นความจริงมากกว่าความชอบชัง นั่นเรียกว่า ธรรม
สิ่งใดที่ทำให้เราทำแล้วพบความจริงพบความบริสุทธิ์ยุติธรรม มากกว่าสนองกิเลสตัณหานั่นเรียกว่าการประพฤติปฏิบัติธรรม”
ไม่ใช่ประพฤติเพื่อตกเป็นทาสกิเลสตัณหา พอเห็นธรรมบ้างหรือยัง (เห็น)  ธรรมคือสิ่งที่เรียกว่าความจริง แต่ถ้ามนุษย์ไม่ยอมรับความจริงและยืนยันในสิ่งที่ตัวเองคิด อยากมี อยากเป็น นั่นเรียกว่า ตกเป็นทาสของกิเลสอยู่ร่ำไป  เมื่อไรที่มนุษย์ยังติดในชอบชังมนุษย์ก็ยังหนีไม่พ้นกิเลสบาปกรรมเเละการเวียนว่ายในโลกใบนี้ เเต่ถ้ามนุษย์ยอมรับในความจริง เกิดมาต้องทุกข์เราจะเห็นธรรมได้ และเมื่อไรที่เราเห็นความจริงมากกว่าสิ่งที่เรียกว่าชอบชังนั่นเรียกว่าธรรม ธรรมคือความเป็นธรรมดาอันเป็นเช่นนั้นมีเกิดแก่เจ็บตาย มีสุขทุกข์ มีสมหวังมีผิดหวัง สิ่งใดที่เรากระทำประพฤติปฏิบัติแล้วทำให้เราบริสุทธิ์ยุติธรรมในความเป็นจริงมากกว่าสนองกิเลสตัณหานั่นเรียกว่าการปฏิบัติ เมื่อเวลาที่เราอยู่ในโลกเเห่งความทุกข์ คนที่เข้าใจทุกข์จึงแค่รู้ทุกข์หรือเป็นทุกข์ (รู้ทุกข์)  เห็นความโกรธหรือเป็นความโกรธ (เห็นความโกรธ) 
ธรรมคือความจริงที่สอนให้เราเรียนรู้ไม่ได้ให้เราต้องเป็น ฉะนั้นต้องเข้าใจ เรียนธรรมเพื่อไม่ใช่จะไปมีไปเป็น เเต่เรียนธรรมเพื่อรู้เเล้วดับสิ้นทุกข์ ไม่ว่าอะไรมาให้เเค่รู้เเต่ไม่ต้องเป็น รู้ว่าทุกข์เป็นธรรมดา เเต่ใจไม่เป็นทุกข์เราจึงต้องศึกษา ปฏิบัติและเรียนรู้ให้มาก ถึงที่สุดของธรรมที่ท่านเรียนรู้ก็เป็นไปเพื่อดับทุกข์ทั้งมวล ไม่ได้ให้เป็นไปเพื่อเป็นทุกข์แล้วค่อยดับทุกข์ แต่เป็นไปเพื่อเรียนรู้ทุกข์ เข้าใจทุกข์และปลดปลงในความทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่)  แล้วทำอย่างไรที่จะทำให้เรารู้แล้วไม่ทุกข์ (ปล่อยวาง)  ตอบได้ดีนะ เราชอบคำนี้นะ แต่คนที่จะแจ้งคำนี้จริงๆ มีสักกี่คนกันเล่า ปล่อยวาง ไม่ได้แปลว่าไม่รับผิดชอบอะไร แต่ทำจนถึงที่สุดและยอมรับทุกสิ่งที่จะเป็นไป ไม่ไปคิดควบคุม ไม่ไปคิดผูกพัน ไม่ไปคิดข้องเกี่ยว ปล่อยวางเขาจะเป็นอะไรก็เป็นไป สำคัญคือใจเรามากกว่า ธรรมสอนให้ดูแลใจ ไม่ใช่ไปควบคุมใคร
ถ้าท่านเข้าใจความทุกข์ ความทุกข์เป็นธรรมดาที่เกิดขึ้นในทุกชีวิตและจริงๆ แล้วเราต้องขอบคุณทุกข์ด้วยซ้ำไป ลองมองดีๆ อย่าเพิ่งตั้งป้อมรังเกียจ มองดีๆ อย่าเพิ่งกีดกันไม่เข้าใกล้ ลองมองดีๆ แล้วเราจะรู้ว่าในความทุกข์ทำให้เราปลดปลง ในความทุกข์ทำให้เราคลายความยึดมั่นถือมั่น และในความทุกข์ทำให้เรามองเห็นความแจ้งจริงที่เรียกว่าธรรม ซึ่งไม่ได้อยู่ภายนอกแต่อยู่ในใจ อันเป็นกุญแจสำคัญที่ทำให้มนุษย์พ้นทุกข์ได้  ขอเพียงแค่เรากล้าที่จะยอมรับความทุกข์ด้วยหัวใจเข้มแข็ง ใครบ้างไม่สูญเสีย ใครบ้างไม่ผิดพลาด ใครบ้างไม่เจ็บปวด ใครบ้างดีที่สุด ใครบ้างแย่ที่สุดไม่มีใครที่ไม่มีใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นเราเรียนรู้ทุกข์เพื่อเข้าใจทุกข์และมองเห็นสัจธรรม ค้นพบความสว่างในใจตน 
ชีวิตคือการเรียนรู้ ความทุกข์ทำให้เราเข้าใจความเป็นจริงของชีวิตและค้นพบสัจธรรมที่แท้จริง อย่ากลัวที่จะทุกข์ ที่ยังต้องทุกข์และเจ็บปวดก็เพราะเราเลือกที่จะยึดมั่นมากกว่าจะมองความจริง ใช่ไหม (ใช่)  ลองรักษาใจให้ปกติ ไม่แบ่งแยกไม่ยึดติด ไม่เรียกว่ารักไม่เรียกว่าชัง เมื่อไหร่ที่มนุษย์ยืนหยัดอยู่ในความจริงมากกว่าสิ่งที่เรียกว่าชอบชัง มนุษย์จะสิ้นบาปสิ้นกรรมและพ้นทุกข์ได้ด้วยใจตัวเอง มองเห็นทุกอย่างด้วยความเท่าเทียมกัน ไม่มีใครดีที่สุดไม่มีใครแย่ที่สุด แล้วจริงๆ เราก็ไม่เคยสูญเสียอะไร เพราะแต่เดิมเราก็ไม่เคยมีอะไร ใช่ไหม (ใช่)  เพราะธรรมทำให้มนุษย์สงบและเข้าใจความเป็นจริงที่เรียกว่าชีวิต   มีโอกาสคงได้มาผูกบุญกันอีกนะ อย่ากลัวธรรม อย่ากลัวความจริง แต่สิ่งที่ควรกลัวคือกิเลสอารมณ์ของใจ


วันอาทิตย์ที่ ๑๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐                   สถานธรรมถงซิน  จ.ราชบุรี
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง

  ความดีใจอิ่มใจลำพองสุข               กลับยังปลุกตัวตนหลงอัตตาใหญ่
โดนยกหูชูหางสราญใจ                   ยิ่งติดในตัวตนหลงอัตตา
หากไม่ยึดมั่นใดในโลกแล้ว               จิตผ่องแผ้วบริสุทธิ์พิสุทธิ์หนา
หากยังหลงยึดมั่นติดอัตตา               คงต้องทุกข์จมอุราเวียนว่ายวน
                                เราคือ
  จี้กงสงฆ์วิปลาส                  รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา          ลงสู่แดนโลก แฝงกายน้อมกราบ
องค์มารดาแล้ว                     ถามศิษย์รักทุกคนยินดีร่วมศึกษาธรรมกับอาจารย์ไหม




    อยู่ที่เรากลับมีปัญหาคนอื่น ฟังอย่างไรใจมิกลืนจึงอาจรับใช้ ไม่จับตาไม่ฟังปัญหาเพื่อก้าวมิก่าย ศิษย์แค่ปลอบให้เขาคลาย ทุกข์แบบเบาเบา
*   อย่าแกล้งทำอ่อนแออย่าแกล้งไม่รู้ ไม่เกี่ยวแล้ว ศิษย์ช่วยตน ช่วยคนเมตตาลึกล้ำ เรื่องที่คนแข่งขันที่เป็นจุดสนใจ ศิษย์ก็แค่ปล่อยให้เขาไป มิแก่งแย่งเขา อะไรสร้างปัญหา ยังไม่รู้ตัวเอง ศิษย์จะใช้ สิ่งสิ่งไหนออกไปช่วยคน
** ถ้าหากเจ้าวันใดไม่หายไม่มา ไม่นึกถึงใคร หากชอบจะทำ ไม่ชอบไม่ทำ ได้แค่อย่างนั้น อาจารย์ขอศิษย์เองแค่เหลือบำเพ็ญ เจ้าทิ้งใครใครไม่ทิ้งตัวเองลงแรงอย่างไรอย่างไหนพ้นกรรม ดีไหม เห็นไม่ดี ขอให้ดีหากเขาว่าดีเจ้ารู้แท้จริง ยิ่งรู้ยิ่งรู้ยิ่งทุกข์กว่าเขา จิตใจที่บำเพ็ญสิ่งที่สำคัญ ไม่มีทั้งรูปและขันธ์ ดับหมดแล้ว (ซ้ำ *,**,**)
ทำนองเพลง : หมดห่วง
ชื่อเพลง : ยังห่วงอะไร


พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง

เวลาโดนคนชมรู้สึกใจฟู เวลาโดนคนว่ารู้สึกใจห่อเหี่ยว ใช่หรือไม่ (ใช่)  ผู้ปฏิบัติงานธรรมเป็นอย่างนี้ไหม แปลว่าคำชมเหมือนลมที่ทำให้เราใจฟูฟ่อง คำต่อว่าเหมือนการโดนสูบลมออกไปจากใจใช่ไหม (ใช่)  จริงๆ แล้วถ้าเป็นคนที่ฝึกฝนบำเพ็ญ ถ้าโดนชมแล้วฟู โดนด่าแล้วแฟบ นี่ถือว่ายังไม่ได้ฝึกฝนอะไรเลยจริงไหม (จริง)
มีสิ่งใดหนอที่ทำให้มนุษย์อยู่ในโลกแล้วไม่ติด ไม่ยึด ยากใช่ไหม (ใช่) มีไหมที่เราข้องเกี่ยวแล้วเราไม่ติดยึด รู้จักแล้วเราไม่ผูกพัน เกี่ยวอะไรแล้วก็รู้สึกอยากยึดอยากครอบครอง รู้จักอะไรแล้วก็อยากผูกพันอยากเสน่หา พอเป็นแบบนั้นเราก็เลยหนีไม่พ้นทุกข์กันเสียทีใช่หรือไม่ (ใช่) เคยได้ยินประโยคนี้ไหมศิษย์เอย “สิ่งใดมีความเกิด สิ่งนั้นมีความดับ” ถ้าเรายังรู้สึกว่าต้องปล่อยวาง เรายังรู้สึกห่วง เรายังรู้สึกกังวล เรายังรู้สึกไม่ดี นั่นแปลว่า เราไม่สามารถดับได้ ทั้งที่จริงๆ แล้วทุกสิ่งมีความ (เกิด ดับ)  ทันที ทุกสิ่งเกิดแล้วก็ดับ แต่เพราะอะไร มนุษย์จึงไม่สามารถเห็นความเกิดดับได้ในทันทีทุกขณะที่ศิษย์มีชีวิตศิษย์สามารถทำให้เต็มที่ที่สุด ทำให้ดีที่สุด ทำให้ถูกต้องที่สุด ศิษย์ยังต้องห่วงอะไร แต่เพราะเรายังทำไม่ถึงที่สุด เราถึงยังต้องห่วง ยังต้องกังวล ยังต้องพยายามปล่อยวาง ในเมื่อพระพุทธะล้วนสอนไว้ว่า สิ่งใดมีความเกิดสิ่งนั้นมีความดับเป็นธรรมดา ในเมื่อเกิดแล้วดับตลอดเวลาเเล้วเรายังห่วงกังวลกับอะไรจนทำให้เราไม่สามารถดับได้จริงๆ หรือบางสิ่งดับไปแล้วเเต่ใจเรายังไม่ดับ เมื่อดับไม่ได้มนุษย์จึงพยายามหาที่พึ่งทางใจ อะไรก็ได้ที่ทำให้เราสบายใจไม่ทุกข์ใจ มีใครบ้างพึ่งความถูกต้อง (พึ่ง)  ใครพึ่งพระธรรมบ้าง ใครพึ่งความดีบ้าง (นักเรียนยกมือ)  เราพึ่งความถูกต้องเพื่อดับทุกข์ใช่หรือไม่ (ใช่)  เเต่ทำไมหลายๆ คนเมื่อเจอคนไม่ถูกต้องทำไมเราจึงทุกข์ใจ นั่นเเปลว่าเรากำลังพึ่งถูกหรือพึ่งผิด (พึ่งผิด) เหมือนศิษย์พึ่งความดีเเต่เมื่อทำดีแล้วไม่ได้ดี พึ่งต่อไหม (ไม่พึ่ง)  ในเมื่อดับทุกข์ไม่ได้พึ่งต่อไหม (ไม่พึ่ง)
และบางทีเราอยากหาทางดับทุกข์ ก็เลยหาธรรมเพื่อดับทุกข์ แต่เมื่อพึ่งธรรมแล้วธรรมกลับไม่ช่วยชำระล้างใจให้เราพ้นทุกข์เลย พึ่งต่อไหม (พึ่ง) แล้วเราพึ่งเพื่อ (หาทางดับทุกข์)  แล้วทำไมสิ่งที่พึ่งมันทำให้เราทุกข์ อย่างนั้นแปลว่า ความถูกต้องผิด ธรรมะผิด ความดีผิด หรือใจเรา (ใจเรา) อาจารย์เห็นส่วนใหญ่บอกว่า ธรรมะไม่ดี คนอื่นไม่ดี พระไม่เอาแล้ว ความถูกต้องความดีไม่เอาแล้ว พึ่งแล้วไม่ได้ดี ใช่ไหม (ไม่)  ศิษย์ต้องจำไว้อย่างหนึ่งนะ ศิษย์ต้องการที่พึ่งเพื่อดับทุกข์ ถ้าพึ่งแล้วมันกลับกลายเป็นมีทุกข์ แปลว่าศิษย์ต้องมีอะไรผิดปกติ หรือว่าสิ่งที่เรากำลังศึกษาหรือนำไปปฏิบัติมันทำให้เราคิดผิดปกติ ใจปกติคือใจที่ไม่มีทุกข์ ใจผิดปกติคือใจที่มีทุกข์ ถ้ายึดมั่นกับความถูกต้อง ยึดมั่นกับความดี ยึดมั่นกับธรรม แล้วทำให้ใจผิดปกติแล้วเป็นทุกข์ แปลว่าเรากำลังยึดมั่นผิด เพราะธรรมไม่ได้ให้เรียนรู้เพื่อยึดมั่น แล้วเอาไปตรวจสอบใคร และเอาไปว่าใคร และธรรมไม่ได้ให้ ยึดมั่น ทำแล้วต้องหวังวอนขอผลบันดาลใจ ใช่ไหม (ใช่)  เหมือนตอนนี้ร้อนอาจารย์หยิบพัดขึ้นมา พัดทำให้อาจารย์หายร้อน แต่ถ้าตอนนี้นั่งในห้องที่เย็นแล้ว อาจารย์จำต้องถือพัดอีกไหม (ไม่ต้อง)  ก็ไม่จำเป็นต้องถือ จะถือทำไมให้ทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นถ้าเราทำตัวถูกต้องแล้ว เราทำตัวดีแล้ว ทำไมเรายังยึดถือสิ่งที่เราทำอีก ทำไมเรายังยึดถืออย่างไม่ปล่อยวาง ถ้ามันทำให้เราพ้นทุกข์แล้ว เหมือนเรือพาเราข้ามฝั่งไป เมื่อถึงฝั่งแล้ว เราจะแบกเรือไปไหม (ไม่แบก)  แต่อาจารย์เห็นศิษย์แบกทุกคนเลย เราถือธรรมเป็นที่พึ่งเพื่อดับทุกข์ แต่ไม่ใช่ให้เราถือธรรมเป็นที่พึ่งเพื่อยึดติดจนเป็นทุกข์ ฉะนั้นต้องเข้าใจให้ถูก ใช้ธรรมให้ถูกทาง ใช่หรือไม่ (ใช่)
ธรรมทำให้เราอยู่ร่วมกับคนในสังคมโดยที่ไม่เป็นทุกข์ ธรรมไม่ได้สอนให้เราหนีคนหนีโลกหนีความจริง แต่ธรรมสอนให้เราประพฤติหน้าที่ของตัวเองให้ถูกต้อง สมบูรณ์ที่สุด ดีงามพร้อมที่สุด แล้วต่อไปจะปฏิบัติธรรมก็ไม่มีสิ่งอะไรที่ต้องห่วงกังวลอีกแล้ว ถูกไหม (ถูก)  แต่คนสมัยนี้หน้าที่ความเป็นคนยังไม่สมบูรณ์แต่อยากจะไปพ้นทุกข์ มีไหม (มี)  เยอะไหม (เยอะ)  นักเรียนในที่นี้ใช่ไหม (ใช่)
คงยินดีต้อนรับอาจารย์ไม่มากก็น้อย อย่าพึ่งอาจารย์เลยนะ พออาจารย์หายไปศิษย์ก็ไม่มีที่พึ่งแล้ว พึ่งความจริงแท้ที่เรียกว่าสัจธรรมดีกว่า เพราะยิ่งเราพึ่งสัจธรรมเราก็ยิ่งมองเห็นชัดเจนว่า แท้ที่จริงแล้วมันไม่มีอะไรให้เราพึ่งได้สักอย่างหนึ่งยิ่งเรียนรู้สัจธรรมก็ยิ่งรู้ความจริงว่า ใดๆ ในโลกนี้ศิษย์ไม่สามารถพึ่งได้เลย เพราะทุกสิ่งล้วนเปลี่ยนแปลง ไม่เที่ยง ไม่มีความคงทน ไม่มีความแน่นอน และถึงที่สุดก็หาตัวตนที่แท้จริงไม่ได้ ถ้าศิษย์อยากมีที่พึ่งจริงๆ อาจารย์ขอให้ศิษย์รู้จักพึ่งสัจธรรมความจริงดีกว่านะ
มาฟังธรรมะเพื่อศึกษาบำเพ็ญตัวเอง หาทางให้ตัวเองพ้นทุกข์ และนำพาให้ผู้อื่นพ้นทุกข์ ศิษย์จะต้องเริ่มทำอย่างแรกคือ ทำหน้าที่ความเป็นคนให้สมบูรณ์ก่อน เพราะถ้าศิษย์ยังทำหน้าที่ของความเป็นคนได้ไม่สมบูรณ์ นับประสาอะไรกับจะฝึกฝนบำเพ็ญตนให้เป็นพุทธะ อย่างนั้นอาจารย์ขอตรวจสอบก่อนนะ เป็นลูกกตัญญูหรือยัง เป็นสามีภรรยาซื่อตรงหรือยัง ถ้ากับพ่อแม่เรายังไม่กตัญญู เรายังสามารถนินทาว่าร้ายได้ พ่อแม่ที่ทุ่มเทให้กับเราทั้งชีวิตเรายังรักไม่ลง ในโลกนี้ศิษย์ก็จะหาคนที่รักศิษย์อย่างแท้จริงไม่ได้หรอกนะ จริงไหม (จริง)
ฉะนั้นกตัญญูหรือยัง (กตัญญูแล้ว)  กตัญญูด้วยการทำอย่างไร
(จุดแรกถ้าพ่อแม่ยังมีชีวิตอยู่ก็ต้องดูแลเรื่องอาหารการกิน และทำให้ท่านมีความสบายใจ แล้วสิ่งที่สำคัญที่สุดคือมีโอกาสพาท่านไปทำบุญสร้างกุศล แล้ววันที่ท่านจากไปก็ทำบุญให้ท่าน มีโอกาสอุทิศบุญกุศลที่เราได้ทำ ฉะนั้นเวลาที่ท่านยังมีชีวิตอยู่ท่านอยากทำอะไร ท่านอยากไปไหน เราเป็นลูก เราพาท่านไป นี่คือหน้าที่ของลูกกตัญญู)
ตอบได้ดีไหม (ดี)  แค่มีเวลาไปอยู่ข้างๆ ท่าน ใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าไม่มีเวลาไปอยู่ข้างๆ เดี๋ยวนี้มีโทรศัพท์ใช่ไหม (ใช่)  โทรหาท่านบ่อยๆ บอกท่านว่าคิดถึง บอกรักท่านบ่อยๆ ใช่หรือไม่ (ใช่)  คุณธรรมที่สำคัญที่สุดของความเป็นคนวันนี้ศิษย์ก็ได้ฟังมาแล้ว ฉะนั้นจะบำเพ็ญไม่ได้เลย ถ้าความเป็นคนยังไม่สมบูรณ์พร้อม ถูกหรือไม่
หนึ่งคือเมตตา สองคือความซื่อตรง สามคือความจริงใจ อยากเป็นคนอยู่ที่ไหนใครๆ ก็รัก จริงใจหรือยัง พูดอะไรจริงใจไหมทำอะไรจริงใจไหม พูดว่ากตัญญูแต่กตัญญูจริงใจไหม ซื่อตรงจริงใจไหม ถ้าศิษย์มีสามอย่างนี้พร้อมก็ถือว่าเป็นคนสมบูรณ์พร้อมหรือยัง (ยัง)  ได้แค่นี้ใช่ไหม เมตตา ซื่อตรง จริงใจ มีเมตตาไหม (มี)  เป็นคนความเห็นแก่ตัวจะหายไปได้ถ้าเรารู้จักมีเมตตา แล้วรู้จักเสียสละอุทิศให้ได้ไหม (ได้)  ไม่ใช่ทำอะไรเอาก่อน แล้วเวลามีชีวิตอยู่รับก่อนให้ทีหลัง หรือให้ก่อนรับทีหลัง (ให้ก่อน)  ที่เห็นมารับก่อนให้ทีหลังทุกทีใช่หรือไม่ ถ้าศิษย์อยากฝึกฝนเป็นคนที่ดี ลองให้ก่อน รับทีหลัง หรือให้แล้วไม่รับเลยดีที่สุด แล้วมนุษย์เราทำได้ดีที่สุดขนาดนี้หรือยัง (ยัง)  ถ้ายังไม่สมบูรณ์พร้อมศิษย์จะไปบอกใครว่า จะไปนั่งวิปัสสนา จะไปบำเพ็ญบวชชีพราหมณ์ จะไปฟังธรรม ฉะนั้นก่อนจะมาฝึกฝนบำเพ็ญถามใจตัวเองก่อนว่าทำหน้าที่ความเป็นคนสมบูรณ์พร้อมหรือยัง
ถ้าคิดว่าเราฟังธรรมเพื่อฝึกฝนบำเพ็ญเเละเพื่อดับทุกข์ให้ได้ ถามง่ายๆ ว่าถ้าโดนเขาว่านิดหนึ่งใจเราฟูหรือใจเราแฟบ ถ้าเขาว่าเราไม่ดี จริงๆ เราไม่ดีไหม ถ้าเขาบอกว่าเราดีที่หนึ่ง ลองถามใจลึกๆ ของตัวเองว่าจริงๆ เเล้วเราดีที่สุดไหม (ไม่)  เราแย่ไหม (ไม่)  ถ้าเรารู้ใจตัวเองเมื่อใครมาบอกว่าเราดี ใจเราจะฟูไหม ถ้าใครมาบอกว่าเราแย่ ใจเราจะแฟบไหม (ไม่) แปลว่าที่มนุษย์ทุกข์อยู่ทุกวันนี้เป็นเพราะว่าเรายังไม่เคยรู้จักตัวเอง เวลาที่คนชมเเล้วใจเรายังฟู เวลาที่คนมาว่าเเล้วใจเรายังเเฟบ นั่นเเปลว่าเรายังไม่เคยรู้จักตัวเอง ถ้าเราหันกลับมาถามตัวเองจริงๆ แล้วฉันดีไหม ก็ดี แต่ก็ยังดีไม่สุด เเล้วถ้าถามว่าเราแย่ไหม ก็ยังไม่เเย่สักเท่าไหร่ เมื่อไรที่เราโดนอะไรมากระทบหรือโดนอะไรมาว่าเเล้วเราสามารถรู้ชัดเห็นชัด รู้จริงเห็นแจ้งสิ่งไหนจะมาทำให้เราทุกข์ไหม (ไม่)  และอะไรจะมาลวงให้เราหลงไหม (ไม่)  ที่เราทุกข์อยู่ทุกวันนี้เพราะเราไม่รู้ชัดไม่เห็นเเจ้ง
อะไรเราก็เก่งหมด อะไรเราก็เรียนได้หมด อะไรเราก็อยากรู้ไปหมด แต่มีสิ่งเดียวที่ศิษย์ไม่เคยรู้ไม่เคยเก่งคือ เอาตัวเองให้รอด ใช่ไหม (ใช่) ฉลาดอย่างไรก็ยังทุกข์ รวยอย่างไรก็ยังทุกข์ สวยอย่างไรก็ยังทุกข์ น่าเกลียดอย่างไรก็ยังทุกข์ จนอย่างไรก็ยังทุกข์ ทุกข์หมดทุกอย่างเลยใช่ไหม (ใช่)  ถ้าเรารู้จักตัวเองอย่างชัดเจน แล้วเราจะทุกข์อีกไหม เอาง่ายๆ วันนี้อาจารย์ช่วยแก้ให้ ถ้าต่อไปมีคนชมว่าศิษย์เก่งจังเลย ศิษย์จะดีใจไหม (ไม่ดีใจ)  ดีที่สุดเลยดีใจไหม (ไม่ดีใจ)  เพราะเริ่มเห็นตัวเองแล้วว่ายังไม่ดีพร้อม ถ้าโดนคนด่าเราว่าโง่ ไม่ดี จะเสียใจไหม (ไม่เสียใจ)  เมื่อไรที่เราเจอเรื่องที่ทำให้เราทุกข์ เราสามารถหยั่งรู้จนแจ่มชัด หยั่งรู้จนสมบูรณ์พร้อม แล้วไม่ยึดมั่นถือมั่นเราจะคลายทุกข์ได้ ใช่ไหม (ใช่)
ถ้าเมื่อไรสิ่งที่ศิษย์สามารถรู้ชัด รู้สมบูรณ์พร้อม สิ่งนั้นจะทำให้ศิษย์คลายทุกข์ ไม่ทุกข์ และไม่สุข เหมือนถ้าตอนนี้ศิษย์รู้ว่าศิษย์ดีไหม ก็ไม่ค่อยดี แย่ไหม ก็ยังไม่แย่ ถ้าต่อไปใครชมดีจังเลย เราก็จะบอก ยังไม่ดีพอหรอกนะ ใช่ไหม (ใช่)  พอใครว่าศิษย์แย่จังเลย ศิษย์ก็จะบอกว่า (ยังไม่แย่หรอกนะ)  ศิษย์จำไว้นะ ถ้าศิษย์อยากพ้นทุกข์ ความรู้อะไรที่มันสมบูรณ์พร้อมแล้วจะทำให้เราคลายและสิ้นทุกข์ได้ ไม่เกิดกิเลสได้ นั่นคือต้องรู้แล้วชัด รู้แล้วสมบูรณ์ทั่วพร้อม สมบูรณ์ทั่วพร้อมแล้วไม่ยึดมั่นถือมั่นอะไรเลย ดีไหม ก็ไม่ใช่ แย่ไหม ก็ไม่เชิง ฉะนั้นใครจะว่าดี ก็ไม่แน่ แย่ก็ไม่ใช่ ถูกไหม (ถูก)  เพราะศิษย์ไม่สามารถยึดอะไรได้ ดีจริงๆ ไหม แย่จริงๆ ไหม ความรู้ที่จะดับทุกข์ได้ คือความรู้ที่รู้แล้วไม่ยึดมั่น ไม่ว่าซ้ายไม่ว่าขวา ไม่ว่าสูงไม่ว่าต่ำ ไม่ยึดมั่นอะไรเลย นั่นคือความรู้ที่สมบูรณ์พร้อม รู้แล้วสามารถทำให้มนุษย์คลายทุกข์ได้ ไม่ทุกข์อีกต่อไปได้ ถ้าเราไม่ยึดเลย แล้วลองมองให้เห็น มองให้สมบูรณ์พร้อม เราจะทุกข์กับอะไร แต่ที่ทุกวันนี้ศิษย์ทุกข์อยู่ทุกวัน เพราะศิษย์พยายามจะมี จะเป็น แล้วบอกว่าตัวเองมี ตัวเองเป็น ใช่หรือไม่
เป็นคนสวยพอใครว่าไม่สวยทุกข์ไหม (ทุกข์)  เป็นคนเก่งพอใครว่าไม่เก่งทุกข์ไหม ใครว่าแก่ทุกข์ไหม แล้วรู้อะไรที่จะทำให้เรารู้สมบูรณ์พร้อมแล้วคลายทุกข์ได้ แต่มีอยู่อย่างหนึ่งที่ทำให้มนุษย์ไม่สามารถรู้พร้อมได้คืออะไรรู้ไหมศิษย์ ยกตัวอย่างนะ
(อาจารย์เมตตาให้ตัวแทนสามคนออกมาหน้าห้อง)
สมมติว่าคนแรกคือความทุกข์ คนที่สองคือทุกข์ทุกข์ทุกข์ แต่คนที่สามคือทุกข์จนไม่รู้จะทุกข์ขนาดไหน ศิษย์อยากเลือกคนใด (ไม่เลือกเลย)  สวยขนาดนี้ทุกข์ไหม (ทุกข์)  ไม่สวยขนาดนี้ทุกข์ไหม (ทุกข์)  อายุมากแล้วทุกข์ไหม (ทุกข์)  ถ้าศิษย์อยากมีความรู้ที่สมบูรณ์และความรู้นั้นสามารถดับทุกข์ได้ ศิษย์จงอย่าเห็นแค่สิ่งที่ศิษย์เห็นและอย่าปล่อยให้สถานการณ์บีบบังคับและลวงเราให้เห็นแค่เฉพาะที่อยากเห็น แต่จงเห็นให้ได้มากกว่านั้น มนุษย์มีปัญญาอันประเสริฐ เพราะว่าดวงตาที่สามคือปัญญา แต่ปัญญามนุษย์ฝ้าฟางไปเพราะความสำคัญมั่นหมายว่ามันทุกข์ มันทุกข์ๆ และมันก็ทุกข์มากๆ ใช่ไหม (ใช่)  ฉะนั้นอย่าปล่อยให้หูตาฝ้าฟางเพราะใจยึดมั่นหมายว่า มันมีแต่ทุกข์แล้วมันก็ทุกข์แล้วมันก็ทุกข์ๆๆ เพราะว่าในรูปลักษณ์ทั้งปวง ลักษณะทุกลักษณะล้วนซ่อนลักษณะที่แท้จริงไว้ จำไว้นะศิษย์ ถ้าเราไม่ถูกหลอกลวงด้วยเหตุการณ์ชั่วขณะ ไม่ถูกกระทบและมองไม่เห็นความจริง ศิษย์จะเห็นในสิ่งที่มากกว่าที่ศิษย์เห็น รู้อะไรต้องรู้ให้ชัด เห็นอะไรต้องเห็นให้จริง จนไม่สามารถทำให้ศิษย์ทุกข์อีกต่อไป และไม่ลวงให้หลงอีกต่อไป ฉะนั้นตอนนี้ทุกข์ไหม (ไม่ทุกข์)
ทุกข์จนถึงที่สุดมันจะพลิกกลับมาเป็นสุข ทุกข์ถ้าคิดให้ดีๆ มันก็มีสุข ในสิ่งที่มันทุกข์แท้ที่จริงมันอาจจะมีความพ้นทุกข์ ใช่ไหม (ใช่)  ฉะนั้นอย่าหลงกับเหตุการณ์ที่มาบังคับว่าต้องทุกข์ ต้องทุกข์ๆๆ ต้องทุกข์ให้ถึงที่สุด ถ้าศิษย์อยากพ้นทุกข์ จงมีปัญญาเห็นมากกว่าที่เห็น รู้แล้วต้องรู้ให้จริง อย่าทำให้ตัวเองรู้แล้วยังหนีไม่พ้นทุกข์ แบบนั้นรู้แล้วก็เปล่าประโยชน์ ถ้าศิษย์เข้าใจศิษย์จะรู้ว่า ทุกลักษณะที่เห็น ล้วนซ่อนลักษณะที่แท้จริงไว้ภายใน และในลักษณะที่ซ่อนไว้ภายในเมื่อเรามองจนถึงที่สุด เราเห็นว่ามันสมบูรณ์ แต่ในสิ่งที่สมบูรณ์ที่สุดกลับมีสิ่งที่บกพร่องที่สุดจริงไหม ทุกข์จนถึงที่สุดมันจะพลิกกลับเป็นสุขได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)
(พระอาจารย์เมตตาหยิบดอกไม้สดดอกหนึ่งขึ้นมา)
อาจารย์ยกตัวอย่างง่ายๆ ในทุกลักษณะล้วนมีลักษณะที่แท้ซ่อนอยู่คิดไหมว่ามันจะเหี่ยว (คิด)  แล้วรู้ไหมว่ามันจะเหี่ยว (รู้)  และในสิ่งที่สมบูรณ์ที่สุดมันก็พร้อมที่จะเหี่ยว นั่นเรียกว่า ในลักษณะที่ซ่อนลักษณะมีความสมบูรณ์พร้อมและก็มีความพร่อง ใช่หรือไม่ (ใช่)  เมื่อดอกไม้บานจนถึงที่สุด สักวันก็ต้องร่วงโรย จึงมีคำกล่าวว่า “สิ่งที่สมบูรณ์พร้อมที่สุดก็คือสิ่งที่บกพร่องที่สุด” หล่อที่สุด สวยที่สุดแล้ว แต่ถึงที่สุดแล้วสวยจริงไหม บ้านก็พร้อม รถก็พร้อม ลูกก็พร้อม สามีก็พร้อม ภรรยาก็พร้อม หน้าที่การงานก็พร้อม ทำไมยังพร่องอยู่อีก ฉะนั้นสิ่งที่สมบูรณ์ที่สุดมักจะมีสิ่งที่พร่องที่สุด อย่าพยายามหาความสมบูรณ์ใดๆ ในโลกใบนี้ ไม่มีใครสมบูรณ์พร้อมแม้แต่ตัวศิษย์เอง วันใดดีที่สุดวันนั้นก็บ้าได้ที่สุดใช่ไหม ดีก็ดีใจหาย ร้ายก็ร้ายเหลือเกิน เอาแต่ดีไม่เอาร้ายได้ไหม (ไม่ได้)
อาจารย์ถามง่ายๆ สมมติว่าในที่นี้มีคนชั่วร้ายอยู่ห้าคน อาจารย์ฆ่าคนชั่วร้ายทิ้ง ตอนนี้เหลือแต่คนดีทั้งหมดจริงไหม (ไม่จริง)  ก็จะเริ่มมีดีกว่าและดีน้อยกว่าใช่ไหม (ใช่)  และที่ดีน้อยกว่าก็พร้อมจะกลายเป็นคนไม่ดี  ใช่ไหม (ใช่)  ถ้าเราไม่รู้จักอยู่ร่วมกันให้เป็นสุข ถึงแม้เราจะฆ่าสิ่งที่ไม่ดี แล้วสิ่งที่ไม่ดีจะหมดไปจากโลกไหม (ไม่หมด)  โลกก็เป็นเช่นนี้ ถ้าศิษย์เข้าใจ ศิษย์จะพบคำว่า “ธรรม” เมื่อรู้ชัดพอเจออะไรที่บกพร่องก็ให้นึกถึงสิ่งที่อาจารย์จี้กงเคยบอก
ทุกลักษณะนั้นมีลักษณะแท้ซ่อนอยู่ ถ้าเรารู้จนชัด เห็นจนแจ่มแจ้งแท้จริง อะไรจะลวงให้ศิษย์หลง ฉะนั้นใครที่หล่อๆ มาก็ไม่หล่อจริงหรอก สิ่งใดที่ดีๆ มาก็ไม่แน่ใช่ไหม ใครที่แย่ๆ มาเราจะด่าเขาไหม ไม่ด่าใช่ไหม เมื่อรู้จนชัดทุกข์จะคลาย ต้นเหตุทางมาแห่งกรรมกิเลสจะถูกตัดสิ้น เมื่อรู้ชัดเราจะหลงไหม (ไม่หลง)  อยากหลงอะไรไหม (ไม่อยาก)
อย่างนั้นอาจารย์บอกว่าถ้าใครได้ดอกไม้นี้ไปแล้วจะโชคดีที่สุดในโลกเอาไหม (ไม่เอา)ทำไมไม่เอา (ไม่หลง)  เพราะสิ่งที่ดีที่สุดก็พร้อมจะร่วงโรย ถ้าศิษย์เข้าใจแบบนี้อาจารย์ดีใจ ถ้าไปเจออะไรในโลกศิษย์ก็จะไม่โกรธไม่หลงไม่เกลียดเพราะเห็นเเจ้งชัด เเละมองเห็นความเป็นเช่นนั้นเอง ที่ใดพบธรรม ที่นั่นก็พบพระพุทธะ เราจะก่อเกิดกิเลสเเล้วจะต้องไปโกรธเเล้วค่อยสันติไหม ต้องโกรธเเล้วค่อยให้อภัยไหม (ไม่)  เราจะหยุดความโกรธได้เพราะความเห็นชัดแจ้ง ใครร้ายที่สุด (ตัวเราเอง)
(พระอาจารย์เมตตาประทานเพลงพระโอวาท ชื่อเพลง ยังห่วงอะไร ทำนองเพลง หมดห่วง)
อยากฟังธรรมต่อไหม (อยาก)  จริงๆ ถ้ารู้แค่นั้นก็น่าจะพอดับทุกข์ได้แล้วนะ บางครั้งศิษย์รู้บ่อยๆ รู้ฟังเยอะๆ แต่หนึ่งสิ่งที่รู้แล้วไม่สามารถทำให้ดับทุกข์ได้คือ ศิษย์ขาดสติและขาดการหยั่งรู้ที่แท้จริง ศิษย์แค่รู้แต่ศิษย์ไม่เคยไปหยั่งในสิ่งที่ศิษย์รู้ ถ้าเมื่อไรศิษย์ใช้สติแล้วหยั่งในสิ่งที่ศิษย์รู้ ศิษย์จะมองเห็น ใช่ไหม แต่เวลาเจออะไรกระทบ อะไรเกิดขึ้น เราไม่เคยมองเข้า แต่เรามักจะถนัดมองออก และก็ให้สถานการณ์นั้นสภาพแวดล้อมนำพาเราไปตามสภาพนั้น อย่างสมมติสถานการณ์มันไม่ดี ศิษย์ก็รู้สึกไม่ดี สถานการณ์มันดี ศิษย์ก็รู้สึกดี ศิษย์เคยมองไปไกลกว่าสถานการณ์ที่ศิษย์เห็นบ้างไหม ถ้ามองไม่เห็นแปลว่าเรายังขาดสติ ขาดการหยั่งรู้ที่แท้จริง
อาจารย์บอกว่า ในลักษณะภายนอกยังมีลักษณะที่แท้ซ่อนอยู่ และในสิ่งที่สมบูรณ์ที่สุดมีความบกพร่องอยู่พิจารณาความจริงจนบังเกิดปัญญาเห็นแจ้ง เเล้วความจริงอะไรที่หมั่นพิจารณาเนื่องๆ เเล้วทำให้เราเห็นโลกเเห่งความเป็นจริงชัดเจนเเละสามารถบังเกิดธรรมได้ในตัวเรา
มีใครตอบอาจารย์ได้ อะไรที่ทำให้อาจารย์เห็นชัดว่าในโลกใบนี้มีลักษณะที่แท้ซ่อนอยู่ในลักษณะที่เราเห็น เเละอะไรที่ทำให้อาจารย์เห็นชัดว่าในทุกสิ่งที่สมบูรณ์ที่สุดมีบกพร่องที่สุด อะไรที่ทำให้คนเข้าใจโลกชัดขึ้นไปอีก เเละสามารถเอามาบอกศิษย์ได้ ธรรมอะไรถ้าเราพิจารณาบ่อยๆ เเล้ว เราจะเห็นโลกชัดเจน (ความจริง)  ธรรมอะไรที่พิจารณาเนืองๆ เเล้วทำให้เราเกิดปัญญาเห็นความจริงจนเห็นธรรม (สัจธรรมชีวิต)  สัจธรรมอะไรที่พิจารณาบ่อยๆ เเล้วทำให้เรามองเห็นคนชัด (ไตรลักษณ์ อนิจจัง  ทุกขัง อนัตตา)  โลกนี้เที่ยงไหม (ไม่เที่ยง)  เเล้วมีทุกข์ไหม (มี)  เมื่อมีทุกข์เเล้วเราควรยึดมั่นถือมั่นไหม (ไม่)  เราควรโลภโกรธหลงไหม (ไม่)  เเล้วที่ทุกวันนี้โลภโกรธหลงเเล้วเรายึดมั่นอยู่เพราะอะไร (ตัวเราเองไม่ปล่อย)เพราะมนุษย์ยังมีกิเลส กิเลสมีตัวตนไหม (ไม่)  แล้วเราให้มาอยู่ในตัวเราทำไม รู้ไหมว่าถ้าอยู่นานๆ ไปจะสร้างปัญหาเเล้วทำให้เราต้องเวียนว่ายไม่จบสิ้น เมื่อเราพิจารณาชัดๆ ว่าทุกข์เเล้วศิษย์เอาไหม (ไม่เอา)  เเต่ชีวิตจริงเอาไหม (เอา)  ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นจะอยู่ร่วมอย่างไรแล้วไม่ทุกข์
(อภัยให้กัน)  ถ้าเมื่อไรที่ศิษย์ใช้คำว่าอภัยแปลว่า เธอมันเลว ฉันถึงต้องอภัยและอดทนอยู่กับเธอ ฉะนั้นถ้าศิษย์ใช้กับใครแล้วบอกว่า ฉันต้องอดทน แปลว่าเธอหาดีไม่เจอ ฉันถึงต้องใช้คำว่าอดทนอยู่ร่วมกับเธอ ใช่ไหม (ใช่)  ยังตอบว่าใช่อีกนะศิษย์เอย
เมื่อสักครู่อาจารย์ก็บอกไปแล้วว่า ในทุกเรื่องราวมันมีลักษณะที่ซ้อนกันอยู่ต่อให้มีความสมบูรณ์ที่สุดมันก็มีความบกพร่องที่สุด เหมือนใจศิษย์ ดีที่สุดไหม ไม่ดี แย่ที่สุดไหม ไม่แย่ ฉะนั้นเขาดีที่สุดไหม (ไม่)  แย่ที่สุดไหม (ไม่)  แล้วควรต้องอภัยเขาไหม (ไม่)  ถ้าศิษย์เห็นจนชัดแล้วจะไปอภัยทำไม มันจะกลายเป็นความเข้าใจว่า เธอเป็นแบบนี้ ฉันก็เป็นแบบนี้ไม่ต่างกันเลย แล้วยังต้องเกลียดมันไหม ไม่เกลียด เธอเป็นอย่างไร ฉันก็อย่างนั้น เธอเลวอย่างไร ฉันก็อาจจะเลวได้อย่างนั้น ใช่ไหม (ใช่)  เห็นไม่ชัดหรือ เห็นไหม (เห็น)  ฉะนั้นศิษย์จะไม่มีวันเห็น ถ้าหากศิษย์ไม่หยั่งในสิ่งที่ศิษย์รู้ ศิษย์จะเอาแต่รู้ไม่ได้ การเรียนรู้ธรรมอะไรก็ตาม จะแค่รู้ไม่ได้ ต้องหยั่งในสิ่งที่ศิษย์รู้ จนเห็นกระจ่างชัดจนทะลุทะลวง มีความผอมซ่อนอยู่ในความอ้วน มีความขาวซ่อนอยู่ในความมืดมน มีความน่าเกลียดซ่อนอยู่ในความน่ารัก ถ้าศิษย์มองเห็นอย่างนี้ ศิษย์จะไม่อยากได้อะไรในโลกนี้ เพราะได้มาศิษย์สามารถรู้ไหมว่ามันจะทุกข์หรือมันจะสุข ศิษย์สามารถรู้ไหมว่ามันจะดีหรือมันจะร้าย แล้วศิษย์ยังอยากยึดไหม (ไม่อยาก)  อยากเอาไหม (ไม่เอา)อยากเกลียดไหม (ไม่อยาก)  ศิษย์รู้ไหมถ้าศิษย์ยังเห็นไม่ชัด มันจึงก่อเกิดเป็นวิบากกรรม ถ้าชอบก็เรียกว่าทำบุญมาดี แต่ถ้าไม่ชอบก็กรรมอะไรหนอ ใช่ไหม (ใช่)  แต่ถ้าเห็นชัด มันจะมีแค่บุญ แล้วมันจะมีบาปไหม มองต่อแล้วนะศิษย์ เมื่อศิษย์ยังไม่สามารถรู้ชัด มันจึงก่อเกิดคำเรียกว่า กรรม เรียกว่ากรรมดี ที่ศิษย์รู้สึกชอบ แล้วก่อเกิดกรรมชั่ว ที่ศิษย์รู้สึกไม่ชอบแล้วรังเกียจ เมื่อสร้างกรรมชั่วเยอะๆ เข้า ศิษย์ก็เลยพยายามหากรรมดีเพื่อไปชดเชยกรรมชั่ว มันไม่ได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นถ้าจะหยุดกรรมดีกรรมชั่วมันก็ต้องเห็นตั้งแต่แรกแล้วว่า มันก็ไม่ได้ดี มันก็ไม่ได้ชั่ว เมื่อนั้นแหละเรียกว่า พ้นจากเวรกรรม แต่มนุษย์ไม่ใช่ เมื่อมนุษย์ยังมองไม่เห็นชัด มนุษย์ก็เลยลื่นไหลหลงไปกับสิ่งที่ชอบ แล้วก็บอกว่าอันนี้ฉันชอบ อะไรที่ตรงข้ามกับ อ้วน เตี้ย ดำ ฉันเกลียดหมด
แต่ถ้าเราเห็นชัด กระแสกรรมจะถูกตัด ศิษย์จะมีชีวิตอยู่เพื่อใช้กรรมเก่า แต่กรรมใหม่ศิษย์จะไม่สร้าง เพราะศิษย์มองเห็นแล้วว่า อะไรก็ไม่น่าเอา เพราะถ้าเอาแล้วยึดก็ทุกข์ แล้วทุกข์หาที่สิ้นสุดไม่ได้จนกว่าศิษย์จะปล่อย ทั้งที่จริงแล้วมันก็เป็นไปตามทางของมัน แต่ใจเราไม่เคยปล่อย แล้วก็สามารถหยั่งรู้ได้ชัดด้วยแต่เราก็ไม่เคยหยั่งลงไปรู้ เราเห็นแค่เพียงฉันชอบฉันเกลียด เมื่อเห็นแค่นี้ ก็เลยหนีไม่พ้นกระแสของดีร้ายได้เสีย ก่อเกิดเป็นวิบากกรรมที่เรียกว่าบุญบาป
ฉะนั้นอยากรู้ไหมว่าตัวตนเกิดมาจากไหน ศิษย์ไม่เคยเรียนวิชารู้ตัวเองเลย รู้คนอื่นหมด ตัวเองมาอย่างไรไม่รู้ จริงๆ แล้ว ตัวตนเดิมเมื่อถึงที่สุดก็ต้องกลับไปสู่ธาตุดินน้ำลมไฟ ฉะนั้นตัวเรามาจากความว่าง ในเมื่อตัวเรามาจากความว่าง แต่เราไม่เคยพอใจในความว่าง เราจึงพยายามวิ่งวุ่นไปหาความมี และถ้ามีอะไรที่เรารู้สึกเกิดอารมณ์ชอบ อารมณ์นั้นก็เป็นใหญ่ และกลายเป็นนายควบคุมเรา และถ้าอารมณ์นั้นมีบ่อยๆ ก็กลายเป็นนิสัยความเคยชินที่เรียกว่า อัตตาตัวตนของเรา ฉะนั้น ตัวเราจึงเกิดจากการปรุงแต่งที่ไม่ยอมรับความว่าง แล้วอยากจะมีแบบนั้นมีแบบนี้ พระพุทธะจึงกล่าวไว้ว่า เมื่อตัวตนเกิด จึงก่อเกิดเป็นภพ ชาติ ชรา มรณา เกิดกี่ทีก็ทุกข์ทุกที
ฉะนั้นมนุษย์ไม่ใช่เกิดแค่การเกิดเป็นสังขาร แต่เรายังเกิดใจที่บดบังจิตเดิมแท้ ใจตัวนี้เป็นใจที่ไม่อยากมีความว่าง อยากมีแบบนั้น อยากมีแบบนี้ และแบบนั้นจะเป็นนายเราก็ต่อเมื่ออารมณ์นั้นมาแรงที่สุด อย่างเช่นเดินๆ อยู่ตัวเราอาจจะไม่มี แต่ถ้าเดินๆ อยู่ เกิดเจอคนนั้นสวย อารมณ์ที่ชอบครอบงำเรา กลายเป็นอารมณ์ที่หลงความสวย แล้วมนุษย์เราเริ่มเป็นตัวตนเพราะเมื่อดำเนินชีวิตอยู่ หนูชอบแบบนั้น หนูไม่ชอบแบบนี้ หนูได้เรียนรู้ว่าคนอย่างนั้นดี คนอย่างนี้ไม่ดี ก็เริ่มสะสมๆ จนกลายเป็นคำว่าตัวตน ฉะนั้นถ้าตัวตนของศิษย์ ชอบที่จะโกรธบ่อยๆ และมีใจที่โกรธบ่อยๆ ชอบเอาปากโกรธบ่อยๆ ก็สามารถกำหนดภพภูมิได้เลยว่า ตายไปแล้วจะไม่จบแค่นั้น กลายเป็นตัวตนที่ยึดติดในความหลง ศิษย์เคยเห็นไหม เพื่อนบางคนทำอะไรก็ตาม ขอกินเป็นเรื่องแรก ใช่ไหมต้องกินอร่อย ต้องกินดี ไกลแค่ไหนขอให้ได้กิน นั่นคือการกำหนดชีวิตชะตากรรมว่าจะไปทางไหน คนบางคนเรื่องกินไว้ทีหลัง ขอดูก่อน ขอชมก่อนว่าสวยไหม ชะตาชีวิตกำหนดเลยว่า วิบากกรรมหรือภพภูมิของเราถูกกำหนดว่า เราหลงไปทางตา เราชอบอะไรก็จะเป็นตัวกำหนดภพภูมิ ทำให้เราเกิดกรรมเเล้วสร้างกรรมเเละเกิดวัฏฏะเวียนว่ายไม่จบสิ้น พระพุทธะเคยสอนว่า ในเมื่อเราสร้างกรรมไว้แล้วก็ให้รักษาศีล มีทานมากๆ อย่างที่ศิษย์รู้กัน ส่วนใหญ่จะเป็นแบบนี้ ใช่ไหม (ใช่)  ศิษย์ไปสนองกิเลสมาเต็มที่เเล้ว ศิษย์ค่อยมาบำเพ็ญ ทานจะช่วยได้ไหม ชะล้างกันได้ไหม แก้กันได้ไหม สมมติว่าวันนี้อาจารย์เดินมาแล้วก็ชมทุกคน เเต่อีกวันหนึ่งอาจารย์ก็ด่าทุกคน ศิษย์คิดว่าอาจารย์ดีหรือไม่ดี (ไม่ดี)  วันนี้อารมณ์ดี ศิษย์ก็ทำดีหมดทุกคน เวลาศิษย์อารมณ์ร้าย ศิษย์ก็อารมณ์เสียกับทุกคน เเล้วศิษย์ดีหรือไม่ดี เเล้วเราจะหมุนวิบากกรรมหรือเราจะหยุดยั้งการสร้างกรรม ศิษย์เคยได้ยินที่พระพุทธองค์กล่าวไว้ไหมว่า“จงดำเนินชีวิตให้อยู่ในทางสายกลาง ดีก็ไม่ยึด ชั่วก็ไม่เอา กลับสู่ความเป็นกลาง” ยากไหม (ไม่ยาก)  ฉะนั้นเจออะไร มองให้ดี ถ้าเห็นชัดอย่าหลง อย่าเกลียด อย่าสร้างวิบากกรรมมาเต็มที่แล้วค่อยมาทำดีจะช้าไป สู้หยุดตั้งเเต่ตอนนี้ไม่ดีกว่าหรือ ศิษย์ทำดีมาตลอด ตอนนี้ไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้น ไม่โกรธ ไม่เกลียด ไม่รัก ไม่หลง มองเห็นชัดหยั่งรู้เเท้จริง แล้วเราจะก่อเกิดกรรมอีกไหม (ไม่)  เราจะผูกกรรมอีกไหม (ไม่ผูก)  ถ้ามีใครมาด่าเรา จงดีใจเเละขอบคุณ เพราะได้ใช้กรรมเก่า เมื่อใครมาทำเราเจ็บปวดก็ขอบคุณ จะได้หมดเวรหมดกรรมกับเขาสักที ถ้าอยากขอบคุณจริงๆ จงขอบคุณที่ทำให้เราเห็นกรรมชัด ขอบคุณที่ทำให้เราได้ชำระล้างใจ
เราเกิดมาพร้อมกับกรรม และเรามีกรรมเป็นเผ่าพันธุ์ มีกรรมเป็นทายาท และเราคือผลผลิตของกรรม แล้วศิษย์ยังอยากจะสร้างกรรมเพื่อรับกรรมอีกหรือ
ยังห่วงอะไรนะ โดยส่วนใหญ่มนุษย์มักจะทำดีแล้วยึดมั่นถือมั่น ใช่หรือไม่ (ใช่)  ศิษย์อาจจะถามอาจารย์ว่า เมื่อทำดีแล้วทำไมไม่ให้ยึด ถ้าทำแล้วยึด แปลว่าศิษย์อยากมีตัวตนเพื่อไปรองรับผลแห่งกรรมนั้นอีก แล้วศิษย์อยากจะเกิดเพื่อไปรับผลกรรมนั้นอีกไหม (ไม่อยาก)  อย่างนั้นแปลว่าทำบุญเมื่อไร ศิษย์จะขอไหม ถ้าขอเมื่อไร แปลว่าศิษย์ยังอยากจะมีตัวตนไปแบกรับบุญนั้นอีก แล้วอย่าลืมนะว่าคนเราเกิดมา เมื่อมีบุญได้ก็ต้องมีกรรมได้ ฉะนั้นพระพุทธะจึงสอนไว้ว่า “ทำดีอย่ายึดมั่นหมาย ทำดีอย่าหวังวอนขอผล จงทำดีแล้วปล่อยวางความยึดมั่นถือมั่นในตัวตน จะประเสริฐที่สุด” ดีไหม (ดี)
(พระอาจารย์เมตตาประทานพระโอวาทซ้อนพระโอวาทคำว่า “ธรรมกับชีวิต”)
ในคำว่า “ธรรมกับชีวิต” ที่อาจารย์ให้วงยังมีความหมายนะ
(พระอาจารย์เมตตาอธิบายกลอนในพระโอวาทซ้อนพระโอวาท)
  มังกรแค่ขยับตัว       ความมืดมัวมลายสิ้น
จากฟ้ามาสู่ดิน           ยังไม่สิ้นธรรมในคน
ต้นไม้ย่อมมีราก         ความจริงจากเสียงสายฝน
ธรรมแท้จากเบื้องบน    ฉุดช่วยคนผู้มีบุญ
ทำได้ก็ให้ทำ             ทำไม่ได้ก็ต้องหมุน
แม้ฟ้าจะการุณย์        ต้องยืดหยุ่นระวังตน
ศิษย์เอ๋ย ในตัวศิษย์มีมังกรอยู่ มังกรมาจากฟ้าลงสู่ดิน และมังกรนั้นก็ไม่ใช่มังกรที่เลวร้ายจะไปคอยกัดใคร แต่เป็นมังกรที่พร้อมจะกลับคืนสู่ฟ้า กลับคืนสู่สภาวธรรม มนุษย์ทุกคนมีสภาวธรรมเดิมแท้ที่อยู่ในตัวเองอันทรงคุณค่า แต่น่าเสียดายที่บดบังไปเพราะคิดว่าตัวเองคงไม่ดีถึงขนาดนั้นหรอก ใช่ไหม (ใช่)  ไม่ศรัทธาในตัวเองใช่หรือไม่ (ใช่)  ช่างน่าเสียดายนะ อาจารย์ยังมีเวลาอยู่กับศิษย์ไหม (มี)  อยากได้ผลไม้จากอาจารย์ไหม (อยาก)  แล้วถ้าผลไม้นั้นเป็นผลไม้แห่งความทุกข์ เอาไหม (เอา, ไม่เอา) เอาแล้วเก็บไว้เองหรือเอาแล้วให้คนอื่นต่อ (เอาไว้เอง)  อย่างนั้นถ้าอาจารย์บอกว่าวันนี้อาจารย์จะแจกผลไม้แห่งความทุกข์ แปลว่ามีศิษย์เอาใช่ไหม (เอา)
อย่างที่อาจารย์บอกนะศิษย์เอย เรียนรู้ให้ชัด มองเห็นให้แจ้งจริง ความรู้ที่เราสามารถหยั่งจนมองเห็นชัด จะไม่ทำให้ศิษย์ทุกข์และถูกหลอกลวงในโลกใบนี้อีกต่อไป ฉะนั้นอย่าเอาแค่รู้ แต่จงเอามาปฏิบัติและก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดด้วยการทำจริง ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นอยู่ในโลกก็เหมือนกัน มองให้เกิดประโยชน์ที่มีคุณค่า ถ้าทำแล้วให้เราทุกข์จงอย่าทำ ถ้าคิดแล้วทำให้เราทุกข์ก็จงอย่าคิด จงอยู่กับสติ เวลาฝึกบำเพ็ญ ทำอย่างไรที่จะห้ามไม่ให้เรามีความคิดร้าย ไม่ต้องห้าม ไม่ต้องไปบังคับ ไม่ต้องกดไว้ อยากคิดก็คิดไป แล้วก็นั่งมอง เรามีจิตเดิมแท้ที่เรียกว่าพุทธะ และมีใจที่หลงไปตามกิเลส ทำไมไม่นำจิตเดิมแท้มาเรียนรู้ใจที่เป็นมนุษย์ อยากคิดก็คิดไป อยากด่า แต่อย่าด่าออกเสียง เพราะด่าออกไปแล้วจะสร้างกรรม ใช่หรือไม่ (ใช่)  เก็บไว้ในใจก่อน สิ่งที่จะช่วยยับยั้งให้เราไม่สร้างกรรมได้ก็คือ สติที่รู้เท่าทันใจ รู้เท่าทันความคิด ฉะนั้นถ้าศิษย์จะฝึกฝนบำเพ็ญอย่างแท้จริง อย่าเอาแต่ปฏิบัติภายนอก เป็นลูกศิษย์พระอาจารย์จี้กงต้องมองให้เห็นชัด ฉะนั้นถ้าเรารู้ชัดเห็นแจ้งแล้ว ฉันจะไม่สร้างวิบากกรรมอีกต่อไป เมื่อไรที่ศิษย์หวังจะไปยึด เมื่อนั้นวิบากกรรมเริ่มเกิดขึ้นทันที เมื่อไรที่ศิษย์เกิดอัตตาตัวตนว่าชอบชัง เมื่อนั้นเกิดกรรมที่เรียกว่าบุญบาป ดีร้าย ได้เสีย หนีไม่พ้นเวรกรรมแน่ ฉะนั้นจะหยุดได้ก็ต่อเมื่อกลับคืนสู่ความว่างที่มนุษย์ชอบหนีกัน ต้นเหตุแห่งตัวตนมาจากความคิดที่ไม่ยอมรับความว่าง ศิษย์รู้ไหม สิ่งที่ว่างที่สุดมีพลังอันหาที่สุดไม่ได้ ว่างจากตัวตนที่ยึดถือ อยากเป็นคนมีความคิดสร้างสรรค์ต้องวางตัวตนออก แล้วความคิดสร้างสรรค์จะเกิดแล้วจะมีพลังมหาศาลเรียกว่าไม่มีที่สิ้นสุด แต่มนุษย์พอมีความเป็นตัวตนครอบทำอะไรก็จะติดขัด แต่ถ้าเรากลับคืนสู่ความว่าง หาที่สุดไม่ได้เมื่อโดนอะไรก็ไม่กระทบ โดนอะไรก็ไม่เจ็บ เมื่อไหร่ศิษย์จะหยั่งรู้แท้จริง
(พระอาจารย์เมตตาประทานแอปเปิลให้นักเรียน)
ฉะนั้นอยู่ในโลก จงแปรเปลี่ยนทุกข์ให้กลายเป็นสุข ด้วยความเข้าใจ ได้ไหม และรู้จักระมัดระวังควบคุมอารมณ์ตัวเองให้ดีด้วย อย่าตกเป็นทาสอารมณ์บ่อยๆ อย่างนั้นวันนี้อาจารย์กลับได้หรือยัง 
ฉะนั้นรู้จักควบคุมอารมณ์ตัวเองให้ดี รู้จักศึกษาบำเพ็ญให้ดี ทำให้ได้ อย่าแค่ฟังอย่างเดียวต้องไปทำด้วย จงมีสติ ทำอะไรต้องรู้จักใช้สติอย่าปล่อยให้ใจเลื่อนลอย ไม่อย่างนั้นจะถูกแกว่งเมื่อเจออะไรเข้า ตั้งใจศึกษาให้ดีอย่าแค่ฟังแล้วปล่อยผ่าน จงเป็นแอปเปิลที่นำพาให้จิตมีแต่ความเบิกบาน
ศิษย์เอยสิ่งที่สำคัญไม่ได้อยู่ที่แอปเปิล แต่สิ่งสำคัญคืออยู่ที่ใจของเรา ทำสิ่งที่ถูกต้องมีศีลมีธรรมอะไรก็ศักดิ์สิทธิ์ แต่ถ้าทำตัวไม่มีศีลไม่มีธรรม พูดแล้วไม่รักษาคำพูด ทำอะไรคนก็ไม่เคารพไม่เชื่อถือ ทำอะไรมีเมตตา มีความกรุณา มีใจที่รู้จักอุทิศให้ ไปอยู่ที่ไหนใครก็รัก แต่ถ้าไปอยู่ไหนเเล้วมีแต่จะเอา อยู่ไหนก็ไม่มีใครรัก อาจารย์อยากเห็นศิษย์เป็นผู้ที่ให้มากกว่าได้รับ สละให้มากกว่ายึดมั่นถือมั่น ถ้าทำได้เช่นนั้นเรียกว่าศิษย์ของพระพุทธะ คนที่มีแต่ให้จนไม่ยึดถืออะไรจึงเรียกว่าจิตที่ประเสริฐ เพราะจิตที่ยึดมั่นถือมั่นล้วนนำพาให้ต้องทุกข์ ถ้าศิษย์เข้าใจความเป็นจริงแห่งธรรมรู้ว่าใดๆ ในโลกนี้ไม่ยึดมั่นถือมั่น คือหนทางที่บริสุทธิ์เเละประเสริฐที่สุด อะไรก็ไม่ต้องการเพราะทำถึงที่สุดแล้ว ใครรชมหรือไม่ชมก็ไม่เอาแล้ว รู้ตัวเองดีที่สุดพอแล้ว 
เพราะถ้ายังเอายังยึดอยู่ก็หนีไม่พ้นวิบากกรรมแล้ว ยังอยากยังยึดอีกหรือ คิดให้ดีๆ พ้นกรรมแล้วบางคนก็ยังอยากเกี่ยวกรรม พ้นทุกข์แล้วคนก็อยากหาเรื่องทุกข์ เพียงเพราะคิดไม่ได้ วางไม่ลง ปลงไม่ตก ทั้งที่ถึงเวลาจริงๆ แล้วไม่มีใครไปกับเราได้สักคน ถึงเวลาวางก็ต้องวางให้ได้ อย่าไปสร้างกรรมแล้วค่อยมาวาง ช้าไปนะศิษย์เอย จริงไหม ชีวิตหนึ่งทำดีจนรู้สึกว่าเต็มที่แล้ว คุ้มแล้ว สะใจแล้ว ตายวันตายพรุ่งไม่กลัว สั้นยาวไม่กลัว เจ็บปวดก็ไม่กลัว เพราะว่าเต็มที่แล้ว แต่ถ้ายังไม่เต็มที่จะตายวันตายพรุ่งยังกลัวอยู่ ใช่ไหม (ใช่)  ฉะนั้นเมื่อไรที่เจอความเจ็บไข้แค่กายป่วยตรงนี้แล้วอย่าป่วยทั้งตัว เราไม่เคยป่วยทั้งตัว เราไม่เคยเจ็บทั้งตัว บางทีเราเจ็บแค่ตรงนั้นตรงนี้ แต่เราทุกข์ทั้งตัวเลย ใช่ไหม คิดอย่างนั้นโง่นะศิษย์ เราเป็นมะเร็งเราเป็นโรคนั้นเราเป็นโรคนี้ ทำไมปล่อยให้โรคนี้ฆ่าเราทั้งตัว เราเจ็บแค่อันเดียวแต่ฆ่าเราทั้งชีวิตเลยหรือ ฉะนั้นตราบยังมีลมหายใจจงสู้ ตราบยังมีปัญญา มองให้เห็นชัด โรคภัยมาให้เราปลดปลง สังขารไม่ใช่ของฉัน แต่ใจฉันจะกลับคืนสู่ธรรมอย่างเดียว ฉันจะไม่ทุกข์กับมันอีกแล้ว ทำไมไม่นำพาให้ตัวเองพ้นทุกข์ให้ได้ จะทุกข์ทำไม ขอให้หยั่งรู้ที่แท้จริงนะศิษย์เอย อย่าแค่รู้แต่จงหยั่งให้รู้จนเห็นชัด ไม่มีอะไรทำให้ศิษย์ทุกข์อีกต่อไปแล้ว นั่นแหละคือปัญญาที่ประเสริฐที่สุด
อาจารย์คงต้องไปแล้วนะ มีโอกาสสักนิด แม้จะเป็นความหวังสักนิดก็หวังว่าศิษย์คงจะตั้งใจบำเพ็ญกันให้ถึงที่สุด แม้ความหวังของอาจารย์จะเพียงเล็กน้อยแต่ขอหวัง หวังจากใจศิษย์ทำให้ถึงที่สุดให้ได้นะ อย่าให้เกิดมาแล้วเสียชาติเกิดเลยนะ มนุษย์เราที่ดีที่สุดคือความเป็นพุทธะ ลองดูสักตั้ง ไม่ยากแต่เอาชนะใจตัวเองให้ได้ ที่เราแพ้ก็เพราะว่าแพ้แค่นี้ แพ้ใจตัวเอง ลองมองให้กว้าง มองให้ชัด เรากำลังยึดอะไรถึงทำให้เราแพ้ เรากำลังยึดอะไรถึงทำให้เราทุกข์ เรากำลังยึดอะไรถึงทำให้เราอ่อนแอ และในความอ่อนแอนั้น ในความทุกข์นั้นมันไม่มีที่สิ้นทุกข์หรือ มันไม่มีคำว่าเข้มแข็งหรือ มันต้องมีสิ หาให้เจอแล้วไปให้ถึง ได้ไหมศิษย์ (ได้)

พระโอวาทซ้อนพระโอวาท “ธรรมกับชีวิต”
มังกรแค่ขยับตัว    ความมืดมัวมลายสิ้น
จากฟ้ามาสู่ดิน     ยังไม่สิ้นธรรมในคน
ต้นไม้ย่อมมีราก   ความจริงจากเสียงสายฝน
ธรรมแท้จากเบื้องบน     ฉุดช่วยคนผู้มีบุญ
ทําได้ก็ให้ทํา       ทําไม่ได้ก็ต้องหมุน
แม้ฟ้าจะการุณย์    ต้องยืดหยุ่นระวังตน


พระอาจารย์เมตตาแก้ไขพระโอวาท สถานธรรมอิ๋งเซียน วันที่ ๒๘-๒๙ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๖๐
          กลอนพระอาจารย์หน้า ๑๓ บรรทัดที่ ๓
เดิม     ความจนฟุ้งยึดมั่นจนหลงมากมาย รู้ต้องทุกข์แต่ทำไมยังทำซ้ำ
แก้เป็น คิดจนฟุ้งยึดมั่นจนหลงมากมาย รู้ต้องทุกข์แต่ทำไมยังทำซ้ำ

สถานธรรมจื้อเจวี๋ย วันที่ ๑๑-๑๓ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐
แก้เพลงพระโอวาทศิษย์พี่นาจา หน้า ๑๙
เดิม   ความคิดคนไม่อาจลุล่วง แต่จะท้วงว่าแง่ลบหรือไม่ เรื่องความคิดขัดหัวใจไม่ได้ เลยคิดไปตามใจชอบ ทั้งคิดนานสั้นยาวและปลง ไม่จบลงที่ความคิดหรอก เครียดไปทุกข์ไป จิตใจจะแสนช้ำชอก ความคิดหลอกตัวเอง
    ความคิดคน ไม่ขาดทิ้งช่วง กลับหลอกลวง ซึ่งคนคิดเอง กวาดจิตเข้าเจ้าโกยทิ้งไปหลายเข่ง การคิดจึงไม่ใช่ ความคิดคนอาจถูกรบกวน อาจไปสวนกับความคิดใคร ห้ามใจไม่ฟุ้งซ่านแล้วสบายใจหรือไม่ อะไรก็ดีทั้งหมด
                             ชื่อเพลง : อย่าคิดมาก
ทำนองเพลง : เธอรักใคร

แก้เป็น        ความคิดคนไม่อาจลุล่วง แต่จะท้วงว่าลบหรือไม่ เรื่องความคิดขัดหัวมิได้ เลยคิดไปตามใจชอบ ทั้งคิดนานสั้นยาวและปลง ไม่จบลงที่ความคิดหรอก เครียดไปทุกข์ไป จิตใจจะแสนช้ำชอก ลืมใจไว้นอกตัวเอง
    ความคิดคน ไม่ขาดทิ้งช่วง กับหลอกลวง ซึ่งคนคิดเอง กวาดจิตเข้าได้โกยทิ้งไปหลายเข่ง การคิดจึงไม่ใช่ ความคิดคนอาจถูกรบกวน อาจไปสวนกับความคิดใคร ห้ามใจไม่ฟุ้งซ่านแล้วสบายใจหรือไม่ อะไรก็ดีทั้งหมด
ชื่อเพลง : อย่าคิดมาก
ทำนองเพลง : เธอรักใคร

อ่านต่อ...