元二〇一七年嵗次丁酉四月初四日 仙佛慈悲訓
วันเสาร์ที่ ๒๙ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๖๐ สถานธรรมผู่ถี จ.พิษณุโลก
พระโอวาทหนึ่งในแปดเซียนท่านหันเซียงจื่อ
มีจิตสำนึกดีงามอันถูกต้อง เป็นหลักคล้องธรรมนำใจให้ประสาน
หัวใจแห่งผู้บำเพ็ญผู้รู้กาล ย่อมรังสรรค์ทุกสิ่งอย่างตามเหมาะควร
เราคือ
หนึ่งในแปดเซียนหันเซียงจื่อ รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่แดนโลก แฝงกายอัญชุลี
องค์มารดา ถามเมธีทุกท่านสราญฤๅ
มีสติอยู่ในโลกนี้ให้เป็น ยามนี้โลกอยู่ยากเย็นเกณฑ์สะสาง
ได้เกิดเป็นคนแล้วเดินถูกทาง บำเพ็ญได้ไม่รู้หลายอย่างไม่เป็นไร
อะไรหมดทุกอย่างมีผุดในจิต เสียดายจิตจากมาไกลไร้เหนือใต้
เชิญจิตสำนึกเป็นเข็มทิศแห่งใจ คนเหลวไหลสำนึกได้กลายเป็นคนดี
ธรรมดั่งกาวผนึกที่ดีที่สุด เปรียบได้ดุจระหว่างโมโหกลับมีสติ
เชื่อมสำนึกรู้ความคิดอย่างมีสติ
ความเห็นแก่ตัวลดทอนบุญวาสนา ชอบทำดีหวังผลพาให้ถลำ
อย่าเป็นคนไร้เมตตาคนใจดำ ปฏิบัติธรรมกลายเมตตากลายเป็นหนึ่งเดียว
ร้ายกว่าดีอวดเป็นโทษอัตตาตน ธรรมมีคนคนมีธรรมโปรดเฉลียว
แรงทิฐิ
ดวงจิตมีหลากหลายไม่จบสิ้น ในชาตินี้ยลยินจนน่าสงสาร
ไม่ตรงตรงแม้เป็นเรื่องแสนสามัญ คำไหนมองไม่ทางการระวังระไว
ฮา ฮา หยุด
พระโอวาทหนึ่งในแปดเซียนท่านหันเซียงจื่อ
หากชีวิตคือส่วนหนึ่งของการเรียนรู้หรือการเรียนรู้คือส่วนหนึ่งของชีวิต วันนี้เราก็มาเรียนรู้ชีวิตและธรรมะ ใช่หรือไม่ (ใช่)
หากชีวิตคือการเรียนรู้ วันนี้ก็คือบทเรียนบทเรียนหนึ่งที่ได้ฝึกให้เรารู้จักว่าชีวิตและความอดทนของเรามีมากแค่ไหน ฟังธรรมะใช้ความเข้าใจหรือใช้ความอดทน (ความเข้าใจ, ความอดทน)
ใช้ความเข้าใจใช่ไหม (ใช่) ถ้าเข้าใจก็แปลว่าฟังเรื่อยๆ แต่ถ้าใช้ความอดทนก็จะไปได้ไม่เรื่อย ใช่ไหม (ใช่) ถ้าชีวิตคือการเรียนรู้ แปลว่าทุกสิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิตล้วนมีคุณค่าให้เราได้เรียนรู้ ใช่หรือไม่ (ใช่)
บางครั้ง ดวงตา ความคิด ก็หลอกเราได้ จริงหรือไม่ (จริง) ดวงตาเราเองยังหลอกเราเลย เช่นบางครั้งเราว่าเราเห็น แต่พอไปถึงกลับไม่เห็น ใช่หรือไม่ (ใช่) ทุกสิ่งทุกอย่างในโลกเหมือนว่ามีแต่ถึงที่สุดก็เหมือนไม่มี ฉะนั้นอะไรจริง อะไรเท็จ ถ้าไม่อยากให้คนอื่นลวงหลอก ตัวเราเองจึงต้องรู้จักมีสติพินิจพิจารณาก่อนที่จะเชื่อสิ่งใดจนเกินไป ใช่หรือไม่ (ใช่)
ถ้าชีวิตคือการเรียนรู้ ทุกสิ่งทุกอย่างก็ล้วนเกิดมามีคุณค่าให้เราเรียนรู้ แม้ว่าคนนั้นจะเป็นคนเลว ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วเราควรดูถูกใครไหม (ไม่ควร) เราควรรังเกียจใครไหม (ไม่ควร) แต่ที่แล้วมาเราเคยดูถูกใครไหม ที่แล้วมาเราเคยรังเกียจใครไหม (เคย) ถ้าทุกสิ่งมีคุณค่าต่อการเรียนรู้ชีวิต และรู้ไหมว่าการเรียนรู้ชีวิตนั้น หรือสิ่งที่เกิดขึ้นที่ทำให้เราเรียนรู้นั้น ยังทำให้เราเข้าใจตัวเราเองอีกด้วย ใช่ไหม (ใช่) เหมือนที่เขาว่าเรา เราก็เรียนรู้ได้ว่าเราอดทนอดกลั้นมากแค่ไหน เหมือนที่เขาชมเรา เราก็ได้เรียนรู้ตัวเราเองว่า เราเป็นคนบ้ายอหรือเปล่า ใช่หรือไม่
ฉะนั้นถ้าชีวิตคือการเรียนรู้ ทุกสิ่งทุกอย่างที่เกิดขึ้นตรงหน้าล้วนมีคุณค่า และสามารถตรวจสอบ และทำให้เรามองเห็นใจตัวเอง ใช่หรือไม่ (ใช่) ดังที่มนุษย์มักพูดกันว่า คนเราบางคนเกิดมาเหมือนต้นหญ้าเล็กๆ ที่ดูเหมือนไม่มีค่าอะไร แม้เราจะเป็นต้นหญ้าที่ถูกคนเหยียบย่ำ ถึงอย่างไรเราก็ยังต้องเติบโตและก้าวต่อไป แล้วนับประสาอะไร ถ้าชีวิตเรายิ่งใหญ่ เติบโตเหมือนต้นไม้ใหญ่ ถ้าวันหนึ่งถูกคนลิด ถูกคนตัดทอน เราก็ยังต้องเข้มแข็งและก้าวต่อไปเช่นกัน ฉะนั้นไม่ว่าชีวิตเราจะมีคุณค่าเหมือนต้นหญ้าเล็ก หรือเหมือนต้นไม้ใหญ่นั้นไม่สำคัญ แต่สำคัญที่ว่าเรากำลังทำสิ่งใด และเมื่อเราทำสิ่งนั้น จำเป็นไหมว่าจะต้องมีทุกคนชื่นชม (ไม่จำเป็น) ไม่จำเป็นใช่หรือไม่ มีคนชมก็ต้องมีคนว่าเป็นเรื่องธรรมดา แล้วไยหนอเกิดเป็นคนถูกว่าจึงรับไม่ได้ ถูกตำหนิถูกถากถางจึงทุกข์เจ็บปวด ในเมื่อสักครู่นี้ท่านบอกเราว่าเมื่อเราทำอะไรก็ตามเป็นไปได้ไหมว่าจะต้องมีทุกคนชื่นชม เป็นไปไม่ได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ทำไมเมื่อเวลามาพบกับตัวเราถึงรับไม่ได้ เวลาถูกคนนินทาเจ็บใจไหม (ไม่เจ็บ) ไม่เจ็บเพราะเราไม่ได้เอาคำนั้นมาเป็นมีดกรีดใจตัวเอง ใช่หรือไม่ (ใช่) มีดจะคมมากแค่ไหนก็อยู่ที่ว่าเราถือสาหาความกับคำพูดที่เขาว่าเรามากเพียงใด มีดนั้นอาจจะไม่คมจนแทงเราได้ ถ้าเราไม่ยึดมั่นถือมั่น จริงหรือไม่ (จริง) อย่างนั้นในเวลาเราทำการสิ่งใดเป็นไปได้ไหมที่จะหวังให้ทุกคนเข้าใจเรา แล้วทำไมเวลาถูกคนเข้าใจผิดจึงตีอกชกหัวตัวเอง และหวังให้ทุกคนเขาเข้าใจเราไปทั้งหมดได้หรือไม่ (ไม่ได้)
ฉะนั้นสิ่งสำคัญจึงอยู่ที่ว่า เราทำสิ่งใด ถ้าสิ่งนั้นเราทำอย่างสุดจิตสุดใจ ทำอย่างถูกต้องชอบธรรม ทำแล้วไม่อายฟ้าไม่อายดิน มีศีลธรรมของความเป็นคน ไยต้องกังวลกับคำนินทา ไยต้องกังวลกับความเข้าใจผิดของผู้อื่น ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นถ้ามีชีวิตแม้จะมีแผลที่ถูกคนว่าจนเต็มตัว แต่ก็ใช่ว่าเราจะไม่เข้าใจและยิ้มสู้กับชีวิตไม่ได้ จริงหรือไม่ (จริง) เข้าใจที่เราพูดบ้างหรือไม่ (เข้าใจ)
ถ้าเราเข้าใจตั้งแต่ต้น ชีวิตไม่ใช่เรื่องยากที่เราจะมีความสุข แม้ระหว่างทางชีวิตจะมีคนชมหรือมีคนว่า จะมีคนเข้าใจหรือมีคนไม่เข้าใจ เพราะอะไร เราลองถามตัวเองก่อนสิ ว่ามีศีลธรรมหรือไม่ ทำเต็มที่สุดกำลังหรือไม่ ทำเต็มที่แล้วและไม่ผิดศีลธรรมความเป็นคน ทำแล้วถูกคนว่า ทำแล้วคนไม่เข้าใจ แม้จะต้องอยู่อย่างโดดเดี่ยว จะถูกคนว่า คนเยาะเย้ย แม้จะต้องถูกคนว่าถากถางนินทา ใช่ว่าจะยิ้มไม่ออก จริงหรือไม่ (จริง) ถ้าเข้าใจตรงนี้ชีวิตก็ไม่ยาก และถ้าเข้าใจตรงนี้เราจะเกลียดใครหรือไม่ (ไม่เกลียด) คำนินทาว่าร้าย การถูกเข้าใจผิด กลับจะทำให้เรายิ่งแข็งแกร่ง ท่านว่ามีใครบ้างที่ไม่ถูกนินทา (ไม่มี) อย่างนั้นแปลว่าการนินทาเป็นเรื่องปกติและธรรมดา แต่ถ้าเมื่อไรที่เรารู้สึกผิดปกติ และไม่ธรรมดานั่นแปลว่าเรายึดมั่นถือมั่น ใช่หรือไม่ (ใช่) และเราอยากจะหาเรื่องหาราว ใช่หรือไม่ (ใช่) อย่างนั้นถามท่านนะว่า อยากมีมิตรหรืออยากมีศัตรู (มีมิตร) อยากสงบหรืออยากวุ่นวาย (อยากสงบ) อย่างนั้นควรคิดอย่างคนที่เข้าใจ หรือควรคิดอย่างคนที่โกรธที่เขาว่า ที่เขาด่าเรา (คิดอย่างคนที่เข้าใจ) นั่นอย่างไร ก็รู้อยู่เต็มอก อยากได้มิตรมากกว่าศัตรูไยจึงโกรธเคืองเคียดแค้นชิงชัง อยากได้สันติมากกว่าความวุ่นวายไยจึงถือสาหาความเอาเรื่องเอาราว ใช่หรือไม่ (ใช่)
เราอยู่ในโลกนี้บางครั้งต้องรักษาสมดุล ใช่หรือไม่ (ใช่) ไม่ควรดีเกินไปและไม่ควรร้ายเกินไป อย่างนั้นแปลว่าเราต้องมีแต่ดีไม่มีร้าย ใช่หรือไม่ (ไม่ใช่) แต่เรารู้สึกว่ามนุษย์ในโลกนี้พยายามรักษาสมดุลนะ “ฉันดีเกินไปแล้ว ฉันต้องร้ายให้เขาดูบ้าง” ใช่หรือไม่ (ใช่) เราเห็นมนุษย์โดยส่วนใหญ่มักจะพูดว่า “เวลาฉันดีเกินเธอก็ได้ใจ ฉันก็ต้องร้ายให้เธอเห็นหน่อยจะได้รู้ฤทธิ์เดชของฉันบ้าง” ถูกหรือไม่ (ไม่ถูก) คนเราต้องมีทั้งดีและร้ายอยู่ในตัวเดียวกัน
ในสมัยก่อนตอนเด็กๆ เรามักจะถูกผู้ใหญ่สอนให้จำ จำได้มากๆ คือความฉลาด คนที่ไม่จำคือคนที่ไม่ฉลาด แต่ทำไมยิ่งโตขึ้นจำมากๆ ความฉลาดกลายเป็นความทุกข์ จำมากก็ยิ่ง (ทุกข์) อย่างนั้นความจำดี ความจำได้เป็นความฉลาดใช่หรือไม่
ตอนเป็นเด็กเราถูกสอนให้รู้จักคิด คิดให้เป็น คิดให้ได้ ถึงจะเป็นเด็กฉลาด แต่ทำไมเดี๋ยวนี้กลายเป็นคิดมากแล้วกลายเป็นยิ่งคิดยิ่งทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่)
ตอนเด็กๆ เรารู้ว่าการได้คือความสุข การมีคนให้อะไรเรา การได้ครอบครองอะไรสักอย่างเป็นของตนเองเป็นความสุข ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ตอนโตยิ่งอยากได้ ยิ่งอยากครอบครอง คนกลับมองเราว่าเห็นแก่ตัว เอาแต่ได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)
ตอนเด็กๆ เราถูกสอนว่าทำอะไรต้องทำให้สำเร็จ ทำอะไรต้องทำให้ยิ่งใหญ่ ทำอะไรต้องทำให้ดีให้งาม แต่ทำไมยิ่งเราทำอะไรที่ยิ่งใหญ่ ยิ่งพยายามทำอะไรให้สำเร็จ เรากลับยิ่งโดดเดี่ยวไร้คนเข้าใจ
ชีวิตต้องมีความสมดุลระหว่างดีกับร้าย จริงไหม แต่ความสมดุลนั้นเราขอเป็นผู้ที่เรียกว่าเป็นคนดีไม่เป็นคนร้าย ใช่ไหม (ใช่) แต่บางครั้งในชีวิตจริง เราก็ต้องร้าย ใช่หรือไม่ นั่นคือบางครั้งเรายอมเป็นคนดีเพื่อให้คนอื่นเป็นคนร้าย ใช่หรือไม่ (ไม่ใช่) หรือเรายอมเป็นคนร้ายเพื่อให้คนอื่นเป็นคนดี ใช่หรือไม่ (ไม่ใช่) อย่างนั้นเราถามจากใจท่านจริงๆ มีไหมที่ท่านกล้าพูดว่าทุกคนในโลกล้วนต่างก็มีดี (กล้า) ในเมื่อถ้าท่านไม่ยอมรับว่าชีวิตคือความสมดุล วันหนึ่งเราร้ายได้ แต่วันหนึ่งเราก็ดีได้ แต่ขอแค่เราไม่สูญเสียความเป็นคนที่ถูกต้อง เหมือนที่เมื่อสักครู่เราบอกท่านตั้งแต่ต้น เราถูกเขาว่าร้ายได้ เราถูกเขาเข้าใจผิดได้ เราถูกเขาว่าเป็นคนไม่ดีได้ แต่เรารู้อยู่แก่ใจว่าเราดีหรือเราร้าย ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นบางครั้งการยอมเป็นคนร้ายเพื่อให้คนอื่นเป็นคนดี ผิดหรือไม่ผิด (ไม่ผิด) ได้หรือไม่ได้ (ได้) แล้วเมื่อสักครู่ทำไมตอบว่าไม่ได้ เพราะมนุษย์คิดแค่เพียงว่าฉันต้องดีห้ามร้าย ใช่หรือไม่ แต่บางครั้งการยอมเป็นคนร้ายเพื่อให้คนอื่นได้ดีมันก็เรียกว่าสุดยอดของความดี ใช่ไหม (ใช่)
การถูกคนเขาเข้าใจผิดบ้าง ถูกคนเขาว่าบ้างแล้วทำให้คนอื่นเขาดีขึ้น ทำให้คนอื่นสบายใจ ผิดหรือไม่ (ไม่ผิด) ฉะนั้นมนุษย์รู้จักรักษาสมดุลระหว่างดีร้าย จะกลัวอะไรกับการถูกเหยียดหยาม จะกลัวอะไรกับการถูกเข้าใจผิดและจะกลัวอะไรกับคำว่า “ไอ้ชั่วร้าย” ถ้าเรารู้แก่ใจตัวเองว่าเราทำอะไร แต่มนุษย์กลับไม่เข้าใจ มนุษย์เวลาทำอะไรชอบสุดโต่ง เมื่อถูกสอนให้จำก็เอาแต่จำ ตอนเด็กถูกสอนว่า “ใครจำเก่ง ใครจำได้ฉลาด” แต่ตอนนี้เป็นอย่างไรจำเก่งจำได้ฉลาดหรือว่าเป็นอย่างไร ฉะนั้นการเรียนรู้หลักธรรมจึงสอนให้มนุษย์อย่าลืมคำว่าสมดุล ทำสิ่งหนึ่งต้องไม่ลืมมองอีกสิ่งหนึ่งหรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าธรรมะ เมื่อเราจำมากๆ ธรรมะจึงสอนให้เรารู้ว่าอภัยคืออะไร เหมือนชีวิตถูกสอนมาว่าคิดได้คิดเป็นคือคนฉลาด แต่ตอนนี้คิดจนวางไม่ได้วางไม่เป็นเป็นคนทุกข์ หรือคิดมากจนทุกข์หรือทุกข์จนคิดมาก เราทุกข์เพราะความคิดหรือเราทุกข์เพราะเขาว่า (ความคิด) แล้วเป็นอย่างไรคิดได้หรือยัง ถ้ายังไม่ได้ก็ยังต้องคิดอยู่ ยิ่งคิดก็ยิ่งทุกข์และยิ่งคิดมากก็กลายเป็นคนที่ไม่มองความจริง อยู่กับความคิดจนลืมมองความจริง แล้วยิ่งคิดก็ยิ่งทุกข์ คิดแล้วนึกว่าจะหายทุกข์ก็กลายเป็นทุกข์ใหญ่แถมวางความคิดไม่ได้อีก ฉะนั้นธรรมะจึงสอนให้เรารู้จักรู้ทันมีสติยั้งคิด ธรรมะจึงทำให้มนุษย์รู้จักคำว่าสมดุล แต่มนุษย์มักจะรังเกียจการมีธรรมแล้วบอกว่า “ผมก็ได้แค่นี้” “หนูก็เป็นแค่นี้จะเอาอะไร” ผลสุดท้ายก็ต้องทุกข์เพราะความคิดของตนเอง ถูกหรือไม่ (ถูก) ฉะนั้นการเรียนรู้หลักธรรมช่วยให้เราถ่วงดุลการดำเนินชีวิต ให้รู้จักคำว่าสมดุลคืออะไร ธรรมจึงสอนให้เรารู้จักมีสติยั้งคิด ฉะนั้นหากศึกษาธรรมมากแต่ถึงเวลายังวางความคิดไม่ได้แปลว่าไม่เคยมีสติยั้ง (คิด) เอาแต่ (คิด)
ตอนเด็กเราถูกสอนให้รู้ว่าการได้รับของของใครมาเป็นความสุข การได้ครอบครองอะไรเป็นความสุข ฉะนั้นเราจึงมีจิตที่ผูกพันกับการอยากมีอยากได้มาตั้งแต่เด็ก เพราะตอนเด็กเราไม่เคยมีอะไรที่เป็นของตนเอง พอได้มีอะไรเป็นของตนเองเราเรียกว่าความสุข แต่ยิ่งมีมาก ความสุขนั้นเป็นความเห็นแก่ตัว เอาแต่ได้ และน่ากลัวที่สุดคือกลายเป็นคนโลภโมโทสัน ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วอะไรที่ช่วยถ่วงดุลความคิด ความหลงของการมีชีวิต ให้เราไม่กลายเป็นความเห็นแก่ตัว และโลภโมโทสัน อยากได้จนเกินงาม ตอบได้หรือไม่
(การให้) การให้หรือที่พระพุทธะสอน ที่เรียกว่าทำบุญ ใช่ไหม (ใช่) อะไรที่ถ่วงดุล ทำให้เราไม่กลายเป็นคนโลภ ไม่กลายเป็นคนที่อยากจนเกินงาม ไม่กลายเป็นคนเห็นแก่ตัวเอาแต่ได้ เมื่ออยู่ในโลกนี้ ธรรมะสอนให้เรารู้จักการให้ ใช่หรือไม่
แต่ทำไมมนุษย์จึงลืมเรื่องนี้ไป เพราะโดยส่วนใหญ่เราไม่เคยทำบุญเพื่อให้ แต่ทุกครั้งที่เราทำบุญ เรากลับขอ ใช่ไหม (ใช่)
แต่บุญคือการสละให้ ไม่ยึดถือ บุญคือการสละให้เพื่อไม่เห็นแก่ตัว เอาแต่ได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)
บุญคือการสละให้เพื่อไม่ให้เราโลภ ไม่ให้เราหลงยึดติดกับวัตถุ รูปนามจนเกินไป ใช่หรือไม่ (ใช่) บุญคือการสละให้เพื่อให้เรายอมรับว่า สักวันหนึ่งแล้วทุกสิ่งทุกอย่างล้วนไม่ใช่ของเรา ใช่หรือไม่ (ใช่)
แต่ทำไมปัจจุบันคนเรากลับทำบุญแบบขอ ใช่หรือเปล่า เช่นนี้แล้วจะเรียกว่าได้บุญไหม (ไม่ได้) แต่ได้อะไรกลับไป ได้กิเลสความหลงความโลภ ทั้งที่จริงๆ แล้ว จุดมุ่งหมายของการทำบุญคือเพื่อสละ ละ ไม่โลภ ไม่โกรธ ไม่หลง ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นถ้าไปทำบุญแล้วยังอยาก โลภ หลง ก็แปลว่าเรายังทำไม่ได้ถึงบุญ ถูกหรือไม่ (ถูก) แต่กลายเป็นยิ่งทำยิ่งติดในบุญ หลงในบุญ ก็กลายเป็นหนีไม่พ้นความเห็นแก่ตัว เอาแต่ได้ ใช่ไหม (ใช่)
อีกอย่างหนึ่งที่เราพูดทิ้งไว้ จำได้ไหม ตอนเด็กๆ เราถูกสอนให้ทำอะไรต้องทำให้สำเร็จ ใช่ไหม (ใช่) สำเร็จจนถึงที่สุดอย่างไรก็ต้องกลับมาเป็นคนธรรมดา ฉะนั้นอย่ายึดติดกับยศถา ตำแหน่งจนลืมความเป็นคนธรรมดา เพราะถึงที่สุดไม่ว่าจะรวย มั่งมี ยิ่งใหญ่ขนาดไหน สิ่งที่มนุษย์ปรารถนาในการอยู่ร่วมกันคือความเป็นคนธรรมดาๆ ไม่ใช่ติดว่า “เธอเป็นใคร ฉันเป็นใคร ให้รู้บ้างว่าใครจบสูงกว่าใคร” ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นความสำเร็จไม่ได้ต้องการมาเพื่อเอาไว้อวดใครหรือยึดติดสิ่งใด แต่สิ่งสำคัญที่เราเรียนรู้ก็คือว่า เมื่อสำเร็จ เมื่อสูงที่สุด สิ่งที่ต้องกลับมาก็คือความเป็นคนเหมือนกัน เราอยากคุยกับคนธรรมดาหรือเราอยากคุยกับดอกเตอร์ (คนธรรมดา) เราอยากมีแฟนเป็น ผอ. หรือคนธรรมดา ตอนแรกอยากได้ ผอ. แต่เวลาคุยกันอยากได้ (คนธรรมดา) ใช่ไหม เราอยากมีลูกจบดอกเตอร์ จบปริญญาโท ใช่ไหม แต่ถ้าลูกเอาปริญญาโทมาคุยกับพ่อแม่ พ่อแม่อยากได้ปริญญาโทจากลูกไหม (ไม่อยาก) ทำไมล่ะ ฉะนั้นความสำเร็จคือส่วนหนึ่งของชีวิต แต่อย่าเอาความสำเร็จมาปิดกั้นทำให้เราหลงลืมความเป็นจริงแห่งชีวิตที่เรียกว่า คนทุกคนสูงขนาดไหน คนทุกคนร่ำรวยมั่งมีขนาดไหน แต่สิ่งที่ลืมไม่ได้ก็คือถึงที่สุด คุณก็คือคนธรรมดา
ทุกคนก็ต้องการคนที่เป็นดอกเตอร์ แล้วถึงที่สุดเลือกดอกเตอร์หรือเลือกคนธรรมดา เราต้องการให้ทุกท่านรู้ว่าถ้าเลือกสิ่งหนึ่ง ก็ต้องยอมรับอีกสิ่งหนึ่ง ถ้าเลือกจะมีลูกที่เป็นดอกเตอร์เมื่อลูกคุยกับเราที่เรียนจบ ป.๑ ป.๒ ไม่รู้เรื่อง เราก็จะต้องยอมรับให้ได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้ววันหนึ่งก็ต้องบอกลูกให้เข้าใจว่า ลูกเอ๋ย จบสูงแต่ถึงที่สุดคนทุกคนในโลกก็ต้องการคนธรรมดา ที่คุยกันอย่างธรรมดา ใช่หรือไม่ (ใช่)
ฉะนั้นการศึกษาธรรมเพื่อเรียนรู้ให้เราเข้าใจความสมดุลแห่งชีวิต อย่ายึดติดสิ่งใดจนลืมมองอีกสิ่งหนึ่งว่ามีคุณค่า อย่างนั้นถ้าเราถามท่านนะว่า ตอนเด็กๆ เราถูกสอนให้เป็นคนดีใช่ไหม (ใช่) แล้วถ้าวันหนึ่งเราถูกว่า “เราเป็นคนไม่ดี” ได้ไหม (ได้) ตอนนี้ตอบเราได้เต็มปากเต็มคำแล้วนะ ใช่หรือไม่ (ใช่) ถ้าตอบได้เต็มปากเต็มคำ ถึงเวลาถูกว่าจะโกรธเขาไหม สิ่งที่สำคัญคือรักษาความสมดุลในใจ ถ้ายอมถอยแล้วทำให้เขามีความสุข ถ้ายอมผิดบ้างแล้วทำให้เขาเป็นคนถูก ถ้ายอมไม่ดีบ้างแล้วทำให้เขาได้ดีขึ้น ทำไมไม่ลองทำ ดีกว่ายืนยันถือมั่นในเหตุผลว่าฉันถูกแกผิด ฉันดีแกร้าย แล้วถึงที่สุดใครเล่าที่เสียใจ อย่างนั้นตอนนี้ยอมร้ายดีไหม (ดี) ยอมผิดได้ไหม (ได้) แล้วร้ายจริงหรือเปล่า (ไม่จริง) ค่อยชื่นใจหน่อยนะ เพราะถามจริงๆ แล้วโดยลึกๆ ใครหรือดีที่สุด ใครหรือดีจริงๆ ทุกคนก็ล้วนมีสิ่งที่ร้ายอยู่ในใจ จริงหรือไม่ (จริง) ฉะนั้นถ้าถูกเขาว่าร้ายก็ควรหันกลับมามองตัวเองว่าร้ายจริงหรือเปล่า และควรจะขอบคุณเขาที่ทำให้เราเห็นตัวเอง
เราถามท่านต่อนะ เป็นไปได้หรือไม่ว่าเราอยู่ในโลกนี้แล้วหวังจะมีแต่สิ่งดีไม่มีสิ่งร้าย มีแต่สุขไม่มีทุกข์ มีแต่แข็งแรง ไม่มีเจ็บป่วย (ไม่ได้) แต่ทำไมเราเห็นคนบนโลกเวลาพบพระจะไหว้เพื่อขอทุกครั้งเลย คนที่รู้อยู่เต็มอกว่าไม่ได้แต่ยังขอนี้เรียกว่าอะไรหนอ
ภาษาบนโลกนี้เรียกว่า “ความสบายใจ” แต่ภาษาเราเรียกว่า “หลอกตัวเอง” เป็นไปได้ไหมที่เราจะหวังอยู่ในโลกไม่มีวันสูญเสีย เป็นไปได้ไหมที่เราอยู่ในโลกมีแต่แข็งแรงไม่เจ็บป่วย มีแต่โชคดีไม่โชคร้าย มีแต่สุขไม่มีทุกข์ อย่างนั้นถ้าเรารู้ว่าขอแบบนี้แล้วไม่ได้ เรารู้ว่าเป็นไปไม่ได้เราควรขอหรือไม่ เป็นไปได้ไหมที่อยู่ในโลกนี้มีสุขไม่มีทุกข์ เป็นไปไม่ได้ ใช่หรือไม่ อย่างนั้นถ้าเป็นไปไม่ได้แล้วเรากำลังทุกข์กับอะไร ชีวิตคนมีได้ก็มีเสีย มีสุขก็มีทุกข์ หรือเราเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าเป็นปกติธรรมดา ฉะนั้นมีได้ก็มีเสีย มีสุขก็มีทุกข์ มีแข็งแรงก็มีเจ็บป่วย มีสมหวังก็มีผิดหวัง มีคนชมก็มีคนด่า หรือเราเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าเป็นสัจธรรมแห่งความเป็นจริงแห่งชีวิตคน หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าเป็นปกติธรรมดาของทุกชีวิต
ฉะนั้นเมื่อไรเราเจ็บปวดกับการสูญเสีย เมื่อไรเราเจ็บปวดกับการถูกว่า เมื่อเราเจ็บปวดกับความทุกข์แปลว่าหัวใจเรากำลังผิดปกติ และชีวิตเรากำลังไม่ยอมรับความเป็นธรรมดา เราอยากทำตัวเองให้ไม่ธรรมดา ใช่หรือไม่ ในเมื่อรู้ว่าเป็นปกติธรรมดาของทุกชีวิตที่ต้องพบ เราควรทุกข์กับความปกตินั้นไหม ฉะนั้นเมื่อไรที่เราผิดปกติธรรมะจึงสอนให้เรารู้จักมีศีล มีศีลเพื่อรักษาความปกติของใจ มีสมาธิเพื่อให้จิตสงบ มีปัญญาเพื่อให้เราเห็นแจ้งความเป็นจริงอันปกติ ฉะนั้นจริงๆ ต้องใช้ปัญญาหรือไม่ ไม่ต้องใช้ถ้าเรายอมรับความจริง แต่เราต้องใช้ปัญญา ศีล และสมาธิเพราะเราไม่ยอมรับความจริง เพราะเรามัวเอาแต่คิด เอาแต่ยึดมั่นอยู่กับความหวัง จนไม่ยอมรับความจริง ธรรมแค่สอนให้เรากลับมาอยู่กับความจริง ฉะนั้นใครที่ไม่สนใจธรรมแสดงว่าไม่สนใจความจริง สนใจแต่ความผิดปกติแล้วทำให้ตนเองทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นเรียนรู้ธรรมสอนให้มนุษย์ปกติหรือสอนให้มนุษย์ผิดปกติ (ปกติ) แต่การปล่อยตามใจตัวเอง ปล่อยตามกิเลสทำให้มนุษย์วุ่นวายและไม่สามารถกลับมาสู่ความสงบที่แท้จริงได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) อย่างนั้นเรายังจะขอหรือไม่ (ขอ, ไม่ขอ) ไม่ขอพระ ไม่ขอเขา ไม่ขอใคร แต่ขอที่ใจตนเอง เมื่อไรจะกลับมายอมรับความปกติ ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นธรรมสอนให้มนุษย์เรียนรู้ความจริงอันปกติ ขอพรวัดใด ขอพรเก้าวัด ไม่สู้ขอใจตัวเอง เพราะธรรมสอนให้เรารู้อีกอย่างหนึ่งว่า ไม่มีเหตุก็ไม่มีผล ไม่มีเหตุปัจจัยเราจะต้องมารับผลของเหตุปัจจัยนั้นหรือไม่ (ไม่) แล้วถ้าเราไม่ยึดเหตุปัจจัยเรายังจะต้องทุกข์กังวลกับผลที่ตามมาหรือไม่ (ไม่)
ฉะนั้นไปขอเก้าวัดหรือขอหนึ่งวัดที่ใจตัวเอง ขอพระศักดิ์สิทธ์ภายนอกหรือขอพระในใจให้เป็นคนศักดิ์สิทธิ์เอง ใช่หรือไม่ (ใช่) ท่านเคยได้ยินหรือไม่ ตอนเราพูดอะไรไม่คิด ตัวเราต้องเป็นทาสของคำพูดตัวเอง เคยได้ยินประโยคนี้ไหม เมื่อเรายังไม่รับปากอะไรใคร เราเป็นนายเหนือคำพูด แต่เมื่อเรารับปากอะไรใครไปแล้วเรากลายเป็นทาสของคำพูดที่เรากล่าว ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉันใดก็ฉันนั้นเมื่อเราไม่สร้างเหตุ เราไม่ต้องตกเป็นทาสของผลที่ต้องรับชะตากรรม เพราะฉะนั้นถ้าเราหยุดเหตุได้ เราต้องมานั่งแก้ผลหรือไม่ (ไม่) อย่างนั้นท่านเคยได้ยินคำพูดว่า สิ่งใดมีความเกิด สิ่งนั้นมีความดับ อย่าลืมนะ เพราะสิ่งนั้นคือความปกติที่ต้องคอยย้ำเตือนในจิตใจเราว่า เป็นปกติและต้องทำใจเราให้ปกติรับให้ได้
สิ่งใดมีความเกิด สิ่งนั้นมีความเปลี่ยนแปลงและกลับไปสู่ความดับ ใดๆ ในโลกเราไม่ควรยึดมั่นถือมั่น เมื่อวันหนึ่งมันเปลี่ยนแปลงและกลับไปสู่ความดับ ทุกข์จะอยู่ที่ใด ใช่หรือไม่ (ใช่)
นี่แหละคือแก่นของหลักธรรม หากท่านเข้าใจท่านจะสามารถพลิกจากสิ่งที่ทุกข์ที่สุดให้กลายเป็นไม่ทุกข์ และไม่ต้องทำอะไร มันก็จะจางหายไปเอง เหมือนกับที่มนุษย์มักพูดว่าเวลาช่วยเยียวยาใจ เพราะทุกสิ่งมีการเกิดแล้วก็มีการ (ดับ) แต่ที่เรายังมีความทุกข์อยู่เพราะเราไปยึดไว้
พระพุทธะบอกว่าเรื่องราวต่างๆ จบไปแล้ว แต่ใจเราต่างหากที่ไม่ยอมจบ เรื่องราวต่างๆ ผ่านไปแล้วแต่ใจเราไม่เคยปล่อยวาง ยังยึดมั่นถือมั่น เราจึงทุกข์ แต่ถ้าเราเข้าใจความเป็นจริงว่าสิ่งใดมีความเกิดสิ่งนั้นมีความดับอยู่ทุกขณะจิต ที่เรายังไม่ทุกข์ไม่จบสิ้นเพราะเรายึด ไม่ปล่อยวาง ห่วงจนถึงที่สุด อย่างนั้นเราถามว่าสิ่งที่เรายึดในโลกนี้มีอะไรเป็นของท่าน มีหรือไม่ (ไม่มี) แล้วตอนนี้โกรธเกลียดอะไร หลงอะไร โลภอะไร และยังอยากได้อะไรในเมื่อถึงที่สุดก็เอาไปไม่ได้ แล้วยังจะผิดบาปอีกทำไม ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นเมื่อไม่มีตัวตนให้ยึดถือ การมาหรือไปก็ไม่ใช่เรื่องทุกข์ร้อน เมื่อยังยึดมั่นถือมั่นในตัวตนก็หนีไม่พ้นความทุกข์ไม่จบสิ้น ใช่หรือไม่
อย่างนั้นวันนี้เราคงผูกบุญสัมพันธ์กับท่านเพียงเท่านี้ มีโอกาสเราคงได้มาผูกบุญสัมพันธ์กันอีก น่าเสียดายที่บางคนไม่เข้าใจ และน่าเสียดายที่สุดคือฟังแล้วกลับแอบหลับ อุตส่าห์เสียสละมาได้ในวันนี้แต่กลับนั่งหลับ
ไม่เป็นไร เราถือว่าท่านมาพักผ่อน มาฟังธรรมะเพื่อพักผ่อน ใช่หรือไม่ (ไม่ใช่) ลองไปไตร่ตรองให้ดี ลองไปพิจารณาให้ดี ไม่ได้ให้ท่านมานั่งเพื่อจมอยู่กับความทุกข์ ไม่ได้ให้ท่านมานั่งแล้วทนทุกข์ แต่ให้ท่านนั่งฟังธรรมแล้วบังเกิดปัญญานำพาให้ตนพ้นทุกข์ เพราะถ้าอยู่ตรงนี้ยังทุกข์อยู่ที่ไหนท่านก็ทุกข์ แต่ท่านอยู่ที่นี่ตรงนี้แล้วไม่ทุกข์จะอยู่ที่ไหนท่านก็พ้นทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่) ถ้าอยู่ที่นี่นั่งฟังธรรมยังทุกข์ อยู่ที่ไหนก็คงทุกข์ไม่จบสิ้น แต่ถ้านั่งอยู่ที่นี่แล้วเกิดความเบิกบานใจไม่ทุกข์ใจ อยู่ที่ไหนความทุกข์ก็ไม่ใช่เรื่องยากที่ท่านจะจัดการแก้ไข ใช่หรือเปล่า (ใช่) ลองถามตัวเองดูให้ดีนะ วันนี้มานั่งเพื่อทุกข์หรือว่ามานั่งเพื่อพ้นทุกข์
วันอาทิตย์ที่ ๓๐ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๖๐ สถานธรรมผู่ถี จ.พิษณุโลก
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
เมื่อทำได้ทำดีจึงมีสุข เมื่อทำผิดรีบลุกแล้วแก้ไขใหม่
มีสติรู้ตัวทำอะไร ฝึกให้ไวรู้ให้ทันสติอารมณ์
เราคือ
จี้กงสงฆ์วิปลาส รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่พุทธสถานผู่ถี แฝงกายน้อมกราบ
องค์มารดาแล้ว ถามศิษย์รักทุกคนสบายดีไหม
คนอยู่เป็นกันเองยิ่งต้องบำเพ็ญ ฝ่าไปความลำบากเป็นครูผู้ให้
การบำเพ็ญจะช่วยให้สุขสบายใจ ปฏิบัติมากมากได้เมื่อไรเข้าใจธรรม
เค้นอุเบกขาในหัวจิตหัวใจคน มาสยบคลื่นใจคนใช่คลื่นน้ำ
มีสำนึกง่ายง่ายย่อมไม่ก่อกรรม เรื่องแก้ง่ายอย่าทำให้พันพัว
คาดโดยต่างคนคิดต่างมุมมอง เจ้าไม่ต้องสนใจใครดีชั่ว
ถ้าคนต่างคิดแบบเห็นแก่ตัว มักต่างอยู่เข้าตัวไม่เหลือใคร
ฮา ฮา หยุด
คิดแล้วก็ลำบาก ชีวิตยุ่งยากจังเลย เรื่องไหนไม่ต้องเอ่ย บางทีมันก็เยอะเกินไป บำเพ็ญธรรมะอย่าขาดธรรมะ ไม่ใช่ธรรมะให้ชั่งใจ ล้มไป* สติสตังเป็นอะไรไม่เคยจะมีไว้ มักชอบทำตัวตามสบาย กลับกลายเป็นคนละเลย อะไรเป็นอะไรดูดายกับ
เป็นคนที่มาก่อนบำเพ็ญก็ต้องมากกว่า หลายครั้งเรื่องตรงหน้า ที่จริงเราก็เยอะไป มีวันพรุ่งนี้เริ่มที่วันนี้ ตั้งแต่บัดนี้แล้วยิ่งใหญ่ ชีวิตใครลืมหลักธรรมแล้วลำบาก (ซ้ำ *)
ทำนองเพลง : ดีดีกันไว้
ชื่อเพลง : ชีวิตยุ่งเหมือนยุงตีกัน
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
ชีวิตบางทีมีทางเลือกอยู่ที่เราจะเลือกเดินหรือเปล่า หรือเรายังจมอยู่กับความคิดและมองหาทางออกไม่พบ
“เมื่อทำได้ทำดีจึงมีสุข เมื่อทำผิดรีบลุกแล้วแก้ไขใหม่
มีสติรู้ตัวทำอะไร ฝึกให้ไวรู้ให้ทันสติอารมณ์”
ศิษย์ของอาจารย์ในชั้นนี้เป็นคนดีไหม (ดี) ดีที่ชอบเอาแต่ใจ ใช่หรือเปล่า ดีที่เอาแต่รักตัวกลัวตายอย่างนั้นดีไหม ดีที่เอาแต่รักสบายอย่างนั้นเรียกว่าดีไหม อย่างนั้นเราเริ่มต้นจากเรื่องง่ายๆ ใครๆ ชอบเรื่องดี แล้วเราอยู่กับใครเราก็ต้องการคนดี อย่างนั้นอาจารย์ถามว่า “คำว่าคนดีในใจของศิษย์เป็นอย่างไร” คนดีไม่ทำให้ผู้อื่นเดือดร้อน ใช่ไหม (ใช่) ถึงเราจะพูดดี แต่สิ่งที่พูดดีนั้น ถ้าไปกระทบกระเทือนใจใคร นั่นถือว่าเราพูดดีไหม
(ไม่ดี) ถึงเราจะพูดจริง แต่คำพูดจริงแล้วไปทำให้ใครเขาเจ็บปวด นั่นดีไหม (ไม่ดี) ฉะนั้นคำว่า “ความดี” คืออะไรหนอ บางทีเราพยายามทำตัวให้เป็นคนดีที่สุด แต่ถึงที่สุดแล้วบางทีก็ยัง (ไม่ดี) ศิษย์อาจจะบอกอาจารย์ว่า
“คนดีคือคนที่มีเมตตาธรรม คือคนที่ชอบทำบุญ คือคนที่สวดมนต์เก่ง ใช่ไหม
อาจารย์ถามหน่อย คนทำบุญเก่ง คนสวดมนต์เก่ง แต่ยังชอบนินทาเก่ง เรียกว่าเป็นคนดีได้ไหม (ไม่ได้) ตกลงว่าคนดีคืออะไร เคยไหม เราพยายามทำดีมากๆ จนถึงที่สุด บางทีเราก็ไม่รู้ว่า อะไรเรียกว่าคนดี ใช่ไหม (ใช่) อย่างนั้นอาจารย์ถามกลับ คนดีคือคนที่ทำให้ถูกใจทุกๆ คนถึงจะเรียกว่าดี ใช่ไหม (ไม่ใช่) อย่างนั้น “คนดีคืออะไร”
(คิดดี พูดดี ทำดี) คนดีคือคนที่คิดดี พูดดี ทำดี ใช่ไหม (ใช่) อย่างนั้นอาจารย์ถามหน่อย คนที่คิดดี พูดดี ทำดี แต่ยังละชั่วไม่ได้ จะถือว่าดีไหม
คนที่คิดดี พูดดี ทำดี แต่ละชั่วไม่ได้จะดีหรือไม่ศิษย์ (ไม่ดี) ฉะนั้นคนดีที่อาจารย์อยากให้ศิษย์รู้และอยากให้ศิษย์เป็นคือไม่ใช่คนดีที่ พยายามดีแต่ไม่ละชั่ว คนที่ดีจริงคือคนที่พยายามดีและพยายามละชั่ว ถึงศิษย์จะพยายามดีขนาดไหน แต่ศิษย์ไม่ยอมละชั่วจะเรียกว่าดีได้หรือไม่ (ไม่ได้) ศิษย์บอกศิษย์เป็นคนมีเมตตา เป็นคนใจบุญสุนทาน ชอบช่วยเหลือคนอื่น แต่ก็ยังขี้โมโห อดด่าไม่ได้ อย่างนี้ดีหรือไม่ (ไม่ดี) อย่างนั้นอาจารย์ถามหน่อยว่าศิษย์ที่อาจารย์คุยอยู่ด้วยนี้เป็นคนดีแต่ยังไม่ละชั่วจริงหรือไม่ (จริง) อย่างนั้นอย่ามาบอกอาจารย์ว่าตนเองเป็นคนดี เพราะถ้าอยู่ตรงนี้ทำดีแต่อยู่ตรงนั้นทำชั่ว ไม่เรียกว่าดี ดีจริงอยู่ตรงไหนก็ต้องดี จะเอาความดีตรงนี้มาปิดความชั่วที่ทำที่โน่นได้หรือไม่ แทนกันได้หรือไม่ แล้วอย่ามาอ้างว่า
ทำดีแล้วไม่ได้ดี อย่ามาบอกว่าหนูเป็นคนดี ผมเป็นคนดี ทั้งๆที่เรายัง (ไม่ดี) ใช่หรือไม่ (ใช่)
ธรรมะสอนให้ละชั่ว (ทำดี ทำจิตใจให้บริสุทธิ์) แต่ตอนนี้เราแค่ทำดี แต่ไม่ละชั่ว แล้วเราจะไปถึงความบริสุทธิ์ ได้หรือไม่ อย่างเช่น เวลาทำบุญไปแล้วก็แอบคิดในใจว่า “พระจะไปถึงวัดหรือไม่ จะแอบเที่ยวหรือเปล่า” หรือ “จะเป็นพระปลอมหรือเปล่า” อย่างนี้เรียกว่าทำดีแต่เจตนาไม่บริสุทธิ์ ถูกหรือไม่ (ถูก) ฉะนั้นหากศิษย์อยากจะเป็นคนดี ศิษย์ต้องกล้าละชั่วในใจตัวเองให้ได้ หากละชั่วในใจตัวเองไม่ได้ ละความโลภ ละความโกรธ ละความหลงไม่ได้ ศิษย์อย่าบอกว่าเป็นคนดี จริงหรือไม่ (จริง) แล้วศิษย์รู้หรือไม่ว่าอะไรที่ทำให้คนดีแล้วดียิ่งขึ้น
นอกจากละชั่วแล้ว ทำดีแล้ว มีความคิดที่ถูกต้องแล้วจะทำให้เราดีขึ้น สมมติว่า อาจารย์พยายามละชั่ว อาจารย์เป็นคนดี อะไรที่ไม่ดีอาจารย์พยายามไม่ทำ แต่เวลาพบอะไร “ไม่ได้ดั่งใจ ไม่ชอบ ก็เบื่อ รำคาญ” แบ่งรักแบ่งชัง อย่างนี้จะดีได้ไหม เพราะใจยังมีแบ่งแยก ใจยังมียึดติด ฉะนั้นคนดีจะดียิ่งขึ้นถ้ามีความคิดที่ถูกต้องอย่างหนึ่งคืออะไรๆ ก็ดี ใครด่ามาก็บอกว่า “ดี” ใครด่ามาก็บอกว่า “ดี” พบคนโกงก็บอกว่า “ดี” แฟนไปมีคนใหม่ก็บอกว่า “ดี” จริงหรือไม่ แต่ถ้าศิษย์บอกว่าไม่ชอบคนด่า ชอบคนชม คนดีจะมีวันดีขึ้นไหม
ถึงแม้ลูกหลานจะไม่มีดี แต่เราก็พยายามมองให้เห็น ศิษย์เอย มนุษย์ทุกคนเมื่อเขาผิดพลาดไปแล้ว เขาต้องการคนเห็นใจและเข้าใจ ฉะนั้นไม่ว่าเขาจะด่าเรา ไม่ว่าเขาจะทำผิดกับเรา แต่เราคิดเพียงว่า เขาก็มีดีเหมือนกันนะ เราทำให้คนผิด ได้รู้สึกว่าเขาไม่ได้เลวร้าย เขาไม่ได้ถูกขับไล่ไสส่ง เขายังมีคนที่พร้อมจะเข้าใจและให้โอกาสแก้ไข ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นมีดีแล้วอย่าลืมเพิ่มความดีต่อไป ด้วยการคิดว่าสิ่งใดเกิดสิ่งนั้นดี อะไรๆ ก็ดี ใช่ไหม (ใช่)
ศิษย์อยากอยู่บนโลกอย่างคนขาดทุน หรือศิษย์อยากอยู่บนโลกอย่างคนมีกำไร (กำไร) ฉะนั้นถ้าเรามองอะไรๆ ก็ดี มันก็คือชีวิตที่มีกำไร แต่ถ้าเราบอกว่าอะไรๆ ก็แย่ เราก็คือคนที่หาเรื่องวุ่นวายให้กับชีวิต ถูกหรือไม่ (ใช่) ศิษย์ไม่เคยได้ยินหรือ ใจกว้างคือสวรรค์ชั้นฟ้า ใจแคบคือนรกบนดิน ฉะนั้นคนดีควรใจกว้างหรือใจแคบ (ใจกว้าง) คนดีควรคิดว่าอะไรๆ ก็ดี หรือเอาแต่โทษคนอื่นไม่ดี (อะไรๆ ก็ดี)
ตอนนี้ศิษย์มีสุขหรือมีทุกข์ (สุข) ถ้ามีทุกข์ก็แปลว่าเป็นคนใจ (แคบ) บอกเองนะ อาจารย์ไม่ได้ว่าศิษย์ ใช่หรือไม่ (ใช่)
ทำใจว่างๆ ท่าจะยากนะ ทำใจให้วุ่นๆ ง่ายกว่าทำใจว่างๆ วางความคิดลงได้ชีวิตก็หยุดวุ่นวายได้ทันที แต่ถ้าวางความคิดไม่ลง หยุดความคิดไม่ได้ ชีวิตก็วุ่นวายสับสนไม่จบสิ้น จริงหรือไม่ (จริง) ถ้าสมมติว่าอาจารย์มีความทุกข์อยู่ในใจมันลบไม่ได้ มันวางไม่เคยลง ไปไหนความทุกข์นี้ก็ตามติดอาจารย์ไปตลอด ศิษย์จะตอบอาจารย์ได้ไหมว่าทำอย่างไรให้ความทุกข์นี้มันหายไปจากใจ (แผ่บุญกุศลให้เขา)
มนุษย์มีความทุกข์เป็นธรรมดา ความทุกข์เป็นเหมือนอะไรที่วนเวียนในความคิดเราตลอด สมมติว่าคนนี้มีความทุกข์ เวลาเรามีความทุกข์จะขจัดความทุกข์ได้อย่างไร บางท่านบอกให้ปล่อยวาง บางท่านบอกให้แผ่กุศล พอแผ่เมตตาผ่านไปแล้วบอกว่าปล่อยวางแล้ว แต่สักพักความคิดก็วนกลับมาอีก ใช่หรือไม่ (ใช่) ความคิดนั้นหายไปหรือไม่ (ไม่) แล้วจะต้องทำอย่างไร (ทุกข์ที่ใดก็ดับที่นั่น) ตอบได้ดีนะ แต่หากทุกข์เกิดที่ความคิด แล้วหยุดที่ความคิดไม่ได้ จะทำอย่างไร (เหมือนที่พระอาจารย์บอกว่าให้ทำดี หากมีคนด่าว่ามาเราก็ต้องพิจารณาว่าที่เขาว่านั้นจริงหรือไม่แล้วแก้ไขตนเอง ) อย่างนั้นแปลว่าศิษย์กำลังจะทำทุกข์ให้กลายเป็นสุข วิธีของศิษย์ท่านนี้พยายามมองทุกข์ให้เป็นสุข และพยายามมองร้ายให้กลายเป็นดี แก้ได้หรือไม่ (ได้) อย่างนั้นหากสามีมีภรรยาใหม่ก็ (ดี) ภรรยาไปมีสามีใหม่ก็ (ดี)
อีกวิธีหนึ่งที่อาจารย์จะบอกศิษย์ มนุษย์นี้แปลกถ้าไม่ทุกข์จนเจ็บจนสะใจไม่ยอมปล่อย ชอบเอากลับมาคิดแล้วคิดอีก คิดแล้วทำให้ตัวเองดีขึ้นหรือแย่ลง มีคำหนึ่งกล่าวไว้ว่า “ถ้ามนุษย์ทุกข์จนถึงที่สุด แล้วมนุษย์จะปล่อยทุกข์เอง” แต่ส่วนใหญ่เราทุกข์จนถึงที่สุดหรือยัง เข็ดไหม เหมือนที่มนุษย์ชอบพูดว่า “ถ้าเข็ดแล้วจะไม่เอาอีก” ถ้าเข็ดกับทุกข์นี้แล้วศิษย์จะยังอยากกลับไปทุกข์กับมันอีกไหม ที่ยังกลับมาวนคิดเพราะว่ายังไม่เข็ด ทุกข์ไม่จำ เจ็บไม่ยอมปล่อย ถ้าเราเจ็บเต็มที่แล้ว เราเข็ดแล้วเราจะเอาทุกข์นั้นไปอีกไหม (ไม่เอา) มันจะปล่อยเองตามธรรมชาติ แต่ที่เรายังทุกข์แล้วทุกข์อีกเพราะเรายังไม่เข็ด เจ็บไม่จำใช่ไหม ทุกข์แล้วอยากทุกข์อีกใช่ไหม ที่ทุกข์มันไม่ปล่อยนั้นเพราะทุกข์ไม่ปล่อยเราหรือเราไม่ยอมปล่อยทุกข์ไป ใช่หรือไม่ (ใช่) ที่มนุษย์ทุกข์เพราะมนุษย์นั้นชอบตีกรอบหัวใจตัวเอง ต้องแบบนี้ไม่ใช่แบบนั้น ต้องอย่างนั้นไม่ใช่อย่างนี้ ต้องมีแต่สุขไม่มีทุกข์ ต้องมีแต่คำชมไม่มีคำด่า ต้องสามีรักเราคนเดียวห้ามไปรักคนอื่น ยิ่งตีกรอบหัวใจให้สุขแคบมากเท่าไหร่ทุกข์ก็ง่ายมากขึ้นเท่านั้น แต่ถ้าเราไม่ตีกรอบหัวใจเราว่าอะไรต้องเป็นอย่างไร เราคิดแต่ว่า “อะไรๆ ก็ดี อะไรๆ ก็ได้” เราจะทุกข์ไหม (ไม่ทุกข์)
วันนี้สิ่งที่อาจารย์มาคุยกับศิษย์คือเรื่องหลักธรรมในการบำเพ็ญตัวเองเพื่อให้ตนเองพ้นทุกข์ ส่วนใหญ่มนุษย์กลัวความทุกข์ใช่หรือไม่ มีใครไม่กลัวความทุกข์บ้าง (กลัว) แต่อาจารย์ไม่กลัวทุกข์ เพราะความทุกข์สอนให้เรารู้จักมากกว่าความสุข สอนให้เรารู้จักมากกว่าความดี รู้หรือไม่ (ไม่รู้)
มนุษย์บอกว่าชีวิตก็มีความทุกข์มากแล้ว ใช่หรือไม่ (ใช่) เวลามีทุกข์ขึ้นมาแล้ว เราแก้ปัญหาความทุกข์ได้ยากหรือไม่ (ยาก) เพราะความทุกข์มีหลายประเภท แต่มีความทุกข์บางประเภทที่อาจารย์อยากจะช่วยศิษย์แก้ ศิษย์เคยตีกรอบชีวิตตัวเองหรือไม่ว่า ฉันต้องมีแต่เรื่องดีๆ ต้องมีแต่เรื่องสมหวัง ต้องมีแต่ความสำเร็จ ต้องไม่เจ็บป่วย เคยคิดแบบนี้หรือไม่ (เคย,ไม่เคย) ส่วนใหญ่ที่มนุษย์ทุกข์เพราะชอบกำหนดว่าฉันต้องได้รับคำชม ไม่ถูกว่า ฉันต้องสำเร็จ ไม่มีล้มเหลว ฉันต้องมีดีไม่มี (ชั่ว)
หากเราถูกว่า เราทำสิ่งใดไม่ประสบความสำเร็จ เราทุกข์หรือไม่ (ทุกข์) แล้วเราจะปลดความทุกข์นี้ได้อย่างไร ศิษย์บอกให้ทุกคนในโลกนี้ว่าช่วยทำให้ศิษย์สำเร็จ ต้องยิ้มให้ศิษย์ ห้ามทำหน้าบึ้งกับศิษย์ ต้องซื่อตรง ห้ามคดโกง เอาเปรียบศิษย์ ได้ไหม (ไม่ได้) ถ้าเปลี่ยนเขาไม่ได้ เปลี่ยนใครดี (ตัวเรา) เปลี่ยนตัวเราอย่างไร
(วางเฉย) วางเฉยใช่ไหม ฉะนั้นใครว่าอะไรเรา ว่าเราทำอะไรไม่ดี เราก็วางเฉย ไม่โกรธใช่ไหม แต่ถ้าเราผิดจริง เราจะวางเฉยไหม ศิษย์เคยได้ยินไหม แก้ไขที่หัวใจตัวเอง วางเฉยเมื่อโดนคนว่า แต่ถ้าเขาว่าเราแล้วเราผิดจริง เราต้องยอมรับว่าตัวเองก็ผิดได้ เราต้องแก้ไขอย่าวางเฉย จริงไหม บางอย่างถ้าดีก็รับไว้ แต่ถ้าบางอย่างไม่ดีเอามาตรวจสอบใจ ผิดก็แก้ไข ถูกก็พยายามรักษาให้ดียิ่งขึ้น ใช่หรือไม่ (ใช่)
ในเมื่อศิษย์รู้ว่าเป็นแบบนี้ เราควรจะตีกรอบชีวิตเราไหม (ไม่ควร) ฉะนั้นทำดีแล้ว ทุกสิ่งทุกอย่างที่เกิดขึ้นล้วนเป็นสิ่งที่ดี ฉะนั้นถ้าเราไม่ไปตีกรอบตั้งแต่ต้น เราจะทุกข์ง่ายไหม (ไม่ง่าย)
อีกอย่างที่มนุษย์ชอบทุกข์คือ ทุกข์ที่ชอบเอาใจเราไปยกให้คนอื่นดูแล เอาความสุขเราไปผูกไว้กับคนอื่น ใช่ไหม (ใช่) ทุกข์ไหม (ทุกข์) ทุกข์เพราะเรายกใจไปฝากไว้กับคนอื่น “ความสุขและความทุกข์ของหนูจะอยู่ได้เมื่อเขายิ้มเท่านั้นค่ะอาจารย์” ใช่หรือไม่ (ใช่) ทุกข์อย่างนี้เรียกว่าทุกข์ที่ดีไหม (ไม่ดี) แล้วโทษเขาหรือโทษเรา (โทษเรา) แล้วเรามักยกใจให้คนอื่น ใช่ไหม (ใช่)
ฉะนั้นถ้าอยากแก้ความทุกข์อันนี้ จงอย่ายกใจของเราไปผูกไว้กับคนอื่น แล้วก็อย่ายกใจของเราไปผูกไว้กับเงินทอง แล้วก็อย่ายกใจของเราไปผูกไว้กับตำแหน่งหน้าที่ เพราะถ้าถึงเวลา ตำแหน่งหน้าที่มันไม่ได้ขึ้นมา เป็นอย่างไร (ทุกข์) ฉะนั้นไม่อยากทุกข์ ก็จงอย่ายกใจให้ใครดูแลรักษาใจตัวเอง ดีไหม (ดี) แต่รู้อย่างนี้แล้วเราสามารถกำจัดทุกข์ได้หมดสิ้นไหม (ไม่หมด)
อาจารย์เริ่มตั้งแต่ง่ายไปยากนะ อาจารย์ถามหน่อยว่า เมื่อเรารู้ว่าชีวิตเป็นทุกข์เพราะเรามักชอบเอาใจไปฝากไว้กับคนอื่น ชอบกำหนดไว้กับตัวเอง ถึงที่สุดแล้วต้นเหตุแห่งทุกข์มาจากไหน (จากใจ) มาจากใจที่เรา (ไม่เข้าใจ) เราไม่เข้าใจตัวเอง ใช่หรือไม่
เรามักชอบเอาใจตัวเองไปฝากไว้กับคนอื่น ฉะนั้นถ้าเราไม่อยากทุกข์เราก็ต้องดูแลใจตัวเองและก็ต้องพยายามเข้าใจตัวเองให้ได้ แล้วศิษย์รู้ไหมว่าถ้าเราเข้าใจและเราเข้าถึงอย่างถ่องแท้ เราจะสิ้นทุกข์และ สามารถวางทุกข์ลงได้ทันทีเลย แล้วถ้าเราเข้าใจตัวเราเอง เราก็จะสามารถเข้าใจใจแห่งมวลชนได้ แล้วเราจะเข้าใจเราได้อย่างไร ว่าเราทำดีหรือทำถูก (อยู่ที่ใจของเรา)
ฉะนั้นความทุกข์ไม่น่ากลัวเท่ากับใจตัวเอง อาจารย์ต้องการให้ศิษย์รู้ว่าความทุกข์ที่มากระทบไม่น่ากลัวเท่ากับใจที่ กำลังจะรับมือกับความทุกข์ ถ้าเราใช้ใจกว้างให้อภัยเราก็จะได้สันติ แต่ถ้าความทุกข์มากระทบถ้าเราชิงชังเคียดแค้นผูกใจเจ็บเราก็คือคนที่ก่อเวร ก่อกรรม จริงหรือไม่ (จริง)
(พระอาจารย์เมตตาใช้กุศโลบายอธิบายหลักธรรมโดยใช้พัดตีไปที่ตัวนักเรียนที่ออกมายืนอยู่หน้าชั้น)
ศิษย์เอยความทุกข์ในโลกนี้ไม่น่ากลัว แต่ที่น่ากลัวคือหัวใจที่จะไปรับมือความทุกข์ จะให้ทุกข์มันจบ หรือจะให้ทุกข์มันยืดเยื้อ หรือจะให้ทุกข์มันใช้กรรม (อยู่ที่ใจ) อย่างนั้นแม้อาจารย์จะตีก็ไม่ (ถือว่าใช้กรรม) ศิษย์เอยก็อาจารย์บอกแล้วทุกข์ไม่น่ากลัวเท่ากับหัวใจที่เผชิญความทุกข์ รับมือเป็นรับมือได้ ทุกข์ก็จบสิ้น แต่ถ้ารับมือไม่เป็นรับมือไม่ได้ ใจก็เป็นทุกข์ ก็กลายเป็นเวรกรรมที่ยืดเยื้อ ฉะนั้นทุกข์ไม่น่ากลัว แต่ที่น่ากลัวคือ (ใจเราเอง) ฉะนั้นถ้าเรารู้ทันตัวเอง เข้าใจตัวเอง หยุดใจตัวเอง ทุกข์จะตีกี่ครั้งก็ไม่ (ทุกข์)
ศิษย์ไม่เคยได้ยินหรือธรรมะสอนไว้ว่า ทุกเรื่องราวในโลกนี้จงอยู่กับปัจจุบันขณะ การที่อาจารย์ตี การตีจบไปแล้ว เป็นอดีตไปแล้ว ถูกตีมีวันจบ แต่ถ้าได้สมอยากมันไม่มีวันจบ เพราะถ้าได้แล้วติดใจ อยากอีก ทุกข์ไหม (ทุกข์) ถ้าได้แล้วกินสมอยากแล้วไม่อร่อย ทุกข์ไหม (ทุกข์)
(พระอาจารย์เมตตาให้นักเรียนชายหนึ่งท่านออกมาหน้าชั้น เป็นตัวอย่างให้พระอาจารย์เมตตา)
ศิษย์ถูกตีต้องได้แอปเปิลใช่ไหม (ใช่) ถูกตีแล้วได้แอปเปิลดีไหม (ไม่ดี,ดี) แปลว่าเมื่อเรายอมที่จะประสบกับอะไรขึ้นมา เราก็ต้องหวังผลตลอด ใช่ไหม (ใช่) เมื่อมีหนึ่งต้องมีสองสามสี่ ฉะนั้นเมื่อศิษย์ถูกกระทำ ศิษย์หวังผลตลอด ก็คือทำเวรให้ยืดเยื้อ เรื่องราวไม่จบ ใช่ไหม ฉะนั้นอาจารย์ควรให้แอปเปิลเขาไหม เข้าใจที่อาจารย์พูดไหม
เราอยู่ในโลกนี้เราทุกข์เพราะความอยาก พอเราได้ในสิ่งที่อยากแล้ว สิ่งที่เราอยากได้นั้นจะทำให้เราอยากได้อีก ถ้าเรากินแล้วมันอร่อยก็อยากกินอีกและถ้ากินแล้วมันเกิดไม่อร่อยเราทุกข์ไหม (ทุกข์) มันทุกข์เหมือนกันนะ ทุกข์หนึ่งคือทำให้เราอยากมีอีกเรื่อยๆ แต่อีกทุกข์หนึ่งคือเกลียดแล้วไม่กินมันอีกเลย ฉะนั้นเราควรอยากได้แอปเปิลเพื่อกินแล้วทุกข์ทั้งสองแบบนี้ไหม
เราอยู่ในโลกความทุกข์มันหมุนเวียนเปลี่ยนไปได้เรื่อยๆ หากเราไม่สามารถควบคุมใจของตัวเองได้ ถ้าเราไม่สามารถรู้ทันใจตัวเอง ทุกข์จะเปลี่ยนไปเรื่อยๆ แต่ถ้าเราเข้าใจ เราจะหยุดทุกข์ได้ทันที เรารู้ว่าจะจัดการกับใจเราอย่างไรเมื่อเราพบทุกข์ บางคน พบทุกข์ก็เอะอะโวยวาย ด่าคนโน้นว่าคนนี้ แต่มีสิ่งหนึ่งที่ศิษย์ไม่เคยด่าไม่เคยว่าคือ (ตัวเอง) ฉะนั้นหากเกิดเรื่องแบบนี้เราจะจัดการความทุกข์อย่างไร
(นักเรียนชายท่านหนึ่งมีปัญหาเรื่องสุขภาพ ที่แพทย์แผนปัจจุบันไม่พบสาเหตุ) อาจารย์จะบอกให้ ศิษย์จะเชื่ออาจารย์ไหม ถ้าอาจารย์ให้ทำอะไรศิษย์ก็จะทำตามทุกอย่าง ใช่ไหม (ใช่)
อย่างนั้นศิษย์เคยได้ยินไหมว่า “มนุษย์เกิดมาพร้อมกับชะตากรรม”
สิ่งที่อาจารย์อยากจะให้ศิษย์แก้ไขคือ มนุษย์ทุกคนเกิดมามีกรรม และเราเกิดมาเพราะต้องชดใช้กรรม แปลว่าเราเกิดมามีกรรมในอดีตที่ติดตัวมาและพร้อมจะทำกรรมใหม่ ทำดีเรียกว่าบุญ ทำชั่วเรียกว่าบาป แล้วกรรมชั่วนั้นเมื่อถึงเวลาบุญหมด ก็ต้องสนองปัจจัยแห่งความชั่วนั้น แล้วยิ่งเป็นโรคที่หาสาเหตุไม่ได้มันคือกรรมล้วนๆ ที่ศิษย์ต้องชดใช้ แล้ววิธีชดใช้ที่ดีที่สุดคือ
๑) สำนึกขมากรรม คิดให้ได้ คิดให้ออกว่าศิษย์เคยไปทำอะไรกับสัตว์กับคน ไม่ว่าจะพูดให้เขาเจ็บปวดใจ ไม่ว่าจะเบียดเบียนชีวิตใครเพื่อชีวิตตัวเอง ไม่ว่าจะฆ่าเขาด้วยวิธีใดเพื่อให้ตนเองได้กินได้เสวยสุข ถ้าอยากสำนึกจะเชื่ออาจารย์หรือไม่ อย่างแรกรู้จักสำนึก
๒) เลิกเบียดเบียนเนื้อสัตว์
๓) ประพฤติตัวให้มีศีลธรรมอันบริสุทธิ์ หากศิษย์ทำได้ศิษย์สามารถเอาไปต่อรองกับเจ้ากรรมนายเวรได้ สามารถลดหย่อนจากหนักให้เป็นเบาได้
(พระอาจารย์เมตตาให้จุดไม้ขีดไฟ)
ชีวิตทุกคนเหมือนไม้ขีดไฟ จริงหรือไม่ เมื่อจุดขึ้นแล้วรอวันดับ ศิษย์จะรอให้มันไหม้จนถึงที่สุดแล้วค่อยปล่อยหรือศิษย์จะรู้จักปล่อยก่อนที่ มันจะดับแล้วไหม้มือตัวเอง ศิษย์เกิดมาแล้วเราหนีไม่พ้นทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่) และถึงที่สุดเราก็ต้องทุกข์ในความดับสิ้น แล้วเราจะหยุดทุกข์ได้อย่างไร ส่วนใหญ่เราก็แค่ปล่อยให้ผ่านไป แล้วหาสุขไปวันๆ หนึ่ง ศิษย์มักพูดว่า “ไม่เห็นจะต้องไปหาเลย ชีวิตก็ปล่อยให้มันเผาไป แล้วก็หาความสุขไปแค่นั้น ก็จบแล้ว”
ถ้าตายแล้วจบจริงๆ เราก็ไม่ต้องไปทำความดี ไม่ต้องไปหาความสุข ใช่หรือไม่ แต่ถ้าร่างกายเราตายไปแล้วเรายังมีความอยากอยู่เรายังมีความยึดติดอยู่ เราต้องมาเวียนว่ายตายเกิดอีกไหม (มา) แต่ถ้าตายแล้วเราไม่อยากแล้ว เราไม่ผูกใจเจ็บแล้ว เราจบแล้ว เราสิ้นทุกข์แล้ว ไม่มีเราแล้ว เราจะเวียนว่ายตายเกิดไหม (ไม่) แล้วถ้าเราต้องมาเวียนว่ายอีกแล้ว สิ่งที่เรายึดมันสามารถทำให้ศิษย์กลับมา เกิดเป็นคนได้ไหม ศีลมีครบไหม บุญรักษาได้ดีไหม บุญทำได้ถึงพร้อมไหม ตายแล้วจะจบไหม
ถ้าอาจารย์เกิดมา ใครทำอะไรอาจารย์ อาจารย์ให้อภัย อาจารย์ขอบคุณที่ได้ชดใช้กรรม ไม่ว่าอาจารย์จะได้อะไร อาจารย์ก็พอแค่นั้น รู้จักพอ รู้จักหยุด อาจารย์ถามศิษย์นะว่า คนอย่างอาจารย์ถ้าตายไป อาจารย์จะกลับมาเวียนว่ายตายเกิดอีกไหม (ไม่) และจะมีใครมาผูกกรรมกับอาจารย์อีกไหม (ไม่) เพราะอะไร เพราะอาจารย์หยุดแล้ว พอแล้วและไม่ผูกใจเจ็บ ใช่หรือไม่ (ใช่)
ฉะนั้นที่อาจารย์บอกว่าในโลกนี้ไม่มีทุกข์ใดน่ากลัวเท่ากับใจ ฉะนั้นถ้าใจศิษย์ยังยึดติดอยู่ ใจศิษย์ยังผูกพันกับบุญ บาปแม้ศิษย์จะสิ้นสังขาร ใจที่ยึดติดบุญบาป นั้นจะทำให้ศิษย์ต้องกลับมาเวียนว่าย อย่างนั้นเราจะหยุดและเอาชนะใจตัวนี้ได้อย่างไร และเราจะสามารถพ้นทุกข์ได้อย่างไร โดยที่ไม่มีใจเราหลงเหลืออยู่ ศิษย์เคยได้ยินคำหนึ่งไหม ที่ใดมีทุกข์ ที่นั่นมีธรรม สิ่งที่มนุษย์ทุกข์และจมอยู่กับทุกข์แล้วเวียนว่ายตายเกิด ไม่พ้น ไม่สิ้น เป็นวัฏสงสาร พระพุทธะกลับบอกว่า พระพุทธะเอาสิ่งที่ทุกข์มาทำให้พ้นทุกข์ และทำความทุกข์กลายเป็นความธรรมดา
ใจอะไรถ้าเราเข้าใจในใจนั้น จะทำให้ความทุกข์กลายเป็นเรื่องธรรมดา
เวลาศิษย์ตั้งใจสิ่งใดที่เป็นเรื่องดี แต่เวลามีเรื่องก็โทษว่าธรรมะไม่คุ้มครอง ใช่ไหม (ใช่) แต่จริงๆ แล้วเราไม่ได้มองว่าจริงๆ แล้วธรรมะสอนอะไรกันแน่ ธรรมะไม่ได้สอนว่าปฏิบัติแล้วต้องมีดีตลอด แต่ธรรมะสอนให้เราปฏิบัติไม่ว่าพบร้ายหรือดี เราก็ต้องเข้มแข็ง จริงหรือไม่
โดยส่วนใหญ่ศิษย์มักจะบอกว่าทุกข์เกิดจากใจ ถ้าเรารู้ทันใจเราเข้าใจเราก็แก้ทุกข์ได้ แต่มีใจอันหนึ่งถ้าศิษย์สามารถรู้ได้ศิษย์จะสามารถเข้าใจทุกคนได้ จะสามารถทำให้ศิษย์พ้นทุกข์ได้ ศิษย์พอจะรู้ไหมว่าใจนั้นคือใจอะไรและเป็นใจของทุกๆ สิ่งด้วยในโลกใบนี้ เป็นหลักเดียวที่สามารถเข้าถึงทุกสภาวะและทุกชีวิตได้ถ้าเราเข้าถึงใจอันนี้
ถ้าเราเข้าถึงใจอันนี้ ศิษย์จะรู้ว่าความทุกข์ไม่ใช่สิ่งน่ากลัว แต่ความทุกข์สามารถให้เราพบสิ่งที่พ้นทุกข์ได้ และใจอันนี้มีอยู่ในทุกสิ่ง นั่นเรียกว่าอะไร
ทุกคนมีใจเหมือนกันไหมศิษย์ ทุกคนมีใจที่ชอบเหมือนกันใช่ไหมศิษย์ ชอบคนชมไม่ชอบคนด่า ชอบคนพูดดีหรือพูดไม่ดี (พูดดี) ชอบคนซื่อตรงหรือคดโกง (ซื่อตรง) ฉะนั้นถ้าเราเข้าใจใจตน เราจะไม่เข้าใจใจผู้คนหรือ ถ้าเรารู้ใจตน เราจะไม่รู้ใจผู้คนหรือ ใช่ไหม (ใช่) ทุกคนชอบคนพูดดี ไม่ชอบคนเห็นแก่ตัว ถ้าเราไม่ชอบคนเบียดเบียน ก็แปลว่าใจทุกคนก็ไม่ชอบคนเบียดเบียน เราชอบคนพูดดีแปลว่าทุกคนก็ชอบคนพูดดี
ฉะนั้นถ้าเรายึดกุมใจของตัวเองได้ และไม่เอาสิ่งที่เราไม่ชอบนี้ไปปฏิบัติกับผู้อื่น เราจะปฏิบัติกับผู้อื่นได้ถูกทางไหม แล้วเราจะทำให้เขาทุกข์ไหม (ไม่) ใจเราชอบคนหาเรื่องไหม (ไม่)
ถ้าเราเข้าใจใจของเรา เราจะไม่เข้าใจใจผู้คนหรือ เพราะใจของคนทุกคนเหมือนกัน รักสุขเกลียดทุกข์ ชอบคนชม ไม่ชอบคนด่า ชอบคนพูดดีไม่ชอบคนพูดเอะอะมะเทิ่ง ชอบคนใจเย็น สุภาพ ไม่ชอบคนขี้โมโห เอะอะโวยวาย ใช่ไหม (ใช่) ชอบให้อาจารย์พูดดีๆ ไม่ชอบให้อาจารย์พูดเสียงดัง ใช่ไหม
ฉะนั้น ถ้าเรายึดกุมใจของความเป็นคนได้ เราจะไม่ยึดกุมใจของผู้คนได้หรือ ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นถ้าตอนนี้เราเข้าใจ เราจะทำให้ใครทุกข์ใจไหม (ไม่) เราจะเกลียดใครไหม (ไม่เกลียด) เราจะด่าใครไหม (ไม่ด่า) เราจะโทษใครไหม (ไม่) แล้วที่ทุกวันนี้เราไม่เข้าใจตัวเอง เราถึงไปด่าคนอื่น เราถึงไปโทษคนอื่น ใช่ไหม (ใช่ เราต้องโทษตัวเราเองก่อน) ฉะนั้นถ้าเข้าใจความเป็นคน จะไม่เข้าใจใจของผู้คนหรือ ถ้ายึดกุมใจของคนได้ถูกว่าอะไรเป็นอะไร เราจะทำคนอื่นทุกข์ใจไหม ศิษย์ชอบคนโกงไหม ศิษย์ชอบคนที่อยากได้ของคนอื่นมาเป็นของตัวเองไหม (ไม่ชอบ) แล้วทำไมทุกวันชอบอยากได้ของคนอื่นมาเป็นของตัวเอง อยากได้เงินของคนอื่นมาอยู่ในกระเป๋าเรา ใช่ไหม (ใช่)
ฉะนั้นถ้าเรายึดกุมใจของความเป็นคนที่ถูกต้องได้ เราจะปฏิบัติต่อผู้อื่นได้ถูกต้อง และถูกใจเขาไม่ได้หรือศิษย์ จริงไหม (จริง) แต่บางทีเป็นเพราะเราไม่รู้ใจตัวเองที่แท้จริง เอาแต่วิ่งไปตามความอยากและตกเป็นทาสของกิเลส เราเลยทำผิดคิดร้าย ใช่ไหม (ใช่) อาจารย์ถามนะ ถ้าเหนื่อย ลำบาก และต้องยอมคนอื่นอยู่ร่ำไป กับสบายดี เอาอันไหนดีกว่า ศิษย์เอ๋ย ถ้าใจของเราเลือกลำบาก เลือกอดทน เลือกยอมได้ แล้วไม่ผิดต่อผู้คน ไม่เบียดเบียนผู้คนนั่นแหละเข้าถึงใจ แต่ถ้าเราเลือกใจสบายแล้วเบียดเบียนผู้คน นั่นแปลว่าเราเอาใจที่มีกิเลส มีตัณหาไปใช้กับผู้คน แล้วหนีไม่พ้นทุกข์ จริงไหม (จริง) ฉะนั้นจะใช้ใจที่ยอมหรือใจที่สบาย (ใช้ใจที่ยอม) มนุษย์ทุกข์เพราะว่าหลงลืมใจอีกอันหนึ่ง
(พระอาจารย์เมตตาให้เล่นเกมส่งของ คนที่แพ้ต้องออกมาเต้นเป็ด)
นั่งฟังเฉยๆ ก็เบื่อ อย่างนั้นมาเต้นเป็ดดีไหม ทำให้คนอื่นมีความสุขมันก็ได้บุญนะ ถ้าคนอื่นเป็นเป็ด เราไม่อยากเหมือนใคร ให้เป็นลิงแทน ดีไหม (ไม่ดี) ทำไมล่ะ (ไม่อยากเป็นลิง)
ฉะนั้นเราเรียนรู้ศึกษาธรรม สิ่งที่สำคัญคือการประพฤติปฏิบัติตน อย่าให้คนเขามองดูเราแต่ภายนอก อย่าให้คนอื่นเขาวัดค่าเราเพียงแค่รูปลักษณ์ภายนอก แต่สิ่งที่สำคัญคือการแสดงออก คิดอย่างไรก็แสดงออกอย่างนั้น ฉะนั้นถ้าไม่อยากให้คนอื่นเขาดูถูกเรา ไม่เหยียดหยามเรา ทำไมเราไม่เลือกประพฤติปฏิบัติในสิ่งที่ถูกต้องและดีงามล่ะ ถูกไหม (ถูก) ฉะนั้นถ้าไม่อยากให้ใครดูถูก เราก็อย่าดูถูกคุณค่าของตัวเอง ถ้าไม่อยากให้ใครเหยียดหยาม เราก็อย่าเหยียดหยามคุณค่าของตัวเอง และกดตัวเองให้ลงต่ำ ใช่หรือไม่ (ใช่)
จะเป็นลิงไหม ถ้าเป็นลิงยากเกินไป อย่างนั้นอาจารย์ให้เป็นพุทธะ เอาไหม (เอา) อาจารย์ให้สร้างบุญ เอาไหม (เอา) เปลี่ยนจากเต้นลิง เป็นให้เดินลงไปห้องครัว แล้วขอบคุณแม่ครัว แล้วบอกเขาว่า อาหารอร่อยมาก ดีไหม (ดี) เชิญลงไปได้ อาจารย์ให้เขาได้สร้างบุญ ดีไหม (ดี)
จิตที่รู้จักสำนึกคุณ จิตที่รู้จักตอบแทนคุณเป็นจิตที่ประเสริฐ และจิตที่สำนึกคุณ ตอบแทนคุณ ไม่ใช่แค่ผู้มีพระคุณที่เรียกว่าพ่อแม่เท่านั้น แต่เราต้องรู้จักสำนึกคุณ ตอบแทนคุณบุคคลทุกๆ คน ไม่มีเขาก็ไม่มีเรา ไม่มีคนที่ลำบาก จะมีคนที่นั่งสบายตรงนี้ไหม ใช่หรือไม่ (ใช่)
จิตที่รู้จักขอบคุณทุกคนมันเป็นสิ่งที่ดีนะ ไม่มีเขาก็ไม่มีเรา จิตที่รู้จักอ่อนน้อมถ่อมตนเป็นการสร้างบุญอีกอย่างหนึ่ง บุญมีสิบประการ บุญที่รู้จักอ่อนน้อมถ่อมตน บุญที่รู้จักเอื้อเฟื้อมีน้ำใจต่อผู้อื่นนั่นก็เป็นบุญ
อาจารย์ขอเข้าเรื่องธรรมะอีกเรื่องหนึ่ง ก่อนจะจากกัน หลักธรรมหลักหนึ่งที่เราเข้าใจแล้วสามารถทำให้ทุกข์กลายเป็นเรื่องธรรมดาได้นั่น คืออะไรรู้ไหม เป็นหลักของทุกชีวิตและเป็นหลักของสรรพสิ่ง ทุกสิ่งทุกอย่างหนีไม่พ้นความเปลี่ยนแปลง หนีไม่พ้นทุกข์ หนีไม่พ้นความว่างเปล่า ฉะนั้นหลักธรรมอันนี้มีอยู่ในทุกสิ่งไหม มีอยู่ในทุกรูปและนาม มีอยู่ในทุกตัวคน ใช่หรือไม่ ถ้าเราเข้าใจในหลักธรรมอันนี้เราจะสามารถวางทุกข์ได้
เรื่องสุดท้ายที่อาจารย์พูดคือหลักของธรรมะที่เป็นใจของทุกสิ่ง ที่เป็นธรรมะที่ศิษย์ไม่ต้องแสวงหาตรงไหน ถ้าศิษย์เข้าใจ ความทุกข์จะกลายเป็นเรื่องปกติธรรมดา เหมือนอาจารย์ถามว่า ในโลกนี้มีได้ก็มี (เสีย) มีชมก็มี (ด่า) มีสมหวังก็มี (ผิดหวัง) มีคนดีก็มี (คนชั่ว) มีได้ลาภก็มีเสื่อมลาภ มีทุกข์ก็มีสุข โลกมีหลักอันหนึ่งที่เป็นใจที่เรียกว่าธรรม ถ้าเราเข้าถึงธรรมอันนี้ ศิษย์จะไม่ทุกข์เลย และไม่มีอะไรที่ศิษย์จะยึดติดให้ศิษย์ทุกข์ แต่ศิษย์มักจะหลง และลืมว่าอันนี้เป็นตัวฉัน ไม่ใช่ธรรม แต่จริงๆ แล้วทุกสิ่งทุกอย่างที่เรียกว่าตัวเรา สรรพสิ่ง สิ่งของล้วนหนีไม่พ้นใจอันนี้ ใช่ไหม หรือทุกสิ่งล้วนหนีไม่พ้นความเกิดขึ้น (ตั้งอยู่ ดับไป)
ศิษย์เอยถ้าศิษย์เข้าใจอันนี้ ศิษย์จะสามารถหยุดยั้งกิเลสและสามารถเข้าถึงธรรมและพ้นทุกข์ได้ ขอเพียงพิจารณาอยู่เนื่องๆ อาจารย์ถามจริงๆ ในโลกมีใครไม่เปลี่ยนแปลง ตัวเราเปลี่ยนไหม ร่างกาย ใจ เพื่อน เปลี่ยนไหม เมื่อเปลี่ยนแล้วมีทุกข์ไหม ศิษย์ไม่เคยได้ยินหรือ โลกนี้เป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา อนิจจังแปลว่าความไม่เที่ยง ทุกขังแปลว่าสิ่งที่ทนได้ยาก อนัตตาแปลว่าว่างเปล่าจากตัวตนที่แท้จริง ฉะนั้นสิ่งที่ศิษย์บอกว่าศิษย์กำลังทุกข์กับตัวนี้ อาจารย์อยากจะบอกว่ามันใช่ตัวศิษย์ไหม ก่อนหน้านี้มันเปลี่ยนมากี่ครั้งแล้ว แล้วถึงที่สุดมันจะเปลี่ยนไหม แล้วเราควรยึดว่าเป็นของเราไหม แต่เราควรมองเห็นธรรม เรียกว่าผู้ใดพบทุกข์ ผู้นั้นเห็นธรรม และธรรมอันนี้เป็นใจของทุกชีวิต เป็นใจของทุกสรรพสิ่ง ถ้าเรามองอยู่เสมอว่าใจอันนี้ ไม่เที่ยง เปลี่ยนอยู่เสมอ เป็นทุกข์ ไม่มีใครครอบครองได้อย่างแท้จริง แล้วสุดท้ายว่างเปล่าจากตัวตน หาเจ้าของที่แท้จริงไม่ได้ ที่ดินใครเป็นเจ้าของที่แท้จริง เงินตราใครเป็นเจ้าของที่แท้จริง คนที่เรารักเราเป็นเจ้าของเขาที่แท้จริงไหม ตัวสังขารเราเราเป็นเจ้าของที่แท้จริงไหม (ไม่) ถึงเวลาเปลี่ยนไหม แล้วเรายึดไหม เมื่อไรที่ศิษย์ยังยึดติดในความมีตัวตน แปลว่าศิษย์ยังต้องการเมล็ดพันธุ์แห่งการเกิดและเวียนว่ายไม่จบสิ้น แต่ถ้าเมื่อใดศิษย์พยายามที่จะพิจารณาอันนี้อยู่เนื่องๆ คือเราจะยึดอะไรในโลก มันยึดไม่ได้ ถามว่าแล้วอะไรเป็นของศิษย์ ศิษย์ก็จะบอกว่า ไม่มีอะไรเป็นของศิษย์ เงินเปลี่ยนมากี่มือ หน้าตาเปลี่ยนมากี่รูปแบบ สามีเปลี่ยนมากี่ครั้ง ภรรยาเปลี่ยนมากี่ครั้ง ฉะนั้นถ้าเราพึงพิจารณาอยู่เนื่องๆ เราจะไม่โกรธ เพราะทุกสิ่งมันไม่เที่ยง เราจะไม่เกลียดเพราะเกลียดไปมันก็เป็นทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่) เราจะไม่โลภหลงเพราะทุกสิ่งมันว่างเปล่า มันเป็นธรรมที่ศิษย์ไม่ต้องแสวงหาที่ไหน มันอยู่ที่นี่ในตัวเรา ถ้าเราเข้าถึงธรรมอันนี้ศิษย์จะว่างเปล่าจากทุกข์ได้ทันที แต่มนุษย์ไม่เคยพิจารณาถึงอันนี้เลย ใช่ไหม (ใช่) ปล่อยให้ชีวิตมันเป็นอย่างนี้แล้วก็วิ่งวนอยู่กับความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ถ้าพิจารณาถึงธรรมอันนี้ ศิษย์จะสามารถมีศีล สมาธิ ปัญญาทันที
ศีล คือ ความปกติ
สมาธิ คือ ความสงบ ไม่หวั่นไหวเมื่อโดนกระทบ
ปัญญา คือ เห็นแจ้ง ทุกสิ่งไม่เที่ยง เป็นทุกข์ จะโกรธ จะเกลียด จะอยากอะไร
เมื่อนั้นโลภ โกรธ หลงก็ไม่มี ทุกข์ก็วางสิ้นได้ เมล็ดพันธุ์แห่งการเวียนว่ายตายเกิดก็ไม่ยึดแล้วเพราะตัวตนก็ไม่มี หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่าแท้จริงแล้วสัจธรรมนี้เป็นหนึ่งเดียวกัน อันนี้มันทำให้คนทุกคนเป็นหนึ่งเดียวกัน แล้วคนทุกคนต้องกลับคืนสู่หนึ่งอันนี้ ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ว่างเปล่า เมื่อเป็นทุกข์ ควรหรือที่จะยึดมั่นว่า “ตัวกู ของกู ตัวเรา ของเรา” ใช่ไหม
เมื่อไม่ยึดแล้วอะไรจะทุกข์ พุทธะจึงสอนไว้ว่า “พุทธะคือผู้รู้ ผู้ตื่น ผู้เบิกบาน” ฉะนั้นเราไม่ได้เกิดมาเป็นพุทธะเพื่อยึด ถ้าศิษย์เป็นคนที่นับถือพุทธ พุทธคือรู้ รู้ความจริงแห่งใจอันเป็นสัจธรรม ใจอันเป็นทุกสิ่งของหลักธรรมในโลกนี้ รู้แล้วตื่นแล้วเบิกบาน ไม่ยึดมั่นถือมั่นอีกต่อไป
(พระอาจารย์เมตตาให้เขียนบนกระดาน)
ไม่เที่ยง เปลี่ยนอยู่เสมอ
เป็นทุกข์ ไม่มีใครครอบครองได้อย่างแท้
ว่างเปล่าจากตัวตน หาเจ้าของที่แท้จริงไม่ได้
ฉะนั้นหัวใจหลักของธรรมะก็คือ เมื่อใดว่างจากความยึดถือเมื่อนั้นความทุกข์ก็จางหายสิ้น เมื่อใดว่างจากความยึดมั่นถือมั่นในตัวตนกิเลสก็ทำอะไรกับตัวเราไม่ได้อีกต่อไป สิ่งที่อาจารย์พูดคือหลักธรรมที่นำไปประพฤติปฏิบัติเพื่อนำพาให้ศิษย์พ้นทุกข์ เพราะเมื่อไรที่ศิษย์สุข คนรอบข้างก็สุข แต่ถ้าเมื่อไรศิษย์ยังทุกข์ ศิษย์ก็ทำให้คนรอบข้างทุกข์ โดยเฉพาะทุกข์ที่ศิษย์ชอบสร้างมากที่สุดก็คือเราหวังดีกับเขา แต่หวังดีด้วยการเอาสุ่มไปครอบและบังคับให้เขาต้องเป็นอย่างที่เราคิดเราหวัง มันใช่ทุกข์มันใช่สุขไหม ตอนนี้อาจารย์กำลังจะเอาอันนี้ไปครอบศิษย์ ใช่หรือไม่ (ไม่ใช่) แต่อาจารย์แค่กำลังชี้ให้ศิษย์เห็นใจอันนี้ใจที่เป็นหลักแห่งธรรม เมื่อใดพบธรรมเมื่อนั้นก็พ้นทุกข์
(พระอาจารย์เมตตาให้พระโอวาทคำว่า “เป็นคนต้องมีมโนธรรมสำนึก”)
จิตสำนึกแห่งความถูกต้องดีงามจะทำให้มนุษย์ไม่สามารถทำผิดทำชั่วได้ แต่ถ้าเมื่อไรมนุษย์ขาดจิตสำนึกแห่งความถูกต้องดีงาม มนุษย์ก็พร้อมที่จะเบียดเบียนและทำร้ายผู้คนได้
มีโอกาสลองเอาไปศึกษาดูนะ วันนี้เรามาเรียนรู้ศึกษาธรรมเพื่อปฏิบัติ นำพาชีวิตให้ถูกทางและพ้นทุกข์ อาจารย์บอกศิษย์ไว้อย่างหนึ่งนะ ไม่ใช่บำเพ็ญธรรมแล้วไม่แก่ บำเพ็ญธรรมแล้วไม่เจ็บ บำเพ็ญธรรมแล้วมีแต่เรื่องโชคดี ไม่มีโชคร้าย แต่บำเพ็ญคือคนที่กล้ายอมรับความเป็นจริงในชีวิต ว่าสิ่งที่เกิดขึ้นล้วนเป็นธรรมดา แต่จิตที่ไม่ยอมรับความเป็นธรรมดานั้นที่จะทำให้เราทุกข์ ใช่หรือไม่ ถ้าเมื่อไรเจอทุกข์ ถ้าจะกราบไหว้พระ ขออาจารย์ อาจารย์ก็อยากขอให้ศิษย์เข้มแข็ง มนุษย์ทุกข์เพราะมักจะอยู่คนเดียวไม่ค่อยได้ ชอบหาห่วงมาผูกคอ ใช่หรือไม่ ชอบคิดทำร้ายตัวเอง ใช่หรือไม่ ฉะนั้นเรียนรู้ศึกษาบำเพ็ญธรรมแล้ว ต้องสามารถนำหลักธรรมมาปฏิบัติ เพื่อนำพาให้ตัวเองพ้นทุกข์ และมีปัญญากระจ่างแจ้งจนเข้าถึงธรรม ไร้ตัวตนให้ยึดถืออีกต่อไป มีแต่ธรรมที่เดินไป มีแต่ธรรมที่เคลื่อนหมุนไป หามีตัวตนที่แท้จริงไม่ ใช่ไหม ถ้าศิษย์เข้าใจ ศิษย์จะรู้ว่า คำว่าตัวตนมันไม่มี มันมีแต่ธรรมที่เคลื่อนไป ธรรมที่หมุนไปตามหลักสัจจะ ตามหลักกฎแห่งธรรม ใช่หรือไม่ ไม่ใช่มีธรรมเพราะอยากดี แต่มีธรรมเพราะต้องปฏิบัติให้ดีให้ถึงที่สุดต่างหาก นี่คือหลักของการปฏิบัติธรรม
รักษาตนด้วยคุณธรรมความถูกต้องดีงาม และอยู่กับผู้คนด้วยจิตใจเมตตา และให้อภัย ไม่ยาก ใช่ไหม (ใช่) อาจารย์หวังให้ศิษย์ไปให้ถึงธรรม เพราะธรรมนั้นไม่ได้อยู่ที่พระไตรปิฏก ไม่ได้อยู่ที่พระ ไม่ได้อยู่ที่วัด แต่อยู่ในนี้ หยั่งเข้าให้ถึงใจที่เรียกว่าธรรมอันถ่องแท้หรือยัง ธรรมที่ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ว่างเปล่า อยู่ในนี้ มีให้เห็นทุกวัน และสอนให้เราอย่ายึด อย่าอยาก ถ้าอยากก็ทำตามหน้าที่ ได้หรือไม่ได้ก็จบกัน ใช่หรือไม่ (ใช่) ได้หรือไม่ได้ก็ไม่เป็นไร ได้เสีย สุขทุกข์ เป็นเรื่องปกติธรรมดา จริงไหม (จริง) สมหวัง ล้มเหลว ก็เป็นเรื่องธรรมดา ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นถูกด่าก็เป็นเรื่อง (ธรรมดา) ถูกชมก็เป็นเรื่อง (ธรรมดา) เงินหายก็เป็นเรื่อง (ธรรมดา) จริงนะ ศิษย์ และสิ่งที่ธรรมดาที่สุด จะทำให้ศิษย์พ้นทุกข์ เพราะมนุษย์เกิดมาพร้อมกับความธรรมดา ไม่มีอะไรเป็นของตัวเอง เรามาพร้อมกับความว่างเปล่า ฉะนั้นเราต้องกลับไปพร้อมกับความว่างเปล่า และเราจะยึดติดตัวตนเพื่อสร้างเวรกรรมและวัฏสงสารไม่จบสิ้นไปทำไม ใช่ไหม (ใช่) ตัวเองก็ยังทุกข์ไม่รอดแล้ว ยังจะห่วงคนอื่นไปทำไม ใช่ไหม (ใช่) เปลี่ยนจากความห่วง เป็นการทำตัวเองให้ดี แล้วสอนเขาด้วยการกระทำ ดีกว่าการพยายามว่าเขาอีก ใช่ไหม (ใช่)
ฉะนั้นสอนคนด้วยเงิน ไม่สู้สอนเขาด้วยคุณธรรมความดีงาม ถูกหรือไม่ (ถูก) จะคุมใจคนก็ต้องคุมใจเขาด้วยความถูกต้องและดีงาม ใช่หรือไม่ (ใช่) ลองเอาไปพิจารณาดูนะ ว่าสิ่งที่วันนี้อาจารย์พูด ล้วนเป็นไปเพื่อให้ศิษย์พ้นทุกข์ แต่ถ้าอาจารย์ตอบได้ อาจารย์จะบอกว่ามนุษย์ทุกคนจริงๆ แล้ว ล้วนไม่เคยมีทุกข์ แต่ที่ยึดทุกข์เพราะว่าไปยึดตัวตน จริงไหม แล้วตัวตนนี้เป็นของเราไหม (ไม่เป็น) มันเป็นไปตามกรรม ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นไม่ว่าเจอใครด่า ใครว่า ก็บอกว่าดีแล้ว จะได้หมดกรรม ดีแล้ว จะได้สิ้นเวรสิ้นกรรม ดีแล้วจะไม่จองเวรจองกรรมอีกต่อไป ดีหรือไม่ (ดี) ทำชาตินี้ให้เป็นชาติสุดท้าย ไม่ยึดบุญ ไม่ยึดติดบาป ไม่จองเวรจองกรรมกับใคร ไม่สร้างเมล็ดพันธุ์เพื่อกลับมาเวียนว่ายตายเกิดอีก ดีไหม (ดี)
จำไว้นะศิษย์ สังขารมีเพื่อชดใช้กรรม แต่จิตเดิมแท้หามีวิบากกรรมใดๆ ไม่ จิตเดิมแท้ล้วนคือสภาวธรรม วิบากกรรมเป็นเรื่องของสังขาร จิตเดิมแท้ไม่มีกรรม มีแต่ธรรมแล้วก็ธรรม ผู้ใดเข้าถึงธรรม ผู้นั้นก็สิ้นทุกข์แล ลองไปคิดพิจารณาดูนะ ก่อนจะอยาก ก่อนจะโกรธ ก่อนจะโทษ ก่อนจะด่าใคร มองสิว่ามันไม่เคยเที่ยง เป็นทุกข์ ว่างเปล่า จะด่าไปทำไม จะเกลียดไปทำไม จะทุกข์กับอะไร ในเมื่อสักวันก็ต้องแปรเปลี่ยน ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นขอให้พิจารณาจนเข้าถึงธรรมนะศิษย์ อยู่ในนี้ ถ้ามันแก่ มันเจ็บ มันตาย ดีแล้ว เป็นเรื่องของสังขาร จิตเดิมแท้ไม่แก่ ไม่เจ็บ ไม่ตายนะศิษย์ จริงไหม
พระโอวาทซ้อนพระโอวาท “เป็นคนต้องมีมโนธรรมสำนึก”
เกิดเป็นคนรู้ไม่ได้หมดทุกอย่าง มีหลายอย่างผุดมาจากจิตสำนึก
จิตสำนึกเป็นดุจดั่งกาวผนึก ระหว่างความรู้สำนึกผิดชอบชั่วดี
เห็นแก่ตัวกลายเป็นคนไร้เมตตา อวดดีกว่ากลายเป็นคนมีทิฐิ
รู้ดีแต่ไม่ยอมทำ เป็นกรรมใกล้เกลือกินด่าง
เป็นคนนั้นดีทุกอย่าง แต่ต่างคนต่างอยู่ไป
ความเป็นอยู่เข้ากันลำบาก บำเพ็ญมากมากจะช่วยได้
อุเบกขาสยบคลื่นในหัวใจ อย่าแก้ง่ายง่ายโดยต่างคนต่างอยู่ไป
มัวแต่เข้าข้างตัวเอง ยิ่งเร่งยิ่งทำไม่ได้
ให้ฟ้าตักเตือนมากมาย ไม่เท่าเจ้าเตือนตัวเอง