西元二〇一九年嵗次己亥六月初四日 仙佛慈悲訓
วันเสาร์ที่ ๖ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๖๒ สถานธรรมฉือเหริน จ.นครศรีธรรมราช
พระโอวาทศิษย์พี่พระนาจา
เกิดเพื่อดับแน่แท้เชียว บาทเดียวเอาไปไม่ได้
ห่วงไว้ก็ต้องปล่อยเป็นไป เหลือไว้แค่ดีชั่วนา
แบบอย่างให้คนกล่าวถึง ไยจึงเหลือน้อยหนักหนา
มีธรรมก็ทรงคุณค่า ใช้ธรรมความทุกข์ห่างไกล
เราคือ
ศิษย์พี่นาจา รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่แดนโลก น้อมกายกราบ
องค์มารดาแล้ว ถามศิษย์น้องทุกคนตั้งใจมาฟังธรรมะให้ครบสามวันจริงไหม
คนรู้ความคือธรรมเป็นสำแดง คนแก่งแย่งสิ่งเดิมไม่เบื่อหรือ
ใจเที่ยงแท้ความเป็นชีวิตคือ ไม่ยึดถือก่อนมาล้วนบริสุทธิ์
ปฏิบัติธรรมคืนธรรมจากที่เที่ยง ร้อยจำเรียง[1]สู่ธรรมดาคือที่สุด
จันทร์ไร้เว้าไร้แหว่งเพ็ญวิสุทธิ์ ทว่ามนุษย์ตัวต้นเหตุจองใจ
คนมีความทุกข์ที่ชอบประมาท คนฉลาดมีทุกข์ที่ไม่สลาย
ความคิดสิ้นและเกิดใหม่ง่ายดายสุขทุกข์อย่างไรสุดท้ายทุกข์ไม่มีจริง
เหมือนถนนทุกสิ่งไปมาได้ มาไม่ไปไม่มีแค่สรรพสิ่ง
รู้ชีวิตแค่คืนกลับความจริง กำหนดชีวิตรู้แล้วยิ่งหมั่นทบทวน
ขอจงตื่นจากความฝันสรรพางค์[2] ธรรมยวดยิ่งอนันต์หลังวิบากป่วน
โลกกว้างใหญ่กิเลสสุดผันผวน ทุกสิ่งล้วนไม่เที่ยงแปรสัจธรรม
เปลี่ยนความคิดชีวิตเปลี่ยนอย่างงดงาม แจ้งใจความปัจจัยตามไม่ระส่ำ
ทำใจว่างจึงมีมณฑล[3]ธรรม ประกายงำแก้วเปล่าน้ำจึงริน
ผู้ฝึกตนแท้จริงยิ่งประจักษ์ คนมีปากไร้คำรักษาศีล
ฝึกหลุบตาไม่จับผิดอาจิณ[4] เป็นเทวดาเดินดินฝึกทุกวัน
ฮิ ฮิ หยุด
[1] จำเรียง (ก.) แปลว่า ขับลํา, ขับกล่อม, ร้องเพลง. (แผลงมาจาก เจรียง).
[2]สรรพางค์ (น.) แปลว่า ทั้งตัว, ทั่วตัว, มักใช้เข้าคู่กับคำ กาย เป็นสรรพางค์กาย เช่น เจ็บปวดทั่วสรรพางค์กาย
[3]มณฑล (น.) แปลว่า แสง, รัศมี; วงรอบ, วงกลม; เขต, บริเวณ, เขตการปกครองหลายๆ จังหวัดรวมกัน เรียก มณฑล.
[4]อาจิณ (ว.) แปลว่า เคยประพฤติ, ทำมาแล้ว, เป็นนิสัย, สม่ำเสมอ.
พระโอวาทศิษย์พี่พระนาจา
มาฝึกเอาธรรมะหรือมาฝึกตามใจตัวเอง (เอาธรรมะ) มาฝึกเพื่อความอดทนหรือมาฝึกเพื่อไม่ต้องอดทน (อดทน) นั่งฟังอย่างเดียวก็เริ่มเบื่อ เริ่มเมื่อย เริ่มไม่ไหวแล้วใช่ไหม วันนี้ท่านเก่งที่สุดเลย นั่งฟังโดยไม่พูดได้เกือบวันเลย อดทนเก่งไหม (เก่ง) เมื่อก่อนมักจะพูดไม่หยุด แต่มาที่นี่ต้องหยุดพูดใช่ไหม (ใช่)
ฉะนั้นการฝึกฝนธรรมอย่างแรกก็คือ หนึ่งมาฝึกเพื่อลดละความเป็นอัตตาตัวตน อย่างน้อยฝึกให้เรารู้จักอดทนอดกลั้น ฝึกให้เรารู้จักฟังมากกว่าพูด ใช่ไหม (ใช่) วันนี้จะเข้าใจหรือไม่ แต่อย่างน้อยเราก็รู้ว่าเราฟังมากกว่าพูดได้ แล้วเราก็ทำในสิ่งที่เราไม่เคยคิดว่าจะทำได้เหมือนกัน ไหนใครว่าวันเดียวพอแล้ว (3 วัน) ทั้งชั้นมีคนเดียวเอง
โดยปกติเราอยู่ในโลก เราไม่เคยใช้คุณธรรมหรือใช้ธรรมในการดำเนินชีวิตเท่าไหร่จริงไหม (จริง) โอกาสที่เราจะเอาธรรมมาใช้ยากมาก อย่างมากสุดก็แค่ทำบุญ สวดมนต์ ไหว้พระ ใช่หรือไม่ แต่จะปฏิบัติให้เข้าใจธรรมบางทีเราก็รู้สึกว่าตัวเรายังห่างไกล แล้ววันนี้ เราจะทำอย่างไรจึงสามารถเอาธรรมมาใช้ในชีวิตได้ อย่างน้อยวันนี้ไม่มีใครสอนไม่มีใครบอกกล่าว แต่สิ่งที่เราสามารถเอาธรรมะมาใช้ได้ทันทีก็คือจะอดทนได้มากแค่ไหน จะพากเพียรวิริยะจนถึงวันที่ตัวเองสัญญาว่าจะครบ 3 วัน ได้หรือเปล่า จะรักษาสัจจะวาจาได้หรือไม่ อย่างน้อยถ้าเราทำได้ครบ 3 วัน ท่านก็ได้ฝึกธรรมะเรื่องความอดทน ได้ฝึกธรรมะเรื่องสัจจะวาจา เช่นนี้ก็ไม่ยากที่จะนำธรรมะมาใช้ในชีวิต แต่การจะเอาธรรมะมาใช้ในชีวิตมีแค่นั้นหรือ ถ้าอย่างนี้เรามาคุยกัน ถือว่าเรามาแลกเปลี่ยนสนทนาคุยกันได้หรือไม่ (ได้)
อยากเป็นคนที่พูดอะไรแล้วน่าเชื่อถือ คนที่พูดอะไรใครก็รับฟัง ถ้าอย่างนั้นรับปากอะไรแล้วต้องทำให้ได้ จริงไหม แต่ถ้าครั้งหนึ่งพูดแล้วรักษาคำพูดไว้ไม่ได้ก็ไม่มีใครเคารพ พูดแล้วทำไม่ได้ก็ไม่มีใครเชื่อถือ จริงไหม ถ้าอย่างนั้นทุกคนล้วนมีคุณค่าในตัวเอง ไม่มีใครลดคุณค่าเราได้นอกจากตัวเราทำตัวเอง จริงไหม
ระหว่างทำดีกับดวงดี ให้เลือกเอาอันไหน (ทำดี) จริงหรือ ไม่จริง ส่วนใหญ่มักจะเลือกดวงดีก่อนแล้วค่อยทำดีใช่ไหม ถ้าศิษย์น้องเข้าใจ ศิษย์น้องจะเลือกทำดีมากกว่าดวงดี เพราะว่าทำดีแล้วจะมีดวงที่ดี ใช่ไหม (ใช่) แต่ถ้าไม่เลือกทำดีและเอาแต่ดวงดี ศิษย์น้องก็จะมีวันหมดดวง และคนส่วนใหญ่เป็นแบบเลือกแต่ดวงดีแต่ไม่ยอมทำดี ก็เลยไม่มีดวง ถูกไหม ฉะนั้นชะตาชีวิตของเรา คุณค่าชีวิตของเรา ความหมายชีวิตของเรา สุขหรือทุกข์อยู่ที่ดวงดีหรือทำดี (ทำดี) แล้วถึงเวลาเราเลือกดวงดีหรือทำดี ฉะนั้นที่ดวงไม่ดีก็ต้องถามตัวเองว่าทำดีไหม ไม่ใช่ทำนิดหน่อยแล้วขอ แล้วจะได้ดีไหม (ไม่ได้) เพราะไปขอหมดแล้วใช่หรือไม่ (ใช่)
จริงๆ แล้วความหมายของชีวิตนั้นคืออะไร ความสุขของชีวิตคืออะไร บางครั้งเราพยายามค้นหาชีวิต อยากมีความสุขให้กับชีวิต อยากมีชีวิตที่มีคุณค่า มีความหมาย เราก็เลยพยายามทำอะไรก็ได้ที่ทำให้เรามีความสุขใช่หรือไม่ (ใช่) บางคนก็เลือกทำดี บางคนก็เลือกทำดีบ้างไม่ดีบ้างใช่หรือไม่ (ใช่) ถ้าคนหวังอยากดวงดีก็คงพยายามรักษาทุกสิ่งที่ดีและทำดีไว้ใช่หรือไม่ (ใช่) เพื่อความดีนั้นจะได้ป้องกัน ไม่ทำให้เราต้องเจอสิ่งร้ายจริงไหม ความหมายของชีวิตคนคืออะไร เคยไหมเราเจอผลไม้ชนิดหนึ่งท่าทางจะอร่อย หวาน ลูกเดียวพอไหม (ไม่พอ) (ศิษย์พี่พระนาจาเมตตาหยิบแอบเปิลบนโต๊ะพระมายกตัวอย่าง) เอาสักสามลูกเลย สามลูกมากแล้ว พอก่อนๆ แล้วเราก็บอก อร่อย นี่คือความหมายของชีวิตใช่ไหม (ไม่ใช่) เจออะไรที่ดี เราก็เก็บไว้คนเดียว กับอีกอันหนึ่ง อร่อยนะเอาไหม อร่อยนะแบ่งกัน ไม่เอาหรืออร่อยจริงๆ เอาไหม ไม่มีใครเอาเลยหรือ อยากแบ่งนะอร่อยๆ เอาไหม เอาหรือ อยากเอาหรือ เราให้ เอามีดมา เดี๋ยวเราแบ่งให้ ความหมายของชีวิตของคนบางคนได้อะไรแล้วเก็บไว้คนเดียว ทำไมต้องแบ่ง ไม่ต้องแบ่งไม่ต้องให้ กับอีกแบบความหมายของชีวิต ได้อะไรมาแล้วแบ่งปัน แบ่งปัน ใช่ไหม (ใช่) เราเป็นแบบไหนหรือ (แบ่งบัน)
ฉะนั้นดวงดีไม่สู้ทำดี ทำดีที่ไหนเราไปอยู่กับใครก็มีดวงดี แต่ชีวิตของคนไม่ใช่ เวลาได้อะไรมาแล้ว เก็บไว้ก่อนแบ่งไหม ยังไม่แบ่ง ให้ไหม ยังไม่ให้ ทำอย่างไรต่อ ไปหาอีกใช่ไหม (ใช่) พอได้มากแล้วเป็นอย่างไร ฉันรวย พวกแกมันจน แล้วก็คิดว่าตัวเองมีมากกว่า แล้วก็มองคนอื่น ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นความสุขที่แท้จริง ความหมายชีวิตที่แท้จริง คือการมีแล้วเก็บจนอิ่มเลยไม่สนใจใคร หรือทุกขณะที่มีก็แบ่งปัน ทุกขณะที่ได้ก็แบ่งปันจำไว้นะ ดวงดีไม่สู้ทำดี
ฉะนั้นความหมายที่แท้จริงของชีวิตคือ ความสุขที่ไม่ใช่แค่เรามี แต่มีแล้วยังรู้จักให้ ถึงแม้ว่าไม่มี แต่ก็ยังรู้จักถาม เป็นอย่างไรเหนื่อยไหม เมื่อยไหม สวัสดีลุง สวัสดีป้า เป็นอย่างไรบ้างฟังธรรมะ สบายไหม ไม่สบายหรือบอกได้ ช่วยนวด เมื่อยไหม ความหมายของชีวิตคนจริงๆ แล้ว มันไม่ใช่อยู่ที่ว่าเราทำอะไรสำเร็จ เราเก่งอะไร เราเป็นอะไร แต่คือ เราอยู่กับใคร เราก็ทำให้เขามีความสุข เราอยู่กับใครเราก็จริงใจ มีน้ำใจ รักใคร่ มีน้ำใจเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ จึงเรียกว่าชีวิตที่มีค่ามีความหมาย ถ้าอย่างนั้นชีวิตของเรา คุณค่าและความหมาย อยู่ที่ไหน เงินทอง เกียรติยศหรือ แม้ไม่มีเงินทองแต่เรามีน้ำใจ แม้ไม่มีเงินมากมายแต่เรามีความจริงใจ ความซื่อตรง หรือแม้เราจะมีน้อย แต่เราก็ยังรู้จักแบ่งบัน
ฉะนั้นความหมายที่แท้จริงของการเรียนรู้ปฏิบัติธรรม จึงไม่ใช่ความสุขแค่เห็นแก่ตัว มีความสุขที่สามารถส่งให้คนอื่นพ้นทุกข์ได้ มีความสุขได้ด้วย และทำให้ชีวิตมีค่ามีความหมายด้วย แต่คนบางคนในโลกนี้ความสุขคืออะไร เอามากกว่าให้ รอมากกว่าที่จะแบ่งปัน ใช่หรือไม่ ถ้าศิษย์พี่ถามศิษย์น้องว่า ศิษย์พี่เป็นคนที่อยู่ในโลก แต่อยากมีใครสักคนหนึ่ง เหงาไหม บางทีเหงานะ ใช่ไหม คุณค่าและความหมายที่แท้จริงคืออะไร มันทุกข์จังเลย ถ้าอย่างนั้นหาใครสักคนมาเติมเต็มความสุขแล้วปกปิดความทุกข์ของเราในใจดีไหม (ไม่ดี) ผู้ปฏิบัติงานธรรมดีไหม (ไม่ดี) จริงหรือ (จริง) แต่คนบางคนแปลกนะ ศิษย์น้องเคยได้ยินไหม อยู่คนเดียวก็เหงาแล้ว แต่อยู่กับอีกคนหนึ่งแล้วเขาไม่ใยดีสนใจเรา เหงายิ่งกว่า ถูกไหม (ถูก) การที่เราคิดว่ามีใครสักคนหนึ่ง จะทำให้เราหายเหงา คิดว่าเอาความสุขของคนอื่นมาปิดความทุกข์ของตัวเอง แล้วจะทำให้ตัวเองมีความสุข แต่เป็นความสุขที่จอมปลอม ดั่งที่บอกว่า อยู่คนเดียวว่าเหงาแล้ว แต่มีเขาข้างกายแต่ไม่เคยอบอุ่นใจสักวันเลย มันเหงายิ่งกว่าจริงไหม (จริง) แล้วเราเป็นอย่างนั้นไหม ฉะนั้นตั้งแต่แรกความสุขของเรา เราเข้าใจความหมาย ทุกขณะชีวิตเราปฏิบัติกับทุกคนด้วยความสุข ความเข้าใจ ความรักที่เต็มเปี่ยมแล้ว เราจะขาดแคลนความรัก ขาดแคลนความสุขไหม เพราะทุกวันเราทำได้เต็มที่แล้ว เหมือนการเอาแต่รอให้ใครมารัก กับการที่รู้จักมอบความรักให้กับทุกคน ถามว่าใครทุกข์กว่ากัน (รอให้คนมารัก)
มีใครสักคนจะมารักเราไหม รอไปทุกวันก็ไม่มีความสุขสักที แต่ในทางกลับกัน เราจะรักทุกคนให้เต็มที่ เราจะทำดีกับทุกคนให้เต็มที่ ไปอยู่ที่ไหน ก็จะมีแต่คน (รัก) แล้วเราจะทุกข์ไหม (ไม่ทุกข์) ฉะนั้นใครจะรักเราหรือไม่รักเราก็ไม่เป็นไร เราให้คนอื่นได้เรามีให้ทุกคน แล้วชีวิตของศิษย์น้องเป็นแบบไหน ความหมายและคุณค่าของชีวิตที่แท้จริงไม่ใช่การเอาแต่รอให้ดวงดี แต่ทำทุกวันให้เป็นวันที่ดี ด้วยการกระทำของตัวเอง ดีไหม (ดี)
ในเมื่อเรารู้คุณค่าตัวเองแล้ว เรามีความสุขอยู่ที่ไหนเราก็ให้ความสุขกับทุกคน ถ้าวันหนึ่งศิษย์น้องโดนคนด่า โดนคนว่า ศิษย์น้องจะเศร้าไหม (ไม่เศร้า) เพราะอะไร เพราะเรารู้คุณค่าตัวเอง คำด่าของคนอื่นไม่มีผลต่อใจ แต่ในทางตรงกันข้าม คนที่ไม่รู้จักคุณค่าและความหมายของชีวิตตัวเอง คำชมคนอื่นก็จะเปล่าประโยชน์ เพราะถึงเวลาแล้วเราดีตรงไหน มาชมว่าเราดีแต่จริงๆ เราดีไหม จริงไหม (จริง) คำว่าคุณค่าและความหมาย เมื่อใดที่มนุษย์เข้าใจตัวเองและปฏิบัติตัวเองได้ถูกมนุษย์จะไม่สูญเสีย แม้โดนว่าหรือโดนชมก็จะไม่เสียความเป็นคนของตัวเอง ดีกว่าคนที่ไม่รู้จักตัวเองและไม่รักษาความดีในตัวเอง ไม่ว่าจะโดนชมโดนว่าก็หวั่นไหว ใช่ไหม (ใช่)
เหมือนคนไม่สวย ศิษย์น้องเคยยอมรับไหมว่าตัวเองไม่สวย (เคย) ฉะนั้นใครชมว่าสวยมันก็ไม่มีประโยชน์ ใครว่าเราไม่สวยเราก็ไม่โกรธ เพราะรู้ตัวเองและก็ยอมรับตัวเอง ใช่หรือไม่ ฉันใดก็ฉันนั้น
ในชีวิตของเราถ้ารู้ว่าความสุขที่แท้จริง มันไม่ใช่อยู่ที่คนใดคนหนึ่ง ตัวเราก็จะสามารถทำให้มีความสุขได้ทุกที่ อยู่ที่ไหนแม้ไม่มีคนใดคนหนึ่งเราก็ยังมีสุขได้ แต่มนุษย์ในโลกมักจะชอบมีสุขอยู่แค่คนๆ เดียว พอคนๆ เดียวตายไป เราก็เลยเป็นอย่างไร (อยู่คนเดียว) อยู่คนเดียวว่าเหงาแล้ว มีเขาแต่ไม่อบอุ่น เหงากว่า ใช่หรือไม่ เอาไว้เตือนใจเลย ถ้าอย่างนั้นต้องทำอย่างไร ถ้าต้องทนอยู่กับคนที่ไม่รัก และถ้าต้องทนอยู่กับสิ่งไม่ถูกใจเรา เคยไหม ศิษย์น้องเคยได้ยินคำพูดคำหนึ่งไหม เอาเปรียบคนอื่นเป็นภัย แต่ถูกเขาเอาเปรียบเป็นวาสนา และถูกเขาเอาเปรียบแล้วไม่ทำร้ายเขาให้เจ็บใจเป็นวาสนาแล้วยังสร้างเมตตาธรรม เหมือนอยู่ในโลกมีคนรังแกเราบ้างทำร้ายเราบ้าง รังแกคนอื่นเป็นภัย แต่อภัยผู้อื่นเป็นวาสนาและสามารถช่วยให้ผู้อื่นพ้นทุกข์ได้เป็นกรุณา จริงไหม แล้วถึงเวลาเราอดทนให้เขาเอาเปรียบและรังแกไหวไหม ไม่ไหวหรอก ใช่ไหม แม้จะรู้ว่าที่พูดมันดีแต่ถึงเวลามันทำยาก ศิษย์น้องเคยได้ยินสำนวนๆ หนึ่งไหม ถ้าเวลามันมีเรื่องอะไรเกิดขึ้น มันด่าฉัน ถ้าเราไม่นิ่งชีวิตเราจะถูกเขาบงการ แต่ถ้าเกิดว่าเขาด่าเรา แต่เรานิ่งเราจะสามารถควบคุมตัวเอง บงการตัวเอง และสามารถจัดการทุกสิ่งทุกอย่างได้เหมาะสม และเป็นไปอย่างที่ตัวเองต้องการได้
น้ำดับไฟได้ฉันใด แต่ถ้าหากเรายืนผิดที่ผิดทาง ไฟก็เผาน้ำให้มอดไหม้ได้ฉันนั้น ใช่หรือไม่ ฉะนั้นคนที่รู้จักเข้าใจคุณค่า รู้จักชีวิตตัวเอง รู้จักความหมายในการดำเนินชีวิตตัวเอง เขาย่อมสามารถแปรร้ายเป็นดี แปรบาปเป็นบุญ แปรเคราะห์กรรมเป็นโชค ใช่หรือไม่ ฉะนั้นพระพุทธะจึงสอนไว้ว่า ถ้าวันใดวันหนึ่งเราต้องเจอเคราะห์ร้าย คนที่เอาเปรียบเราคือคนที่จะมีภัย แต่เราจะไม่เอาเปรียบใคร เพราะถ้าโดนเขาเอาเปรียบเราจะได้วาสนาและบุญ โดนเขารังแกเราจะได้วาสนา ฉะนั้นถ้าเราโดนเขาเอาเปรียบ โดนเขารังแก เราจะแปรร้ายเป็นดีหรือแปรร้ายเป็นยิ่งร้าย ศิษย์น้องจำไว้นะ ถ้ามีอะไรเกิดขึ้นในชีวิตมากระทบใจแล้วเรานิ่งไม่ได้ เมื่อนั้นเราจะตกเป็นทาสของทุกสิ่ง ทำเราโกรธ เราก็เป็นทาสอารมณ์โกรธและเดินตามไปโกรธ จริงไหม แต่ถ้าเมื่อใดเรานิ่งได้ เราจะไม่เป็นทาสอารมณ์ของใคร แต่เราจะสามารถควบคุมจัดการ และอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติสุข ถูกหรือไม่ ฉะนั้นไม่ว่ามีอะไรเกิดขึ้นจงนิ่งให้ได้ก่อน ทำอย่างไรให้นิ่งได้ วิธีแรกที่จะทำให้นิ่งคือ
กิเลสสามารถขจัดได้ด้วยคุณธรรมและความถูกต้องอันดีงาม เราอยากจะให้โกรธหายไปได้อย่างไร ถ้าไม่เอาคุณธรรมเมตตาออกมาจากใจ เราอยากจะให้ความเกลียดหายไปได้อย่างไร ถ้าเราไม่รักษาใจของเราให้เมตตาเข้าไว้ เมตตาคือไม่เบียดเบียนใครให้ทุกข์ กรุณาคือนำพาเขาให้พ้นทุกข์ ทำยากไหม ทำได้ไหม (ได้) ถ้าอย่างนั้นนักเรียนในชั้นนี้จะเป็นคนอดทนเก่ง ไม่โกรธเก่ง ทำได้ไม่ได้ (ได้) กลับบ้านไปโดนสามีถาม กลับบ้านทำไมดึกดื่น โดนภรรยาถามไปเที่ยวอีหนูที่ไหนมา จะนิ่งได้ไหม (นิ่งได้) ได้แน่หรือ ยังไม่ทันนิ่งเดินหนีก่อนเลย
ฉะนั้นสิ่งสำคัญเราต้องรู้คุณค่า เข้าใจความหมายตัวเองก่อน ถ้าทำสิ่งที่ดี ทำสิ่งที่ถูกต้อง ไยต้องกลัวอุปสรรค ความยากลำบาก แต่ถ้าทำไม่ดี ทำสิ่งไม่ถูกต้อง ต้องระมัดระวังกาย ใจ ตัวเอง
เราอยากมีดวงดี หรือดวงไม่ดี (ดวงดี) อยากอยู่กันแบบมีกรรม หรือมีมิตร (มีมิตร) ทุกครั้งทำให้เป็นมิตรหรือทำให้เป็นกรรม ทำให้เป็นมิตรหรือให้เป็นศัตรู (เป็นมิตร)
ฟังแบบนี้ก็ไม่ยากนะ ใช่ไหม (ใช่) ถ้าจะเริ่มศึกษาหลักธรรม เริ่มศึกษาการปฏิบัติธรรม สิ่งสำคัญก็คืออย่าหนีความเป็นจริงของโลก ถ้าท่านยังไม่สามารถอยู่บนโลก และอยู่กับผู้อื่นได้อย่างเป็นสุข แล้วคิดว่าไปปฏิบัติธรรมจะพ้นทุกข์ ไม่มีทางต้องทำหน้าที่ของตัวเองให้ดีสมบูรณ์พร้อมก่อน ถูกไหม (ถูก) แล้วเราจะไปปฏิบัติธรรมก็สบาย แต่คนบนโลกมักหนีความจริงแล้วไปปฏิบัติธรรม ทำอย่างไรก็ไม่มีทางเอาชนะและเข้าถึงความพ้นทุกข์ได้ ถ้ายังปฏิบัติคุณธรรมแห่งความเป็นคนได้ไม่สมบูรณ์ เหมือนคำพูดที่มนุษย์พูดว่า มนุษย์ปรารถนาความสุข แต่ความสุขจะมาได้ก็ต้องสงบและถึงสุข จริงไหม (จริง) ถ้าเรายังสงบไม่ได้เราก็ (สุขไม่ได้) แล้วเราอยู่ร่วมกันอย่างสงบและสุขไหม การบำเพ็ญธรรมจึงเป็นการค้นหาความหมายแห่งชีวิต และเอาความหมายแห่งชีวิตมาปฏิบัติให้ถูกต้อง โดยมีทำนองคลองธรรมเป็นพื้นฐาน และทำนองคลองธรรมพื้นฐานก็คืออยู่ในศีลอยู่ในธรรม เมื่อเราอยู่ในศีลในธรรมถูกต้องแล้ว การจะนำพาให้ตัวเองพ้นทุกข์ก็ไม่ยาก แต่สิ่งที่น่ากลัวของมนุษย์ก็คือไม่เคยอยู่ในศีลในธรรมได้แท้จริงสักครั้ง สามวันดีสี่วัน (ไข้)
ฉะนั้นถ้าทำอะไรแล้วขาดสติ จุดยืนของการเป็นคนเราก็จะหวั่นไหวไปกับโลกภายนอกได้ง่าย ถ้าศิษย์พี่ถามศิษย์น้องว่า ศิษย์น้องเคยลำบาก เหนื่อย ขยัน มีความสุข กับสบายแต่ขี้เกียจ เอาเปรียบผู้อื่น และผิดศีลขาดธรรม แบบไหนดีกว่ากัน (อย่างแรก) ถึงแม้เราจะลำบากหน่อย ได้เงินช้าหน่อย แต่เราไม่ผิดศีลไม่ขาดธรรม ไม่ขาดความเป็นคน แล้วเรารู้จักพึ่งตัวเอง ก็จะหาความสุขได้ไม่ยาก แต่ดีกว่าเอาสบายเอาเปรียบ แล้วผิดศีลขาดธรรม ถึงที่สุดเราก็ยากจะพบความสุขที่แท้จริง ใช่ไหม (ใช่) ศิษย์พี่จะบอกให้ว่า เราจะทำอย่างไรให้เราเป็นคนที่สามารถอดทนและนิ่งได้อย่างแท้จริง บางทีก็ยากนะ ยากไหม (ยาก) ถ้าอดทนในเรื่องเล็กๆ น้อยๆ ได้ ภัยก็ไม่เกิด แต่ถ้าเล็กๆ น้อยๆ อดทนไม่ได้ ชีวิตนี้ก็ยากจะพบความสุขที่แท้จริง ใช่ไหม (ใช่)
ศิษย์น้อง อย่าดูถูกพลังจิตใจของตัวเอง ถ้ารักจะทำต้องทำให้ถึงที่สุด ถ้าคิดจะดีก็ต้องดีให้ถึงที่สุด ถ้าทำอะไรแล้วถึงที่สุดเราก็จะไม่เสียใจในสิ่งที่เรามา แต่ถ้าวันนี้เราทำดีบ้างไม่ดีบ้าง ชีวิตก็จะเป็นอย่างนี้ กระท่อนกระแท่นๆ อยากมีชีวิตที่ดี อยากมีชีวิตที่ราบรื่นเวลาทำอะไรก็ทำให้เต็มที่ เต็มเหนี่ยว ให้สุดแรง ไม่ใช่ว่า เดี๋ยวเอาเดี๋ยวไม่เอา ชีวิตเลยเป็นแบบนี้ ลมเพลมพัด ลมพัดลมเพ ฟ้าไม่ได้กำหนดชีวิตเราแต่ตัวเราเองเป็นผู้กำหนดชีวิตตัวเอง ความสุขอยู่ที่ (เรา) ความทุกข์ก็อยู่ที่ (เรา) ฉะนั้นอยากนั่งแบบมีความสุขหรืออยากนั่งแบบคนมีความทุกข์ อยากนั่งแบบคนมีความสุขแล้วไปให้ถึงบุญไปให้ถึงนิพพาน ไปให้ถึงสวรรค์ นั่งแบบไหนดี นั่งแบบเบื่อ ใช่ไหม (ไม่ใช่)
ศิษย์น้อง ศิษย์พี่จะบอกให้นะ เราอยากนั่งแล้วทำให้เรามีสุขแล้วได้บุญพ้นทุกข์ ไม่ยากเลย มันอยู่ที่เราวางความคิดแบบไหน ถ้านั่งแล้วดี ได้ฝึกใจตัวเอง ได้ลดความยึดมั่นถือมั่น ดีได้ปล่อยวางได้โล่งเบาบ้าง ดีได้ลืมตัวเองบ้าง อย่างนี้เขาเรียกว่ายิ่งนั่งฟังยิ่งมีสุข ยิ่งได้บุญ เพราะบุญคือขจัดกิเลส แล้วสามารถลดอัตตาตัวตนได้ เพราะบุญนำไปสู่กุศล และพอขจัดตัวตนแล้ว ดีได้ลืมตัวเองบ้าง ชีวิตมันวุ่นวาย กุศลนำพาไปสู่ความพ้นทุกข์ที่ไม่ยึดติดตัวตน จริงไหม แล้วเรานั่งเพื่อให้ได้แบบนั้นไหม นั่งแล้วทุกข์ สิ่งที่ได้จึงเป็นนรก ใช่ไหม เราว่าใช่นะศิษย์น้อง จริงไหม ถ้าอย่างนั้น ทำอย่างไรจึงจะฝึกความนิ่งความอดทนให้ได้ และสามารถบำเพ็ญเข้าถึงความถูกต้องและความดีงามได้ถึงที่สุด ศิษย์น้องเคยถูกคนถากถางไหม เคยถูกคนต่อว่าไหม เคยถูกคนดูถูกไหม แล้วเวลาโดนดูถูกถากถางเราเจ็บไหม โกรธไหม ด่าไหม นินทาไหม ศิษย์น้องลองแปรเปลี่ยนเคราะห์กรรมให้เป็นบุญวาสนา ลองแปรเปลี่ยนกรรมให้เป็นสิ้นกรรม ลองแปรเปลี่ยนทุกข์ให้เป็นพ้นทุกข์ โดยการเข้าใจความทุกข์ให้ถึงแก่นแท้ ถ้าเรารู้ตัวเราดี เรารู้ว่าเราทำอะไร และเรารู้ว่าเราเป็นคนแบบไหน คำดูถูก คำต่อว่า คำด่าทอ มันจะมีผลอะไรกับใจเราไหม และถ้าเราทำมาตลอดชีวิต เราทำดีที่สุดแล้ว เราทำเต็มที่ที่สุดแล้ว คนดูถูกถากถาง มันจะมีผลกับใจเราไหม แต่เราจะรู้สึกดี แปลว่ามันอิจฉาเรา
ทำไมมีแต่คนอิจฉา มีแต่คนต่อว่า แต่คิดอีกที อย่างน้อยก็มีคนสนใจเรา ถ้าไม่สนใจไม่บ่นไม่ด่าให้เมื่อยปากจริงไหม (จริง) ฉะนั้นพระพุทธะจึงเมตตาว่า ถ้าเวลาเราถูกคนต่อว่า เวลาเราถูกคนดูถูกถางถากให้นึกถึงดิน ขุดเท่าไหร่ก็ไม่มีวันหมด พอเป็นหลุมเป็นบ่อก็จะมีคนถมให้เต็ม ฉะนั้น ถ้าเวลาเราโดนคนว่า โดนคนถากถาง รักษาใจให้หนักแน่นเหมือนดิน ได้ไหม (ได้) แล้วเคยไหมที่ถูกคนเข้าใจผิด เคยไหมที่ถูกคนใส่ไคล้ ถูกยุแยงตะแคงรั่ว ถูกคนเลื่อยขาเก้าอี้ ถูกคนนินทา แล้วเราเคยยุแยงและนินทาเขาไหม (เคย) ดังนั้นก็อย่าไปว่าคนอื่นเพราะเราก็เคยทำอย่างนั้นมาแล้ว กงกรรมกงเกวียน ทำอะไรย่อมได้สิ่งนั้น ศิษย์พี่จะบอกนะ เราไม่อยากเจอสิ่งใด อย่าสร้างเหตุปัจจัยให้เราต้องไปรับผลของสิ่งนั้น ถ้าเราไม่สร้างแล้วสิ่งที่เหลือก็คือกรรมเก่าที่เราเคยทำมาแค่นั้นเอง ฉะนั้นถ้าเมื่อไหร่ที่โดนคนยุแยง ใส่ร้ายป้ายสี โดนคนกล่าวหาในสิ่งที่ไม่ดี ให้ศิษย์น้องทำใจให้เหมือนฟ้า เขาใจแคบมา เขาดูถูกมา เขาคับแคบมา ฉันจะ (กว้าง) ได้ไหม ไม่ใช่เขาคับแคบมาเราก็ (คับแคบไป) อย่างนี้จะจบไหม ชีวิตจะหมดทุกข์ไหม อยากอยู่อย่างสงบหรืออยากอยู่อย่างวุ่นวาย (สงบ) อยากอยู่อย่างมีทุกข์หรือสิ้นทุกข์ (สิ้นทุกข์) แล้วทุกวันนี้ทำแบบสิ้นทุกข์หรือหาทุกข์ (หาทุกข์)
ฉะนั้นเขาแคบมา ร้ายมา ฉันจะดีตอบ กว้างตอบ ฉันจะแปรบาปให้เป็นบุญ จะแปรร้ายให้เป็นดี จะแปรกรรมให้เป็นสิ้นกรรม ดีไหม (ดี) เพราะเกิดมากรรมก็เยอะแล้วจริงไหม (จริง) แล้วยังอยากมีกรรมอีกไหม กรรมไม่แบเลย ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นถ้าใครคับแคบมา เราจะใจกว้างยิ่งกว่ากว้าง ดีไหม (ดี) จำยากไหม (ไม่ยาก) แต่ทำจิตใจให้เหมือนดิน เหมือนฟ้า แล้วบางทีเรื่องบางเรื่องมันเจ็บปวดใจ ลืมไม่ลง ถ้าอย่างนั้นจงทำใจให้เหมือนน้ำไหลแล้วไม่ย้อนกลับ เพราะชีวิตอยากสงบ ไปแล้วก็ไปลับ แต่เราไปแล้วก็กลับ เขาด่าจบแล้ว แต่เราจบไหม (ไม่จบ) เขายืมเงินเราไป จบแล้วยัง (จบแล้ว) แต่เราไม่จบ เพราะอะไรให้เขายืมไปเยอะ ช่วยไม่ได้ก็ให้เขายืมเยอะทำไม
ชีวิตก็แบบนี้นะศิษย์น้อง บางอย่างถ้ามันไปแล้วมันไม่เคยกลับมา ของถ้ามันจะเป็นของเรามันก็เป็นของเรา ถ้าทำบุญกันมาแค่นี้ก็ต้องยอมรับแค่นี้ ฉะนั้นธรรมชาติสอนธรรมะเสมอ บางอย่างผ่านไปแล้วเอาเก็บกลับมาให้มันเน่าในใจทำไม น้ำถ้าไม่ไหลเวียนมีแต่เน่าใน แล้วเราปล่อยให้ผ่านแล้วผ่านไปหรือว่าเราเก็บกักไว้ ไหลผ่านหรือเน่าใน (ไหลผ่าน)
อย่าให้มองเลยคนนั้นเห็นแล้วเบื่อ อย่าให้พูดถึงเลยเจ็บใจ แล้วอยู่อย่างนี้มีความสุขไหม ฉะนั้นถ้าเรานิ่งได้ ยอมรับความจริงได้ มีจุดยืนในการเป็นคนได้ คนทุกคนไม่ใช่ปัญหา คนทุกคนไม่ใช่เรื่องเลวร้าย แต่คนทุกคนกลับมาทำให้เราเข้าใจตัวเองและเรียนรู้ที่จะดูแลจิตใจตัวเอง ไม่ทำให้เกิดทุกข์ใจ และสร้างปัญหากับคนรอบข้าง บำเพ็ญแบบนี้ยากไหม (ไม่ยาก) เป็นเหมือน ( ดิน ฟ้าและน้ำ) ฉะนั้นลองฝึกความอดทน ฝึกความใจนิ่งให้ได้อย่าง ดิน ฟ้า และน้ำ ศิษย์น้องก็จะเป็นถุงหนังที่ฟอกแล้ว สะอาด บริสุทธิ์ ใครตีอย่างไรก็ไม่ดำ ถ้าฟอกดี บำเพ็ญดี ใครตีอย่างไรก็ไม่ทุกข์
ถ้าเราทำได้ดีก็ไม่ต้องกังวลว่า อนาคตจะเป็นอย่างไร เพราะอนาคตขึ้นอยู่กับปัจจุบัน และเราก็ไม่ต้องเอาชีวิตไปแขวนอยู่กับดวงราหู เพราะเรารู้จักควบคุมชีวิตตัวเอง คนที่รู้จักควบคุมตัวเองรู้จักคุณค่าความหมายของชีวิตตัวเอง แม้หมอดูก็ดูชะตาชีวิตเขาไม่ได้ เพราะสามารถพลิกผันไปได้ด้วยสติปัญญาของเขา ที่จะดำเนินชีวิตไปเช่นไร แต่สงสัยคงหาได้ยาก เพราะชีวิตยังขึ้นๆ ลงๆ อยู่เลย จริงไหม (จริง)
ถ้าอย่างนั้นศิษย์พี่ขอคุยกับศิษย์น้องเบื้องต้นง่ายๆ แบบนี้ก่อน ไม่ยาก ฉะนั้นลองไปฝึกฝนปฏิบัติดู ได้หรือไม่ (ได้) ถ้าเรายังทำไม่ถูกต้อง และนิ่งไม่ได้ ก็เป็นเรื่องง่ายที่เราจะต้องหวั่นไหวเมื่อถูกกระทบ แต่ถ้าเมื่อไรเราทำถูกต้องและนิ่งได้ อะไรมากระทบ เราก็จะไม่หวั่นไหว เพราะเรารู้คุณค่าและความหมายของชีวิตตัวเอง แล้วเราก็สามารถมีสุขได้
ถ้ามีโอกาสลองมาศึกษาเพิ่มเติม ดีหรือไม่ (ดี) ให้เวลากับชีวิตตัวเองเพียงวันเดียวเองหรือน่าเสียดาย ชีวิตก็คือธรรมชนิดหนึ่ง ถ้าไม่เข้าใจเรียนรู้ธรรมจะเข้าใจชีวิตหรือ แล้วเรียนรู้ธรรม เรียนรู้ชีวิตเพียงวันเดียวจะเข้าใจไหม ไม่มีทาง เพราะทุกวันเรามัวแต่ปล่อยชีวิตไป แต่เราไม่เข้าใจชีวิต การมาฟังธรรมคือการย้อนมองตน เรียนรู้ การเข้าใจความเป็นคนที่แท้จริง คนเช่นไร ที่เรียกว่ามีธรรม และมีธรรมเช่นไร ที่จะนำพาให้เรามีสุขและพ้นทุกข์ ถ้าไม่ใช่การเรียนรู้และเข้าใจความหมายการเกิดเป็นคนที่แท้จริง
ฉะนั้นความสุขไม่ได้อยู่ที่คนอื่น คุณค่าความหมายของชีวิต ไม่ได้อยู่ที่คนอื่นกำหนด แต่อยู่ที่ตัวเราทำเช่นไร เห็นแก่ตัวเอาแต่ได้ หรือแบ่งปันมีน้ำใจ ห่วงแต่ตนไม่ห่วงใคร รู้จักห่วงผู้อื่นหรือห่วงตัวเอง ฉะนั้นคนที่จะเข้าใจชีวิตคนอื่นได้คือคนที่เข้าใจชีวิตตัวเอง เหมือนศิษย์น้องถ้ามีความสุข ก็สามารถแบ่งปันความสุขได้อย่างไม่เหนื่อยหน่าย ไม่มีมีวันหมด
แต่ถ้าเรารู้และเชื่อมั่นในความสุขในใจของตัวเอง แล้วไม่กลัวว่าจะหมดยิ่งให้ก็ยิ่งมี จริงไหม (จริง) เอาแค่ง่ายๆ ยิ้ม พอเรายิ้มคนอื่นเขาก็ยิ้มตอบ ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นความสุขและความดีก็เช่นกัน ขอเพียงเราให้ด้วยความจริงใจ ให้ด้วยความเต็มใจ มันจะไม่มีกลับมาเลยหรือ ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นคุณค่าและความหมายของชีวิต ไม่ได้อยู่ที่ศิษย์พี่ ไม่ได้อยู่ที่สิ่งศักดิ์สิทธิ์ แต่มันอยู่ที่ตัวศิษย์น้องทำตัวเองให้ศักดิ์สิทธิ์ น่าเคารพน่ารักน่าเชื่อถือ ใช่ไหม (ใช่) มีโอกาสคงได้มาผูกบุญกันอีก ถ้าไม่ทิ้งโอกาสตัวเองนะ
วันอาทิตย์ที่ ๗ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๖๒ สถานธรรมฉือเหริน จ.นครศรีธรรมราช
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
เคี่ยวเข็ญตนงำนำแสงประกาย ฝึกบำเพ็ญเป็นหัวใจคนได้ดีเพราะธรรม อวดเบ่งเกินเป็นคางคก ชอบพูดยกตัวหน้าตาคว่ำ ทบทวนการกระทำ รู้เรารู้เขารู้ตัว
ทำนองเพลง : ลูกทุ่งเสียงทอง
ชื่อเพลง : ฝนทั่งให้เป็นเข็ม
เราคือ
จี้กงอาจารย์เจ้า รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่พุทธสถานฉือเหริน แฝงกายน้อมกราบ
องค์มารดาแล้ว ถามศิษย์รักอาจารย์ทุกคนยินดีต้อนรับกันบ้างไหม
คงเพราะใจวุ่นวุ่นมานาน ได้คืนบ้านแห่งใจบ้างไหม ไม่ว่าการกระทำและคำพูดใด ที่แล้วล้วนเจอปัญหา
ต่างก็ผ่านชีวิตมานาน เจ้ามีด้านแห่งธรรมบ้างไหม ใช้สติเท่าทันและความชั่งใจเปลี่ยนชีวิตไปด้วยศรัทธา
*ต่างคนต่างช่วยไปมา ต่างกันแต่ไม่เป็นไร
**ต่างบำเพ็ญด้วยหลักธรรม ต่างกันแค่คิดบางอย่าง แต่ช่วยกันดี ต่างกับเหมือนอยู่ที่ใจ ไม่มีเรื่องไหนเรื่องใหม่ ศิษย์พากเพียรมานักต่อนัก
(ซ้ำทั้งเพลง, **, ** )
ทำนองเพลง : หมื่นคำลา
ชื่อเพลง ต่างคิดแต่ไม่ต่างธรรม
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
ให้เลือกระหว่าง เรามาแล้วท่านต้องช้าไปอีกสี่หรือห้าชั่วโมง กับอีกอย่างคือให้เรากลับไปเลยท่านจะได้เร็วขึ้น เอาอย่างไหน ให้โอกาสท่านเลือกนะ เพราะอย่างไรก็มีพรุ่งนี้อีกวัน ชีวิตมีโอกาสเลือกได้ไม่กี่ครั้ง จริงๆ ในโลกนี้เรามีโอกาสเลือกที่จะทำได้ เลือกที่จะเป็นได้ แต่อย่าพูดว่าตัวเองไม่มีทางเลือก
วันนี้เรามาฟังธรรมะ เราเข้าถึงธรรมะที่ฟังบ้างไหม (เข้าถึง) เข้าหูซ้ายออกหูขวา อย่างนี้เรียกว่าเข้าใจไหม (เข้าใจ) เข้าใจอะไร น่าเสียดาย ถ้ามาฟังวันครึ่ง เกือบสองวันแล้ว ยังไม่เข้าใจว่าธรรมะคืออะไร จริงไหม
อย่างนั้นถ้าเราบอกว่าธรรมะคือความธรรมดาที่ทุกคนต้องเจอ ธรรมะคือความเป็นกลาง แต่ถ้าหากว่าเราเอียงซ้ายเอียงขวา ก็แปลว่าเราไม่ค่อยมีธรรมะ เราไม่สามารถยอมรับความเป็นธรรมดาได้ ก็แปลว่าเราไม่เข้าใจธรรมะ ฉะนั้นสิ่งใดที่ทำให้เราเห็นความเป็นจริงอันเป็นธรรมดา สิ่งนั้นทำให้เราเจอธรรมะ แต่เราเคยเห็นความเป็นธรรมดาไหม แก่ เจ็บ ตาย เป็นธรรมดา เห็นธรรมไหม เห็นทุกข์มากกว่าเห็นธรรม ใช่หรือไม่ (ใช่) วันนี้ถ้าศิษย์อยากศึกษาธรรม ศิษย์ต้องเข้าใจก่อนว่าความหมายของธรรมะคืออะไร ถ้าธรรมคือความธรรมดา ธรรมคือความจริงอันเป็นกลาง และธรรมคือความสามัญ ไม่ใช่อิทธิปาฏิหาริย์ซิกซ์เซนส์[1] ใช่หรือไม่ คนมักจะบอกว่าฉันมีเซนส์ ฉันรู้ แต่ว่าตราบใดสิ่งที่ศิษย์รู้ยังมีความหลง ยังมีกิเลสเคลือบแคลง ยังมีความยึดมั่นถือมั่น นั่นก็ไม่ไช่เรียกว่าธรรม นั่นก็ไม่สามารถเป็นธรรมที่นำพาให้พ้นทุกข์ได้ เหมือนศิษย์บอกว่า เราก็ดีแล้วจะบำเพ็ญธรรมทำไม แล้วจะรู้ธรรมมากมายทำไม ฉันไม่ได้อยากเป็นอรหันต์ ไม่ได้อยากพ้นทุกข์ จริงไหม
อยากพ้นทุกข์ไหม (อยาก) แล้วเป็นคนดีหรือยัง อย่าบอกว่าดีข้างหนึ่งไม่ดีข้างหนึ่งนะ แบบนั้นเรียกว่าดีไหม (ไม่ดี) สมมติอาจารย์ก็เป็นคนดีทำบุญตักบาตร แต่พอเจอใครก็บ่น อย่างนี้ดีไหม (ไม่ดี) ถ้าศิษย์ตั้งใจจะปฏิบัติบำเพ็ญ ศิษย์ต้องเข้าใจอยู่อย่างหนึ่งว่า การเรียนรู้ธรรมคือสอนให้เราเป็นกลาง ไม่เอียงซ้ายไม่เอียงขวา ยอมรับในความเป็นจริงอันธรรมดาสามัญโดยไม่เกิดทุกข์ เมื่อใดศิษย์เข้าใจธรรมอันธรรมดาสามัญและเป็นกลางได้ ศิษย์ก็ค้นพบธรรมและพ้นทุกข์ได้ จริงไหม (จริง) แต่เรายอมรับความเป็นจริงไหม เมื่อเราไม่ยอมรับความเป็นธรรมดาศิษย์ก็เลยต้องทุกข์ เมื่อเราไม่สามารถยืนอยู่ในความเป็นกลางได้ ศิษย์ก็เลยเอียง คนนั้นไม่ดี คนนี้เขาเลว ศิษย์รักษาความเป็นกลางไม่ได้ ศิษย์ก็เลยทุกข์ เพราะธรรมคือความเป็นกลาง เมื่อใดเรายอมรับความสามัญได้ รักษาใจเป็นกลางได้ ศิษย์ก็จะพ้นทุกข์ ใช่ไหม (ใช่) เห็นธรรมง่ายไหม (ง่าย) แล้วเราเห็นธรรมแบบนี้ไหม เรามักจะรักลำเอียง ถูกไหม เมื่อใจแบ่งแยกแล้วก็ชอบยึดติดในการแบ่งแยกจนไม่สามารถมองเห็นความเป็นธรรมได้
ถ้าวันนี้อาจารย์จะมาคุยกับศิษย์ในเรื่องความทุกข์และทางดับทุกข์ ศิษย์จะอนุญาตให้อาจารย์อยู่ด้วยไหม (อนุญาต) เต็มใจไหม (เต็มใจ) เพราะถ้าไม่เต็มใจไม่อนุญาตก็จะไม่ฝืนทำให้ใครทุกข์ ก็ศิษย์ไม่อยากทุกข์ อกเขาอกเราอาจารย์ก็ไม่อยากให้ศิษย์ทุกข์ แล้วก็ไม่อยากเห็นใครทำหน้าทุกข์เวลาอยู่กับอาจารย์ ใช่ไหม (ใช่) เพราะเกิดเป็นคนทุกข์ตั้งแต่หัวจรดเท้า เท้าจรดหัว หัวจรดเท้า เท้าจรดหัวของตัวเองยังไม่พอ ยังไปทุกข์กับหัวจรดเท้าของคนอื่นอีก จริงไหม ฉะนั้นเรามารู้วิธีแก้ทุกข์กันง่ายๆ ดีไหม
เขาแต่งตัวประหลาดก็เรื่องของเขา ถูกไหม แต่ปากเรา ใจเรา ทำไมแต่งแบบนี้ ทุเรศจริงๆ ไม่ดูตัวเองเลย ว่าเขาไหม แล้วทุกข์ไหม พูดและบ่นไหม แล้วลืมดูตัวเองว่าแต่งตัวอะไร ใช่หรือไม่ การแต่งตัวก็บ่งบอกความเป็นตัวเองเหมือนกันใช่ไหม (ใช่) ตอนนี้กำลังทุกข์เรื่องการแต่งตัวของอาจารย์ บอกแล้วมนุษย์ทุกข์หัวจรดเท้า เท้าจรดหัวใช่หรือไม่ (ใช่)
ศิษย์เอ๋ยไปอยู่ที่ไหนถ้าอยากให้คนเคารพให้เกียรติ เราก็ต้องรู้จัก (เคารพให้เกียรติผู้อื่น) เป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ในความเป็นคน และนอกจากเคารพให้เกียรติแล้วสิ่งหนึ่งที่ทำให้ความเป็นคนน่ารักยิ่งกว่าคนอื่นก็คือ การอ่อนน้อมถ่อมตน ว่าง่าย และอาจารย์ก็คิดว่านักเรียนชั้นนี้ อ่อนน้อมถ่อมตน ว่าง่ายใช่ไหม (ใช่)
อยากอยู่ที่ไหนให้คนมีสัมมาคารวะ อยากอยู่ที่ไหนให้คนอ่อนน้อมถ่อมตน ต้องเริ่มที่ตัวเรา อยากอยู่ที่ไหนมีคนให้เกียรติ ก็ต้องอยู่ที่เราให้เกียรติเขาไหม ก็อยู่ที่เราทำดีกับเขาไหม อย่าไปชี้หน้าว่าเขา แต่ตัวเราใจดำ อย่าไปชี้หน้าว่าคนอื่นไม่มีมารยาท แต่ตัวเองไม่เคยมีเมตตากับใคร
มนุษย์เราหนีไม่พ้นความทุกข์ ถ้าเราเป็นคนดี เราจะทุกข์ไหม คนดีทุกข์ไหม (ทุกข์) ก็ยังมีทุกข์ตามประสาคนดีอยู่ ทุกข์มีหลากหลายแบบ และมีทุกข์อีกแบบที่เราหนีไม่พ้น แม้จะเป็นคนดีอย่างไรก็หนีทุกข์นี้ไม่พ้น ที่เรียกว่าทุกข์แห่งความแก่ เจ็บ ตาย เราหนีพ้นไหม (ไม่พ้น) เป็นเรื่องยากที่เราจะเข้าใจและทำให้เราพ้นทุกข์ได้
เรามีทุกข์อีกอย่างหนึ่งที่เรามักเจอกันคือ ทุกข์แห่งความสุข ทุกข์กับสิ่งที่เรียกว่าดีร้าย สิ่งที่เรียกว่าเคราะห์ภัย สิ่งที่เราเรียกว่าได้เสีย สิ่งต่างๆ เหล่านี้ ทำให้เราทุกข์ไหม (ทุกข์) คนชมเรา คนด่าเราทุกข์ไหม (ทุกข์) คนชมเราก็ทุกข์ แค่เพราะว่าเขาชมศิษย์ว่าสวย ปกติออกจากบ้านไม่เคยดูกระจก พรุ่งนี้เวลาออกจากบ้านต้องดูกระจกก่อนว่าสวยหรือยัง วันนี้เขาชมศิษย์ว่าแต่งตัวดูดี พรุ่งนี้ออกจากบ้านเริ่มลำบากแล้วว่า จะใส่ชุดอะไรดี ใช่ไหม (ใช่)
มนุษย์มีทุกข์อีกประเภทหนึ่งที่เกิดจากการกระทำ ทุกข์ที่เกิดจากผลของการกระทำ เป็นทุกข์ที่เราสร้างเหตุมา แล้วเราต้องรับผลของปัจจัยที่เราสร้างเหตุนั้น ใช่ไหม (ใช่) เมื่อทุกข์แรกเราหนีไม่พ้น แล้วทุกข์นี้เราสามารถที่จะควบคุมและทำให้เบาบางได้ไหม ศิษย์ว่าทำได้ไหม (ได้) แล้วเราเคยมองเห็นไหม (มองเห็น) แล้วเคยคิดที่จะขจัดทุกข์ไหม (เคย) ด้วยการไปหาความสุขจนใจทุกข์ นั้นคือการแก้ที่ถูกไหม (ไม่ถูก) ด้วยการหนีทุกข์ไปเลย แล้วไปเจอทุกข์ใหม่ ด้วยการไปบวชชีสามวันเจ็ดวัน แล้วกลับมาจะได้ไม่ทุกข์ ใช่ไหม (ไม่ใช่) แล้วเราทุกข์เพราะอะไร อาจารย์จะมาพูดทุกข์อันนี้กัน แก่ เจ็บ ตาย ก็ต้องมีวิธีแก้ ใช่หรือไม่ (ใช่) โลกนี้มันมีไฟก็ต้องมีน้ำดับ ถูกไหม (ถูก) ถ้ามันมีทุกข์แล้วจะไม่มีวิธีดับทุกข์หรือ ถ้ามีทุกข์จะไม่มีวิธีพ้นทุกข์หรือ มีแต่เราเคยหาไหม (ไม่เคย) เอาไว้ก่อนขอสุขก่อน เวลาสุขจนถึงที่สุดมันกลับมาเป็น (ทุกข์) แล้วตอนนี้จะหันหน้ามาสู้กับมันไหม (สู้) เหมือนตอนนี้นั่งแล้วเมื่อย สู้ไม้สู้ (สู้) นั่งต่อไหม (ต่อ) ฉะนั้นสิ่งหนึ่งที่ศิษย์ต้องหันกลับมาดูก็คือ ความทุกข์ที่เราเป็นผู้สร้างเอง กำหนดเอง แล้วก็ตายเอง ความทุกข์ที่เราหามาเองแล้วก็หนีไม่พ้นเอง แล้วเราจะแก้อย่างไร เราก็ต้องดูก่อนว่าอะไรเป็นต้นเหตุให้เราทุกข์
อาจารย์ถามหน่อยแล้วเราทุกข์เพราะอะไร เรามาแก้กัน ทุกข์เพราะความคิด จริงไหม ถ้าอย่างนั้นเวลาเราทุกข์เพราะความคิดที่ไม่เป็นอย่างใจ คิดให้มันไปซ้ายแต่มันไปขวา คิดให้มันดีแต่มันไม่ดี คิดว่ามันจะสำเร็จมันกลับ (ไม่สำเร็จ) คิดอย่างได้อีกอย่างทุกทีเลย ใช่หรือไม่ แล้วทำอย่างไรที่เราจะแก้ความคิดได้ ถ้าอย่างนั้นศิษย์ไปไหว้พระเก้าวัดเจ็ดวัดศิษย์จะได้หายจากความทุกข์ที่เกิดจากความคิด ศิษย์ไปทำบุญจะได้ถวายส่วนบุญส่วนกุศลให้กับเจ้ากรรมนายเวร ใช่ไหม (ไม่ใช่) มันต้องแก้ที่ไหน (ตัวเรา) ความคิดที่เรายึดติดที่ทำให้เราทุกข์ ความคิดที่ขาดสติ เพราะเอาแต่คิดแต่ไม่มองความจริง ฉะนั้นความทุกข์จะกลายเป็นความพ้นทุกข์ได้ถ้าเรารู้จักพลิกความคิดเปลี่ยนความคิดชีวิตก็เปลี่ยน จริงไหม สมมติว่าตั้งความหวังไว้สูงแต่มันได้แค่นี้ หวังว่ามันจะดีมากแต่มันได้แค่นี้ ทำใจได้ไหม ฉะนั้นศิษย์เอ๋ยทำใจได้มันก็พ้นทุกข์ ทำใจไม่ได้มันก็ทุกข์ต่อไป เพราะไม่มีใครเปลี่ยนความคิดในใจศิษย์ได้นอกจากศิษย์ต้องรู้ได้ด้วยตัวเอง ทำไมไม่คิดว่า แค่นี้ก็พอแล้ว แค่นี้ก็ดีแล้ว ใช่ไหม เพราะไม่แน่ทำใหม่จากที่ตอนแรกมันได้แค่นี้ แต่ตั้งไว้แค่นี้ พอทำใหม่มันอาจได้ (นิดเดียว) และถ้ามันต่ำกว่านี้ศิษย์จะทุกข์ไหม ถ้าศิษย์ทำเต็มที่ทำดีที่สุดและทำทุกวันให้ถูกต้องงดงาม ผลมันไม่ได้อยู่ที่ตอนท้าย แต่ผลมันอยู่ที่ทุกๆ วันเราทำ เหมือนวันนี้ความสุขของศิษย์อย่าไปกำหนดที่บั้นปลาย แต่ความสุขของศิษย์ควรจะกำหนดอยู่ที่ทุกๆ วันได้ทำอะไร ใช่ไหม
ศิษย์บอกว่า พอถึงเวลาถึงที่สุดแล้ว มีก็ดีกว่าไม่มีใช่หรือไม่ (ใช่) อย่างน้อยพอไม่มีก็ดีกว่าที่จะไม่เคยได้รู้จักเลยจริงไหม (จริง) ฉะนั้นถ้าเราไม่เปลี่ยนความคิดเราให้ได้ คนที่ทุกข์และคนที่เจ็บคือตัวเรานะศิษย์จริงไหม (จริง) คนที่เราคาดหวัง คนที่เราหวังดีเขาสนใจไหม (ไม่สนใจ) ก็ไม่สนใจใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วเขาทุกข์กับเราไหม (ไม่) แล้วเราทุกข์ไหม (ทุกข์) แล้วทำอะไรได้ไหม (ไม่ได้) ฉะนั้นถ้าศิษย์ไม่อยากทุกข์ ศิษย์จำไว้อย่างหนึ่งว่า ในโลกของความเป็นจริงนี้ บังคับใครบังคับอะไรให้เป็นดังใจไม่ได้ และควบคุมให้มันเป็นดั่งใจได้ไหม (ไม่ได้) ก็ไม่ได้ แล้วอยากจะควบคุมไหม ยังอยากจะยึดติดไหม (ไม่) จริงหรือ (จริง)
ถ้าอาจารย์ถามว่าได้แอปเปิลลูกนี้แล้วมีความสุขเอาไหม (เอา) ศิษย์เอ๋ยถึงจะรู้ความจริง แต่ถึงที่สุดศิษย์ก็เอา อาจารย์ถามหน่อย อะไรในโลกที่ควบคุมได้ วันนี้ปากก็บอกว่ามันสุขที่สุด แต่สุขที่สุดที่ศิษย์เคยเจอ มันก็ให้ทุกข์ได้จริงไหม (จริง) ถ้าอาจารย์ให้มังคุดลูกนี้ แล้วทำอะไรมันจะคุด มันจะอับเฉา มันจะไม่งอกเงยเลยเอาไหม (ไม่เอา) ศิษย์เอ๋ย ทุกสิ่งถึงแม้จะเป็นจริงขนาดไหน แต่มันก็เปลี่ยนแปลงได้ ถึงเราจะควบคุมมันไม่ได้ และมันจะเป็นอะไรก็ตาม แต่ถ้าหากเป็นคนที่ฉลาด แม้ร้ายมันก็มีดี แม้ดีมันก็ไม่ใช่จะดีไปทั้งหมดถูกไหม (ถูก) ฉะนั้นสิ่งที่น่ากลัวมันไม่ได้อยู่ที่ความคิด แต่สิ่งที่น่ากลัวคือ เมื่อใจเราต้องเจอกับสิ่งที่ไม่คาดคิด และเราจะควบคุมมันได้หรือไม่ อาจารย์ถามว่า ถ้าสองอย่างนี้เอาไม่เอาสุขด้วยทุกข์ด้วยเอาไหม มนุษย์จึงหนีไม่พ้นทั้งที่รู้อยู่ว่า มีอะไรสุขแค่ไหน ก็หนีไม่พ้นทุกข์ ต้นเหตุที่น่ากลัวที่สุดคือ การที่มนุษย์ไม่สามารถควบคุมความอยากได้ ทั้งที่รู้อยู่เต็มอกว่าสิ่งนั้นอาจจะทำให้เกิดทุกข์ไม่ต่างกับสุข สุขไม่ต่างกับทุกข์
โดยส่วนใหญ่เราอยากทุกข์หรืออยากสุข (สุข) รู้ไหมว่าต้นเหตุของความทุกข์มาจากไหน ก็มาจากความสุข มาจากอะไรอีก (ความอยาก) มาจากความอยาก ความโลภ ความเกลียด ความหลง แล้วศิษย์รู้ไหมว่า โลภ โกรธ หลง เมื่อเกิดขึ้นในใจเราแล้ว เราจะหนีไม่พ้นบาป และหนีไม่พ้นทุกข์ เวรกรรม ฉะนั้นถ้าเมื่อไรศิษย์ไม่อยากมีทุกข์เพิ่ม ศิษย์ก็ต้องพยายามควบคุมความโลภ ความโกรธ ความหลง ถ้าควบคุมไม่ได้มันก็จะทำโทษเรา เหมือนที่เมื่อไรมนุษย์ไม่รู้จักใจตัวเอง มนุษย์ก็ง่ายที่จะตกเป็นทาสของกิเลสร่ำไป ถ้าเรารู้ว่า โลภ โกรธ หลง เป็นทางแห่งบาป แห่งอกุศล และความทุกข์ และการเวียนว่ายไม่จบสิ้น ถ้าเราอยากเป็นทุกข์น้อยๆ เราก็จะไม่เป็นทาสของโลภ โกรธ หลง แล้วเราเป็นทาสของโลภ โกรธ หลง มีไหม (มี) ถ้าศิษย์รู้ว่าศิษย์มี แสดงว่าศิษย์มีใจยอมรับ และเมื่อยอมรับให้มีครั้งหนึ่ง ก็จะมีครั้งที (สอง) ครั้งที่ (สาม) ครั้งที่ (สี่) แล้วหยุดไหม ไม่หยุด ฉะนั้นเรามารู้จัก โลภ โกรธ หลง ในตัวเราหน่อยดีไหม
ศิษย์จำไว้ ถ้าศิษย์อยากจะเอาชนะและควบคุมได้ ศิษย์ก็ต้องรู้จักมันให้ชัด ถ้ารู้จักมันชัด ควบคุมมันได้ มันก็ไม่มีอิทธิพลต่อเรา อย่างนั้นโลภ โกรธ หลง มีตัวตนไหม มีรูปร่างไหม แล้วนิสัยมันเป็นอย่างไรศิษย์อยากรู้ไหม มันชอบคนเข้าข้าง มันชอบคนใส่ใจ และมันชอบคนให้ค่าและเอาใจ แต่มันมีนิสัยอย่างหนึ่ง คือมันไม่ชอบคนไม่เห็นค่า ถ้าเมื่อไรไม่เห็นค่ามัน มันจะขี้อายและมันจะบอกว่า ไปก็ได้ และมันก็เกลียดคนรู้ทัน เวลาเราจะโกรธ เขาด่ามา โกรธไหม แต่ว่าโกรธมาอย่าไปเห็นโกรธเขา ให้เห็นโกรธในตัวเรา พอโกรธมา บอกเห็นแล้วไม่เอา แล้วโกรธจะอยู่ไหม (ไม่อยู่) แต่เวลาเห็นโกรธแล้วให้ค่ามันไหม เอาไหม (เอา) เป็นไหม (เป็น) แล้วก็เลยหนีไม่พ้นวิบากกรรม บาป และทุกข์ที่ศิษย์ก่อก็กลายเป็นเวรกรรมที่ต้องมาชดใช้เกี่ยวกรรมกัน ฉะนั้นทางศาสนาพุทธสอนไว้ว่า จงมีศีล สมาธิ ปัญญา แต่ศีล สมาธิ ปัญญา ไม่ได้ทำที่วัด แต่ทำตอนที่เขาโกรธเรา และเราจะโกรธตอบ อยากมีศีลไหม ศีลคือไม่เบียดเบียน ไม่ฆ่า ไม่กระทำผิด ฉะนั้นพอโกรธมา ฉันจะมีศีล ฉันจะมีสมาธิที่มั่นคงในศีล และฉันจะมีปัญญาเห็นแจ้ง เอาสิ่งนั้นมาขจัดให้ฉันพ้นทุกข์และล้างใจให้บริสุทธิ์ บุญคือเครื่องชำระล้างใจให้บริสุทธิ์ ทานคือการสละออกโดยไม่ยึดติด และถ้าหากทานนั้นเป็นธรรมะทานก็เป็นทานอันประเสริฐ ฉะนั้นถ้าเขาด่ามา เราเห็นความโกรธ เราไม่โกรธ และเรายังเอาความไม่โกรธนั้นมาทำให้เราไม่ผิดศีล มีสมาธิ มีปัญญาเห็นแจ้ง และชำระล้างใจให้บริสุทธิ์ คนที่ด่าเรา เรากำลังได้ทำบุญทำทาน จริงไหม
แล้วถ้าหากคนที่ด่าเรา สามารถทำให้เราละความยึดมั่นในตัวตนได้ ไม่โลภ ไม่โกรธ ไม่หลง นอกจากทำบุญทำทานแล้วยังได้กุศลด้วย ฉะนั้นการทำบุญที่แท้จริง จึงไม่ใช่การอยู่แค่ในวัด แต่เราสามารถทำได้ทุกที่ แล้วถ้าบุญนั้นไม่เจาะจงด้วยก็เป็นเหมือนสังฆทานที่ใหญ่ กับใครเราก็ทำบุญ ใครด่ามาเราก็ได้ทำบุญ ใครนินทามาเราก็ได้ทำบุญ ดีไหม (ดี) ทำได้ไหม (ได้) แล้วเราก็สามารถปลดทุกข์ปลดกิเลสได้ ไม่สร้างทุกข์ได้ ฉะนั้นเมื่อใดที่เขาด่ามา อย่าเห็นแต่เขาให้กลับมาเห็นเรา อย่าเห็นแต่กิเลสในตัวเขาแต่ให้กลับมาเห็นกิเลสในตัวเรา ถ้าหากเห็นอะไรสวยๆ งามๆ อยากไหม (อยาก) อาจารย์บอกว่ากินอันนี้จะถูกลอตเตอรี่ เอาไหม (เอา) ศิษย์เอ๋ยอาจารย์บอกแล้วนะความโลภมันเกิดแค่นิดหนึ่ง มันก็หนีไม่พ้นบาป กรรม ทุกข์ เลขสามตัวเอาไหม เอา ไปโลภก่อนแล้วทำบุญทีหลังมันแก้กันได้ไหม (ไม่ได้) แล้วทำไหม เอาไหม (ไม่เอา) ให้จริงนะ พออาจารย์จี้กงไปก็หากันอีก เป็นแบบนั้นไหม (ไม่เป็น) ศิษย์เอ๋ยอย่ามองเห็นเป็นความโลภเล็กๆ เหมือนทำบุญทำดี ถ้าอยากให้บริสุทธิ์ อยากให้พ้นทุกข์ บุญนั้นต้องไม่อิงแอบซึ่งความหลง ความโลภ เหมือนทำดีแล้วขอพร ขอให้สวย ขอให้รวย ขอให้สบาย แบบนี้การทำบุญถูกต้องไหม (ไม่ถูก) บุญคือเครื่องชำระล้างใจให้บริสุทธิ์ แต่ถ้าทำแล้วใจยังอิงแอบไปด้วยความโลภ โกรธ หลง ก็หนีไม่พ้นบาป ถึงบอกว่าทำดีแค่ไหน แต่ถ้ายังละโลภ โกรธ หลง ไปจากใจไม่ได้ ก็ยังไม่เรียกว่าผู้บริสุทธิ์แท้จริง
อย่างนั้นเรามาเข้าใจหน่อยนะว่าแล้วทำดีเพื่ออะไร เราทำดีเพื่อป้องกันการเกิดกิเลส บางทีมันอดไม่ได้อาจารย์ เห็นแล้วสวย เห็นแล้วหล่อ เห็นแล้วต้องขูดหน่อยสามตัว ทำไมมันไม่ออก มันต้องออกสิ ขอขูด บ้างดีกว่า ใช่ไหม มันก็อยากอาจารย์ ถ้าอย่างนั้น ทำอย่างไรที่จะอยู่ในโลก อยากแล้วศิษย์ ไม่โลภ ไม่โกรธ ไม่หลง และไม่ตกเป็นทาสของกิเลสอารมณ์ ให้ศิษย์เอาศีลมาเป็นตัวกรอง เอาคุณธรรมมาเป็นตัวปกป้อง ศีลทำให้เราไม่ผิด ไม่บาป ใช่หรือไม่ อาจารย์มีธรรมะ มีเมตตา แล้วศิษย์มีเมตตาไหม เมตตาในใจ ศิษย์จะอยากโลภไหม รู้ว่ามันเป็นของคนอื่น ศิษย์จะอยากเอามาเป็นของเราไหม ถ้ามีเมตตาในใจ ถ้ารู้จักซื่อตรงในใจเอาไหม แต่ถ้าหากไม่มีเมตตา ไม่มีความซื่อตรงเอาไหม อย่างนั้นโลภ โกรธ หลง คุ้มครองและป้องกันได้ด้วยศีลและธรรม ศีลทำให้เราไม่ผิดพลาด ไม่ทำให้เราหลงใหลไปในทางต่ำ ส่วนธรรมทำให้เวลาเราอยู่ร่วมกับใครก็ปฏิบัติกับเขาได้อย่างสงบสุข เหมือนเราเคารพให้เกียรติกัน เคารพให้เกียรติความซื่อตรงจริงใจกัน เหมือนเราจะทำร้ายเขา ศิษย์ก็บอกอาจารย์ นิดๆ หน่อยๆ ไม่เป็นไร บางทีเราโกรธเขา บางทีเกลียดเขา เดี๋ยวศิษย์ไปทำบุญชดเชย เดี๋ยวศิษย์ไปขอโทษ หายไหม (ไม่หาย) อาจารย์ถามลึกๆ ไม่โกรธ แต่อย่าเป็นอีก ใช่ไหม
ฉะนั้นศิษย์เอ๋ย อย่าบอกว่านิดเดียว โกรธนิดหน่อยเอง ไปเอามานิดหน่อยเอง เดี๋ยวไปทำบุญชดเชย เดี๋ยวศิษย์ไปแก้ใหม่ได้ หายกันไหม (ไม่หาย) แล้วบางคนเวลาเอาคืน เขาเอาคืนเบาๆ ไหม (ไม่เบา) เราตีเขาแปะเดียว เขาทุบเราเอาถึงตาย
ศิษย์อย่าดูเบาเรื่องความโลภ โกรธ หลงในใจ อย่าดูเบาเรื่องความผิดพลาดในชีวิต เพราะถ้าผิดพลาดไปแล้ว ต่อให้เอาน้ำทั้งโลกมาล้าง ก็ล้างไม่ได้ ต่อให้ศิษย์ทำดีตลอดชีวิต ก็แก้ความรู้สึกผิดในใจของศิษย์ไม่หมด จริงไหม ฉะนั้นเราควรที่จะอยู่อย่างคนที่มีสติ ไม่ตกเป็นทาสของโลภ โกรธ หลง แล้วศิษย์จะเบาบางทุกข์ไปได้ครึ่งหนึ่งของชีวิตได้เลย
(พระอาจารย์เมตตาประทานเพลงพระโอวาท ชื่อเพลง : ฝนทั่งให้เป็นเข็ม ทำนอง : ลูกทุ่งเสียงทอง และทำนองเพลง : หมื่นคำลา)
อาจารย์ให้เพลงสองเพลง เพลงหนึ่งทำนองเพลง ลูกทุ่งเสียงทอง อีกเพลงหนึ่งเป็นแบบวัยรุ่นช้าๆ เนิบๆ ให้เพลงแล้ว อาจารย์จะเอากลอนพระโอวาทมาแยกอีกครั้งหนึ่ง ซึ่งมีความหมายโดยนัย กลับไปให้ศิษย์เอาไว้คิดดีไหม (ดี) แต่อาจารย์ก็ยังมีธรรมะอีกหลายเรื่องที่อยากจะถกกับศิษย์ เมื่อสักครู่อาจารย์พูดเรื่องความทุกข์ และต้นเหตุที่ทำให้เกิดทุกข์ บางทีถ้าเรารู้ว่าเป็นทุกข์ ความแก่เจ็บตาย เราจะพ้นทุกข์ได้ไหม (ไม่ได้) แก่เจ็บตายเป็นทุกข์ของสังขารหรือเป็นทุกข์ของจิตญาณ (สังขาร) ในเมื่อเป็นทุกข์ของสังขาร ไม่ใช่ทุกข์ของจิตญาณเดิมแท้ แปลว่าญาณเดิมแท้ของเราไม่มีแก่ ไม่มีเจ็บ ไม่มีตายใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ทำไมเราจึงไม่สามารถพ้นแก่ พ้นเจ็บ พ้นตายได้ หรือเป็นเพราะว่าที่เราสามารถพ้นทุกข์ได้ เพราะเรายึดมั่นถือมั่นกับ (กายสังขาร)
เคยนั่งรถไปบนถนน แล้วเห็นถนนพยับแดด รู้จักพยับแดดไหม คือมองไกลเห็นเป็นน้ำ แต่พอเข้าไปใกล้ไม่มี อาจารย์ถามหน่อย ชีวิต สังขาร เหมือนพยับแดดไหม มองไกลๆ เห็นไหม (เห็น) มองใกล้ๆ เห็นไหม (เห็น) แต่ในความเห็น ให้มองไปถึงที่สุดมันเห็นไหม มีไหม อย่างนี้เรียกว่า กายสังขาร และอันนี้เรียกว่าตัวเรา ควบคุม บังคับไม่ได้ ไม่เป็นดั่งใจเรา และเป็นที่รวมแห่งความทุกข์ ตีตรงนี้ก็ (เจ็บ) หยิกตรงนี้ก็ (เจ็บ) ดึงตรงนี้ก็ (เจ็บ) เป็นลางแห่งความทุกข์ ถ้าเรายึดทุกที่ก็ทุกข์ ถ้าไม่ยึดสักที่ก็ไม่เจ็บ อาจารย์ถามว่า ถ้าเราสามารถรู้จนสามารถทำให้เราพ้นทุกข์ได้ เรียกว่าปัญญาตื่นรู้ในความเป็นจริงอันเป็นธรรมะ เหมือนที่พระพุทธะบอกว่า ให้เรามีจิตที่สงบและมองเห็นความเป็นจริงอันกระจ่างแจ้ง แล้วความเป็นจริงอันกระจ่างแจ้งนั้น เราสามารถมองเห็นได้ไหม (ได้) รู้ได้ไหม รู้ได้ เราก็จะพ้นทุกข์ได้ ถามจริงๆ ตัวเรานี้เรียกว่า สังขาร ถูกไหม (ถูก) มองเข้าไปในผิวหนังเป็นเลือดเนื้อ มองเข้าไปในเลือดเนื้อเป็นกระดูก มองเข้าไปในกระดูกเป็นตับไต ไส้พุง มองเข้าไปในตับไตไส้พุงเป็นธาตุ ใช่หรือไม่ มองผ่านธาตุเป็น (ความว่างเปล่า) ร่างกายมันเหมือนพยับแดดเราเห็นว่ามันมี แต่ว่าไปถึงที่สุดมันมีไหม (พระอาจารย์เมตตาชี้ส่วนของร่างกาย) อันไหนตัว ต้องเป็นทั้งหมดถึงจะเรียกว่าตัว แล้วทั้งหมดนี้เรียกว่าตัว แล้วเมื่อก่อนไม่ตัวหรือ เมื่อก่อนที่เล็กกว่านี้ตัวไหม แล้วต่อไปเหี่ยวกว่านี้ตัวไหม แล้วอันไหนตัว
ฉะนั้นสิ่งที่ศิษย์บอกว่าศิษย์รู้ สิ่งที่ศิษย์บอกว่าศิษย์เห็น สิ่งที่ศิษย์บอกว่าศิษย์เข้าใจ จริงๆ แล้วศิษย์ยังไม่รู้ ไม่เห็น ไม่เข้าใจมันจริงๆ เพราะถ้าศิษย์เห็นเข้าใจมันจริงๆ ที่กำลังด่าเรา ที่กำลังว่าเรามันเหมือนพยับแดด มองใกล้ๆ เข้าไปอีก เขายืนด่าเราไหม ผ่านไปอีกชั่วโมงเขายังด่าไหม ผ่านไปอีกสองชั่วโมงยังด่าไหม ถ้าทั้งวันยังด่าก็เกินไปแล้ว จริงไหม มันก็เหมือนกับพยับแดด เหมือนว่าเห็นเขาด่าเราก็จริง แต่พอเราเข้าไปใกล้จนถึงที่สุด ใกล้จนถึงที่สุด มีก็เหมือนไม่มี และอยู่ตลอดไหม แล้วเราที่โดนด่า มีไหม (ไม่มี) ยึดติดมันก็มีแต่ถ้าไม่ยึดติดมันก็ไม่มีกลายไปความว่างกับความว่างกำลังด่ากันอยู่ แล้วเราอยากเอาตัวเราไปรับทุกข์ไหม ทั้งที่เขาก็ว่าง เราก็ว่าง เขาก็ไม่มี เราก็ไม่มี ถ้าอย่างนั้นที่เราทุกข์เพราะเขาด่าเราโง่ไม่โง่ โง่ที่เราไม่เคยเห็นความจริง บางคนบอกว่า อาจารย์ก็มันอดไม่ได้ โลกนี้มีดีและไม่ดี ถ้าอย่างนั้นคนดูถูกเรา ดีไม่ดี คนด่าเรา ดีไม่ดี (ไม่ดี) แปลว่าศิษย์ยังไม่เห็นจริง เคยเห็นไหม คนบางเอาคำดูถูกมาทำให้ตัวเองสำเร็จ มีไหม (มี) ถ้าอย่างนั้นบอกว่าคำดูถูกไม่ดี หรือเป็นเพราะว่าเราไม่รู้ชัด
คนชมเรา ดีไม่ดี (ดี, ไม่ดี) เป็นเพราะว่าเราไม่รู้จักตัวเอง ดีไม่ดีไม่รู้ ฉันรู้แค่เพียงฉันดีหรือไม่ดีแค่นั้น ใช่ไหม ฉะนั้นถ้าศิษย์อยากอยู่บนโลกอย่างไม่ทุกข์ ศิษย์ต้องเห็นให้มากกว่าเห็น เห็นชนิดที่ไม่เหลือตัวตนให้ยึดถือ ความเห็นนั้นจะนำพาให้ศิษย์พ้นทุกข์ ใช่ไหม มนุษย์ทุกข์เพราะยึดมั่นถือมั่น จริงหรือไม่ (จริง) แก่ดีไหม (ไม่ดี) ถ้าไม่อยากแก่ ตายไปเลยตั้งแต่เด็ก เอาไหม แต่ตอนนี้ยังไม่ตาย ยังได้อยู่ แก่ดีไหม (ดี) แล้วแก่มันไม่ดีตรงไหน เห็นไหมเพราะศิษย์เห็นไม่ชัด ถ้าเห็นชัดมันจะทุกข์เพราะความแก่ไหม (ไม่ทุกข์) แต่มันจะหัวเราะได้ว่าหกสิบแล้วฉันยังไม่ไปฉันยังอยู่ จะทุกข์ไหม (ไม่ทุกข์) ฉะนั้นเวลาเจ็บไข้ดีไหม (ดี) แล้วเวลาเจ็บไข้ทีมันก็ทำให้เรารู้ว่าเรากินหวานมากเกิน เรากินรสจัดมากเกิน เราจะต้องเปลี่ยนแปลงตัวเองให้มันสมดุล ใช่ไหม (ใช่) เราหาเงินมากเกิน ร่างกายเลยอ่อนเพลียกินไม่ครบ แล้วก็ทำให้เรารู้ว่าใครรักเราจริงเวลาเราเจ็บป่วย ใช่ไหม (ใช่) เหมือนที่ศิษย์มักจะพูดว่าไม่มีหมามาเหลียวแลเลย อย่างนั้นอาจารย์ถามหน่อย ความตายดีไหม (ดี) ดีทันทีเลย ศิษย์เอ๋ยถ้าอยู่แล้วทำถูกต้องทำดี เงยหน้าไม่อายฟ้าก้มหน้าไม่อายดิน ปฏิบัติต่อผู้คนมีคุณธรรม ตายดีกว่าอยู่อีก แล้วตายก่อนตายมันดียิ่งกว่ามีชีวิตอยู่ แล้วไม่รู้จักตายให้เป็นอีก แล้วอะไรล่ะน่ากลัว ใจที่ไม่รู้จักยอมรับสักที จริงไหม (จริง) ฉะนั้นคนที่ทุกข์เพราะอะไร เพราะว่าเราขาดสติรู้ความเป็นจริงในโลกใบนี้ หรือเราทุกข์เพราะเราขาดการรู้จักตัวเอง จึงตกเป็นทาสของทุกสิ่ง ใช่ไหม (ใช่)
ถ้าใครตอบได้อาจารย์ให้แอบเปิลแห่งความทุกข์ดีไหม เอาไหม (ไม่เอา) ศิษย์ถ้าเห็นชัดในทุกข์มีสุข เอาต้องเอาให้สุดๆ มีพระนิพพาน มีความสิ้นทุกข์ในโลกแล้ว เอาทำไมเพียงสุข เอาแล้วต้องเอาให้สูง ต้องเอาให้พ้นทุกข์ ถึงเรียกว่าฉลาด เพราะธรรมสอนให้เราฉลาด
ศิษย์เอ๋ยการกระทำอันใดก็ตาม บางครั้งเราคิดว่าเราเอาตัวรอดก็พอ แต่ถ้าตัวเองรอดแล้วเผลอทุกข์หรือเผลอทำผิด เราก็ทำคนอื่นเดือดร้อนได้จริงไหม (จริง) ฉะนั้นไม่ต้องห่วงคนอื่น ห่วงตัวเอง ทำตัวเองให้ดี ทำตัวเองให้ถูก แล้วคนอื่นไม่เดือดร้อน กลัวแต่ตัวเองยังเอาไม่ดี กลัวแต่มัวดูเขาจะยืนไหม แต่ตัวเองก็ยังไม่ได้ยืนใช่หรือเปล่า ศิษย์เอ๋ย มีชีวิตอยู่สำคัญคือ รู้ตัวเอง มีสติรู้ตัวเอง พอเรารู้ตัวเอง เราจะไม่ทำใครเดือดร้อน แต่ถ้าไม่รู้ตัวเองเราจะทำคนอื่นเดือดร้อน
เราอยู่ในโลกนี้เป็นธรรมดา คนมีหลากหลายแบบ จะให้เป็นดั่งใจเป็นดั่งคิดไม่ได้ เหมือนเอาคนมาสัก สาม สี่ คน เหมือนกันไหม นิสัยเหมือนกันไหม เป็นได้ดั่งใจไหม เป็นได้ดั่งคิดไหม แต่เราเรียนรู้ธรรมแล้ว เข้าใจธรรมแล้ว ต้องจำไว้ว่าความเป็นจริงแห่งธรรมนั้น อะไรที่ทำให้เรารู้และทำให้เราพ้นทุกข์ คือรู้ยิ่งกว่ารู้ แล้วรู้อะไรที่ทำให้เราพ้นทุกข์คือ รู้ว่าในความเป็นจริงของโลก ที่มีหลากหลายแบบ บางครั้งเราเห็นแต่ก็เหมือนไม่เห็น ความจริงที่รู้แล้วไม่ทำให้ทุกข์ คือ เห็นเขาก็เหมือนไม่เห็น เมื่อเรารู้ในใจ ว่าจริงๆ แล้วเห็นแค่ไหน ก็เหมือนไม่เห็น เราจะโกรธไหมที่เขาจะอยู่หรือเขาจะไป จะโกรธไหมเมื่อเขาเปลี่ยนไป เพราะเรารู้อยู่แก่ใจ จนถึงที่สุดแล้วเห็นก็เหมือนไม่เห็น แล้วเคยไหม รู้จักแต่ก็เหมือนไม่รู้จัก เห็นก็แล้ว รู้จักก็แล้ว แต่ถึงที่สุดความจริงเหมือนไม่เห็น และสิ่งที่อาจารย์บอกอีกอย่างบางครั้งทะเบียนก็เป็นทะเบียนของเรา นี่ก็คนของเรา ชื่อก็ชื่อเรา แฟนก็แฟนเรา ของก็ของเรา แล้วเราครอบครองได้ไหม (ไม่ได้) แล้วอาจารย์ถามหน่อยในโลกนี้อะไรเป็นของเรา (ไม่มี) แฟนใช่ไหม (ไม่) ลูกและ ร่างกายฟังศิษย์ไหม (ไม่) บอกว่าอย่าแก่ก็แก่ บอกว่าอย่าเจ็บก็เจ็บ อย่าตายก็ไม่ฟัง คงไว้ได้ไหม แล้วยึดทำไมให้เป็นทุกข์ ความรู้จริงอีกอย่างที่รู้แล้วให้เราพ้นทุกข์ได้คือ เห็นเหมือนไม่เห็น รู้เหมือนไม่รู้ ครอบครองได้ แต่จริงๆ ไม่ได้ ถ้าเราเข้าใจสัจธรรมนี้เราจะไม่ทุกข์ เราจะพ้นทุกข์ แต่จงจำหลักธรรมนี้ไว้นะศิษย์
รู้อะไรที่ทำให้เราไม่ทุกข์ (รู้สุขจะได้ไม่ทุกข์) ศิษย์เอ๋ยรู้ทุกข์ดีกว่านะจะได้เข้าใจทั้งทุกข์และเห็นสุข ดีกว่ารู้สุขแต่ไม่เคยเข้าใจทุกข์ ฉะนั้นอย่ากลัวความทุกข์ (รู้เท่าทันอารมณ์, ไม่ยึด รู้ปล่อยวาง) ศิษย์เอ๋ยคำว่าปล่อยวางก็คือเห็นแล้วไม่คิด ถ้าข้างในไม่มีข้างนอกก็ไม่มีผล แต่ถ้าข้างในมีแม้ข้างนอกไม่มีมันก็มีเรื่อง ฉะนั้นรู้ข้างนอกไม่สู้รู้ข้างใน ปราบผีข้างนอกไม่สู้ปราบผีข้างใน ปราบตัวร้ายข้างนอกไม่สู้ปราบตัวร้ายข้างใน เพราะคนที่ร้ายคือเรา (รู้ว่าบนโลกใบนี้ไม่มีอะไรเป็นของเราแม้แต่สังขารของเราเอง) ขอให้คิดให้ได้แบบนี้เสมอนะ อย่าเผลอไปโลภมากแล้วผลสุดท้ายทำใจไม่ได้ (รู้เท่าทันตัวเอง) ตอบได้ดีรู้จักคนอื่นไม่เรียกว่าฉลาด แต่ถ้ารู้จักตัวเองเรียกว่าฉลาดนักแล
เห็นเหมือนไม่เห็น รู้เหมือนไม่รู้ แต่บางครั้งมันก็ชอบมาให้เราเห็นมาให้เรารู้ แล้วก็ทำให้เราเจ็บ ฉะนั้นเหมือนที่อาจารย์บอกข้างนอกมีอะไรก็แล้วแต่ข้างในไม่มี ข้างนอกเราก็จัดการได้ (รู้เท่าทันอารมณ์) ขอให้รู้เท่าทันอารมณ์ของตัวเอง คนอื่นจะเป็นอย่างไรไม่ต้องไปรู้ รู้เท่าทันใจตัวเอง ฉะนั้นใครว่าเราไม่สวยไม่งามก็ไม่เป็นไร (รู้จักเขารู้จักเรา) แต่อาจารย์จะบอกนะศิษย์เอ๋ย รู้จักเราให้ชัดก็จะรู้จักเขาชัด แต่คนภายนอกชอบรู้เขาชัด แล้วก็มองตัวเองไม่ชัด ฉะนั้นอย่าพูดว่ารู้เขาแล้วจะรู้เราไม่เคยมี มีแต่รู้เราชัดก็จะเห็นเขาชัด เพราะปัญหาทุกอย่างมันไม่ได้อยู่ที่เขา แต่อยู่ที่ตัวเรา (รู้ตัวเอง) เวลาเรารู้เราชอบ อดตัดสินไม่ได้จริงไหม ฉะนั้นสิ่งที่ทำให้เรารู้แล้วเห็นชัดเจนที่สุดก็คืออย่ารู้โดยใช้ความคิด อย่ารู้โดยใช้เหตุผล เพราะความคิดและเหตุผลเป็นรากเหง้าของกิเลสและความยึดมั่นถือมั่นในตัวตน แต่จงรู้ตามสัจจะความเป็นจริง เมื่อใดที่ไร้ความคิดและเหตุผลเมื่อนั้นทุกสิ่งทุกอย่างตามเป็นจริง แต่มันยากเพราะเห็นอะไรแล้วอดคิดไม่ได้ เหมือนอาจารย์บอกหนึ่งบวกหนึ่งเป็น (สอง) เห็นไหมทันทีเลย เพราะสมองเรามันชอบติดกับความคิดกับเหตุผล อาจารย์จะบอกอีกอย่างหนึ่งเราอดไม่ได้เราเห็นอะไรแล้วชอบตัดสิน จริงไหม (จริง)
เห็นอะไร (ขาวกับดำ) นี่แหล่ะเราอดไม่ได้พอเราเห็นเราชอบตัดสิน เราชอบวิพากษ์วิจารณ์เราจึงมองไม่เห็นความจริง เราเห็นความต่างอย่างชัดเจน ใช่หรือไม่ ถ้ามนุษย์ยึดติดกับความคิด ยึดติดกับคำว่าเหตุผลจะทำให้มนุษย์ไปไม่ถึงที่สุดของความจริงเพราะเหตุผลกับความคิดมันมาจากความรู้ความจำที่เป็นอัตตาตัวตน เหมือนศิษย์บอกว่าอาจารย์คนนี้ไม่มีเหตุผลเลย ถ้าอย่างนั้นอาจารย์ถามหน่อยเหตุผลของศิษย์ เป็นเหตุผลที่ยุติธรรมหรือเข้าข้างตัวเอง ความคิดของศิษย์เป็นความคิดที่บริสุทธิ์หรือเอียงเข้าข้างตัวเอง ถ้าอย่างนั้นสิ่งที่ออกจากความคิดความรู้และเหตุผลของศิษย์ เป็นความจริงแท้หรือความหลงผิด ฉะนั้นเวลาศิษย์เห็นอะไร อย่าเพิ่งรีบตัดสิน ไม่อย่างนั้นศิษย์จะอดเห็นความจริง อย่าเพิ่งผูกขาดไม่เช่นนั้นศิษย์จะไม่เห็นความจริงแท้ เหมือนเวลาเราไม่ชอบคนดำ อาจารย์จะบอกว่าไม่ว่าแบบไหน ล้วนมีทั้งทุกข์และสุข ดีและร้ายในความเป็นจริง ถ้าศิษย์อยากอยู่บนโลกโดยไม่ทุกข์จงอย่าติดแค่สิ่งที่ตัวเองคิด จงอย่าติดในเหตุผลที่ตัวเองมี แต่จงมองให้ลึก มองให้เข้าใจ และสัจจะความเป็นจริงมันจะไม่ไปไหน เราจะตื่นรู้ในธรรมด้วยตัวเราเอง อย่างที่เรียกว่า ศีล สมาธิ ปัญญา เกิดขึ้นเมื่อถูกกระทบ จบเลยไม่ต้องเริ่ม
พอถึงที่สุดอันนี้ก็ไม่เอา เพราะเราเอาอะไรไม่ได้เลย เพราะเราเกิดมาเพียงเพื่อยืมใช้ และใช้ให้ถูกที่สุด โดยไม่ยึดอะไร เรียกว่าสิ้นทุกข์สิ้นกิเลส เราจะได้สิ้นการเวียนว่าย แต่ถ้าศิษย์อยากเจออีก ก็เคียดแค้นชิงชังเอากันให้ถึงที่สุด เอาไหม (ไม่เอา)
ศิษย์จำคำอาจารย์ไว้ พึ่งตัวเองให้มากที่สุดและสู้ไม่ถอย ศิษย์จะไม่มีวันลำบาก พึ่งตัวเองให้มากที่สุด ลำบากอย่างไรก็สู้ไม่ถอย สิ้นก็จะไม่พบความลำบาก ถ้าศิษย์เชื่ออาจารย์ ถ้าศิษย์เอาแต่พึ่งคนอื่น เอาแต่ขี้เกียจ ไม่ยอมสู้ ศิษย์ลำบากแน่ๆ แต่ถ้าตั้งใจบำเพ็ญ พึ่งตัวเอง สู้ไม่ถอย ลำบากอย่างไรก็จะฟันฝ่า ลำบากอย่างไรก็จะไหว เจ็บอย่างไรก็จะสู้ ก็ไม่มีวันลำบาก วันที่ลำบากคือวันที่จบแล้วได้กลับคืน ดีไหม (ดี) ฉะนั้นอย่ายอมแพ้ สู้ให้ถึงที่สุด
(พระอาจารย์เมตตาผู้ร่วมฟัง)
อาจารย์ขอปรบมือดังๆ ให้ศิษย์หน่อย ทำไมอาจารย์อยากปรบมือดังๆ ให้ศิษย์รู้ไหม เพราะศิษย์ยอมมาลำบาก ยอมฝืนความลำบากเพื่อฟังธรรมะ ให้ไปอยู่บ้านสบายๆ ก็ได้ไม่เอา แต่ยอมมานั่งลำบากเพื่อฟังธรรมะ นี้ถึงเรียกว่ามาสร้างบุญ บุญที่ทำให้เราชำระล้างใจให้เราบริสุทธิ์ บุญที่ทำให้เราไม่ยึดมั่นถือมั่น แต่รู้จักละความยึดมั่นถือมั่น และรู้จักให้เรามีปัญญาในการกระจ่างแจ้งในหลักธรรม ร้อนไหม (ไม่ร้อน) ไหวไหม (ไหว) สู้ไหม (สู้)
เมื่อสักครู่ฟังธรรมะที่อาจารย์พูด รู้เรื่องและเข้าใจบ้างไหม (เข้าใจ) แต่เสียอยู่อย่างหนึ่งรู้แล้วแต่ละไม่ได้ ใช่ไหม (ใช่) รู้แล้วยังวางไม่ลงมันน่าเสียดาย เพราะฉะนั้นชีวิตเราไม่รู้ว่าจะมีอีกชีวิตหนึ่งหรือเปล่า ถ้าชีวิตนี้เป็นชีวิตเดียวทำไมไม่ทำให้ถึงที่สุด ดีก็ให้ดีสุดๆ เหมือนตอนนี้เราพึ่งใครได้ไหม (ไม่ได้) ลูกหลานพึ่งได้ไหม (ไม่ได้) คนที่ช่วยศิษย์ได้คือตัวเอง ถูกไหม (ถูก) ถ้าตัวเองแม้จะแก่ขนาดไหนก็สู้ไม่ถอย เจ็บอย่างไรก็สู้ไม่ถอย ฉะนั้นศิษย์เอ๋ยอย่าเป็นคนอายุมากที่ไม่น่ารัก แต่จงเป็นคนอายุมากที่ขยัน สู้ไม่ถอย ยิ้มเก่ง ไม่มีวันลำบาก เชื่ออาจารย์ เจออะไรลูกไม่รัก ไม่เข้าใจก็ยิ้ม อย่างไรแม่ก็รัก พึ่งคนอื่นมันพึ่งไม่ได้พึ่งเราเอง รอลูกให้มันมาดูแลแล้วเราก็นอนรอลูก ฉะนั้นไม่ต้องรอ ธรรมสอนไว้อย่างหนึ่งตนเป็นที่พึ่งแห่งตน เราต้องรู้จักพึ่งตัวเอง มีความสุขได้ด้วยตัวเอง อย่างน้อยสิ่งที่ทำให้ฉันสุขมากที่สุดก็คือ อายุปูนนี้แล้วฉันยังอยู่ และอายุปูนนี้แล้วฉันยังไหว ใช่ไหม (ใช่) แล้วอายุปูนนี้อะไรฉันก็ยังดี มันยังไม่สุขหรือ (สุข) ฉะนั้นชีวิตถึงจะเหลืออีกแค่ครึ่งหนึ่งก็จงสู้ต่อไป ไม่พึ่งใครพึ่งตัวเอง ถึงที่สุดเวลาอาจารย์ไปก็สบาย เพราะอาจารย์ไม่ยึดอะไรแล้ว และอาจารย์ทำเต็มที่ทุกสิ่งทุกอย่างแล้ว เหมือนที่อาจารย์พูดเสมอ เงยหน้าไม่ผิดต่อฟ้า ก้มหน้าไม่ผิดต่อดิน ต่อผู้คนมีคุณธรรมจริยธรรมครบ ฉะนั้นวันนี้หรือพรุ่งนี้จะตายก็ไม่เสียดายชีวิต
ถึงเวลาอาจารย์ก็ต้องไปแล้ว เราเกิดมาถึงที่สุดก็ต้องกลับ ศิษย์เอ๋ย ชีวิตยังรู้จักกลับบ้าน แล้วจิตญาณเดิมแท้ ไม่รู้จักกลับบ้านบ้างหรือ แล้วบ้านของจิตญาณเดิมแท้อยู่ที่ไหน เรามาจากธรรม เราก็ต้องกลับสู่ธรรม ฉะนั้นรู้จักกลับบ้านของสังขาร จะต้องรู้จักกลับบ้านของจิตญาณ คือสภาวะธรรมอันไร้ตัวตน จะได้ไม่ต้องทุกข์อีก เวียนว่ายตายเกิดอีก จะได้หมดห่วงต่อไป สู้นะ ทำให้ได้นะ ทำได้แล้วจะได้กลับสู่ธรรมอันเดียวกัน ธรรมที่ว่างเปล่า ดีไหม (ดี) แข็งแรง เข้มแข็ง อย่ากลัวลำบาก มีความคิดที่ดี หมั่นศึกษาให้มากๆ เพิ่มพูนปัญญานำพาชีวิตผู้อื่นให้ได้ ด้วยหัวใจที่หนักแน่น ไม่มีใครเราก็ต้องเข้มแข็งได้ ไม่มีใครเราก็รักตัวเองได้ รักษาตัวเอง ทำให้ได้นะศิษย์
(พระอาจารย์เมตตาประทานพระโอวาทซ้อนพระโอวาท “พาใจกลับบ้าน”)
อันนี้เป็นแค่รูป แต่ความหมายโดยนัยน์ คือ ทุกข์มีใจอันเดิมแท้เดียวกัน และใจอันนั้นเรียกว่า สัจภาวะ ความเป็นจริงอันหนีไม่พ้นใช่ไหม (ใช่) คำว่า “ใจ” อย่ามองเป็นตัว เป็นรูปลักษณ์ ใจอันนี้คือสภาวะธรรมอันหนึ่ง ที่จริงๆ แล้ว มันมีอยู่ในตัวของมนุษย์ที่เรียกว่า สัจธรรม สัจธรรมคือสิ่งที่มันไม่เที่ยง เป็นทุกข์แล้วก็ว่างเปล่า อยู่ในทุกชีวิตและอยู่มีในทุกสรรพสิ่ง ไม่ว่าเป็นรูปหรือนามใช่ไหม (ใช่) สังขารต้องกลับคืนสู่ธาตุทั้งห้าถูกไหม (ถูก) แล้วจิตญาณเดิมแท้ต้องกลับคืนสู่ที่ที่มา ฉะนั้นใจกลับคืนสู่บ้าน บ้านไหน บ้านที่ไม่ได้เรียกว่า สวรรค์ เพราะสวรรค์เสวยสุขเสร็จ ยังต้องกลับมาเวียนว่าย แต่บ้านเดิมแท้ที่ไม่ต้องกลับมาเวียนว่ายตายเกิดอีกเรียกว่า (นิพพาน)
ธรรมคือความเดิมแท้ความเป็นมา จากธรรมคืนสู่ธรรมดาคือที่สุด
ที่ที่ไร้ตัวตนเหตุแห่งความทุกข์ ที่ที่เกิดและสิ้นสุดทุกสิ่งไป
ไม่มีไปไม่มีมาแค่กลับคืน แค่รู้ตื่นจากความหลงอันยิ่งใหญ่
ล้วนไม่เที่ยงผันแปรเปลี่ยนตามปัจจัย ความมีจึงว่างเปล่าไร้ตนแท้จริง
“ธรรมคือความเดิมแท้ความเป็นมา” จิตญาณเดิมแท้ของเราคือธรรม “จากธรรมคืนสู่ธรรมดาคือที่สุด” กลับคืนสู่ธรรม เพราะทุกชีวิตล้วนต้องกลับ เดินตามรอยธรรมชาติ เกิดเพื่อดับถูกไหม เป็นแนวทางของธรรมะที่เราหนีไม่พ้นใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นจิตญาณเดิมแท้ของเราจึงไม่เรียกว่าตัวเรียกว่าตน แต่จิตญาณเดิมแท้ของเราจริงๆ คือ ธรรม และเรากำลังจากธรรมใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วธรรมเป็นอย่างไร ธรรมก็คือความธรรมดา ที่ธรรมดาแต่กลับสูงที่สุด และมีอยู่ในทุกชีวิต และในธรรมที่สูงที่สุดและธรรมดานั้น มันไร้ตัวตน มันไร้เหตุแห่งความทุกข์ และมันเป็นที่ที่สามารถเกิดตัวตนได้ และมันก็สามารถสิ้นสุดตัวตนได้ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นจึงบอกว่า มันไม่มีไปหรือมีมา เพราะมันคือการกลับคืน แต่มนุษย์มักจะพูดว่า ตายไปเกิดมา นั่นคือการเวียนว่ายและการยึดติด แต่ผู้เข้าถึงสภาวะที่แท้จริงคือ ไม่มีไปไม่มีมา แต่ได้กลับคืน คืนที่ที่ศิษย์จากมานะ มันยากนะ แต่อาจารย์อยากให้ศิษย์เข้าถึง ถ้าเข้าถึงศิษย์จะพ้นทุกข์ที่แท้จริง แค่รู้ตื่นจากความหลงอันยิ่งใหญ่ ล้วนไม่เที่ยง ผันแปรเปลี่ยนตามปัจจัย ความมีจึงว่างเปล่าไร้ตนแท้จริง ฉะนั้นสิ่งที่ศิษย์เห็นว่ามันมี มันไม่มี สิ่งที่ศิษย์เห็นว่ามันคือตัวตนของศิษย์ จริงๆ มันไม่ใช่ตัวตน แต่ความหลงต่างหากที่ไปยึดเอาตัวตน จึงมองไม่เห็นความจริงใช่หรือไม่ (ใช่)
ฉะนั้นศิษย์เอ๋ย ตัวยังรู้จักกลับบ้าน อย่าลืมพาใจกลับบ้าน หลงมานานแล้ว กลับบ้านกันเถอะ บ้านที่ทำให้ศิษย์ไม่ต้องทุกข์อีกต่อไป บ้านที่ทำให้ศิษย์ไม่ต้องเวียนว่ายในโลกใบนี้ บ้านที่ทำให้ศิษย์สงบเย็นจริงๆ กลับมา ไม่ต้องกลับมาเจออาจารย์ กลับไปบ้านเดิมแท้เลย กลับให้ถึงที่สุด
ถ้าอย่างนั้นอาจารย์ก็คงต้องกลับบ้านก่อนนะ คิดให้ดีนะ ตรองให้ดี พิจารณาให้ดีว่าสิ่งที่อาจารย์พูดวันนี้หลอกศิษย์ไหม หรือว่าเพื่อช่วยศิษย์เอง ขอเพียงศิษย์ศรัทธาในความถูกต้อง มุ่งมั่นในความดีและเชื่อในธรรมของตัวเอง อย่าได้ทุกข์อีกเลยนะ เพราะอาจารย์เห็นศิษย์ทุกข์มานักต่อนักแล้ว แต่ช่วยศิษย์ไม่ได้มันก็น่าเสียชื่อที่เป็นอาจารย์ จริงไหม อยากช่วยศิษย์พ้นทุกข์แต่ศิษย์ก็ไม่ยอมหลุดออกมาจากภวังค์แห่งความทุกข์ อยากให้ศิษย์ไม่ต้องเวียนว่ายแต่ศิษย์ก็เพียรตกไปเวียนว่ายตายเกิด อยากให้ศิษย์พ้นเจ้ากรรมนายเวรแต่ศิษย์ก็หาเรื่องสร้างกรรมเวรไม่จบสิ้น มันเลยจุกพูดไม่ออก เพราะพูดไปถึงที่สุดศิษย์ก็พ่ายแพ้ความเคยชิน พ่ายแพ้นิสัย พ่ายแพ้กิเลสจริงไหม ลองไตร่ตรองให้ดี อาจารย์ห่วงจริงๆ นะ ห่วงจากใจ ดูแลตัวเองให้ถูกต้องมีศีล มีธรรม อย่าหลงผิด อย่าติดอบายมุข อย่าตกเป็นทาสของกิเลสตัณหา ทำอะไรคิดให้ดีเพราะถึงที่สุดแล้วคนที่ทุกข์ไม่ใช่ศิษย์คนเดียว แต่คนที่รักศิษย์ก็ทุกข์ด้วยจริงไหม นอกจากศิษย์ไม่มีค่าจริงๆ ถึงไม่มีใครเขาสนใจ แต่อาจารย์เชื่อว่าฟ้าให้กำเนิดศิษย์ แปลว่าฟ้าเห็นศิษย์มีค่า เห็นศิษย์ดี จึงอยากให้ศิษย์เกิดมาและเข้าใจในความจริง ฟ้าไม่ให้คนเกิดมาไร้ค่า แต่ศิษย์จะรู้จักประโยชน์และคุณค่าตัวเองไหม เลือกทำสิ่งที่ถูกต้องหรือเปล่า
อาจารย์คงต้องไปแล้วนะ ดูแลตัวเองให้ดีๆ นะ ตั้งใจบำเพ็ญไปให้ถึงที่สุดนะ อย่าเป็นแค่คนดีแต่เป็นคนที่เข้าใจหลักธรรมและนำพาตัวเองพ้นทุกข์นะ ตั้งใจทำสิ่งที่ถูกต้องนะ บุญรักษานะ เลือกทำแต่สิ่งที่ถูกต้องดีงาม ด้วยหัวใจที่บริสุทธิ์ รู้จักมีศีลมีธรรม ศีลธรรมจะทำให้ศิษย์เดินทางไปในทางที่ถูกต้อง พ้นจากอันตรายนะศิษย์ ตั้งใจบำเพ็ญนะ ระมัดระวังอารมณ์ตัวเองให้ดี ไหวไหม เหนื่อยไหม ใช้ความเมตตาเป็นหลักนะ คนที่จับมืออาจารย์แปลว่าจะไม่มีวันทิ้งกัน ตราบลมหายใจสุดท้ายก็ไม่มีวันทิ้งกัน ถ้าให้อาจารย์จับหัว ก็แปลว่ายังด้อยปัญญา ต้องเพิ่มปัญญาเยอะๆ ตั้งใจทำดีเลิกให้ได้ในสิ่งที่ทำไม่ถูกต้อง รักษาความดีไว้ด้วยหัวใจที่มั่นคง ตั้งใจบำเพ็ญนะ ศิษย์รู้จักบำเพ็ญตัวเองให้ดี อย่าหลงผิด ตั้งใจทำสิ่งที่ถูกต้อง
ตั้งใจนะ ทำได้ดีแล้ว สู้ต่อพยายามต่อนะ เลือกทำสิ่งที่ถูกต้องได้ไหม อาจารย์ขอ เลือกทำในสิ่งที่ถูกต้อง เหล้าบุหรี่ดีหรือ ทำให้ได้นะ ศิษย์เป็นคนดีอยู่แล้ว อาจารย์เชื่ออย่างนั้น ขอให้บุญและความดีนำพาศิษย์ให้พบทางที่ถูก นำพาไปสู่ความสว่าง อย่ากลัวความเจ็บไข้ ความยากลำบาก ถ้ามีหัวใจที่มั่นคง ความเจ็บไข้และความลำบากจะมีทางออกเอง ดูแลตัวเอง ความพยายามความตั้งใจดี อาจารย์เห็น รักษาไว้ดูแลให้ดีนะศิษย์ ไปแล้ว อย่าลืมพาใจกลับบ้าน ที่เรียกว่าสภาวะธรรมอันว่างเปล่าไร้ซึ่งตัวตน สิ้นแล้วซึ่งกิเลสและเหตุแห่งความทุกข์ทั้งมวลไปให้ถึงนะศิษย์
[1]ซิกซ์เซนส์ คือ สัมผัสที่หก หมายถึงบุคคลที่มีประสาทสัมผัสพิเศษที่นอกเหนือไปจากประสาทสัมผัสทั้งห้า คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย โดยสามารถรับรู้หรือสัมผัสได้ถึงสิ่งเหนือธรรมชาติ เช่น ผี วิญญาณ
วันเสาร์ที่ ๖ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๖๒ สถานธรรมฉือเหริน จ.นครศรีธรรมราช
พระโอวาทศิษย์พี่พระนาจา
เกิดเพื่อดับแน่แท้เชียว บาทเดียวเอาไปไม่ได้
ห่วงไว้ก็ต้องปล่อยเป็นไป เหลือไว้แค่ดีชั่วนา
แบบอย่างให้คนกล่าวถึง ไยจึงเหลือน้อยหนักหนา
มีธรรมก็ทรงคุณค่า ใช้ธรรมความทุกข์ห่างไกล
เราคือ
ศิษย์พี่นาจา รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่แดนโลก น้อมกายกราบ
องค์มารดาแล้ว ถามศิษย์น้องทุกคนตั้งใจมาฟังธรรมะให้ครบสามวันจริงไหม
คนรู้ความคือธรรมเป็นสำแดง คนแก่งแย่งสิ่งเดิมไม่เบื่อหรือ
ใจเที่ยงแท้ความเป็นชีวิตคือ ไม่ยึดถือก่อนมาล้วนบริสุทธิ์
ปฏิบัติธรรมคืนธรรมจากที่เที่ยง ร้อยจำเรียง[1]สู่ธรรมดาคือที่สุด
จันทร์ไร้เว้าไร้แหว่งเพ็ญวิสุทธิ์ ทว่ามนุษย์ตัวต้นเหตุจองใจ
คนมีความทุกข์ที่ชอบประมาท คนฉลาดมีทุกข์ที่ไม่สลาย
ความคิดสิ้นและเกิดใหม่ง่ายดาย
เหมือนถนนทุกสิ่งไปมาได้ มาไม่ไปไม่มีแค่สรรพสิ่ง
รู้ชีวิตแค่คืนกลับความจริง กำหนดชีวิตรู้แล้วยิ่งหมั่นทบทวน
ขอจงตื่นจากความฝันสรรพางค์[2] ธรรมยวดยิ่งอนันต์หลังวิบากป่วน
โลกกว้างใหญ่กิเลสสุดผันผวน ทุกสิ่งล้วนไม่เที่ยงแปรสัจธรรม
เปลี่ยนความคิดชีวิตเปลี่ยนอย่างงดงาม แจ้งใจความปัจจัยตามไม่ระส่ำ
ทำใจว่างจึงมีมณฑล[3]ธรรม ประกายงำแก้วเปล่าน้ำจึงริน
ผู้ฝึกตนแท้จริงยิ่งประจักษ์ คนมีปากไร้คำรักษาศีล
ฝึกหลุบตาไม่จับผิดอาจิณ[4] เป็นเทวดาเดินดินฝึกทุกวัน
ฮิ ฮิ หยุด
[1] จำเรียง (ก.) แปลว่า ขับลํา, ขับกล่อม, ร้องเพลง. (แผลงมาจาก เจรียง).
[2]สรรพางค์ (น.) แปลว่า ทั้งตัว, ทั่วตัว, มักใช้เข้าคู่กับคำ กาย เป็นสรรพางค์กาย เช่น เจ็บปวดทั่วสรรพางค์กาย
[3]มณฑล (น.) แปลว่า แสง, รัศมี; วงรอบ, วงกลม; เขต, บริเวณ, เขตการปกครองหลายๆ จังหวัดรวมกัน เรียก มณฑล.
[4]อาจิณ (ว.) แปลว่า เคยประพฤติ, ทำมาแล้ว, เป็นนิสัย, สม่ำเสมอ.
พระโอวาทศิษย์พี่พระนาจา
มาฝึกเอาธรรมะหรือมาฝึกตามใจตัวเอง (เอาธรรมะ) มาฝึกเพื่อความอดทนหรือมาฝึกเพื่อไม่ต้องอดทน (อดทน) นั่งฟังอย่างเดียวก็เริ่มเบื่อ เริ่มเมื่อย เริ่มไม่ไหวแล้วใช่ไหม วันนี้ท่านเก่งที่สุดเลย นั่งฟังโดยไม่พูดได้เกือบวันเลย อดทนเก่งไหม (เก่ง) เมื่อก่อนมักจะพูดไม่หยุด แต่มาที่นี่ต้องหยุดพูดใช่ไหม (ใช่)
ฉะนั้นการฝึกฝนธรรมอย่างแรกก็คือ หนึ่งมาฝึกเพื่อลดละความเป็นอัตตาตัวตน อย่างน้อยฝึกให้เรารู้จักอดทนอดกลั้น ฝึกให้เรารู้จักฟังมากกว่าพูด ใช่ไหม (ใช่) วันนี้จะเข้าใจหรือไม่ แต่อย่างน้อยเราก็รู้ว่าเราฟังมากกว่าพูดได้ แล้วเราก็ทำในสิ่งที่เราไม่เคยคิดว่าจะทำได้เหมือนกัน ไหนใครว่าวันเดียวพอแล้ว (3 วัน) ทั้งชั้นมีคนเดียวเอง
โดยปกติเราอยู่ในโลก เราไม่เคยใช้คุณธรรมหรือใช้ธรรมในการดำเนินชีวิตเท่าไหร่จริงไหม (จริง) โอกาสที่เราจะเอาธรรมมาใช้ยากมาก อย่างมากสุดก็แค่ทำบุญ สวดมนต์ ไหว้พระ ใช่หรือไม่ แต่จะปฏิบัติให้เข้าใจธรรมบางทีเราก็รู้สึกว่าตัวเรายังห่างไกล แล้ววันนี้ เราจะทำอย่างไรจึงสามารถเอาธรรมมาใช้ในชีวิตได้ อย่างน้อยวันนี้ไม่มีใครสอนไม่มีใครบอกกล่าว แต่สิ่งที่เราสามารถเอาธรรมะมาใช้ได้ทันทีก็คือจะอดทนได้มากแค่ไหน จะพากเพียรวิริยะจนถึงวันที่ตัวเองสัญญาว่าจะครบ 3 วัน ได้หรือเปล่า จะรักษาสัจจะวาจาได้หรือไม่ อย่างน้อยถ้าเราทำได้ครบ 3 วัน ท่านก็ได้ฝึกธรรมะเรื่องความอดทน ได้ฝึกธรรมะเรื่องสัจจะวาจา เช่นนี้ก็ไม่ยากที่จะนำธรรมะมาใช้ในชีวิต แต่การจะเอาธรรมะมาใช้ในชีวิตมีแค่นั้นหรือ ถ้าอย่างนี้เรามาคุยกัน ถือว่าเรามาแลกเปลี่ยนสนทนาคุยกันได้หรือไม่ (ได้)
อยากเป็นคนที่พูดอะไรแล้วน่าเชื่อถือ คนที่พูดอะไรใครก็รับฟัง ถ้าอย่างนั้นรับปากอะไรแล้วต้องทำให้ได้ จริงไหม แต่ถ้าครั้งหนึ่งพูดแล้วรักษาคำพูดไว้ไม่ได้ก็ไม่มีใครเคารพ พูดแล้วทำไม่ได้ก็ไม่มีใครเชื่อถือ จริงไหม ถ้าอย่างนั้นทุกคนล้วนมีคุณค่าในตัวเอง ไม่มีใครลดคุณค่าเราได้นอกจากตัวเราทำตัวเอง จริงไหม
ระหว่างทำดีกับดวงดี ให้เลือกเอาอันไหน (ทำดี) จริงหรือ ไม่จริง ส่วนใหญ่มักจะเลือกดวงดีก่อนแล้วค่อยทำดีใช่ไหม ถ้าศิษย์น้องเข้าใจ ศิษย์น้องจะเลือกทำดีมากกว่าดวงดี เพราะว่าทำดีแล้วจะมีดวงที่ดี ใช่ไหม (ใช่) แต่ถ้าไม่เลือกทำดีและเอาแต่ดวงดี ศิษย์น้องก็จะมีวันหมดดวง และคนส่วนใหญ่เป็นแบบเลือกแต่ดวงดีแต่ไม่ยอมทำดี ก็เลยไม่มีดวง ถูกไหม ฉะนั้นชะตาชีวิตของเรา คุณค่าชีวิตของเรา ความหมายชีวิตของเรา สุขหรือทุกข์อยู่ที่ดวงดีหรือทำดี (ทำดี) แล้วถึงเวลาเราเลือกดวงดีหรือทำดี ฉะนั้นที่ดวงไม่ดีก็ต้องถามตัวเองว่าทำดีไหม ไม่ใช่ทำนิดหน่อยแล้วขอ แล้วจะได้ดีไหม (ไม่ได้) เพราะไปขอหมดแล้วใช่หรือไม่ (ใช่)
จริงๆ แล้วความหมายของชีวิตนั้นคืออะไร ความสุขของชีวิตคืออะไร บางครั้งเราพยายามค้นหาชีวิต อยากมีความสุขให้กับชีวิต อยากมีชีวิตที่มีคุณค่า มีความหมาย เราก็เลยพยายามทำอะไรก็ได้ที่ทำให้เรามีความสุขใช่หรือไม่ (ใช่) บางคนก็เลือกทำดี บางคนก็เลือกทำดีบ้างไม่ดีบ้างใช่หรือไม่ (ใช่) ถ้าคนหวังอยากดวงดีก็คงพยายามรักษาทุกสิ่งที่ดีและทำดีไว้ใช่หรือไม่ (ใช่) เพื่อความดีนั้นจะได้ป้องกัน ไม่ทำให้เราต้องเจอสิ่งร้ายจริงไหม ความหมายของชีวิตคนคืออะไร เคยไหมเราเจอผลไม้ชนิดหนึ่งท่าทางจะอร่อย หวาน ลูกเดียวพอไหม (ไม่พอ) (ศิษย์พี่พระนาจาเมตตาหยิบแอบเปิลบนโต๊ะพระมายกตัวอย่าง) เอาสักสามลูกเลย สามลูกมากแล้ว พอก่อนๆ แล้วเราก็บอก อร่อย นี่คือความหมายของชีวิตใช่ไหม (ไม่ใช่) เจออะไรที่ดี เราก็เก็บไว้คนเดียว กับอีกอันหนึ่ง อร่อยนะเอาไหม อร่อยนะแบ่งกัน ไม่เอาหรืออร่อยจริงๆ เอาไหม ไม่มีใครเอาเลยหรือ อยากแบ่งนะอร่อยๆ เอาไหม เอาหรือ อยากเอาหรือ เราให้ เอามีดมา เดี๋ยวเราแบ่งให้ ความหมายของชีวิตของคนบางคนได้อะไรแล้วเก็บไว้คนเดียว ทำไมต้องแบ่ง ไม่ต้องแบ่งไม่ต้องให้ กับอีกแบบความหมายของชีวิต ได้อะไรมาแล้วแบ่งปัน แบ่งปัน ใช่ไหม (ใช่) เราเป็นแบบไหนหรือ (แบ่งบัน)
ฉะนั้นดวงดีไม่สู้ทำดี ทำดีที่ไหนเราไปอยู่กับใครก็มีดวงดี แต่ชีวิตของคนไม่ใช่ เวลาได้อะไรมาแล้ว เก็บไว้ก่อนแบ่งไหม ยังไม่แบ่ง ให้ไหม ยังไม่ให้ ทำอย่างไรต่อ ไปหาอีกใช่ไหม (ใช่) พอได้มากแล้วเป็นอย่างไร ฉันรวย พวกแกมันจน แล้วก็คิดว่าตัวเองมีมากกว่า แล้วก็มองคนอื่น ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นความสุขที่แท้จริง ความหมายชีวิตที่แท้จริง คือการมีแล้วเก็บจนอิ่มเลยไม่สนใจใคร หรือทุกขณะที่มีก็แบ่งปัน ทุกขณะที่ได้ก็แบ่งปันจำไว้นะ ดวงดีไม่สู้ทำดี
ฉะนั้นความหมายที่แท้จริงของชีวิตคือ ความสุขที่ไม่ใช่แค่เรามี แต่มีแล้วยังรู้จักให้ ถึงแม้ว่าไม่มี แต่ก็ยังรู้จักถาม เป็นอย่างไรเหนื่อยไหม เมื่อยไหม สวัสดีลุง สวัสดีป้า เป็นอย่างไรบ้างฟังธรรมะ สบายไหม ไม่สบายหรือบอกได้ ช่วยนวด เมื่อยไหม ความหมายของชีวิตคนจริงๆ แล้ว มันไม่ใช่อยู่ที่ว่าเราทำอะไรสำเร็จ เราเก่งอะไร เราเป็นอะไร แต่คือ เราอยู่กับใคร เราก็ทำให้เขามีความสุข เราอยู่กับใครเราก็จริงใจ มีน้ำใจ รักใคร่ มีน้ำใจเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ จึงเรียกว่าชีวิตที่มีค่ามีความหมาย ถ้าอย่างนั้นชีวิตของเรา คุณค่าและความหมาย อยู่ที่ไหน เงินทอง เกียรติยศหรือ แม้ไม่มีเงินทองแต่เรามีน้ำใจ แม้ไม่มีเงินมากมายแต่เรามีความจริงใจ ความซื่อตรง หรือแม้เราจะมีน้อย แต่เราก็ยังรู้จักแบ่งบัน
ฉะนั้นความหมายที่แท้จริงของการเรียนรู้ปฏิบัติธรรม จึงไม่ใช่ความสุขแค่เห็นแก่ตัว มีความสุขที่สามารถส่งให้คนอื่นพ้นทุกข์ได้ มีความสุขได้ด้วย และทำให้ชีวิตมีค่ามีความหมายด้วย แต่คนบางคนในโลกนี้ความสุขคืออะไร เอามากกว่าให้ รอมากกว่าที่จะแบ่งปัน ใช่หรือไม่ ถ้าศิษย์พี่ถามศิษย์น้องว่า ศิษย์พี่เป็นคนที่อยู่ในโลก แต่อยากมีใครสักคนหนึ่ง เหงาไหม บางทีเหงานะ ใช่ไหม คุณค่าและความหมายที่แท้จริงคืออะไร มันทุกข์จังเลย ถ้าอย่างนั้นหาใครสักคนมาเติมเต็มความสุขแล้วปกปิดความทุกข์ของเราในใจดีไหม (ไม่ดี) ผู้ปฏิบัติงานธรรมดีไหม (ไม่ดี) จริงหรือ (จริง) แต่คนบางคนแปลกนะ ศิษย์น้องเคยได้ยินไหม อยู่คนเดียวก็เหงาแล้ว แต่อยู่กับอีกคนหนึ่งแล้วเขาไม่ใยดีสนใจเรา เหงายิ่งกว่า ถูกไหม (ถูก) การที่เราคิดว่ามีใครสักคนหนึ่ง จะทำให้เราหายเหงา คิดว่าเอาความสุขของคนอื่นมาปิดความทุกข์ของตัวเอง แล้วจะทำให้ตัวเองมีความสุข แต่เป็นความสุขที่จอมปลอม ดั่งที่บอกว่า อยู่คนเดียวว่าเหงาแล้ว แต่มีเขาข้างกายแต่ไม่เคยอบอุ่นใจสักวันเลย มันเหงายิ่งกว่าจริงไหม (จริง) แล้วเราเป็นอย่างนั้นไหม ฉะนั้นตั้งแต่แรกความสุขของเรา เราเข้าใจความหมาย ทุกขณะชีวิตเราปฏิบัติกับทุกคนด้วยความสุข ความเข้าใจ ความรักที่เต็มเปี่ยมแล้ว เราจะขาดแคลนความรัก ขาดแคลนความสุขไหม เพราะทุกวันเราทำได้เต็มที่แล้ว เหมือนการเอาแต่รอให้ใครมารัก กับการที่รู้จักมอบความรักให้กับทุกคน ถามว่าใครทุกข์กว่ากัน (รอให้คนมารัก)
มีใครสักคนจะมารักเราไหม รอไปทุกวันก็ไม่มีความสุขสักที แต่ในทางกลับกัน เราจะรักทุกคนให้เต็มที่ เราจะทำดีกับทุกคนให้เต็มที่ ไปอยู่ที่ไหน ก็จะมีแต่คน (รัก) แล้วเราจะทุกข์ไหม (ไม่ทุกข์) ฉะนั้นใครจะรักเราหรือไม่รักเราก็ไม่เป็นไร เราให้คนอื่นได้เรามีให้ทุกคน แล้วชีวิตของศิษย์น้องเป็นแบบไหน ความหมายและคุณค่าของชีวิตที่แท้จริงไม่ใช่การเอาแต่รอให้ดวงดี แต่ทำทุกวันให้เป็นวันที่ดี ด้วยการกระทำของตัวเอง ดีไหม (ดี)
ในเมื่อเรารู้คุณค่าตัวเองแล้ว เรามีความสุขอยู่ที่ไหนเราก็ให้ความสุขกับทุกคน ถ้าวันหนึ่งศิษย์น้องโดนคนด่า โดนคนว่า ศิษย์น้องจะเศร้าไหม (ไม่เศร้า) เพราะอะไร เพราะเรารู้คุณค่าตัวเอง คำด่าของคนอื่นไม่มีผลต่อใจ แต่ในทางตรงกันข้าม คนที่ไม่รู้จักคุณค่าและความหมายของชีวิตตัวเอง คำชมคนอื่นก็จะเปล่าประโยชน์ เพราะถึงเวลาแล้วเราดีตรงไหน มาชมว่าเราดีแต่จริงๆ เราดีไหม จริงไหม (จริง) คำว่าคุณค่าและความหมาย เมื่อใดที่มนุษย์เข้าใจตัวเองและปฏิบัติตัวเองได้ถูกมนุษย์จะไม่สูญเสีย แม้โดนว่าหรือโดนชมก็จะไม่เสียความเป็นคนของตัวเอง ดีกว่าคนที่ไม่รู้จักตัวเองและไม่รักษาความดีในตัวเอง ไม่ว่าจะโดนชมโดนว่าก็หวั่นไหว ใช่ไหม (ใช่)
เหมือนคนไม่สวย ศิษย์น้องเคยยอมรับไหมว่าตัวเองไม่สวย (เคย) ฉะนั้นใครชมว่าสวยมันก็ไม่มีประโยชน์ ใครว่าเราไม่สวยเราก็ไม่โกรธ เพราะรู้ตัวเองและก็ยอมรับตัวเอง ใช่หรือไม่ ฉันใดก็ฉันนั้น
ในชีวิตของเราถ้ารู้ว่าความสุขที่แท้จริง มันไม่ใช่อยู่ที่คนใดคนหนึ่ง ตัวเราก็จะสามารถทำให้มีความสุขได้ทุกที่ อยู่ที่ไหนแม้ไม่มีคนใดคนหนึ่งเราก็ยังมีสุขได้ แต่มนุษย์ในโลกมักจะชอบมีสุขอยู่แค่คนๆ เดียว พอคนๆ เดียวตายไป เราก็เลยเป็นอย่างไร (อยู่คนเดียว) อยู่คนเดียวว่าเหงาแล้ว มีเขาแต่ไม่อบอุ่น เหงากว่า ใช่หรือไม่ เอาไว้เตือนใจเลย ถ้าอย่างนั้นต้องทำอย่างไร ถ้าต้องทนอยู่กับคนที่ไม่รัก และถ้าต้องทนอยู่กับสิ่งไม่ถูกใจเรา เคยไหม ศิษย์น้องเคยได้ยินคำพูดคำหนึ่งไหม เอาเปรียบคนอื่นเป็นภัย แต่ถูกเขาเอาเปรียบเป็นวาสนา และถูกเขาเอาเปรียบแล้วไม่ทำร้ายเขาให้เจ็บใจเป็นวาสนาแล้วยังสร้างเมตตาธรรม เหมือนอยู่ในโลกมีคนรังแกเราบ้างทำร้ายเราบ้าง รังแกคนอื่นเป็นภัย แต่อภัยผู้อื่นเป็นวาสนาและสามารถช่วยให้ผู้อื่นพ้นทุกข์ได้เป็นกรุณา จริงไหม แล้วถึงเวลาเราอดทนให้เขาเอาเปรียบและรังแกไหวไหม ไม่ไหวหรอก ใช่ไหม แม้จะรู้ว่าที่พูดมันดีแต่ถึงเวลามันทำยาก ศิษย์น้องเคยได้ยินสำนวนๆ หนึ่งไหม ถ้าเวลามันมีเรื่องอะไรเกิดขึ้น มันด่าฉัน ถ้าเราไม่นิ่งชีวิตเราจะถูกเขาบงการ แต่ถ้าเกิดว่าเขาด่าเรา แต่เรานิ่งเราจะสามารถควบคุมตัวเอง บงการตัวเอง และสามารถจัดการทุกสิ่งทุกอย่างได้เหมาะสม และเป็นไปอย่างที่ตัวเองต้องการได้
น้ำดับไฟได้ฉันใด แต่ถ้าหากเรายืนผิดที่ผิดทาง ไฟก็เผาน้ำให้มอดไหม้ได้ฉันนั้น ใช่หรือไม่ ฉะนั้นคนที่รู้จักเข้าใจคุณค่า รู้จักชีวิตตัวเอง รู้จักความหมายในการดำเนินชีวิตตัวเอง เขาย่อมสามารถแปรร้ายเป็นดี แปรบาปเป็นบุญ แปรเคราะห์กรรมเป็นโชค ใช่หรือไม่ ฉะนั้นพระพุทธะจึงสอนไว้ว่า ถ้าวันใดวันหนึ่งเราต้องเจอเคราะห์ร้าย คนที่เอาเปรียบเราคือคนที่จะมีภัย แต่เราจะไม่เอาเปรียบใคร เพราะถ้าโดนเขาเอาเปรียบเราจะได้วาสนาและบุญ โดนเขารังแกเราจะได้วาสนา ฉะนั้นถ้าเราโดนเขาเอาเปรียบ โดนเขารังแก เราจะแปรร้ายเป็นดีหรือแปรร้ายเป็นยิ่งร้าย ศิษย์น้องจำไว้นะ ถ้ามีอะไรเกิดขึ้นในชีวิตมากระทบใจแล้วเรานิ่งไม่ได้ เมื่อนั้นเราจะตกเป็นทาสของทุกสิ่ง ทำเราโกรธ เราก็เป็นทาสอารมณ์โกรธและเดินตามไปโกรธ จริงไหม แต่ถ้าเมื่อใดเรานิ่งได้ เราจะไม่เป็นทาสอารมณ์ของใคร แต่เราจะสามารถควบคุมจัดการ และอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติสุข ถูกหรือไม่ ฉะนั้นไม่ว่ามีอะไรเกิดขึ้นจงนิ่งให้ได้ก่อน ทำอย่างไรให้นิ่งได้ วิธีแรกที่จะทำให้นิ่งคือ
- ใจต้องไม่แปรปรวน ใจต้องเหมือนเดิม ใจตรง เวลาถูกด่ามา ใจตรงไม่ปรวนแปร
- จิตใจต้องมั่นคง
- จะต้องไม่พยายามหลุดด่าออกมาเป็นวาจาชั่วร้าย
- พยายามอนุเคราะห์เขาด้วยวาจาสุภาพ เป็นประโยชน์ และพยายามเมตตาให้มากที่สุด
กิเลสสามารถขจัดได้ด้วยคุณธรรมและความถูกต้องอันดีงาม เราอยากจะให้โกรธหายไปได้อย่างไร ถ้าไม่เอาคุณธรรมเมตตาออกมาจากใจ เราอยากจะให้ความเกลียดหายไปได้อย่างไร ถ้าเราไม่รักษาใจของเราให้เมตตาเข้าไว้ เมตตาคือไม่เบียดเบียนใครให้ทุกข์ กรุณาคือนำพาเขาให้พ้นทุกข์ ทำยากไหม ทำได้ไหม (ได้) ถ้าอย่างนั้นนักเรียนในชั้นนี้จะเป็นคนอดทนเก่ง ไม่โกรธเก่ง ทำได้ไม่ได้ (ได้) กลับบ้านไปโดนสามีถาม กลับบ้านทำไมดึกดื่น โดนภรรยาถามไปเที่ยวอีหนูที่ไหนมา จะนิ่งได้ไหม (นิ่งได้) ได้แน่หรือ ยังไม่ทันนิ่งเดินหนีก่อนเลย
ฉะนั้นสิ่งสำคัญเราต้องรู้คุณค่า เข้าใจความหมายตัวเองก่อน ถ้าทำสิ่งที่ดี ทำสิ่งที่ถูกต้อง ไยต้องกลัวอุปสรรค ความยากลำบาก แต่ถ้าทำไม่ดี ทำสิ่งไม่ถูกต้อง ต้องระมัดระวังกาย ใจ ตัวเอง
เราอยากมีดวงดี หรือดวงไม่ดี (ดวงดี) อยากอยู่กันแบบมีกรรม หรือมีมิตร (มีมิตร) ทุกครั้งทำให้เป็นมิตรหรือทำให้เป็นกรรม ทำให้เป็นมิตรหรือให้เป็นศัตรู (เป็นมิตร)
ฟังแบบนี้ก็ไม่ยากนะ ใช่ไหม (ใช่) ถ้าจะเริ่มศึกษาหลักธรรม เริ่มศึกษาการปฏิบัติธรรม สิ่งสำคัญก็คืออย่าหนีความเป็นจริงของโลก ถ้าท่านยังไม่สามารถอยู่บนโลก และอยู่กับผู้อื่นได้อย่างเป็นสุข แล้วคิดว่าไปปฏิบัติธรรมจะพ้นทุกข์ ไม่มีทางต้องทำหน้าที่ของตัวเองให้ดีสมบูรณ์พร้อมก่อน ถูกไหม (ถูก) แล้วเราจะไปปฏิบัติธรรมก็สบาย แต่คนบนโลกมักหนีความจริงแล้วไปปฏิบัติธรรม ทำอย่างไรก็ไม่มีทางเอาชนะและเข้าถึงความพ้นทุกข์ได้ ถ้ายังปฏิบัติคุณธรรมแห่งความเป็นคนได้ไม่สมบูรณ์ เหมือนคำพูดที่มนุษย์พูดว่า มนุษย์ปรารถนาความสุข แต่ความสุขจะมาได้ก็ต้องสงบและถึงสุข จริงไหม (จริง) ถ้าเรายังสงบไม่ได้เราก็ (สุขไม่ได้) แล้วเราอยู่ร่วมกันอย่างสงบและสุขไหม การบำเพ็ญธรรมจึงเป็นการค้นหาความหมายแห่งชีวิต และเอาความหมายแห่งชีวิตมาปฏิบัติให้ถูกต้อง โดยมีทำนองคลองธรรมเป็นพื้นฐาน และทำนองคลองธรรมพื้นฐานก็คืออยู่ในศีลอยู่ในธรรม เมื่อเราอยู่ในศีลในธรรมถูกต้องแล้ว การจะนำพาให้ตัวเองพ้นทุกข์ก็ไม่ยาก แต่สิ่งที่น่ากลัวของมนุษย์ก็คือไม่เคยอยู่ในศีลในธรรมได้แท้จริงสักครั้ง สามวันดีสี่วัน (ไข้)
ฉะนั้นถ้าทำอะไรแล้วขาดสติ จุดยืนของการเป็นคนเราก็จะหวั่นไหวไปกับโลกภายนอกได้ง่าย ถ้าศิษย์พี่ถามศิษย์น้องว่า ศิษย์น้องเคยลำบาก เหนื่อย ขยัน มีความสุข กับสบายแต่ขี้เกียจ เอาเปรียบผู้อื่น และผิดศีลขาดธรรม แบบไหนดีกว่ากัน (อย่างแรก) ถึงแม้เราจะลำบากหน่อย ได้เงินช้าหน่อย แต่เราไม่ผิดศีลไม่ขาดธรรม ไม่ขาดความเป็นคน แล้วเรารู้จักพึ่งตัวเอง ก็จะหาความสุขได้ไม่ยาก แต่ดีกว่าเอาสบายเอาเปรียบ แล้วผิดศีลขาดธรรม ถึงที่สุดเราก็ยากจะพบความสุขที่แท้จริง ใช่ไหม (ใช่) ศิษย์พี่จะบอกให้ว่า เราจะทำอย่างไรให้เราเป็นคนที่สามารถอดทนและนิ่งได้อย่างแท้จริง บางทีก็ยากนะ ยากไหม (ยาก) ถ้าอดทนในเรื่องเล็กๆ น้อยๆ ได้ ภัยก็ไม่เกิด แต่ถ้าเล็กๆ น้อยๆ อดทนไม่ได้ ชีวิตนี้ก็ยากจะพบความสุขที่แท้จริง ใช่ไหม (ใช่)
ศิษย์น้อง อย่าดูถูกพลังจิตใจของตัวเอง ถ้ารักจะทำต้องทำให้ถึงที่สุด ถ้าคิดจะดีก็ต้องดีให้ถึงที่สุด ถ้าทำอะไรแล้วถึงที่สุดเราก็จะไม่เสียใจในสิ่งที่เรามา แต่ถ้าวันนี้เราทำดีบ้างไม่ดีบ้าง ชีวิตก็จะเป็นอย่างนี้ กระท่อนกระแท่นๆ อยากมีชีวิตที่ดี อยากมีชีวิตที่ราบรื่นเวลาทำอะไรก็ทำให้เต็มที่ เต็มเหนี่ยว ให้สุดแรง ไม่ใช่ว่า เดี๋ยวเอาเดี๋ยวไม่เอา ชีวิตเลยเป็นแบบนี้ ลมเพลมพัด ลมพัดลมเพ ฟ้าไม่ได้กำหนดชีวิตเราแต่ตัวเราเองเป็นผู้กำหนดชีวิตตัวเอง ความสุขอยู่ที่ (เรา) ความทุกข์ก็อยู่ที่ (เรา) ฉะนั้นอยากนั่งแบบมีความสุขหรืออยากนั่งแบบคนมีความทุกข์ อยากนั่งแบบคนมีความสุขแล้วไปให้ถึงบุญไปให้ถึงนิพพาน ไปให้ถึงสวรรค์ นั่งแบบไหนดี นั่งแบบเบื่อ ใช่ไหม (ไม่ใช่)
ศิษย์น้อง ศิษย์พี่จะบอกให้นะ เราอยากนั่งแล้วทำให้เรามีสุขแล้วได้บุญพ้นทุกข์ ไม่ยากเลย มันอยู่ที่เราวางความคิดแบบไหน ถ้านั่งแล้วดี ได้ฝึกใจตัวเอง ได้ลดความยึดมั่นถือมั่น ดีได้ปล่อยวางได้โล่งเบาบ้าง ดีได้ลืมตัวเองบ้าง อย่างนี้เขาเรียกว่ายิ่งนั่งฟังยิ่งมีสุข ยิ่งได้บุญ เพราะบุญคือขจัดกิเลส แล้วสามารถลดอัตตาตัวตนได้ เพราะบุญนำไปสู่กุศล และพอขจัดตัวตนแล้ว ดีได้ลืมตัวเองบ้าง ชีวิตมันวุ่นวาย กุศลนำพาไปสู่ความพ้นทุกข์ที่ไม่ยึดติดตัวตน จริงไหม แล้วเรานั่งเพื่อให้ได้แบบนั้นไหม นั่งแล้วทุกข์ สิ่งที่ได้จึงเป็นนรก ใช่ไหม เราว่าใช่นะศิษย์น้อง จริงไหม ถ้าอย่างนั้น ทำอย่างไรจึงจะฝึกความนิ่งความอดทนให้ได้ และสามารถบำเพ็ญเข้าถึงความถูกต้องและความดีงามได้ถึงที่สุด ศิษย์น้องเคยถูกคนถากถางไหม เคยถูกคนต่อว่าไหม เคยถูกคนดูถูกไหม แล้วเวลาโดนดูถูกถากถางเราเจ็บไหม โกรธไหม ด่าไหม นินทาไหม ศิษย์น้องลองแปรเปลี่ยนเคราะห์กรรมให้เป็นบุญวาสนา ลองแปรเปลี่ยนกรรมให้เป็นสิ้นกรรม ลองแปรเปลี่ยนทุกข์ให้เป็นพ้นทุกข์ โดยการเข้าใจความทุกข์ให้ถึงแก่นแท้ ถ้าเรารู้ตัวเราดี เรารู้ว่าเราทำอะไร และเรารู้ว่าเราเป็นคนแบบไหน คำดูถูก คำต่อว่า คำด่าทอ มันจะมีผลอะไรกับใจเราไหม และถ้าเราทำมาตลอดชีวิต เราทำดีที่สุดแล้ว เราทำเต็มที่ที่สุดแล้ว คนดูถูกถากถาง มันจะมีผลกับใจเราไหม แต่เราจะรู้สึกดี แปลว่ามันอิจฉาเรา
ทำไมมีแต่คนอิจฉา มีแต่คนต่อว่า แต่คิดอีกที อย่างน้อยก็มีคนสนใจเรา ถ้าไม่สนใจไม่บ่นไม่ด่าให้เมื่อยปากจริงไหม (จริง) ฉะนั้นพระพุทธะจึงเมตตาว่า ถ้าเวลาเราถูกคนต่อว่า เวลาเราถูกคนดูถูกถางถากให้นึกถึงดิน ขุดเท่าไหร่ก็ไม่มีวันหมด พอเป็นหลุมเป็นบ่อก็จะมีคนถมให้เต็ม ฉะนั้น ถ้าเวลาเราโดนคนว่า โดนคนถากถาง รักษาใจให้หนักแน่นเหมือนดิน ได้ไหม (ได้) แล้วเคยไหมที่ถูกคนเข้าใจผิด เคยไหมที่ถูกคนใส่ไคล้ ถูกยุแยงตะแคงรั่ว ถูกคนเลื่อยขาเก้าอี้ ถูกคนนินทา แล้วเราเคยยุแยงและนินทาเขาไหม (เคย) ดังนั้นก็อย่าไปว่าคนอื่นเพราะเราก็เคยทำอย่างนั้นมาแล้ว กงกรรมกงเกวียน ทำอะไรย่อมได้สิ่งนั้น ศิษย์พี่จะบอกนะ เราไม่อยากเจอสิ่งใด อย่าสร้างเหตุปัจจัยให้เราต้องไปรับผลของสิ่งนั้น ถ้าเราไม่สร้างแล้วสิ่งที่เหลือก็คือกรรมเก่าที่เราเคยทำมาแค่นั้นเอง ฉะนั้นถ้าเมื่อไหร่ที่โดนคนยุแยง ใส่ร้ายป้ายสี โดนคนกล่าวหาในสิ่งที่ไม่ดี ให้ศิษย์น้องทำใจให้เหมือนฟ้า เขาใจแคบมา เขาดูถูกมา เขาคับแคบมา ฉันจะ (กว้าง) ได้ไหม ไม่ใช่เขาคับแคบมาเราก็ (คับแคบไป) อย่างนี้จะจบไหม ชีวิตจะหมดทุกข์ไหม อยากอยู่อย่างสงบหรืออยากอยู่อย่างวุ่นวาย (สงบ) อยากอยู่อย่างมีทุกข์หรือสิ้นทุกข์ (สิ้นทุกข์) แล้วทุกวันนี้ทำแบบสิ้นทุกข์หรือหาทุกข์ (หาทุกข์)
ฉะนั้นเขาแคบมา ร้ายมา ฉันจะดีตอบ กว้างตอบ ฉันจะแปรบาปให้เป็นบุญ จะแปรร้ายให้เป็นดี จะแปรกรรมให้เป็นสิ้นกรรม ดีไหม (ดี) เพราะเกิดมากรรมก็เยอะแล้วจริงไหม (จริง) แล้วยังอยากมีกรรมอีกไหม กรรมไม่แบเลย ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นถ้าใครคับแคบมา เราจะใจกว้างยิ่งกว่ากว้าง ดีไหม (ดี) จำยากไหม (ไม่ยาก) แต่ทำจิตใจให้เหมือนดิน เหมือนฟ้า แล้วบางทีเรื่องบางเรื่องมันเจ็บปวดใจ ลืมไม่ลง ถ้าอย่างนั้นจงทำใจให้เหมือนน้ำไหลแล้วไม่ย้อนกลับ เพราะชีวิตอยากสงบ ไปแล้วก็ไปลับ แต่เราไปแล้วก็กลับ เขาด่าจบแล้ว แต่เราจบไหม (ไม่จบ) เขายืมเงินเราไป จบแล้วยัง (จบแล้ว) แต่เราไม่จบ เพราะอะไรให้เขายืมไปเยอะ ช่วยไม่ได้ก็ให้เขายืมเยอะทำไม
ชีวิตก็แบบนี้นะศิษย์น้อง บางอย่างถ้ามันไปแล้วมันไม่เคยกลับมา ของถ้ามันจะเป็นของเรามันก็เป็นของเรา ถ้าทำบุญกันมาแค่นี้ก็ต้องยอมรับแค่นี้ ฉะนั้นธรรมชาติสอนธรรมะเสมอ บางอย่างผ่านไปแล้วเอาเก็บกลับมาให้มันเน่าในใจทำไม น้ำถ้าไม่ไหลเวียนมีแต่เน่าใน แล้วเราปล่อยให้ผ่านแล้วผ่านไปหรือว่าเราเก็บกักไว้ ไหลผ่านหรือเน่าใน (ไหลผ่าน)
อย่าให้มองเลยคนนั้นเห็นแล้วเบื่อ อย่าให้พูดถึงเลยเจ็บใจ แล้วอยู่อย่างนี้มีความสุขไหม ฉะนั้นถ้าเรานิ่งได้ ยอมรับความจริงได้ มีจุดยืนในการเป็นคนได้ คนทุกคนไม่ใช่ปัญหา คนทุกคนไม่ใช่เรื่องเลวร้าย แต่คนทุกคนกลับมาทำให้เราเข้าใจตัวเองและเรียนรู้ที่จะดูแลจิตใจตัวเอง ไม่ทำให้เกิดทุกข์ใจ และสร้างปัญหากับคนรอบข้าง บำเพ็ญแบบนี้ยากไหม (ไม่ยาก) เป็นเหมือน ( ดิน ฟ้าและน้ำ) ฉะนั้นลองฝึกความอดทน ฝึกความใจนิ่งให้ได้อย่าง ดิน ฟ้า และน้ำ ศิษย์น้องก็จะเป็นถุงหนังที่ฟอกแล้ว สะอาด บริสุทธิ์ ใครตีอย่างไรก็ไม่ดำ ถ้าฟอกดี บำเพ็ญดี ใครตีอย่างไรก็ไม่ทุกข์
ถ้าเราทำได้ดีก็ไม่ต้องกังวลว่า อนาคตจะเป็นอย่างไร เพราะอนาคตขึ้นอยู่กับปัจจุบัน และเราก็ไม่ต้องเอาชีวิตไปแขวนอยู่กับดวงราหู เพราะเรารู้จักควบคุมชีวิตตัวเอง คนที่รู้จักควบคุมตัวเองรู้จักคุณค่าความหมายของชีวิตตัวเอง แม้หมอดูก็ดูชะตาชีวิตเขาไม่ได้ เพราะสามารถพลิกผันไปได้ด้วยสติปัญญาของเขา ที่จะดำเนินชีวิตไปเช่นไร แต่สงสัยคงหาได้ยาก เพราะชีวิตยังขึ้นๆ ลงๆ อยู่เลย จริงไหม (จริง)
ถ้าอย่างนั้นศิษย์พี่ขอคุยกับศิษย์น้องเบื้องต้นง่ายๆ แบบนี้ก่อน ไม่ยาก ฉะนั้นลองไปฝึกฝนปฏิบัติดู ได้หรือไม่ (ได้) ถ้าเรายังทำไม่ถูกต้อง และนิ่งไม่ได้ ก็เป็นเรื่องง่ายที่เราจะต้องหวั่นไหวเมื่อถูกกระทบ แต่ถ้าเมื่อไรเราทำถูกต้องและนิ่งได้ อะไรมากระทบ เราก็จะไม่หวั่นไหว เพราะเรารู้คุณค่าและความหมายของชีวิตตัวเอง แล้วเราก็สามารถมีสุขได้
ถ้ามีโอกาสลองมาศึกษาเพิ่มเติม ดีหรือไม่ (ดี) ให้เวลากับชีวิตตัวเองเพียงวันเดียวเองหรือน่าเสียดาย ชีวิตก็คือธรรมชนิดหนึ่ง ถ้าไม่เข้าใจเรียนรู้ธรรมจะเข้าใจชีวิตหรือ แล้วเรียนรู้ธรรม เรียนรู้ชีวิตเพียงวันเดียวจะเข้าใจไหม ไม่มีทาง เพราะทุกวันเรามัวแต่ปล่อยชีวิตไป แต่เราไม่เข้าใจชีวิต การมาฟังธรรมคือการย้อนมองตน เรียนรู้ การเข้าใจความเป็นคนที่แท้จริง คนเช่นไร ที่เรียกว่ามีธรรม และมีธรรมเช่นไร ที่จะนำพาให้เรามีสุขและพ้นทุกข์ ถ้าไม่ใช่การเรียนรู้และเข้าใจความหมายการเกิดเป็นคนที่แท้จริง
ฉะนั้นความสุขไม่ได้อยู่ที่คนอื่น คุณค่าความหมายของชีวิต ไม่ได้อยู่ที่คนอื่นกำหนด แต่อยู่ที่ตัวเราทำเช่นไร เห็นแก่ตัวเอาแต่ได้ หรือแบ่งปันมีน้ำใจ ห่วงแต่ตนไม่ห่วงใคร รู้จักห่วงผู้อื่นหรือห่วงตัวเอง ฉะนั้นคนที่จะเข้าใจชีวิตคนอื่นได้คือคนที่เข้าใจชีวิตตัวเอง เหมือนศิษย์น้องถ้ามีความสุข ก็สามารถแบ่งปันความสุขได้อย่างไม่เหนื่อยหน่าย ไม่มีมีวันหมด
แต่ถ้าเรารู้และเชื่อมั่นในความสุขในใจของตัวเอง แล้วไม่กลัวว่าจะหมดยิ่งให้ก็ยิ่งมี จริงไหม (จริง) เอาแค่ง่ายๆ ยิ้ม พอเรายิ้มคนอื่นเขาก็ยิ้มตอบ ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นความสุขและความดีก็เช่นกัน ขอเพียงเราให้ด้วยความจริงใจ ให้ด้วยความเต็มใจ มันจะไม่มีกลับมาเลยหรือ ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นคุณค่าและความหมายของชีวิต ไม่ได้อยู่ที่ศิษย์พี่ ไม่ได้อยู่ที่สิ่งศักดิ์สิทธิ์ แต่มันอยู่ที่ตัวศิษย์น้องทำตัวเองให้ศักดิ์สิทธิ์ น่าเคารพน่ารักน่าเชื่อถือ ใช่ไหม (ใช่) มีโอกาสคงได้มาผูกบุญกันอีก ถ้าไม่ทิ้งโอกาสตัวเองนะ
วันอาทิตย์ที่ ๗ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๖๒ สถานธรรมฉือเหริน จ.นครศรีธรรมราช
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
เคี่ยวเข็ญตนงำ
ทำนองเพลง : ลูกทุ่งเสียงทอง
ชื่อเพลง : ฝนทั่งให้เป็นเข็ม
เราคือ
จี้กงอาจารย์เจ้า รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่พุทธสถานฉือเหริน แฝงกายน้อมกราบ
องค์มารดาแล้ว ถามศิษย์รักอาจารย์ทุกคนยินดีต้อนรับกันบ้างไหม
คงเพราะใจวุ่นวุ่นมานาน ได้คืนบ้านแห่งใจบ้างไหม ไม่ว่าการกระทำและคำพูดใด ที่แล้วล้วนเจอปัญหา
ต่างก็ผ่านชีวิตมานาน เจ้ามีด้านแห่งธรรมบ้างไหม ใช้สติเท่าทันและความชั่งใจเปลี่ยนชีวิตไปด้วยศรัทธา
*ต่างคนต่างช่วยไปมา ต่างกันแต่ไม่เป็นไร
**ต่างบำเพ็ญด้วยหลักธรรม ต่างกันแค่คิดบางอย่าง แต่ช่วยกันดี ต่างกับเหมือนอยู่ที่ใจ ไม่มีเรื่องไหนเรื่องใหม่ ศิษย์พากเพียรมานักต่อนัก
(ซ้ำทั้งเพลง, **, ** )
ทำนองเพลง : หมื่นคำลา
ชื่อเพลง ต่างคิดแต่ไม่ต่างธรรม
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
ให้เลือกระหว่าง เรามาแล้วท่านต้องช้าไปอีกสี่หรือห้าชั่วโมง กับอีกอย่างคือให้เรากลับไปเลยท่านจะได้เร็วขึ้น เอาอย่างไหน ให้โอกาสท่านเลือกนะ เพราะอย่างไรก็มีพรุ่งนี้อีกวัน ชีวิตมีโอกาสเลือกได้ไม่กี่ครั้ง จริงๆ ในโลกนี้เรามีโอกาสเลือกที่จะทำได้ เลือกที่จะเป็นได้ แต่อย่าพูดว่าตัวเองไม่มีทางเลือก
วันนี้เรามาฟังธรรมะ เราเข้าถึงธรรมะที่ฟังบ้างไหม (เข้าถึง) เข้าหูซ้ายออกหูขวา อย่างนี้เรียกว่าเข้าใจไหม (เข้าใจ) เข้าใจอะไร น่าเสียดาย ถ้ามาฟังวันครึ่ง เกือบสองวันแล้ว ยังไม่เข้าใจว่าธรรมะคืออะไร จริงไหม
อย่างนั้นถ้าเราบอกว่าธรรมะคือความธรรมดาที่ทุกคนต้องเจอ ธรรมะคือความเป็นกลาง แต่ถ้าหากว่าเราเอียงซ้ายเอียงขวา ก็แปลว่าเราไม่ค่อยมีธรรมะ เราไม่สามารถยอมรับความเป็นธรรมดาได้ ก็แปลว่าเราไม่เข้าใจธรรมะ ฉะนั้นสิ่งใดที่ทำให้เราเห็นความเป็นจริงอันเป็นธรรมดา สิ่งนั้นทำให้เราเจอธรรมะ แต่เราเคยเห็นความเป็นธรรมดาไหม แก่ เจ็บ ตาย เป็นธรรมดา เห็นธรรมไหม เห็นทุกข์มากกว่าเห็นธรรม ใช่หรือไม่ (ใช่) วันนี้ถ้าศิษย์อยากศึกษาธรรม ศิษย์ต้องเข้าใจก่อนว่าความหมายของธรรมะคืออะไร ถ้าธรรมคือความธรรมดา ธรรมคือความจริงอันเป็นกลาง และธรรมคือความสามัญ ไม่ใช่อิทธิปาฏิหาริย์ซิกซ์เซนส์[1] ใช่หรือไม่ คนมักจะบอกว่าฉันมีเซนส์ ฉันรู้ แต่ว่าตราบใดสิ่งที่ศิษย์รู้ยังมีความหลง ยังมีกิเลสเคลือบแคลง ยังมีความยึดมั่นถือมั่น นั่นก็ไม่ไช่เรียกว่าธรรม นั่นก็ไม่สามารถเป็นธรรมที่นำพาให้พ้นทุกข์ได้ เหมือนศิษย์บอกว่า เราก็ดีแล้วจะบำเพ็ญธรรมทำไม แล้วจะรู้ธรรมมากมายทำไม ฉันไม่ได้อยากเป็นอรหันต์ ไม่ได้อยากพ้นทุกข์ จริงไหม
อยากพ้นทุกข์ไหม (อยาก) แล้วเป็นคนดีหรือยัง อย่าบอกว่าดีข้างหนึ่งไม่ดีข้างหนึ่งนะ แบบนั้นเรียกว่าดีไหม (ไม่ดี) สมมติอาจารย์ก็เป็นคนดีทำบุญตักบาตร แต่พอเจอใครก็บ่น อย่างนี้ดีไหม (ไม่ดี) ถ้าศิษย์ตั้งใจจะปฏิบัติบำเพ็ญ ศิษย์ต้องเข้าใจอยู่อย่างหนึ่งว่า การเรียนรู้ธรรมคือสอนให้เราเป็นกลาง ไม่เอียงซ้ายไม่เอียงขวา ยอมรับในความเป็นจริงอันธรรมดาสามัญโดยไม่เกิดทุกข์ เมื่อใดศิษย์เข้าใจธรรมอันธรรมดาสามัญและเป็นกลางได้ ศิษย์ก็ค้นพบธรรมและพ้นทุกข์ได้ จริงไหม (จริง) แต่เรายอมรับความเป็นจริงไหม เมื่อเราไม่ยอมรับความเป็นธรรมดาศิษย์ก็เลยต้องทุกข์ เมื่อเราไม่สามารถยืนอยู่ในความเป็นกลางได้ ศิษย์ก็เลยเอียง คนนั้นไม่ดี คนนี้เขาเลว ศิษย์รักษาความเป็นกลางไม่ได้ ศิษย์ก็เลยทุกข์ เพราะธรรมคือความเป็นกลาง เมื่อใดเรายอมรับความสามัญได้ รักษาใจเป็นกลางได้ ศิษย์ก็จะพ้นทุกข์ ใช่ไหม (ใช่) เห็นธรรมง่ายไหม (ง่าย) แล้วเราเห็นธรรมแบบนี้ไหม เรามักจะรักลำเอียง ถูกไหม เมื่อใจแบ่งแยกแล้วก็ชอบยึดติดในการแบ่งแยกจนไม่สามารถมองเห็นความเป็นธรรมได้
ถ้าวันนี้อาจารย์จะมาคุยกับศิษย์ในเรื่องความทุกข์และทางดับทุกข์ ศิษย์จะอนุญาตให้อาจารย์อยู่ด้วยไหม (อนุญาต) เต็มใจไหม (เต็มใจ) เพราะถ้าไม่เต็มใจไม่อนุญาตก็จะไม่ฝืนทำให้ใครทุกข์ ก็ศิษย์ไม่อยากทุกข์ อกเขาอกเราอาจารย์ก็ไม่อยากให้ศิษย์ทุกข์ แล้วก็ไม่อยากเห็นใครทำหน้าทุกข์เวลาอยู่กับอาจารย์ ใช่ไหม (ใช่) เพราะเกิดเป็นคนทุกข์ตั้งแต่หัวจรดเท้า เท้าจรดหัว หัวจรดเท้า เท้าจรดหัวของตัวเองยังไม่พอ ยังไปทุกข์กับหัวจรดเท้าของคนอื่นอีก จริงไหม ฉะนั้นเรามารู้วิธีแก้ทุกข์กันง่ายๆ ดีไหม
เขาแต่งตัวประหลาดก็เรื่องของเขา ถูกไหม แต่ปากเรา ใจเรา ทำไมแต่งแบบนี้ ทุเรศจริงๆ ไม่ดูตัวเองเลย ว่าเขาไหม แล้วทุกข์ไหม พูดและบ่นไหม แล้วลืมดูตัวเองว่าแต่งตัวอะไร ใช่หรือไม่ การแต่งตัวก็บ่งบอกความเป็นตัวเองเหมือนกันใช่ไหม (ใช่) ตอนนี้กำลังทุกข์เรื่องการแต่งตัวของอาจารย์ บอกแล้วมนุษย์ทุกข์หัวจรดเท้า เท้าจรดหัวใช่หรือไม่ (ใช่)
ศิษย์เอ๋ยไปอยู่ที่ไหนถ้าอยากให้คนเคารพให้เกียรติ เราก็ต้องรู้จัก (เคารพให้เกียรติผู้อื่น) เป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ในความเป็นคน และนอกจากเคารพให้เกียรติแล้วสิ่งหนึ่งที่ทำให้ความเป็นคนน่ารักยิ่งกว่าคนอื่นก็คือ การอ่อนน้อมถ่อมตน ว่าง่าย และอาจารย์ก็คิดว่านักเรียนชั้นนี้ อ่อนน้อมถ่อมตน ว่าง่ายใช่ไหม (ใช่)
อยากอยู่ที่ไหนให้คนมีสัมมาคารวะ อยากอยู่ที่ไหนให้คนอ่อนน้อมถ่อมตน ต้องเริ่มที่ตัวเรา อยากอยู่ที่ไหนมีคนให้เกียรติ ก็ต้องอยู่ที่เราให้เกียรติเขาไหม ก็อยู่ที่เราทำดีกับเขาไหม อย่าไปชี้หน้าว่าเขา แต่ตัวเราใจดำ อย่าไปชี้หน้าว่าคนอื่นไม่มีมารยาท แต่ตัวเองไม่เคยมีเมตตากับใคร
มนุษย์เราหนีไม่พ้นความทุกข์ ถ้าเราเป็นคนดี เราจะทุกข์ไหม คนดีทุกข์ไหม (ทุกข์) ก็ยังมีทุกข์ตามประสาคนดีอยู่ ทุกข์มีหลากหลายแบบ และมีทุกข์อีกแบบที่เราหนีไม่พ้น แม้จะเป็นคนดีอย่างไรก็หนีทุกข์นี้ไม่พ้น ที่เรียกว่าทุกข์แห่งความแก่ เจ็บ ตาย เราหนีพ้นไหม (ไม่พ้น) เป็นเรื่องยากที่เราจะเข้าใจและทำให้เราพ้นทุกข์ได้
เรามีทุกข์อีกอย่างหนึ่งที่เรามักเจอกันคือ ทุกข์แห่งความสุข ทุกข์กับสิ่งที่เรียกว่าดีร้าย สิ่งที่เรียกว่าเคราะห์ภัย สิ่งที่เราเรียกว่าได้เสีย สิ่งต่างๆ เหล่านี้ ทำให้เราทุกข์ไหม (ทุกข์) คนชมเรา คนด่าเราทุกข์ไหม (ทุกข์) คนชมเราก็ทุกข์ แค่เพราะว่าเขาชมศิษย์ว่าสวย ปกติออกจากบ้านไม่เคยดูกระจก พรุ่งนี้เวลาออกจากบ้านต้องดูกระจกก่อนว่าสวยหรือยัง วันนี้เขาชมศิษย์ว่าแต่งตัวดูดี พรุ่งนี้ออกจากบ้านเริ่มลำบากแล้วว่า จะใส่ชุดอะไรดี ใช่ไหม (ใช่)
มนุษย์มีทุกข์อีกประเภทหนึ่งที่เกิดจากการกระทำ ทุกข์ที่เกิดจากผลของการกระทำ เป็นทุกข์ที่เราสร้างเหตุมา แล้วเราต้องรับผลของปัจจัยที่เราสร้างเหตุนั้น ใช่ไหม (ใช่) เมื่อทุกข์แรกเราหนีไม่พ้น แล้วทุกข์นี้เราสามารถที่จะควบคุมและทำให้เบาบางได้ไหม ศิษย์ว่าทำได้ไหม (ได้) แล้วเราเคยมองเห็นไหม (มองเห็น) แล้วเคยคิดที่จะขจัดทุกข์ไหม (เคย) ด้วยการไปหาความสุขจนใจทุกข์ นั้นคือการแก้ที่ถูกไหม (ไม่ถูก) ด้วยการหนีทุกข์ไปเลย แล้วไปเจอทุกข์ใหม่ ด้วยการไปบวชชีสามวันเจ็ดวัน แล้วกลับมาจะได้ไม่ทุกข์ ใช่ไหม (ไม่ใช่) แล้วเราทุกข์เพราะอะไร อาจารย์จะมาพูดทุกข์อันนี้กัน แก่ เจ็บ ตาย ก็ต้องมีวิธีแก้ ใช่หรือไม่ (ใช่) โลกนี้มันมีไฟก็ต้องมีน้ำดับ ถูกไหม (ถูก) ถ้ามันมีทุกข์แล้วจะไม่มีวิธีดับทุกข์หรือ ถ้ามีทุกข์จะไม่มีวิธีพ้นทุกข์หรือ มีแต่เราเคยหาไหม (ไม่เคย) เอาไว้ก่อนขอสุขก่อน เวลาสุขจนถึงที่สุดมันกลับมาเป็น (ทุกข์) แล้วตอนนี้จะหันหน้ามาสู้กับมันไหม (สู้) เหมือนตอนนี้นั่งแล้วเมื่อย สู้ไม้สู้ (สู้) นั่งต่อไหม (ต่อ) ฉะนั้นสิ่งหนึ่งที่ศิษย์ต้องหันกลับมาดูก็คือ ความทุกข์ที่เราเป็นผู้สร้างเอง กำหนดเอง แล้วก็ตายเอง ความทุกข์ที่เราหามาเองแล้วก็หนีไม่พ้นเอง แล้วเราจะแก้อย่างไร เราก็ต้องดูก่อนว่าอะไรเป็นต้นเหตุให้เราทุกข์
อาจารย์ถามหน่อยแล้วเราทุกข์เพราะอะไร เรามาแก้กัน ทุกข์เพราะความคิด จริงไหม ถ้าอย่างนั้นเวลาเราทุกข์เพราะความคิดที่ไม่เป็นอย่างใจ คิดให้มันไปซ้ายแต่มันไปขวา คิดให้มันดีแต่มันไม่ดี คิดว่ามันจะสำเร็จมันกลับ (ไม่สำเร็จ) คิดอย่างได้อีกอย่างทุกทีเลย ใช่หรือไม่ แล้วทำอย่างไรที่เราจะแก้ความคิดได้ ถ้าอย่างนั้นศิษย์ไปไหว้พระเก้าวัดเจ็ดวัดศิษย์จะได้หายจากความทุกข์ที่เกิดจากความคิด ศิษย์ไปทำบุญจะได้ถวายส่วนบุญส่วนกุศลให้กับเจ้ากรรมนายเวร ใช่ไหม (ไม่ใช่) มันต้องแก้ที่ไหน (ตัวเรา) ความคิดที่เรายึดติดที่ทำให้เราทุกข์ ความคิดที่ขาดสติ เพราะเอาแต่คิดแต่ไม่มองความจริง ฉะนั้นความทุกข์จะกลายเป็นความพ้นทุกข์ได้ถ้าเรารู้จักพลิกความคิดเปลี่ยนความคิดชีวิตก็เปลี่ยน จริงไหม สมมติว่าตั้งความหวังไว้สูงแต่มันได้แค่นี้ หวังว่ามันจะดีมากแต่มันได้แค่นี้ ทำใจได้ไหม ฉะนั้นศิษย์เอ๋ยทำใจได้มันก็พ้นทุกข์ ทำใจไม่ได้มันก็ทุกข์ต่อไป เพราะไม่มีใครเปลี่ยนความคิดในใจศิษย์ได้นอกจากศิษย์ต้องรู้ได้ด้วยตัวเอง ทำไมไม่คิดว่า แค่นี้ก็พอแล้ว แค่นี้ก็ดีแล้ว ใช่ไหม เพราะไม่แน่ทำใหม่จากที่ตอนแรกมันได้แค่นี้ แต่ตั้งไว้แค่นี้ พอทำใหม่มันอาจได้ (นิดเดียว) และถ้ามันต่ำกว่านี้ศิษย์จะทุกข์ไหม ถ้าศิษย์ทำเต็มที่ทำดีที่สุดและทำทุกวันให้ถูกต้องงดงาม ผลมันไม่ได้อยู่ที่ตอนท้าย แต่ผลมันอยู่ที่ทุกๆ วันเราทำ เหมือนวันนี้ความสุขของศิษย์อย่าไปกำหนดที่บั้นปลาย แต่ความสุขของศิษย์ควรจะกำหนดอยู่ที่ทุกๆ วันได้ทำอะไร ใช่ไหม
ศิษย์บอกว่า พอถึงเวลาถึงที่สุดแล้ว มีก็ดีกว่าไม่มีใช่หรือไม่ (ใช่) อย่างน้อยพอไม่มีก็ดีกว่าที่จะไม่เคยได้รู้จักเลยจริงไหม (จริง) ฉะนั้นถ้าเราไม่เปลี่ยนความคิดเราให้ได้ คนที่ทุกข์และคนที่เจ็บคือตัวเรานะศิษย์จริงไหม (จริง) คนที่เราคาดหวัง คนที่เราหวังดีเขาสนใจไหม (ไม่สนใจ) ก็ไม่สนใจใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วเขาทุกข์กับเราไหม (ไม่) แล้วเราทุกข์ไหม (ทุกข์) แล้วทำอะไรได้ไหม (ไม่ได้) ฉะนั้นถ้าศิษย์ไม่อยากทุกข์ ศิษย์จำไว้อย่างหนึ่งว่า ในโลกของความเป็นจริงนี้ บังคับใครบังคับอะไรให้เป็นดังใจไม่ได้ และควบคุมให้มันเป็นดั่งใจได้ไหม (ไม่ได้) ก็ไม่ได้ แล้วอยากจะควบคุมไหม ยังอยากจะยึดติดไหม (ไม่) จริงหรือ (จริง)
ถ้าอาจารย์ถามว่าได้แอปเปิลลูกนี้แล้วมีความสุขเอาไหม (เอา) ศิษย์เอ๋ยถึงจะรู้ความจริง แต่ถึงที่สุดศิษย์ก็เอา อาจารย์ถามหน่อย อะไรในโลกที่ควบคุมได้ วันนี้ปากก็บอกว่ามันสุขที่สุด แต่สุขที่สุดที่ศิษย์เคยเจอ มันก็ให้ทุกข์ได้จริงไหม (จริง) ถ้าอาจารย์ให้มังคุดลูกนี้ แล้วทำอะไรมันจะคุด มันจะอับเฉา มันจะไม่งอกเงยเลยเอาไหม (ไม่เอา) ศิษย์เอ๋ย ทุกสิ่งถึงแม้จะเป็นจริงขนาดไหน แต่มันก็เปลี่ยนแปลงได้ ถึงเราจะควบคุมมันไม่ได้ และมันจะเป็นอะไรก็ตาม แต่ถ้าหากเป็นคนที่ฉลาด แม้ร้ายมันก็มีดี แม้ดีมันก็ไม่ใช่จะดีไปทั้งหมดถูกไหม (ถูก) ฉะนั้นสิ่งที่น่ากลัวมันไม่ได้อยู่ที่ความคิด แต่สิ่งที่น่ากลัวคือ เมื่อใจเราต้องเจอกับสิ่งที่ไม่คาดคิด และเราจะควบคุมมันได้หรือไม่ อาจารย์ถามว่า ถ้าสองอย่างนี้เอาไม่เอาสุขด้วยทุกข์ด้วยเอาไหม มนุษย์จึงหนีไม่พ้นทั้งที่รู้อยู่ว่า มีอะไรสุขแค่ไหน ก็หนีไม่พ้นทุกข์ ต้นเหตุที่น่ากลัวที่สุดคือ การที่มนุษย์ไม่สามารถควบคุมความอยากได้ ทั้งที่รู้อยู่เต็มอกว่าสิ่งนั้นอาจจะทำให้เกิดทุกข์ไม่ต่างกับสุข สุขไม่ต่างกับทุกข์
โดยส่วนใหญ่เราอยากทุกข์หรืออยากสุข (สุข) รู้ไหมว่าต้นเหตุของความทุกข์มาจากไหน ก็มาจากความสุข มาจากอะไรอีก (ความอยาก) มาจากความอยาก ความโลภ ความเกลียด ความหลง แล้วศิษย์รู้ไหมว่า โลภ โกรธ หลง เมื่อเกิดขึ้นในใจเราแล้ว เราจะหนีไม่พ้นบาป และหนีไม่พ้นทุกข์ เวรกรรม ฉะนั้นถ้าเมื่อไรศิษย์ไม่อยากมีทุกข์เพิ่ม ศิษย์ก็ต้องพยายามควบคุมความโลภ ความโกรธ ความหลง ถ้าควบคุมไม่ได้มันก็จะทำโทษเรา เหมือนที่เมื่อไรมนุษย์ไม่รู้จักใจตัวเอง มนุษย์ก็ง่ายที่จะตกเป็นทาสของกิเลสร่ำไป ถ้าเรารู้ว่า โลภ โกรธ หลง เป็นทางแห่งบาป แห่งอกุศล และความทุกข์ และการเวียนว่ายไม่จบสิ้น ถ้าเราอยากเป็นทุกข์น้อยๆ เราก็จะไม่เป็นทาสของโลภ โกรธ หลง แล้วเราเป็นทาสของโลภ โกรธ หลง มีไหม (มี) ถ้าศิษย์รู้ว่าศิษย์มี แสดงว่าศิษย์มีใจยอมรับ และเมื่อยอมรับให้มีครั้งหนึ่ง ก็จะมีครั้งที (สอง) ครั้งที่ (สาม) ครั้งที่ (สี่) แล้วหยุดไหม ไม่หยุด ฉะนั้นเรามารู้จัก โลภ โกรธ หลง ในตัวเราหน่อยดีไหม
ศิษย์จำไว้ ถ้าศิษย์อยากจะเอาชนะและควบคุมได้ ศิษย์ก็ต้องรู้จักมันให้ชัด ถ้ารู้จักมันชัด ควบคุมมันได้ มันก็ไม่มีอิทธิพลต่อเรา อย่างนั้นโลภ โกรธ หลง มีตัวตนไหม มีรูปร่างไหม แล้วนิสัยมันเป็นอย่างไรศิษย์อยากรู้ไหม มันชอบคนเข้าข้าง มันชอบคนใส่ใจ และมันชอบคนให้ค่าและเอาใจ แต่มันมีนิสัยอย่างหนึ่ง คือมันไม่ชอบคนไม่เห็นค่า ถ้าเมื่อไรไม่เห็นค่ามัน มันจะขี้อายและมันจะบอกว่า ไปก็ได้ และมันก็เกลียดคนรู้ทัน เวลาเราจะโกรธ เขาด่ามา โกรธไหม แต่ว่าโกรธมาอย่าไปเห็นโกรธเขา ให้เห็นโกรธในตัวเรา พอโกรธมา บอกเห็นแล้วไม่เอา แล้วโกรธจะอยู่ไหม (ไม่อยู่) แต่เวลาเห็นโกรธแล้วให้ค่ามันไหม เอาไหม (เอา) เป็นไหม (เป็น) แล้วก็เลยหนีไม่พ้นวิบากกรรม บาป และทุกข์ที่ศิษย์ก่อก็กลายเป็นเวรกรรมที่ต้องมาชดใช้เกี่ยวกรรมกัน ฉะนั้นทางศาสนาพุทธสอนไว้ว่า จงมีศีล สมาธิ ปัญญา แต่ศีล สมาธิ ปัญญา ไม่ได้ทำที่วัด แต่ทำตอนที่เขาโกรธเรา และเราจะโกรธตอบ อยากมีศีลไหม ศีลคือไม่เบียดเบียน ไม่ฆ่า ไม่กระทำผิด ฉะนั้นพอโกรธมา ฉันจะมีศีล ฉันจะมีสมาธิที่มั่นคงในศีล และฉันจะมีปัญญาเห็นแจ้ง เอาสิ่งนั้นมาขจัดให้ฉันพ้นทุกข์และล้างใจให้บริสุทธิ์ บุญคือเครื่องชำระล้างใจให้บริสุทธิ์ ทานคือการสละออกโดยไม่ยึดติด และถ้าหากทานนั้นเป็นธรรมะทานก็เป็นทานอันประเสริฐ ฉะนั้นถ้าเขาด่ามา เราเห็นความโกรธ เราไม่โกรธ และเรายังเอาความไม่โกรธนั้นมาทำให้เราไม่ผิดศีล มีสมาธิ มีปัญญาเห็นแจ้ง และชำระล้างใจให้บริสุทธิ์ คนที่ด่าเรา เรากำลังได้ทำบุญทำทาน จริงไหม
แล้วถ้าหากคนที่ด่าเรา สามารถทำให้เราละความยึดมั่นในตัวตนได้ ไม่โลภ ไม่โกรธ ไม่หลง นอกจากทำบุญทำทานแล้วยังได้กุศลด้วย ฉะนั้นการทำบุญที่แท้จริง จึงไม่ใช่การอยู่แค่ในวัด แต่เราสามารถทำได้ทุกที่ แล้วถ้าบุญนั้นไม่เจาะจงด้วยก็เป็นเหมือนสังฆทานที่ใหญ่ กับใครเราก็ทำบุญ ใครด่ามาเราก็ได้ทำบุญ ใครนินทามาเราก็ได้ทำบุญ ดีไหม (ดี) ทำได้ไหม (ได้) แล้วเราก็สามารถปลดทุกข์ปลดกิเลสได้ ไม่สร้างทุกข์ได้ ฉะนั้นเมื่อใดที่เขาด่ามา อย่าเห็นแต่เขาให้กลับมาเห็นเรา อย่าเห็นแต่กิเลสในตัวเขาแต่ให้กลับมาเห็นกิเลสในตัวเรา ถ้าหากเห็นอะไรสวยๆ งามๆ อยากไหม (อยาก) อาจารย์บอกว่ากินอันนี้จะถูกลอตเตอรี่ เอาไหม (เอา) ศิษย์เอ๋ยอาจารย์บอกแล้วนะความโลภมันเกิดแค่นิดหนึ่ง มันก็หนีไม่พ้นบาป กรรม ทุกข์ เลขสามตัวเอาไหม เอา ไปโลภก่อนแล้วทำบุญทีหลังมันแก้กันได้ไหม (ไม่ได้) แล้วทำไหม เอาไหม (ไม่เอา) ให้จริงนะ พออาจารย์จี้กงไปก็หากันอีก เป็นแบบนั้นไหม (ไม่เป็น) ศิษย์เอ๋ยอย่ามองเห็นเป็นความโลภเล็กๆ เหมือนทำบุญทำดี ถ้าอยากให้บริสุทธิ์ อยากให้พ้นทุกข์ บุญนั้นต้องไม่อิงแอบซึ่งความหลง ความโลภ เหมือนทำดีแล้วขอพร ขอให้สวย ขอให้รวย ขอให้สบาย แบบนี้การทำบุญถูกต้องไหม (ไม่ถูก) บุญคือเครื่องชำระล้างใจให้บริสุทธิ์ แต่ถ้าทำแล้วใจยังอิงแอบไปด้วยความโลภ โกรธ หลง ก็หนีไม่พ้นบาป ถึงบอกว่าทำดีแค่ไหน แต่ถ้ายังละโลภ โกรธ หลง ไปจากใจไม่ได้ ก็ยังไม่เรียกว่าผู้บริสุทธิ์แท้จริง
อย่างนั้นเรามาเข้าใจหน่อยนะว่าแล้วทำดีเพื่ออะไร เราทำดีเพื่อป้องกันการเกิดกิเลส บางทีมันอดไม่ได้อาจารย์ เห็นแล้วสวย เห็นแล้วหล่อ เห็นแล้วต้องขูดหน่อยสามตัว ทำไมมันไม่ออก มันต้องออกสิ ขอขูด บ้างดีกว่า ใช่ไหม มันก็อยากอาจารย์ ถ้าอย่างนั้น ทำอย่างไรที่จะอยู่ในโลก อยากแล้วศิษย์ ไม่โลภ ไม่โกรธ ไม่หลง และไม่ตกเป็นทาสของกิเลสอารมณ์ ให้ศิษย์เอาศีลมาเป็นตัวกรอง เอาคุณธรรมมาเป็นตัวปกป้อง ศีลทำให้เราไม่ผิด ไม่บาป ใช่หรือไม่ อาจารย์มีธรรมะ มีเมตตา แล้วศิษย์มีเมตตาไหม เมตตาในใจ ศิษย์จะอยากโลภไหม รู้ว่ามันเป็นของคนอื่น ศิษย์จะอยากเอามาเป็นของเราไหม ถ้ามีเมตตาในใจ ถ้ารู้จักซื่อตรงในใจเอาไหม แต่ถ้าหากไม่มีเมตตา ไม่มีความซื่อตรงเอาไหม อย่างนั้นโลภ โกรธ หลง คุ้มครองและป้องกันได้ด้วยศีลและธรรม ศีลทำให้เราไม่ผิดพลาด ไม่ทำให้เราหลงใหลไปในทางต่ำ ส่วนธรรมทำให้เวลาเราอยู่ร่วมกับใครก็ปฏิบัติกับเขาได้อย่างสงบสุข เหมือนเราเคารพให้เกียรติกัน เคารพให้เกียรติความซื่อตรงจริงใจกัน เหมือนเราจะทำร้ายเขา ศิษย์ก็บอกอาจารย์ นิดๆ หน่อยๆ ไม่เป็นไร บางทีเราโกรธเขา บางทีเกลียดเขา เดี๋ยวศิษย์ไปทำบุญชดเชย เดี๋ยวศิษย์ไปขอโทษ หายไหม (ไม่หาย) อาจารย์ถามลึกๆ ไม่โกรธ แต่อย่าเป็นอีก ใช่ไหม
ฉะนั้นศิษย์เอ๋ย อย่าบอกว่านิดเดียว โกรธนิดหน่อยเอง ไปเอามานิดหน่อยเอง เดี๋ยวไปทำบุญชดเชย เดี๋ยวศิษย์ไปแก้ใหม่ได้ หายกันไหม (ไม่หาย) แล้วบางคนเวลาเอาคืน เขาเอาคืนเบาๆ ไหม (ไม่เบา) เราตีเขาแปะเดียว เขาทุบเราเอาถึงตาย
ศิษย์อย่าดูเบาเรื่องความโลภ โกรธ หลงในใจ อย่าดูเบาเรื่องความผิดพลาดในชีวิต เพราะถ้าผิดพลาดไปแล้ว ต่อให้เอาน้ำทั้งโลกมาล้าง ก็ล้างไม่ได้ ต่อให้ศิษย์ทำดีตลอดชีวิต ก็แก้ความรู้สึกผิดในใจของศิษย์ไม่หมด จริงไหม ฉะนั้นเราควรที่จะอยู่อย่างคนที่มีสติ ไม่ตกเป็นทาสของโลภ โกรธ หลง แล้วศิษย์จะเบาบางทุกข์ไปได้ครึ่งหนึ่งของชีวิตได้เลย
(พระอาจารย์เมตตาประทานเพลงพระโอวาท ชื่อเพลง : ฝนทั่งให้เป็นเข็ม ทำนอง : ลูกทุ่งเสียงทอง และทำนองเพลง : หมื่นคำลา)
อาจารย์ให้เพลงสองเพลง เพลงหนึ่งทำนองเพลง ลูกทุ่งเสียงทอง อีกเพลงหนึ่งเป็นแบบวัยรุ่นช้าๆ เนิบๆ ให้เพลงแล้ว อาจารย์จะเอากลอนพระโอวาทมาแยกอีกครั้งหนึ่ง ซึ่งมีความหมายโดยนัย กลับไปให้ศิษย์เอาไว้คิดดีไหม (ดี) แต่อาจารย์ก็ยังมีธรรมะอีกหลายเรื่องที่อยากจะถกกับศิษย์ เมื่อสักครู่อาจารย์พูดเรื่องความทุกข์ และต้นเหตุที่ทำให้เกิดทุกข์ บางทีถ้าเรารู้ว่าเป็นทุกข์ ความแก่เจ็บตาย เราจะพ้นทุกข์ได้ไหม (ไม่ได้) แก่เจ็บตายเป็นทุกข์ของสังขารหรือเป็นทุกข์ของจิตญาณ (สังขาร) ในเมื่อเป็นทุกข์ของสังขาร ไม่ใช่ทุกข์ของจิตญาณเดิมแท้ แปลว่าญาณเดิมแท้ของเราไม่มีแก่ ไม่มีเจ็บ ไม่มีตายใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ทำไมเราจึงไม่สามารถพ้นแก่ พ้นเจ็บ พ้นตายได้ หรือเป็นเพราะว่าที่เราสามารถพ้นทุกข์ได้ เพราะเรายึดมั่นถือมั่นกับ (กายสังขาร)
เคยนั่งรถไปบนถนน แล้วเห็นถนนพยับแดด รู้จักพยับแดดไหม คือมองไกลเห็นเป็นน้ำ แต่พอเข้าไปใกล้ไม่มี อาจารย์ถามหน่อย ชีวิต สังขาร เหมือนพยับแดดไหม มองไกลๆ เห็นไหม (เห็น) มองใกล้ๆ เห็นไหม (เห็น) แต่ในความเห็น ให้มองไปถึงที่สุดมันเห็นไหม มีไหม อย่างนี้เรียกว่า กายสังขาร และอันนี้เรียกว่าตัวเรา ควบคุม บังคับไม่ได้ ไม่เป็นดั่งใจเรา และเป็นที่รวมแห่งความทุกข์ ตีตรงนี้ก็ (เจ็บ) หยิกตรงนี้ก็ (เจ็บ) ดึงตรงนี้ก็ (เจ็บ) เป็นลางแห่งความทุกข์ ถ้าเรายึดทุกที่ก็ทุกข์ ถ้าไม่ยึดสักที่ก็ไม่เจ็บ อาจารย์ถามว่า ถ้าเราสามารถรู้จนสามารถทำให้เราพ้นทุกข์ได้ เรียกว่าปัญญาตื่นรู้ในความเป็นจริงอันเป็นธรรมะ เหมือนที่พระพุทธะบอกว่า ให้เรามีจิตที่สงบและมองเห็นความเป็นจริงอันกระจ่างแจ้ง แล้วความเป็นจริงอันกระจ่างแจ้งนั้น เราสามารถมองเห็นได้ไหม (ได้) รู้ได้ไหม รู้ได้ เราก็จะพ้นทุกข์ได้ ถามจริงๆ ตัวเรานี้เรียกว่า สังขาร ถูกไหม (ถูก) มองเข้าไปในผิวหนังเป็นเลือดเนื้อ มองเข้าไปในเลือดเนื้อเป็นกระดูก มองเข้าไปในกระดูกเป็นตับไต ไส้พุง มองเข้าไปในตับไตไส้พุงเป็นธาตุ ใช่หรือไม่ มองผ่านธาตุเป็น (ความว่างเปล่า) ร่างกายมันเหมือนพยับแดดเราเห็นว่ามันมี แต่ว่าไปถึงที่สุดมันมีไหม (พระอาจารย์เมตตาชี้ส่วนของร่างกาย) อันไหนตัว ต้องเป็นทั้งหมดถึงจะเรียกว่าตัว แล้วทั้งหมดนี้เรียกว่าตัว แล้วเมื่อก่อนไม่ตัวหรือ เมื่อก่อนที่เล็กกว่านี้ตัวไหม แล้วต่อไปเหี่ยวกว่านี้ตัวไหม แล้วอันไหนตัว
ฉะนั้นสิ่งที่ศิษย์บอกว่าศิษย์รู้ สิ่งที่ศิษย์บอกว่าศิษย์เห็น สิ่งที่ศิษย์บอกว่าศิษย์เข้าใจ จริงๆ แล้วศิษย์ยังไม่รู้ ไม่เห็น ไม่เข้าใจมันจริงๆ เพราะถ้าศิษย์เห็นเข้าใจมันจริงๆ ที่กำลังด่าเรา ที่กำลังว่าเรามันเหมือนพยับแดด มองใกล้ๆ เข้าไปอีก เขายืนด่าเราไหม ผ่านไปอีกชั่วโมงเขายังด่าไหม ผ่านไปอีกสองชั่วโมงยังด่าไหม ถ้าทั้งวันยังด่าก็เกินไปแล้ว จริงไหม มันก็เหมือนกับพยับแดด เหมือนว่าเห็นเขาด่าเราก็จริง แต่พอเราเข้าไปใกล้จนถึงที่สุด ใกล้จนถึงที่สุด มีก็เหมือนไม่มี และอยู่ตลอดไหม แล้วเราที่โดนด่า มีไหม (ไม่มี) ยึดติดมันก็มีแต่ถ้าไม่ยึดติดมันก็ไม่มีกลายไปความว่างกับความว่างกำลังด่ากันอยู่ แล้วเราอยากเอาตัวเราไปรับทุกข์ไหม ทั้งที่เขาก็ว่าง เราก็ว่าง เขาก็ไม่มี เราก็ไม่มี ถ้าอย่างนั้นที่เราทุกข์เพราะเขาด่าเราโง่ไม่โง่ โง่ที่เราไม่เคยเห็นความจริง บางคนบอกว่า อาจารย์ก็มันอดไม่ได้ โลกนี้มีดีและไม่ดี ถ้าอย่างนั้นคนดูถูกเรา ดีไม่ดี คนด่าเรา ดีไม่ดี (ไม่ดี) แปลว่าศิษย์ยังไม่เห็นจริง เคยเห็นไหม คนบางเอาคำดูถูกมาทำให้ตัวเองสำเร็จ มีไหม (มี) ถ้าอย่างนั้นบอกว่าคำดูถูกไม่ดี หรือเป็นเพราะว่าเราไม่รู้ชัด
คนชมเรา ดีไม่ดี (ดี, ไม่ดี) เป็นเพราะว่าเราไม่รู้จักตัวเอง ดีไม่ดีไม่รู้ ฉันรู้แค่เพียงฉันดีหรือไม่ดีแค่นั้น ใช่ไหม ฉะนั้นถ้าศิษย์อยากอยู่บนโลกอย่างไม่ทุกข์ ศิษย์ต้องเห็นให้มากกว่าเห็น เห็นชนิดที่ไม่เหลือตัวตนให้ยึดถือ ความเห็นนั้นจะนำพาให้ศิษย์พ้นทุกข์ ใช่ไหม มนุษย์ทุกข์เพราะยึดมั่นถือมั่น จริงหรือไม่ (จริง) แก่ดีไหม (ไม่ดี) ถ้าไม่อยากแก่ ตายไปเลยตั้งแต่เด็ก เอาไหม แต่ตอนนี้ยังไม่ตาย ยังได้อยู่ แก่ดีไหม (ดี) แล้วแก่มันไม่ดีตรงไหน เห็นไหมเพราะศิษย์เห็นไม่ชัด ถ้าเห็นชัดมันจะทุกข์เพราะความแก่ไหม (ไม่ทุกข์) แต่มันจะหัวเราะได้ว่าหกสิบแล้วฉันยังไม่ไปฉันยังอยู่ จะทุกข์ไหม (ไม่ทุกข์) ฉะนั้นเวลาเจ็บไข้ดีไหม (ดี) แล้วเวลาเจ็บไข้ทีมันก็ทำให้เรารู้ว่าเรากินหวานมากเกิน เรากินรสจัดมากเกิน เราจะต้องเปลี่ยนแปลงตัวเองให้มันสมดุล ใช่ไหม (ใช่) เราหาเงินมากเกิน ร่างกายเลยอ่อนเพลียกินไม่ครบ แล้วก็ทำให้เรารู้ว่าใครรักเราจริงเวลาเราเจ็บป่วย ใช่ไหม (ใช่) เหมือนที่ศิษย์มักจะพูดว่าไม่มีหมามาเหลียวแลเลย อย่างนั้นอาจารย์ถามหน่อย ความตายดีไหม (ดี) ดีทันทีเลย ศิษย์เอ๋ยถ้าอยู่แล้วทำถูกต้องทำดี เงยหน้าไม่อายฟ้าก้มหน้าไม่อายดิน ปฏิบัติต่อผู้คนมีคุณธรรม ตายดีกว่าอยู่อีก แล้วตายก่อนตายมันดียิ่งกว่ามีชีวิตอยู่ แล้วไม่รู้จักตายให้เป็นอีก แล้วอะไรล่ะน่ากลัว ใจที่ไม่รู้จักยอมรับสักที จริงไหม (จริง) ฉะนั้นคนที่ทุกข์เพราะอะไร เพราะว่าเราขาดสติรู้ความเป็นจริงในโลกใบนี้ หรือเราทุกข์เพราะเราขาดการรู้จักตัวเอง จึงตกเป็นทาสของทุกสิ่ง ใช่ไหม (ใช่)
ถ้าใครตอบได้อาจารย์ให้แอบเปิลแห่งความทุกข์ดีไหม เอาไหม (ไม่เอา) ศิษย์ถ้าเห็นชัดในทุกข์มีสุข เอาต้องเอาให้สุดๆ มีพระนิพพาน มีความสิ้นทุกข์ในโลกแล้ว เอาทำไมเพียงสุข เอาแล้วต้องเอาให้สูง ต้องเอาให้พ้นทุกข์ ถึงเรียกว่าฉลาด เพราะธรรมสอนให้เราฉลาด
ศิษย์เอ๋ยการกระทำอันใดก็ตาม บางครั้งเราคิดว่าเราเอาตัวรอดก็พอ แต่ถ้าตัวเองรอดแล้วเผลอทุกข์หรือเผลอทำผิด เราก็ทำคนอื่นเดือดร้อนได้จริงไหม (จริง) ฉะนั้นไม่ต้องห่วงคนอื่น ห่วงตัวเอง ทำตัวเองให้ดี ทำตัวเองให้ถูก แล้วคนอื่นไม่เดือดร้อน กลัวแต่ตัวเองยังเอาไม่ดี กลัวแต่มัวดูเขาจะยืนไหม แต่ตัวเองก็ยังไม่ได้ยืนใช่หรือเปล่า ศิษย์เอ๋ย มีชีวิตอยู่สำคัญคือ รู้ตัวเอง มีสติรู้ตัวเอง พอเรารู้ตัวเอง เราจะไม่ทำใครเดือดร้อน แต่ถ้าไม่รู้ตัวเองเราจะทำคนอื่นเดือดร้อน
เราอยู่ในโลกนี้เป็นธรรมดา คนมีหลากหลายแบบ จะให้เป็นดั่งใจเป็นดั่งคิดไม่ได้ เหมือนเอาคนมาสัก สาม สี่ คน เหมือนกันไหม นิสัยเหมือนกันไหม เป็นได้ดั่งใจไหม เป็นได้ดั่งคิดไหม แต่เราเรียนรู้ธรรมแล้ว เข้าใจธรรมแล้ว ต้องจำไว้ว่าความเป็นจริงแห่งธรรมนั้น อะไรที่ทำให้เรารู้และทำให้เราพ้นทุกข์ คือรู้ยิ่งกว่ารู้ แล้วรู้อะไรที่ทำให้เราพ้นทุกข์คือ รู้ว่าในความเป็นจริงของโลก ที่มีหลากหลายแบบ บางครั้งเราเห็นแต่ก็เหมือนไม่เห็น ความจริงที่รู้แล้วไม่ทำให้ทุกข์ คือ เห็นเขาก็เหมือนไม่เห็น เมื่อเรารู้ในใจ ว่าจริงๆ แล้วเห็นแค่ไหน ก็เหมือนไม่เห็น เราจะโกรธไหมที่เขาจะอยู่หรือเขาจะไป จะโกรธไหมเมื่อเขาเปลี่ยนไป เพราะเรารู้อยู่แก่ใจ จนถึงที่สุดแล้วเห็นก็เหมือนไม่เห็น แล้วเคยไหม รู้จักแต่ก็เหมือนไม่รู้จัก เห็นก็แล้ว รู้จักก็แล้ว แต่ถึงที่สุดความจริงเหมือนไม่เห็น และสิ่งที่อาจารย์บอกอีกอย่างบางครั้งทะเบียนก็เป็นทะเบียนของเรา นี่ก็คนของเรา ชื่อก็ชื่อเรา แฟนก็แฟนเรา ของก็ของเรา แล้วเราครอบครองได้ไหม (ไม่ได้) แล้วอาจารย์ถามหน่อยในโลกนี้อะไรเป็นของเรา (ไม่มี) แฟนใช่ไหม (ไม่) ลูกและ ร่างกายฟังศิษย์ไหม (ไม่) บอกว่าอย่าแก่ก็แก่ บอกว่าอย่าเจ็บก็เจ็บ อย่าตายก็ไม่ฟัง คงไว้ได้ไหม แล้วยึดทำไมให้เป็นทุกข์ ความรู้จริงอีกอย่างที่รู้แล้วให้เราพ้นทุกข์ได้คือ เห็นเหมือนไม่เห็น รู้เหมือนไม่รู้ ครอบครองได้ แต่จริงๆ ไม่ได้ ถ้าเราเข้าใจสัจธรรมนี้เราจะไม่ทุกข์ เราจะพ้นทุกข์ แต่จงจำหลักธรรมนี้ไว้นะศิษย์
รู้อะไรที่ทำให้เราไม่ทุกข์ (รู้สุขจะได้ไม่ทุกข์) ศิษย์เอ๋ยรู้ทุกข์ดีกว่านะจะได้เข้าใจทั้งทุกข์และเห็นสุข ดีกว่ารู้สุขแต่ไม่เคยเข้าใจทุกข์ ฉะนั้นอย่ากลัวความทุกข์ (รู้เท่าทันอารมณ์, ไม่ยึด รู้ปล่อยวาง) ศิษย์เอ๋ยคำว่าปล่อยวางก็คือเห็นแล้วไม่คิด ถ้าข้างในไม่มีข้างนอกก็ไม่มีผล แต่ถ้าข้างในมีแม้ข้างนอกไม่มีมันก็มีเรื่อง ฉะนั้นรู้ข้างนอกไม่สู้รู้ข้างใน ปราบผีข้างนอกไม่สู้ปราบผีข้างใน ปราบตัวร้ายข้างนอกไม่สู้ปราบตัวร้ายข้างใน เพราะคนที่ร้ายคือเรา (รู้ว่าบนโลกใบนี้ไม่มีอะไรเป็นของเราแม้แต่สังขารของเราเอง) ขอให้คิดให้ได้แบบนี้เสมอนะ อย่าเผลอไปโลภมากแล้วผลสุดท้ายทำใจไม่ได้ (รู้เท่าทันตัวเอง) ตอบได้ดีรู้จักคนอื่นไม่เรียกว่าฉลาด แต่ถ้ารู้จักตัวเองเรียกว่าฉลาดนักแล
เห็นเหมือนไม่เห็น รู้เหมือนไม่รู้ แต่บางครั้งมันก็ชอบมาให้เราเห็นมาให้เรารู้ แล้วก็ทำให้เราเจ็บ ฉะนั้นเหมือนที่อาจารย์บอกข้างนอกมีอะไรก็แล้วแต่ข้างในไม่มี ข้างนอกเราก็จัดการได้ (รู้เท่าทันอารมณ์) ขอให้รู้เท่าทันอารมณ์ของตัวเอง คนอื่นจะเป็นอย่างไรไม่ต้องไปรู้ รู้เท่าทันใจตัวเอง ฉะนั้นใครว่าเราไม่สวยไม่งามก็ไม่เป็นไร (รู้จักเขารู้จักเรา) แต่อาจารย์จะบอกนะศิษย์เอ๋ย รู้จักเราให้ชัดก็จะรู้จักเขาชัด แต่คนภายนอกชอบรู้เขาชัด แล้วก็มองตัวเองไม่ชัด ฉะนั้นอย่าพูดว่ารู้เขาแล้วจะรู้เราไม่เคยมี มีแต่รู้เราชัดก็จะเห็นเขาชัด เพราะปัญหาทุกอย่างมันไม่ได้อยู่ที่เขา แต่อยู่ที่ตัวเรา (รู้ตัวเอง) เวลาเรารู้เราชอบ อดตัดสินไม่ได้จริงไหม ฉะนั้นสิ่งที่ทำให้เรารู้แล้วเห็นชัดเจนที่สุดก็คืออย่ารู้โดยใช้ความคิด อย่ารู้โดยใช้เหตุผล เพราะความคิดและเหตุผลเป็นรากเหง้าของกิเลสและความยึดมั่นถือมั่นในตัวตน แต่จงรู้ตามสัจจะความเป็นจริง เมื่อใดที่ไร้ความคิดและเหตุผลเมื่อนั้นทุกสิ่งทุกอย่างตามเป็นจริง แต่มันยากเพราะเห็นอะไรแล้วอดคิดไม่ได้ เหมือนอาจารย์บอกหนึ่งบวกหนึ่งเป็น (สอง) เห็นไหมทันทีเลย เพราะสมองเรามันชอบติดกับความคิดกับเหตุผล อาจารย์จะบอกอีกอย่างหนึ่งเราอดไม่ได้เราเห็นอะไรแล้วชอบตัดสิน จริงไหม (จริง)
เห็นอะไร (ขาวกับดำ) นี่แหล่ะเราอดไม่ได้พอเราเห็นเราชอบตัดสิน เราชอบวิพากษ์วิจารณ์เราจึงมองไม่เห็นความจริง เราเห็นความต่างอย่างชัดเจน ใช่หรือไม่ ถ้ามนุษย์ยึดติดกับความคิด ยึดติดกับคำว่าเหตุผลจะทำให้มนุษย์ไปไม่ถึงที่สุดของความจริงเพราะเหตุผลกับความคิดมันมาจากความรู้ความจำที่เป็นอัตตาตัวตน เหมือนศิษย์บอกว่าอาจารย์คนนี้ไม่มีเหตุผลเลย ถ้าอย่างนั้นอาจารย์ถามหน่อยเหตุผลของศิษย์ เป็นเหตุผลที่ยุติธรรมหรือเข้าข้างตัวเอง ความคิดของศิษย์เป็นความคิดที่บริสุทธิ์หรือเอียงเข้าข้างตัวเอง ถ้าอย่างนั้นสิ่งที่ออกจากความคิดความรู้และเหตุผลของศิษย์ เป็นความจริงแท้หรือความหลงผิด ฉะนั้นเวลาศิษย์เห็นอะไร อย่าเพิ่งรีบตัดสิน ไม่อย่างนั้นศิษย์จะอดเห็นความจริง อย่าเพิ่งผูกขาดไม่เช่นนั้นศิษย์จะไม่เห็นความจริงแท้ เหมือนเวลาเราไม่ชอบคนดำ อาจารย์จะบอกว่าไม่ว่าแบบไหน ล้วนมีทั้งทุกข์และสุข ดีและร้ายในความเป็นจริง ถ้าศิษย์อยากอยู่บนโลกโดยไม่ทุกข์จงอย่าติดแค่สิ่งที่ตัวเองคิด จงอย่าติดในเหตุผลที่ตัวเองมี แต่จงมองให้ลึก มองให้เข้าใจ และสัจจะความเป็นจริงมันจะไม่ไปไหน เราจะตื่นรู้ในธรรมด้วยตัวเราเอง อย่างที่เรียกว่า ศีล สมาธิ ปัญญา เกิดขึ้นเมื่อถูกกระทบ จบเลยไม่ต้องเริ่ม
พอถึงที่สุดอันนี้ก็ไม่เอา เพราะเราเอาอะไรไม่ได้เลย เพราะเราเกิดมาเพียงเพื่อยืมใช้ และใช้ให้ถูกที่สุด โดยไม่ยึดอะไร เรียกว่าสิ้นทุกข์สิ้นกิเลส เราจะได้สิ้นการเวียนว่าย แต่ถ้าศิษย์อยากเจออีก ก็เคียดแค้นชิงชังเอากันให้ถึงที่สุด เอาไหม (ไม่เอา)
ศิษย์จำคำอาจารย์ไว้ พึ่งตัวเองให้มากที่สุดและสู้ไม่ถอย ศิษย์จะไม่มีวันลำบาก พึ่งตัวเองให้มากที่สุด ลำบากอย่างไรก็สู้ไม่ถอย สิ้นก็จะไม่พบความลำบาก ถ้าศิษย์เชื่ออาจารย์ ถ้าศิษย์เอาแต่พึ่งคนอื่น เอาแต่ขี้เกียจ ไม่ยอมสู้ ศิษย์ลำบากแน่ๆ แต่ถ้าตั้งใจบำเพ็ญ พึ่งตัวเอง สู้ไม่ถอย ลำบากอย่างไรก็จะฟันฝ่า ลำบากอย่างไรก็จะไหว เจ็บอย่างไรก็จะสู้ ก็ไม่มีวันลำบาก วันที่ลำบากคือวันที่จบแล้วได้กลับคืน ดีไหม (ดี) ฉะนั้นอย่ายอมแพ้ สู้ให้ถึงที่สุด
(พระอาจารย์เมตตาผู้ร่วมฟัง)
อาจารย์ขอปรบมือดังๆ ให้ศิษย์หน่อย ทำไมอาจารย์อยากปรบมือดังๆ ให้ศิษย์รู้ไหม เพราะศิษย์ยอมมาลำบาก ยอมฝืนความลำบากเพื่อฟังธรรมะ ให้ไปอยู่บ้านสบายๆ ก็ได้ไม่เอา แต่ยอมมานั่งลำบากเพื่อฟังธรรมะ นี้ถึงเรียกว่ามาสร้างบุญ บุญที่ทำให้เราชำระล้างใจให้เราบริสุทธิ์ บุญที่ทำให้เราไม่ยึดมั่นถือมั่น แต่รู้จักละความยึดมั่นถือมั่น และรู้จักให้เรามีปัญญาในการกระจ่างแจ้งในหลักธรรม ร้อนไหม (ไม่ร้อน) ไหวไหม (ไหว) สู้ไหม (สู้)
เมื่อสักครู่ฟังธรรมะที่อาจารย์พูด รู้เรื่องและเข้าใจบ้างไหม (เข้าใจ) แต่เสียอยู่อย่างหนึ่งรู้แล้วแต่ละไม่ได้ ใช่ไหม (ใช่) รู้แล้วยังวางไม่ลงมันน่าเสียดาย เพราะฉะนั้นชีวิตเราไม่รู้ว่าจะมีอีกชีวิตหนึ่งหรือเปล่า ถ้าชีวิตนี้เป็นชีวิตเดียวทำไมไม่ทำให้ถึงที่สุด ดีก็ให้ดีสุดๆ เหมือนตอนนี้เราพึ่งใครได้ไหม (ไม่ได้) ลูกหลานพึ่งได้ไหม (ไม่ได้) คนที่ช่วยศิษย์ได้คือตัวเอง ถูกไหม (ถูก) ถ้าตัวเองแม้จะแก่ขนาดไหนก็สู้ไม่ถอย เจ็บอย่างไรก็สู้ไม่ถอย ฉะนั้นศิษย์เอ๋ยอย่าเป็นคนอายุมากที่ไม่น่ารัก แต่จงเป็นคนอายุมากที่ขยัน สู้ไม่ถอย ยิ้มเก่ง ไม่มีวันลำบาก เชื่ออาจารย์ เจออะไรลูกไม่รัก ไม่เข้าใจก็ยิ้ม อย่างไรแม่ก็รัก พึ่งคนอื่นมันพึ่งไม่ได้พึ่งเราเอง รอลูกให้มันมาดูแลแล้วเราก็นอนรอลูก ฉะนั้นไม่ต้องรอ ธรรมสอนไว้อย่างหนึ่งตนเป็นที่พึ่งแห่งตน เราต้องรู้จักพึ่งตัวเอง มีความสุขได้ด้วยตัวเอง อย่างน้อยสิ่งที่ทำให้ฉันสุขมากที่สุดก็คือ อายุปูนนี้แล้วฉันยังอยู่ และอายุปูนนี้แล้วฉันยังไหว ใช่ไหม (ใช่) แล้วอายุปูนนี้อะไรฉันก็ยังดี มันยังไม่สุขหรือ (สุข) ฉะนั้นชีวิตถึงจะเหลืออีกแค่ครึ่งหนึ่งก็จงสู้ต่อไป ไม่พึ่งใครพึ่งตัวเอง ถึงที่สุดเวลาอาจารย์ไปก็สบาย เพราะอาจารย์ไม่ยึดอะไรแล้ว และอาจารย์ทำเต็มที่ทุกสิ่งทุกอย่างแล้ว เหมือนที่อาจารย์พูดเสมอ เงยหน้าไม่ผิดต่อฟ้า ก้มหน้าไม่ผิดต่อดิน ต่อผู้คนมีคุณธรรมจริยธรรมครบ ฉะนั้นวันนี้หรือพรุ่งนี้จะตายก็ไม่เสียดายชีวิต
ถึงเวลาอาจารย์ก็ต้องไปแล้ว เราเกิดมาถึงที่สุดก็ต้องกลับ ศิษย์เอ๋ย ชีวิตยังรู้จักกลับบ้าน แล้วจิตญาณเดิมแท้ ไม่รู้จักกลับบ้านบ้างหรือ แล้วบ้านของจิตญาณเดิมแท้อยู่ที่ไหน เรามาจากธรรม เราก็ต้องกลับสู่ธรรม ฉะนั้นรู้จักกลับบ้านของสังขาร จะต้องรู้จักกลับบ้านของจิตญาณ คือสภาวะธรรมอันไร้ตัวตน จะได้ไม่ต้องทุกข์อีก เวียนว่ายตายเกิดอีก จะได้หมดห่วงต่อไป สู้นะ ทำให้ได้นะ ทำได้แล้วจะได้กลับสู่ธรรมอันเดียวกัน ธรรมที่ว่างเปล่า ดีไหม (ดี) แข็งแรง เข้มแข็ง อย่ากลัวลำบาก มีความคิดที่ดี หมั่นศึกษาให้มากๆ เพิ่มพูนปัญญานำพาชีวิตผู้อื่นให้ได้ ด้วยหัวใจที่หนักแน่น ไม่มีใครเราก็ต้องเข้มแข็งได้ ไม่มีใครเราก็รักตัวเองได้ รักษาตัวเอง ทำให้ได้นะศิษย์
(พระอาจารย์เมตตาประทานพระโอวาทซ้อนพระโอวาท “พาใจกลับบ้าน”)
อันนี้เป็นแค่รูป แต่ความหมายโดยนัยน์ คือ ทุกข์มีใจอันเดิมแท้เดียวกัน และใจอันนั้นเรียกว่า สัจภาวะ ความเป็นจริงอันหนีไม่พ้นใช่ไหม (ใช่) คำว่า “ใจ” อย่ามองเป็นตัว เป็นรูปลักษณ์ ใจอันนี้คือสภาวะธรรมอันหนึ่ง ที่จริงๆ แล้ว มันมีอยู่ในตัวของมนุษย์ที่เรียกว่า สัจธรรม สัจธรรมคือสิ่งที่มันไม่เที่ยง เป็นทุกข์แล้วก็ว่างเปล่า อยู่ในทุกชีวิตและอยู่มีในทุกสรรพสิ่ง ไม่ว่าเป็นรูปหรือนามใช่ไหม (ใช่) สังขารต้องกลับคืนสู่ธาตุทั้งห้าถูกไหม (ถูก) แล้วจิตญาณเดิมแท้ต้องกลับคืนสู่ที่ที่มา ฉะนั้นใจกลับคืนสู่บ้าน บ้านไหน บ้านที่ไม่ได้เรียกว่า สวรรค์ เพราะสวรรค์เสวยสุขเสร็จ ยังต้องกลับมาเวียนว่าย แต่บ้านเดิมแท้ที่ไม่ต้องกลับมาเวียนว่ายตายเกิดอีกเรียกว่า (นิพพาน)
ธรรมคือความเดิมแท้ความเป็นมา จากธรรมคืนสู่ธรรมดาคือที่สุด
ที่ที่ไร้ตัวตนเหตุแห่งความทุกข์ ที่ที่เกิดและสิ้นสุดทุกสิ่งไป
ไม่มีไปไม่มีมาแค่กลับคืน แค่รู้ตื่นจากความหลงอันยิ่งใหญ่
ล้วนไม่เที่ยงผันแปรเปลี่ยนตามปัจจัย ความมีจึงว่างเปล่าไร้ตนแท้จริง
“ธรรมคือความเดิมแท้ความเป็นมา” จิตญาณเดิมแท้ของเราคือธรรม “จากธรรมคืนสู่ธรรมดาคือที่สุด” กลับคืนสู่ธรรม เพราะทุกชีวิตล้วนต้องกลับ เดินตามรอยธรรมชาติ เกิดเพื่อดับถูกไหม เป็นแนวทางของธรรมะที่เราหนีไม่พ้นใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นจิตญาณเดิมแท้ของเราจึงไม่เรียกว่าตัวเรียกว่าตน แต่จิตญาณเดิมแท้ของเราจริงๆ คือ ธรรม และเรากำลังจากธรรมใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วธรรมเป็นอย่างไร ธรรมก็คือความธรรมดา ที่ธรรมดาแต่กลับสูงที่สุด และมีอยู่ในทุกชีวิต และในธรรมที่สูงที่สุดและธรรมดานั้น มันไร้ตัวตน มันไร้เหตุแห่งความทุกข์ และมันเป็นที่ที่สามารถเกิดตัวตนได้ และมันก็สามารถสิ้นสุดตัวตนได้ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นจึงบอกว่า มันไม่มีไปหรือมีมา เพราะมันคือการกลับคืน แต่มนุษย์มักจะพูดว่า ตายไปเกิดมา นั่นคือการเวียนว่ายและการยึดติด แต่ผู้เข้าถึงสภาวะที่แท้จริงคือ ไม่มีไปไม่มีมา แต่ได้กลับคืน คืนที่ที่ศิษย์จากมานะ มันยากนะ แต่อาจารย์อยากให้ศิษย์เข้าถึง ถ้าเข้าถึงศิษย์จะพ้นทุกข์ที่แท้จริง แค่รู้ตื่นจากความหลงอันยิ่งใหญ่ ล้วนไม่เที่ยง ผันแปรเปลี่ยนตามปัจจัย ความมีจึงว่างเปล่าไร้ตนแท้จริง ฉะนั้นสิ่งที่ศิษย์เห็นว่ามันมี มันไม่มี สิ่งที่ศิษย์เห็นว่ามันคือตัวตนของศิษย์ จริงๆ มันไม่ใช่ตัวตน แต่ความหลงต่างหากที่ไปยึดเอาตัวตน จึงมองไม่เห็นความจริงใช่หรือไม่ (ใช่)
ฉะนั้นศิษย์เอ๋ย ตัวยังรู้จักกลับบ้าน อย่าลืมพาใจกลับบ้าน หลงมานานแล้ว กลับบ้านกันเถอะ บ้านที่ทำให้ศิษย์ไม่ต้องทุกข์อีกต่อไป บ้านที่ทำให้ศิษย์ไม่ต้องเวียนว่ายในโลกใบนี้ บ้านที่ทำให้ศิษย์สงบเย็นจริงๆ กลับมา ไม่ต้องกลับมาเจออาจารย์ กลับไปบ้านเดิมแท้เลย กลับให้ถึงที่สุด
ถ้าอย่างนั้นอาจารย์ก็คงต้องกลับบ้านก่อนนะ คิดให้ดีนะ ตรองให้ดี พิจารณาให้ดีว่าสิ่งที่อาจารย์พูดวันนี้หลอกศิษย์ไหม หรือว่าเพื่อช่วยศิษย์เอง ขอเพียงศิษย์ศรัทธาในความถูกต้อง มุ่งมั่นในความดีและเชื่อในธรรมของตัวเอง อย่าได้ทุกข์อีกเลยนะ เพราะอาจารย์เห็นศิษย์ทุกข์มานักต่อนักแล้ว แต่ช่วยศิษย์ไม่ได้มันก็น่าเสียชื่อที่เป็นอาจารย์ จริงไหม อยากช่วยศิษย์พ้นทุกข์แต่ศิษย์ก็ไม่ยอมหลุดออกมาจากภวังค์แห่งความทุกข์ อยากให้ศิษย์ไม่ต้องเวียนว่ายแต่ศิษย์ก็เพียรตกไปเวียนว่ายตายเกิด อยากให้ศิษย์พ้นเจ้ากรรมนายเวรแต่ศิษย์ก็หาเรื่องสร้างกรรมเวรไม่จบสิ้น มันเลยจุกพูดไม่ออก เพราะพูดไปถึงที่สุดศิษย์ก็พ่ายแพ้ความเคยชิน พ่ายแพ้นิสัย พ่ายแพ้กิเลสจริงไหม ลองไตร่ตรองให้ดี อาจารย์ห่วงจริงๆ นะ ห่วงจากใจ ดูแลตัวเองให้ถูกต้องมีศีล มีธรรม อย่าหลงผิด อย่าติดอบายมุข อย่าตกเป็นทาสของกิเลสตัณหา ทำอะไรคิดให้ดีเพราะถึงที่สุดแล้วคนที่ทุกข์ไม่ใช่ศิษย์คนเดียว แต่คนที่รักศิษย์ก็ทุกข์ด้วยจริงไหม นอกจากศิษย์ไม่มีค่าจริงๆ ถึงไม่มีใครเขาสนใจ แต่อาจารย์เชื่อว่าฟ้าให้กำเนิดศิษย์ แปลว่าฟ้าเห็นศิษย์มีค่า เห็นศิษย์ดี จึงอยากให้ศิษย์เกิดมาและเข้าใจในความจริง ฟ้าไม่ให้คนเกิดมาไร้ค่า แต่ศิษย์จะรู้จักประโยชน์และคุณค่าตัวเองไหม เลือกทำสิ่งที่ถูกต้องหรือเปล่า
อาจารย์คงต้องไปแล้วนะ ดูแลตัวเองให้ดีๆ นะ ตั้งใจบำเพ็ญไปให้ถึงที่สุดนะ อย่าเป็นแค่คนดีแต่เป็นคนที่เข้าใจหลักธรรมและนำพาตัวเองพ้นทุกข์นะ ตั้งใจทำสิ่งที่ถูกต้องนะ บุญรักษานะ เลือกทำแต่สิ่งที่ถูกต้องดีงาม ด้วยหัวใจที่บริสุทธิ์ รู้จักมีศีลมีธรรม ศีลธรรมจะทำให้ศิษย์เดินทางไปในทางที่ถูกต้อง พ้นจากอันตรายนะศิษย์ ตั้งใจบำเพ็ญนะ ระมัดระวังอารมณ์ตัวเองให้ดี ไหวไหม เหนื่อยไหม ใช้ความเมตตาเป็นหลักนะ คนที่จับมืออาจารย์แปลว่าจะไม่มีวันทิ้งกัน ตราบลมหายใจสุดท้ายก็ไม่มีวันทิ้งกัน ถ้าให้อาจารย์จับหัว ก็แปลว่ายังด้อยปัญญา ต้องเพิ่มปัญญาเยอะๆ ตั้งใจทำดีเลิกให้ได้ในสิ่งที่ทำไม่ถูกต้อง รักษาความดีไว้ด้วยหัวใจที่มั่นคง ตั้งใจบำเพ็ญนะ ศิษย์รู้จักบำเพ็ญตัวเองให้ดี อย่าหลงผิด ตั้งใจทำสิ่งที่ถูกต้อง
ตั้งใจนะ ทำได้ดีแล้ว สู้ต่อพยายามต่อนะ เลือกทำสิ่งที่ถูกต้องได้ไหม อาจารย์ขอ เลือกทำในสิ่งที่ถูกต้อง เหล้าบุหรี่ดีหรือ ทำให้ได้นะ ศิษย์เป็นคนดีอยู่แล้ว อาจารย์เชื่ออย่างนั้น ขอให้บุญและความดีนำพาศิษย์ให้พบทางที่ถูก นำพาไปสู่ความสว่าง อย่ากลัวความเจ็บไข้ ความยากลำบาก ถ้ามีหัวใจที่มั่นคง ความเจ็บไข้และความลำบากจะมีทางออกเอง ดูแลตัวเอง ความพยายามความตั้งใจดี อาจารย์เห็น รักษาไว้ดูแลให้ดีนะศิษย์ ไปแล้ว อย่าลืมพาใจกลับบ้าน ที่เรียกว่าสภาวะธรรมอันว่างเปล่าไร้ซึ่งตัวตน สิ้นแล้วซึ่งกิเลสและเหตุแห่งความทุกข์ทั้งมวลไปให้ถึงนะศิษย์
[1]ซิกซ์เซนส์ คือ สัมผัสที่หก หมายถึงบุคคลที่มีประสาทสัมผัสพิเศษที่นอกเหนือไปจากประสาทสัมผัสทั้งห้า คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย โดยสามารถรับรู้หรือสัมผัสได้ถึงสิ่งเหนือธรรมชาติ เช่น ผี วิญญาณ