วันเสาร์ที่ ๒๑ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๕๕๔ สถานธรรมหมิงเฉิง สามเงา จ.ตาก
พระโอวาทศิษย์พี่นาจา
พูดอย่างคนหงุดหงิดติดถือถือ ยิ่งฝึกมือฉันคือฉันคนยิ่งหนี
ฟังคนพูดแรงเข้าหูน้อยเต็มที ช่วยคนดีได้มากหากปล่อยทิฐิลง
เราคือ
ศิษย์พี่นาจา รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่พุทธสถานหมิงเฉิง แฝงกายกราบ
องค์มารดาแล้ว ถามศิษย์น้องทุกคนหายง่วงหรือยัง
สังคมคนเป็นที่ชุมนุมชน ความมีนั้นหนึ่งตนเสมือนฝิ่น
ชนะแพ้ยังคนอดทนกิน แทบดับดิ้นกี่ครั้งแพ้อบาย
คนทนทุกข์ความมีกิเลสอนันต์ แค่เข้าใกล้ใจสั่นบั่นไฉน
อันคนที่มีธรรมสำนึกไว ในผู้ใจรับต้องบำเพ็ญจริง
เมื่อเห็นธรรมยอมว่างจาก อนุสัย ใจขวนขวายกายขวนขวายสรรพสิ่ง
กล้ายอมรับฝึกหนักประจักษ์จริง ปัจฉิมและเป็นหนึ่งสิ่งประดุจกัน
ตกใจ ลัยกาล ที่คนร่ำลือ แต่ไยอายเขาหรือบำเพ็ญมั่น
แม้ว่าที่สุดโลกนาฬิกาลาน แต่คนดีล้วนเพื่อญาณบำเพ็ญ
อิจฉาคนมีทั้งเงินและวาสนา ติดนั่นหนาอัตตาใจเหม็นเหม็น
รู้ร้อนหนาวแต่ไม่รู้บำเพ็ญ คนเป็นเป็นร้อนกิเลสและเวทนา
การรู้เพื่ออะไรต้องไตร่ตรอง คนรู้มองมองอะไรต้องศึกษา
คนจะพูดพูดอะไรใช้ปัญญา คนเกิดมาเพื่ออะไรคิดใคร่ครวญ
ฮิ ฮิ หยุด
พระโอวาทศิษย์พี่นาจา
“พูดอย่างคนหงุดหงิดติดถือถือ ยิ่งฝึกมือฉันคือฉันคนยิ่งหนี
ฟังคนพูดแรงเข้าหูน้อยเต็มที ช่วยคนดีได้มากหากปล่อยทิฐิลง”
ฟังคนพูดแรงเข้าหูน้อยเต็มที ช่วยคนดีได้มากหากปล่อยทิฐิลง”
มานั่งฟังอย่างนี้หงุดหงิดไหม พออะไรไม่ได้ดั่งใจหรือเวลาไม่สบายใจใครมาพูดอะไรกระทบหูหน่อยเราเป็นอย่างไร หงุดหงิด ใช่ไหม (ใช่) คนหงุดหงิดมองแล้วน่ารักไหม (ไม่น่ารัก) แล้วเราชอบหงุดหงิดไหม (ไม่ชอบ) ไม่ชอบแต่ก็ทำบ่อยๆ พอถามว่าทำไมหงุดหงิดง่ายจัง ก็บอกฉันก็เป็นแบบนี้ ใช่ไหม (ใช่) แล้วยิ่งเป็นตัวฉันมากๆ เข้า ยิ่งบ่งบอกนิสัยของกันและกัน สังเกตไหมว่าคนที่อยู่ใกล้ๆ เราชักจะไม่ค่อยอยากอยู่ใกล้เราแล้ว จากที่เคยมาให้เห็นหน้าบ่อยๆ ก็เปลี่ยนเป็นนานๆ จะมาให้เห็นที ใช่หรือเปล่า (ใช่)
ฉะนั้นเราตั้งแต่เกิดมา มนุษย์ก็คอยตอกย้ำตัวเองว่า นี่คือตัวฉัน นี่คือตัวฉัน และนี่คือตัวฉัน ทุกวันเกิดมาเราพร้อมที่จะบอกตัวเองว่า อันนี้แหละเรียกว่าตัวฉัน ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วการพึ่งพาตัวฉันแล้วยึดมั่นถือมั่นในตัวฉันเป็นสิ่งที่ดีไหม (ไม่ดี) ตนเป็นที่พึ่งแห่งตน การรู้จักตัวตนมากๆ เป็นสิ่งที่ดีไม่ใช่หรือ แต่ทำไมพอเราเริ่มรู้จักตัวตนแล้วกลับกลายเป็นว่าไม่มีใครรักเราเลย แม้แต่ตัวเราเองบางทียังเบื่อเลยว่าทำไมเรายังรู้สึกหงุดหงิดแบบนี้ ใช่หรือไม่ (ใช่)
พระพุทธองค์สอนเราว่า “ตนคือที่พึ่งแห่งตน” อย่างนั้นการมีชีวิตอยู่ยิ่งสอนให้เรารู้จักตัวตนเองมากขึ้น การอยู่ร่วมกับคนทำให้เรามองเห็นตัวเราเองมากขึ้น ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วตนที่เป็นแบบนี้พึ่งได้ไหม (ไม่ได้)
พระพุทธะสอนไว้ว่า “ตนเป็นที่พึ่งแห่งตน แต่ถึงที่สุดแม้ตนของตนก็ยึดมั่นถือมั่นไม่ได้” พึ่งได้แต่ยึดไม่ได้ ใช้ได้แต่ว่าเชื่อไม่ค่อยจะได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) ตนเป็นที่พึ่งแห่งตนเป็นสิ่งที่ถูกต้อง แต่ว่าอย่ายึดมั่นถือมั่นจนเกินไปเพราะไม่อย่างนั้นตนจะฆ่าตน และตนจะทำตนให้ยิ่งทุกข์ขึ้นไปใหญ่ จึงมีคำกล่าวว่า “เราเกิดมาเพื่อช่วงใช้ เรียนรู้ และถึงเวลาต้องปล่อยวาง” ทุกข์มาเพื่อให้เราเรียนรู้ เข้าใจโลก เข้าใจคน และถึงเวลาที่เรารู้ เราเข้าใจ เราต้องปล่อยวาง เพราะไม่อย่างนั้นตนของตนนั่นแหละที่จะฆ่าตนเองเพราะความยึดมั่นถือมั่นจนเกินไป ใช่หรือไม่ (ใช่)
วันนี้เราบอกว่าถ้าท่านอยากโลภ โลภไปเลย ท่านอยากโกรธ โกรธไปเลย ท่านอยากหลง หลงไปเลย ดีไหม (ไม่ดี) ทำไมถึงไม่ดี ในเมื่อพระพุทธะมากี่ครั้งก็บอกให้มนุษย์รู้จักพอ รู้จักเบาความโกรธ เบาความโลภ แต่มนุษย์กลับบอกว่ายังทำไม่ได้ พอบอกว่าทำไม่ได้ก็เลยไม่คิดทำ ใช่หรือไม่ (ใช่) อย่างนั้นวันนี้เราสนับสนุนให้ท่านมีเต็มที่เลย ดีไหม (ไม่ดี) ถ้าไม่ดี อย่างนั้นเรามาดูกันดีไหมว่า ถ้าเรามีโลภ มีโกรธ มีหลง อย่างเต็มที่จะเกิดผลเสียอย่างไร
พระพุทธะทุกพระองค์ สอนให้มนุษย์ควบคุมโลภโกรธหลงให้ดี เพราะโลภโกรธหลงเป็นต้นเหตุแห่งการเวียนว่าย และเป็นต้นเหตุแห่งความทุกข์ทั้งมวล การยึดมั่นถือมั่นในตัวตนให้มีโลภโกรธหลงก็เป็นเหตุให้เราต้องสร้างทุกข์ไม่จบสิ้น แต่รู้แค่นี้เราเลิกได้ไหม (ไม่ได้) เพราะเป็นเรื่องยากเลยไม่อยากเลิก และมองเห็นว่ามันก็ยังมีข้อดีอยู่ ทำให้เรามีความสุข ใช่หรือไม่ (ใช่)
ถ้าอย่างนั้นศิษย์พี่ถามศิษย์น้องนะว่า ถ้ามีชีวิตอยู่ มีวันที่ได้กินแบบไม่มีวันเบื่อ ไม่ต้องทำอะไรก็มีกิน มีกินจนตาย ชอบไหม
มนุษย์โดยส่วนใหญ่ลึกๆ อยากอยู่เฉยๆ แล้วก็มีกินมีใช้จนตายใช่หรือไม่ (ใช่) ศิษย์พี่เห็นมาเยอะแล้ว เพราะว่าเขาเคยเกิดมาแล้วไม่ได้กิน กว่าจะได้กินต้องลำบาก เขาก็เลยฝังใจว่า “ถ้าชาติหน้าเกิดมา ขอให้ได้มีกินจนตาย ไม่ต้องทำอะไรก็ได้กิน” แล้วพอเขาตาย เขาได้เกิดเป็นอะไร รู้ไหม เป็นหนอนในอุจจาระ มีกินจนตาย เชื่อไหมว่าจิตมันจะนำพาให้ไปเกิดเป็นหนอนในอุจจาระจริงๆ
ฉะนั้นถ้ามนุษย์อยากมีความโลภ มีไปเลย สั่งสมในจิตเยอะๆ เลย เพราะสิ่งนั้นแหละจะนำพาศิษย์น้องให้ไปสู่ทางที่ท่านอยากสั่งสม ถ้าความชั่วมีมากกว่าความดี ตอนเกิดมาเป็นคน ท่านอาจจะไม่ได้เกิดมาเป็นหนอน แต่อาจจะเกิดมาเป็นเปรต กินไม่มีวันอิ่ม ทรมานทั้งเป็น ฉะนั้นเลือกเอาเลยนะ ทางหนึ่งอยากโลภจนถึงที่สุด ไม่เคยหยุดความโลภในใจได้ ถึงที่สุดจะเป็นอะไร ไม่เปรตก็หนอนในอุจจาระ หรือไม่เปรต ไม่หนอน ก็อาจจะเป็นหมู มีคนเอาของกินมาให้กินตลอด พอถึงเวลาก็ต้องสละร่างกายให้คนอื่นเขากินต่อเอาไหม (ไม่เอา) ท่านก็ไม่อยากเอา แต่ถามว่าให้หยุดไหม ท่านก็ไม่เคยคิดจะหยุดความโลภ ท่านก็บอกว่าไม่เคยพอ ใช่หรือไม่ (ใช่)
แล้วท่านรู้ไหมพระพุทธะเทียบคนที่อยากไม่รู้พอ มีแล้วไม่เคยมีสุข ว่าเหมือนกับอะไร มีร้อยก็อยากได้สองร้อย มีสองร้อยก็อยากได้สามร้อย เราคิดว่าแต่ก่อนมีรถคันหนึ่งมีความสุขไหม พอมีรถแล้วมีสุขไหม มีรถแล้วก็ต้องมีบ้าน มีบ้านเสร็จแล้วมีอะไร (มีเฟอร์นิเจอร์) อยากไม่พอใช่หรือไม่ (ใช่) เราคิดว่าการที่ไปถึงก้าวนี้จะทำให้มีความสุข แต่พอเดินไปถึง เราพอไหม เราสุขไหม (ไม่สุข)
คนที่ไม่รู้จักพอเปรียบเทียบได้กับหมาขี้เรื้อน พระพุทธองค์กล่าวไว้ว่า คนที่ไม่รู้จักพอในลาภ ยศ สรรเสริญ เปรียบได้กับสุนัขจิ้งจอกขี้เรื้อน ไปอยู่ที่ใดก็ไม่มีความสุข ใช่ไหม (ใช่) ความอยากทำให้เราคันใจ อยากได้ ไปอยู่ตรงนี้ อยากได้ เหมือนคนเป็นขี้เรื้อนไหม คันไปทั้งตัว ใช่ไหม (ใช่) มนุษย์ชอบคันอะไร คันตรงลูกตา คันตรงหู คันปากอยากพูด คันใจยุบยิบอยากนินทา ใช่ไหม (ใช่)
เราเป็นขี้เรื้อนทางตา หู จมูก ปาก เลยไม่เคยพอ ใช่หรือไม่ (ใช่) คนที่ไม่รู้จักพอก็ไม่ต่างอะไรกับคนที่เป็นโรคเรื้อน รักษาเท่าไหร่ก็ไม่หาย เพราะยิ่งเกาเรื้อนมันยิ่งลาม ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นเมื่อไรที่ปากไม่รู้จักควบคุม ตาไม่รู้จักควบคุม ใจไม่รู้จักควบคุม คนนั้นก็ไม่ต่างอะไรกับเป็นโรคเรื้อนทั้งตัว มนุษย์มักจะมองไม่เห็นตัวเองเวลามีกิเลสครอบงำ แต่พุทธะมองเห็นชัดเจนเลย คนที่โลภไม่รู้จักพอ โลภอยากมีจนฝังไว้ในจิต จะทำให้มีผลร้ายผลเสียยังไง ถ้ารู้ขนาดนี้แล้วยังโลภก็สุดแล้วแต่ท่านนะ
ถ้าพูดถึง “โลภ” ก็ขาดไม่ได้ที่พูดถึงความ “โกรธ” ใครในที่นี้บ้างที่มักโกรธบ่อยๆ ยกมือขึ้น คนที่ไม่ค่อยโกรธเลยยกมือขึ้น ในชีวิตนี้นับครั้งได้ไหมว่าโกรธกี่ครั้ง หรือนับครั้งไม่ถ้วน ถ้านับครั้งไม่ถ้วนนี้เรียกว่า โกรธบ่อย ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วยังจะบอกว่าไม่ค่อยโกรธแต่นับไม่ได้เลยว่ากี่ครั้งแล้ว
ศิษย์พี่ถามศิษย์น้องนะ ระหว่างกอดกองไฟกับกอดคน กอดอะไรประเสริฐกว่ากัน (กอดคน) หัวหน้าชั้นตอบว่ากอดคนประเสริฐกว่า ทำไมถึงคิดว่ากอดคนประเสริฐกว่ากอดกองไฟล่ะ (มีความรักถึงกอดคน) ไม่เคยได้ยินหรือว่า “ที่ใดมีรักที่นั่นมีทุกข์” อย่างนั้นกอดกองรักก็คือกอดกองทุกข์ใช่ไหม (ความรักมีหลายแบบ) รักดีๆ ก็ไม่ทุกข์ (รักไม่เป็นก็ทุกข์) แล้วรักเป็นแล้วทุกข์ไหม (รักเป็นก็ไม่ทุกข์)
หัวหน้าชั้นเลือกกอดตัวตน กอดสิ่งที่รัก แล้วตัวท่านล่ะกอดอะไร ถ้าถามแบบนี้ใครๆ ก็คงไม่เลือกกอดกองไฟ ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะกอดกองไฟแล้วเป็นยังไง มีแต่ร้อนแล้วก็ทำให้เราตายทั้งเป็น ใช่หรือเปล่า (ใช่) แต่ถ้าศิษย์พี่ให้แง่คิดศิษย์น้องนะ กอดกองไฟร้อนครั้งเดียว ตายครั้งเดียว เจ็บครั้งเดียว จำครั้งเดียวแล้วก็ตายไปเลย ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่กอดตัวตนนี้ตายกี่ครั้ง ไฟเผากี่ครั้ง ช้ำกี่ครั้ง
กอดมนุษย์ประเสริฐกว่ากอดกองไฟ แต่กอดกองไฟครั้งเดียวทำเราเจ็บแล้วตายครั้งเดียว ไม่ต้องตกนรกอเวจีด้วย แต่ถ้ากอดตัวตนแล้วยึดมั่นผิด กอดคนแล้วยึดมั่นผิดถือมั่นผิด เกิดกิเลส เกิดความหลงผิด กอดคนหรือกอดตนทุกข์ไม่จบสิ้น ไฟเผาแล้วเผาอีก ใช่หรือไม่ (ใช่)
มนุษย์ว่ากอดไฟน่ากลัว แต่ศิษย์พี่ว่ากอดตัวตนที่ไม่รู้จักควบคุมไฟในตนน่ากลัวยิ่งกว่า เพราะไฟที่เรามองเห็นไหม้เราครั้งเดียวเจ็บครั้งเดียว แล้วยังทำให้เราจำ เหมือนเรารู้ว่านี่เป็นไฟ พอจะแตะมืออีกเราจะระมัดระวังขึ้น ถูกหรือไม่ (ถูก) แต่ตัวตนเองนี้ใช้มันมากี่ปี อยู่กันมากี่ปี มันทำเจ็บกี่ปี แล้วจำสักทีไหม (ไม่จำ) รู้ว่ารักอย่างนี้แล้วจะทุกข์ ยังรักไหม (รัก) รู้ว่ายึดมั่นอย่างนี้แล้วจะเจ็บปวด ยังยึดไหม (ยึด) แล้วทำไมไม่ปล่อย
เห็นไหมว่ากอดกองไฟยังประเสริฐกว่ากอดตัวตน ถูกหรือไม่ (ถูก) หรือพูดอีกอย่างหนึ่งว่ามีรักร้อยก็ทุกข์ร้อย มีรักห้าสิบก็ทุกข์ห้าสิบ มีรักสิบก็ทุกข์สิบ มีรักหนึ่งก็ทุกข์หนึ่ง ไม่มีรักเลยก็ไม่ทุกข์ แล้วเรายังรักไหม
ฉะนั้นพระพุทธะจึงกล่าวไว้ว่า “อยากไม่โศก อยากไม่พลัดพรากจากสิ่งที่รัก อยากไม่รำไพพิราบ หรือร่ำไรเป็นทุกข์เศร้าหม่นหมอง จงอย่ายินดีในสัตว์ทั้งปวงในโลกนี้ จงอย่ารักในสังขารนี้ เมื่อใดที่มนุษย์พ้นจากความรัก พ้นจากความยินดีในสัตว์ในสังขารนี้ มนุษย์จะพ้นจากความทุกข์โศกในโลกนี้”
เพราะมีรักจึงมีเกลียด ใช่หรือไม่ (ใช่) และถ้าเราไม่รักเราจะเกลียดอะไร เมื่อไม่รักไม่มีเกลียด ความโกรธจะมาจากไหน ใช่ไหม (ใช่) แล้วเราทำได้ไหม (ไม่) อย่างนั้นก็จงปล่อยให้ไฟมันเผาชีวิต แล้วรู้ไหมว่าไฟที่เผาตัวเองนั้น ถ้าเรายังดับไม่ได้ ไฟนี้มันยังเผาทั้งจิตญาณ แล้วยังทำให้เกิดไฟเผาแล้วเผาเล่าไม่จบสิ้น ใช่หรือไม่ (ใช่) ยังอยากมีอีกไหม ศิษย์พี่ให้มีอยากโลภ โลภไปเลย อยากหลง หลงไปเลย อยากไม่พอ ไม่พอไปเลย อยากเป็นขี้เรื้อน เป็นไปเลย ดีไหม (ไม่ดี)
ยังเหลืออีก เรื่องความหลง ท่านว่าคนที่หลงเป็นคนที่น่ารักไหม (ไม่น่ารัก) พระพุทธะเทียบคนหลงเหมือนกับอะไรรู้ไหม เหมือนเต่า
ท่านยกตัวอย่างให้ว่า มีเต่าตัวหนึ่ง เต่าตัวนี้พ่อแม่สอนให้ทำอะไรก็ไม่ฟัง พ่อบอกว่าลูกอย่าไปคูน้ำนั้นนะจะมีคนจับกิน มาคูน้ำที่ดูแห้งแล้งหน่อยจะปลอดภัย คูน้ำที่ยิ่งสมบูรณ์ ยิ่งมีคนหมายจะจับตัวเจ้า ลูกเต่าไม่เชื่อบอกว่าพ่อแก่แล้ว ฉันยังหนุ่มเอาตัวรอดได้ พ่อไม่ไหวแต่ฉันยังไหว
ลูกเต่าหลงว่าตนเองยังมีความเก่ง มีความสามารถ แข็งแรง มีกำลัง ก็เลยไปหนองน้ำที่อุดมสมบูรณ์ แต่พอไปถึงหนองน้ำที่อุดมสมบูรณ์ นายพรานกำลังรอจับอยู่พอดี แต่พรานคนนี้ฉลาด จับตัวเดียวไม่เอา ถ้าจับต้องจับให้ได้ทั้งฝูง เขาก็เลยยิงธนูชนิดหนึ่งที่มีเชือกผูกตรงปลาย ธนูนี้เวลายิงเต่าจะไม่รู้สึกเจ็บ แต่เวลามันเดินไปไหนนายพรานจะรู้ทันทีเพราะว่ามีเชือกคล้องหางอยู่
พอเต่าตัวนี้โดนธนูยิงก็เลยรีบหนี ดีใจหนีพ้นแล้ว กลับไปหาญาติพี่น้อง บอกว่าฉันรอดแล้ว ฉันแข็งแรง ฉันเก่ง ไปกินน้ำที่หนองน้ำโน้นฉันก็รอดมาได้แต่ฉันไม่เข้าใจไม่รู้มีอะไรติดหลังฉัน พ่อช่วยดูหน่อยสิ พอพ่อเห็นก็ใจหาย เพราะความหลงผิดของลูกตัวเดียวทำให้ทั้งครอบครัวของเต่าต้องมีอันเป็นไป นายพรานเดินตามเชือกมากับเต่า แล้วก็จับเต่าไปทั้งฝูง
ความหลงผิดนอกจากจะเผาตัวเองให้ตายแล้ว ไปอยู่ในครอบครัวก็เผาคนในครอบครัวให้วิบัติ ไปอยู่ในสังคมก็ทำให้สังคมนั้นมีแต่ความทุกข์หนัก จริงไหม (จริง) ลองแค่หลงว่าตนเองพูดถูก คิดถูก เป็นคนดี ใครว่าไม่ได้ ไปอยู่ในบ้าน พ่อผิดนะ ฉันดีแล้วอย่ามาว่า ใครสะกิดเชื่อไหม (ไม่เชื่อ) ความหลงนอกจากจะเผาตัวเองแล้ว ยังเผาคนที่อยู่ข้างๆ หรือท่านไปอยู่ที่ใดก็เผาที่นั่นวิบัติและวอดวาย ฉะนั้นอยากมีความหลงไหม (ไม่อยาก) แล้วเราหลงตัวเองไหม ใครว่าไม่ได้ เราผิดไม่ได้ ต้องชมอย่างเดียว นั่นแหละ หลงทั้งนั้น
บุญจะเกิดได้อย่างไรถ้าหากมีโลภโกรธหลง เป็นรากเหง้าแห่งกิเลสและสันดาน ฉะนั้นแม้มีบุญขนาดไหน แต่ถ้าโลภโกรธหลงตัดไม่ได้ บุญก็ส่วนบุญ บาปก็ส่วนบาป ทำบุญก็ต้องปล่อยวาง เพราะถ้ายึดมั่นถือมั่นก็เรียกว่าความหลง ใช่หรือไม่ (ใช่)
เหมือนแค่ง่ายๆ ฉันเป็นคนทำบุญเยอะ ตักบาตรเยอะ ถึงแม้เราจะเป็นคนดีขนาดไหน มีความหลงเข้าไปครอบงำ อย่างนี้เขาเรียกว่าหลงบุญเหมือนกัน แล้วเราเป็นอย่างนั้นไหม ทำแล้วหวังผลไหม ตักบาตรหนึ่งครั้งก็อธิษฐานขอให้ครอบครัวร่มเย็น ขอให้มีกินมีใช้ ขอให้สุขภาพแข็งแรง ตักบาตรข้าวหมดแล้วแต่ยังขอไม่หมดเลย อย่างนี้เรียกว่าหลงไหม (หลง) เพราะเราทำบุญเพื่อสละ เพื่อให้ ไม่ใช่เพื่อยึดติด พระช่วยเราได้ไหม ถ้าวันๆ เอาแต่นั่งขายของแล้วก็กินหมาก แล้วก็เล่นหวย แต่ไม่เคยออกกำลังกาย ไม่รู้จักพักผ่อน แข็งแรงหรือไม่แข็งแรง ไม่ใช่อยู่ที่พระช่วย แต่อยู่ที่ตัวเราต้องช่วยตัวเราเอง โชคดีโชคร้ายไม่ใช่อยู่ที่ฟ้ากำหนด แต่อยู่ที่เรากำหนดชะตาชีวิตเราเอง ถูกหรือไม่ (ถูก) เหมือนที่สิ่งศักดิ์สิทธิ์มักจะพูดเสมอๆ ว่า ถูกหวยสองตัวดีใจไหม (ดีใจ) แต่พอเพื่อนบ้านถูกสามตัวเราดีใจไหม (ไม่ดีใจ) เราถูกเขาโกงหนึ่งร้อย เราเสียใจไหม (เสียใจ) แต่พอเพื่อนบ้านโดนโกงสามร้อยเราดีใจไหม (ดีใจ) นี่แหละคือความหลง คือความยึดมั่นถือมั่นทั้งนั้น
ฉะนั้นเราเกิดมาในโลกนี้ เราเรียนรู้ชีวิตเพื่อเข้าใจความเป็นจริงแห่งชีวิตและถึงที่สุดเราก็ต้อง รู้จักปล่อยวางมันลง เพราะสิ่งมีค่าที่สุดในชีวิตไม่ใช่การมีโลภโกรธหลง เกิดมาแล้วต้องรู้จักบำเพ็ญธรรมเพื่ออะไรรู้ไหม แล้วทำไมเราจึงต้องมานั่งฟังธรรม แล้วทำไมชีวิตเราจะต้องบำเพ็ญธรรม
เคยคิดไหม ธรรมเกี่ยวข้องอะไรกับชีวิต เรานับถือศาสนาพุทธไหม ท่านบอกว่าให้ถือพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์เป็นสรณะ ให้ถือศีล สมาธิ ปัญญาเป็นการดำเนินชีวิต
ศีล สมาธิ ปัญญา พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เกี่ยวอะไรกับเรา พระพุทธเปรียบเทียบได้กับอะไร พระธรรมเปรียบเทียบได้กับอะไร พระสงฆ์เปรียบเทียบได้กับอะไร แล้วทำไมชีวิตเราต้องถือพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์เป็นสรณะ
พระพุทธ ก็เทียบได้กับ เมตตา
พระธรรม ก็เทียบได้กับ ปัญญา
พระสงฆ์ ก็คือ ความกล้าหาญ
แล้วศีลกับสมาธิล่ะ ศีลควรจะเข้ากับอะไร สมาธิควรจะเข้ากับอะไร
ศีลคือคุณธรรมแห่งความเป็นคน ผู้ใดมีศีล ผู้นั้นจะมีคุณธรรมแห่งความเป็นคน
ศิษย์พี่แค่อยากให้ศิษย์น้องรู้ว่า ทำไมพระพุทธองค์ถึงสอนให้มนุษย์ถือพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เป็นสรณะ นั่นก็คือเทียบได้ง่ายๆ เท่ากับ ศีล สมาธิ ปัญญา เวลาที่เรากระทำสิ่งใดก็ตามถ้าเราไม่มีความโลภ ความโกรธ ความหลง ครอบงำ แล้วเราควรจะใช้อะไรในการดำเนินชีวิต นั่นก็คือ ใช้ศีล สมาธิ ปัญญา หรือที่เรียกว่า พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ หรือที่เรียกว่า เมตตา ปัญญา ความกล้าหาญ
ฉะนั้นเกิดเป็นคนทำไมจึงต้องมีศีล สมาธิ ปัญญา หรือทำไมต้องมีพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ พระพุทธองค์เคยกล่าวไว้ว่า ตักบาตรด้วยอาหารร้อยหม้อในช่วงเช้า ร้อยหม้อในช่วงกลางวัน ร้อยหม้อในช่วงเย็น แปลว่าทำทานสามร้อยหม้อในหนึ่งวันยังไม่มีอานิสงส์สูงเท่ากับจิตใจที่มีความเมตตาเพียงหยดน้ำนมเพียงหนึ่งหยด ไม่ว่าจะเป็นช่วงเช้า ช่วงกลางวัน หรือช่วงเย็น แปลว่าคนๆ หนึ่งอยากจะทำบุญมากขนาดไหนก็ไม่ประเสริฐเท่ากับดำรงรักษาจิตเมตตาชั่วขณะหนึ่ง ประเสริฐกว่าทำทานสามร้อยหม้ออีก ขอเพียงรักษาจิตเมตตาให้ดำรงอยู่ในชีวิตก็มีอานิสงส์สูงขนาดนี้แล้ว แล้วจิตที่เมตตาก็เทียบได้กับพระพุทธ และจิตที่เมตตาก็เทียบได้กับศีล แล้วถ้าเรารักษาความเมตตา รักความเป็นพุทธะ รักษาศีลให้ครบด้วยความมั่นคง และทำปัญญาให้ถึงแจ้งตลอดชีวิต ถือแค่เมตตาข้อเดียว ศิษย์น้องจะเข้าถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ทันที เข้าใจหรือยัง (เข้าใจ)
ฉะนั้นการถือพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เป็นสรณะคืออะไร ง่ายๆ ถือเมตตา ไม่ว่าจะทำอะไร มองเห็นใคร ก่อนจะโกรธ โกรธดีไหม ควรเมตตาดีกว่าไหม เพราะเมตตาอานิสงส์มากกว่าทำทานด้วยอาหารสามร้อยหม้ออีกนะ แค่คิดว่าจะโกรธแต่ไม่โกรธ ถือความเมตตาเป็นหลัก และรักษาความเมตตาด้วยจิตที่เป็นสมาธิมั่นคง ไม่หวั่นไหว และทำให้บรรลุ เขาด่ามาไม่ด่าตอบ เอาเมตตาออกไปให้มั่นคง ให้ถึงแจ้ง ศิษย์น้องจะเข้าถึงศีล สมาธิ ปัญญา และเดินทางสู่พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ และคือการบวชจิตตน ง่ายไหม (ง่าย)
ฉะนั้นแค่หนึ่งขณะจิต โลภ โกรธ หลง ให้ถือศีลเมตตาเป็นหลัก ถือศีลมโนธรรมสำนึกละอายเป็นหลัก ถือสัตยธรรมเป็นหลัก ถือจริยธรรมเป็นหลักรู้จักเคารพผู้อื่น เขาด่าเรามา เราเคารพเขาเราไม่ด่าตอบ เขาด่าเรามาเราให้อภัยเขา เราไม่โกรธตอบ เราเมตตาตอบ แค่ชั่วขณะหนึ่งที่เขาด่า เราจะเข้าถึงศีล สมาธิ ปัญญา เมตตา ปัญญา กล้าหาญ เข้าถึงพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เข้าถึงแก่นแท้ของความเป็นพุทธ และแก่นแท้ของความเป็นปราชญ์ ขอเพียงไม่เอาโลภ โกรธ หลง แต่เปลี่ยนเป็นเอาศีล เอาเมตตา เอามโนธรรมสำนึก ไม่เบียดเบียนเขา ไม่ผิดลูกผิดเมียเขา ไม่โกหกเขา ไม่กินเหล้า คนไม่กินเหล้าก็มีปัญญาใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นถ้าศิษย์น้องทำได้แค่ชั่วขณะหนึ่ง ศิษย์น้องก็ไม่ต่างอะไรกับพระพุทธะ ไม่ยากเลยใช่หรือไม่
ศิษย์พี่ถามง่ายๆ นะ ถ้าเกิดมาเป็นคน ระหว่างเป็นหนอนในอุจจาระ เป็นสุนัขจิ้งจอกขี้เรื้อน เป็นเต่าที่หลงตัวเอง กับเป็นพระพุทธะที่ประเสริฐ สี่ทางนี้อยากเป็นอะไร สุดแล้วแต่ศิษย์น้องกำหนดชีวิตตัวเอง
ตอนนี้ศิษย์น้องมีหนทางให้เลือกนะ อยากโกรธโกรธไปเลย อยากหลงหลงไปเลย อยากโลภโลภไปเลย แต่ศิษย์พี่อยากบอกว่าในหนทางโลภโกรธหลง ยังมีทางที่ประเสริฐคือความเป็นพุทธะและเข้าถึงได้ ขอเพียงรักษาจิตเมตตา เอาข้อเดียวก็ได้ มีเมตตา
คนมีเมตตาจะด่าคนไหม (ไม่ด่า) คนมีเมตตาจะฆ่าสัตว์ไหม (ไม่ฆ่า) คนมีเมตตาจะเห็นแก่ตัวไหม (ไม่) คนมีเมตตาจะโกหกไหม (ไม่) คนมีเมตตาจะปากว่าตาขยิบไหม (ไม่) ฉะนั้นขอเพียงศิษย์น้องถือความเมตตาเป็นหลักด้วยปัญญาที่เห็นแจ้งแล้ว ด้วยความกล้าหาญเด็ดเดี่ยวมั่นคง ใครด่ามาอดทน อดทนว่าฉันจะไม่ด่ากลับ ถ้าทำได้ก็คงประเสริฐ
จำไว้นะมนุษย์มีหนทางที่ประเสริฐกว่าการเป็นเทพพรหม ทำบุญเยอะๆ ก็เป็นแค่เทพพรหม แต่ถ้าเข้าถึงคุณธรรมหัวใจแห่งธรรม ไม่ใช่เป็นเทพพรหม แต่เป็นพุทธะที่ไม่ต้องมาเวียนว่ายวน เพราะเป็นเทพพรหมแล้วยังต้องกลับมาเกิด ตักบาตรเยอะๆ ได้ไปเกิดเป็นเทพบนสวรรค์แล้วก็ต้องกลับมาเกิดใหม่เพราะบุญกุศลหมด ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นการทำที่ประเสริฐยิ่งกว่าการตักบาตร ยิ่งกว่าการทำบุญก็คือการเติมคุณธรรมเข้าไปในหัวใจ ซึ่งเรียกว่า “เมตตา” แล้วเรามีในใจไหม
อย่าให้ความเห็นแก่ตัว อย่าให้ความโลภ ความโกรธ ความหลง มาบดบังจนเมตตาใครไม่เป็น อย่าเพียงเพราะลิ้นติดรสชาติ เราจึงสามารถฆ่าสัตว์ได้เป็นๆ ระวังนะเวรกรรมมันมีจริง ฉะนั้นขอให้คิดให้ดีๆ ชีวิตนี้มีหนทางที่ประเสริฐ และการเกิดเป็นคนเท่านั้นถึงจะสามารถสั่งสมบุญกุศลแล้วกลับไปสู่หนทางนั้นได้ ตายแล้วทำไม่ได้นะ ต้องทำตั้งแต่ตอนมีชีวิตอยู่
อยู่ร่วมกับคนอย่าเห็นแก่ตัว อยู่ร่วมกับคนอย่ามักมาก อยู่ร่วมกับคนอย่ามัวแต่ห่วงทรัพย์สินเงินทองจนลืมความเป็นคน ลืมเมตตาในหัวใจ น่าเสียดายที่เกิดมาแล้วถึงที่สุดเรากำหนดทางลงต่ำมากกว่าขึ้นสูง จริงหรือเปล่า
(นักเรียนในชั้นกล่าวขอบคุณศิษย์พี่พระนาจาที่เมตตา)
ขอบคุณไม่มีประโยชน์ ขอเพียงศิษย์น้องนำสิ่งที่ศิษย์พี่บอกไปปฏิบัติทันที ได้ไหม แค่เขาส่งผ้าให้ “ขอบคุณนะ ดีใจจังเลยที่ส่งผ้าให้” แค่นี้เองทำให้คนทำมีกำลังใจ ใช่หรือไม่ (ใช่) เขาเอาน้ำให้ดื่ม “ชื่นใจจริงๆ ขอบคุณนะที่ทำให้ได้ดื่มน้ำ” จงแผ่เมตตาออกมาให้เยอะๆ ยิ่งเราแผ่เมตตายิ่งทำให้คนดีมีกำลังใจ คนดียิ่งอยากทำดี ใช่หรือไม่ (ใช่) อย่าเป็นคนปากหนัก ด่าเก่งแต่ชมไม่เป็น เราเป็นอย่างนั้นไหม
รู้ไหมว่าอานิสงส์ของคนที่ถือเมตตาเป็นหลักในชีวิต คนก็เป็นที่รัก อมนุษย์ก็เป็นที่รัก เทวดาก็คุ้มครอง แม้พิษภัยของศัสตราวุธก็ทำอันตรายคนที่มีเมตตาในหัวใจไม่ได้ เคยได้ยินตรงนี้ไหม (เคย, ไม่เคย) ถ้าเคยได้ยินเราคงถือเมตตาเป็นหลักในการดำเนินชีวิต ใช่หรือไม่ (ใช่) อย่ามัวแต่ถือในสิ่งที่ตัวเองรู้ วางบ้าง แล้วจะได้ฟังเพิ่มเติมได้รู้เพิ่มเติม
บุญมีสิบประการ แต่บุญจะสมบูรณ์ได้ต้องประกอบไปด้วยหกประการ เคยได้ยินไหม ก่อนให้ต้องเป็นสุข ขณะให้ต้องเป็นสุข หลังให้ต้องเป็นสุข และบุคคลที่ให้ต้องปราศจากโลภโกรธหลง บุญนั้นถึงจะเป็นบุญที่สูงสุด หรือคนที่กำลังให้นั้นกำลังขจัดความโลภโกรธหลง บุญนั้นถึงจะเป็นบุญที่ประมาณค่าไม่ได้ นี่แหละคือบุญอันประเสริฐ
วันนี้เพิ่งเป็นวันแรกอดทนไหวไหม (ไหว) เหลือพรุ่งนี้อีกวันหนึ่งจะต่อไหวไหม (ไหว) ต้องเอาชนะตัวเอง ถ้าเอาชนะตัวเองไม่ได้ท่านก็ไม่มีวันถึงจุดหมายสูงสุดแห่งการเป็นคนหรอกนะ อดทนเพื่อให้ได้สิ่งที่ดีมา ทำไมจะอดทนไม่ได้
ฉะนั้นถ้าวันนี้อดทนเพื่อให้ได้สิ่งที่ดีมา สองวันอดทนได้ไหม (ได้) ไปแล้วนะ มีโอกาสคงมาผูกบุญกันอีกนะ ไม่จำเป็นต้องเชื่อศิษย์พี่ พระอาจารย์จี้กงมักพูดว่า “ไม่จำเป็นต้องเชื่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ แต่ขอให้เชื่อมั่นในความดีงามของตัวเอง” ธรรมย่อมรักษาผู้ประพฤติธรรม แต่วันนี้ศิษย์น้องมีธรรมหรือยัง
วันอาทิตย์ที่ ๒๒ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๕๕๔ สถานธรรมหมิงเฉิง จ.ตาก
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
คนบางคนมีสองบุคลิก เป็นทั้งคนจุกจิกและเงียบขรึม
เป็นทั้งคนเจื้อยแจ้วและอึมครึม เป็นทั้งคนเซื่องซึมและเสียงดัง
คนบำเพ็ญเป็นแบบนี้ดูสับสน คนที่ทนกับเราได้ดั่งถูกขัง
อยู่กับคนเดาได้ยากมิตรจะห่าง เกิดช่องว่างระหว่างกันคนยิ่งไกล
เราคือ
จี้กงสงฆ์วิปลาส รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่แดนโลก แฝงกายกราบ
องค์มารดา ถามศิษย์รักทุกคนสบายดีไหม
คนเป็นที่หนึ่งนั้นมีกี่คน ยังแพ้อดทน แพ้ความทุกข์ทนที่เข้าใกล้ใจ ผู้ใจเห็นธรรม ยอมรับว่าต้องขวนขวาย ยอมรับฝึกกายและใจ ไยอาลัยเป็นหนึ่งที่เขาว่า
คนดีที่สุดล้วนคนนั่นหนา มีทั้งอัตตา ร้อนเป็นหนาวเป็น รู้เพื่ออะไร
ให้คอยระวังชีวิตตนเองแบบไหน ความคิดแอบซ่อนข้างใน บำเพ็ญเพื่อใครไม่เท่าเพื่อตน
* สิ่งไหนคือธรรมจงรีบไต่สูง รีบดำลึกลง ยังหลอกแม้ใจตัวมั่วส่งจิตใจจะหลงภายใน ใครเน้นปรัชญาไม่ประพฤตินั้นไกล ประพฤติโดยสิ้นจุดหมาย ทิศไหนวุ่นวายทุกวัน
** บำเพ็ญจิตใจมิมีเคลือบแคลง หากทุกข์ไม่แรง ทุกวันปลอดภัยแล้วตั้งมั่นเถิด ตั้งใจทุกวัน คนรู้มากก็ตามเถิด ทำน้อยปัญญาไม่เกิด ฝันฐานบัวงามบนฟ้าโปรดเพียร
ซ้ำ ( *, ** )
ชื่อเพลง: คนล่วงทุกข์ได้ด้วยความเพียร
ทำนองเพลง: ลมจ๋า
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
อยู่ในโลกนี้ต้องมีได้มีเสีย จะได้ทั้งสองอย่างจะสมหวังไปตลอดเป็นไปไม่ได้ เหมือนวันนี้เราต้องยอมเสียสละเวลาของตัวเอง เสียสละความสบายที่อยู่บ้าน เพื่อมายอมนั่งฟังอย่างลำบากที่นี่ ใช่หรือเปล่า (ใช่) นั่งที่นี่ลำบากไหม (ไม่ลำบาก) อย่างนั้นเพิ่มอีกหนึ่งวันดีไหม (ดี) ถึงเวลาเอาจริงหรือเปล่า
“คนบางคนมีสองบุคลิก เป็นทั้งคนจุกจิกและเงียบขรึม
เป็นทั้งคนเจื้อยแจ้วและอึมครึม เป็นทั้งคนเซื่องซึมและเสียงดัง”
มนุษย์ไม่สุดโต่งไปด้านหนึ่งก็สุดโต่งไปอีกด้านหนึ่ง หาตรงกลางไม่ค่อยเจอ อารมณ์ดีก็พูดไม่หยุด พูดน้ำไหลไฟดับ เวลาอารมณ์ไม่ดีก็เงียบไปเลยใช่หรือไม่ (ใช่)
เราบำเพ็ญธรรมแล้วเรายังมีนิสัยสุดโต่งสองข้างไหม พอเขาชมว่าดีก็ทำไม่มีวันหยุด แต่พอเขาชมว่าไม่ได้เรื่องก็หยุดทำจนไม่มีดีเลย ใช่หรือไม่ (ใช่) ศิษย์ดูง่ายๆ ระหว่างช่องทางเดินนี้กับช่องทางเดินข้างๆ ช่องทางนั้น ถ้าศิษย์เลือกเดินได้ศิษย์เลือกเดินช่องกว้างหรือช่องแคบ (ช่องกว้าง) เพราะเดินช่วงกว้าง ยิ่งมีช่วงห่างของจิตใจ ใจที่ยิ่งเปิดกว้างมากเท่าไหร่ คนก็จะอยู่ร่วมได้ง่าย แต่ถ้าจิตใจของเราคับแคบ มีความเป็นอัตตาตัวตนสูง มีความยึดมั่นในตัวตนสูง มีใจที่ไม่ค่อยรับฟังใคร เราอยากชิดใกล้เขาไหม ไม่ค่อยอยากจะชิดใกล้ เพราะกลัวว่าเดินผ่านไปแล้วเดี๋ยวจะกระทบกระทั่ง ใช่หรือไม่ (ใช่)
อยู่ในโลกใบนี้จงเปิดใจให้กว้างและกล้าที่จะยอมรับความจริงในทุกสิ่ง ทุกอย่าง เพราะเรื่องราวของโลกใบนี้ถ้าศิษย์มองให้ดีทุกๆ เรื่องราวก็คือส่วนหนึ่งของชีวิต และทุกๆ ชีวิตก็คือชีวิตของเราได้เหมือนกัน ในโลกนี้ย่อมมีสิ่งที่ศิษย์รักและสิ่งที่ศิษย์เกลียด สิ่งที่ศิษย์รัก ศิษย์ก็อยากอยู่ใกล้ สิ่งที่เกลียดเราก็อยากไกลห่าง หรือลบให้หายไปจากชีวิต ถ้าศิษย์เข้าใจคำพูดที่อาจารย์พูดประโยคแรกศิษย์จะรู้ว่าไม่ว่ารักหรือเกลียด ศิษย์ก็จะบอกว่ามันคือชีวิต เพราะทุกๆ สิ่งในโลกล้วนทำให้เกิดชีวิต และทุกๆ สิ่งในโลกไม่ว่าดีร้าย ได้เสีย ก็คือส่วนหนึ่งของชีวิตและทำให้ชีวิตเป็นชีวิต จริงไหม (จริง)
เมื่อวานฟังศิษย์พี่นาจาบอกว่าให้รู้จักควบคุมความโลภ ความโกรธ ความหลง ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วเราจะดำเนินชีวิตอย่างไรล่ะ ที่ไม่ให้ความโลภความโกรธความหลงมานำพาชีวิต ฟังดูแล้วเราเหมือนคนหาทางไม่ออกเลย ถามว่าให้บำเพ็ญอย่างไรโดยไม่มีความอยาก นึกออกไหม
“ให้ทำตามหน้าที่โดยไม่ตกเป็นทาสของทุกๆ สิ่งในโลก” เมื่อทำจนถึงที่สุด จะได้จะเสีย จะโดนคนชมหรือโดนคนว่า ก็ต้องกล้าที่จะยอมรับและยินดีที่จะรับผลที่ต้องเป็นไป แต่ไม่ปล่อยให้ได้เสีย สุขทุกข์ดีร้าย มาทำให้เราต้องตกเป็นทาส พอมีเรื่องดีใจก็ดีใจ พอมีเรื่องเสียใจก็เสียใจ อย่างนี้ก็คือคนที่ยังตกเป็นทาสของอารมณ์
“ให้ทำตามหน้าที่โดยไม่ตกเป็นทาสของทุกๆ สิ่งในโลก” เมื่อทำจนถึงที่สุด จะได้จะเสีย จะโดนคนชมหรือโดนคนว่า ก็ต้องกล้าที่จะยอมรับและยินดีที่จะรับผลที่ต้องเป็นไป แต่ไม่ปล่อยให้ได้เสีย สุขทุกข์ดีร้าย มาทำให้เราต้องตกเป็นทาส พอมีเรื่องดีใจก็ดีใจ พอมีเรื่องเสียใจก็เสียใจ อย่างนี้ก็คือคนที่ยังตกเป็นทาสของอารมณ์
ทุกๆ อย่างทำไปตามหน้าที่ของชีวิตที่ควรจะเป็น เรามีหน้าที่อะไร ขายของก็ขายไป ถึงเวลาก็ปล่อยไปตามธรรมชาติ กำไรก็ดี ไม่กำไรก็ดี ทำยากไหม (ไม่ยาก) ฉะนั้นพระพุทธะจึงกล่าวไว้ว่า “ผู้ประเสริฐคือผู้ที่แม้ต้องทุกข์ ต้องผิดพลาด แต่ยังสามารถรักษาความสงบในจิตใจ โดยที่ทำให้ใจตัวเอง ไม่สูญเสียคุณธรรม เพราะความผิดชอบชั่วดี ดีร้ายได้เสีย” ทำยากไหม (ไม่)
ผู้ประพฤติบำเพ็ญธรรม แม้จะต้องทุกข์ แม้จะต้องผิดพลาด แต่ก็ยังรักษาความสงบในจิตใจโดยไม่สูญเสียคุณธรรมเพราะได้หรือเสีย ดีหรือร้าย ทุกข์หรือสุข ยังคงสามารถรักษาคุณงามความดีของความเป็นคนให้อยู่ในจิตใจ แม้โดนคนว่าก็ยังอดทนได้ แม้ทำดีที่สุดแล้วยังสูญเสียยังขาดทุนก็ยอมรับความเป็นไปโดยที่ไม่สูญเสียคุณธรรม ทำยากไหม
มนุษย์นั้นแปลกนะ เงินทองหายยังรู้จักตามกลับคืน ลูกหลานทรัพย์สินหาย ยังพยายามหาจนเจอ แต่คุณงามความดีในตัวตนหาย เรากลับไม่ค่อยคิดจะตามหากลับคืนมา อย่างนั้นอาจารย์ถามนะว่าจริงๆ แล้วคุณงามความดีในหัวใจเรานั้นอยู่ตรงไหน
อาจารย์ยกตัวอย่างง่ายๆ ให้ฟังเรื่องหนึ่ง มีชายคนหนึ่งนิยมปลูกต้นไม้ ต้นไม้ยิ่งราคาแพงยิ่งสรรหามาปลูก พอปลูกแล้วเขาก็เรียงไว้เป็นชั้น ราคาแพงหน่อยอยู่บน ราคาถูกหน่อยอยู่ล่าง เรียงเป็นชั้นๆ หมั่นดูแลรดน้ำ พอใครเห็นก็ชมว่าดูแลต้นไม้ได้ดี พอมีคนชมก็ดีใจที่มีคนชมต้นไม้ที่ตัวเองดูแล ใช่หรือเปล่า (ใช่) พอชมเขาก็ยิ่งรักยิ่งหวง แล้ววันหนึ่งเรื่องไม่คาดคิดก็เกิดขึ้น เขากลับมาบ้าน เห็นชั้นที่เรียงต้นไม้แตกร่วงหล่นระนาว ต้นไม้ที่ราคาสูงสุด แตกไม่มีชิ้นดี เขาเดินไปรอบบ้าน เห็นแมวหนึ่งตัว เห็นเด็กอีกหนึ่งคนกำลังเล่นบอล เห็นคนใช้กำลังกวาดบ้าน ศิษย์ว่าเขาจะทำอะไร
ถ้าเจอเรื่องแบบนี้ศิษย์จะจัดการอะไรก่อนระหว่าง แมว เด็กเล่นฟุตบอล คนกวาดบ้าน (จัดการตัวเองก่อนว่าควรจะทำอย่างไร) ตอบได้ดีนะ ก่อนที่จะไปจัดการคนอื่นถามใจเราก่อน จัดการตัวเราเองก่อนหรือยัง เหมือนเราก่อนออกจากบ้านเราทำบ้านเรียบร้อย ตรงนี้ก็สะอาด พื้นก็สะอาด พอกลับมาบ้านอีกที นี่ก็รอยเท้า นี่ก็รอยเท้า โน่นก็รอยเท้า ทำอย่างไร จัดการรอยเท้าในใจก่อน ต้องจัดการรอยสกปรกในใจ เหมือนกันเมื่อเราเจอรอยแตก เราต้องจัดการรอยแตกในหัวใจเราก่อนนะศิษย์ เมื่อจัดการกับรอยแตกในหัวใจ เราใจเย็นแล้วเราค่อยเดินไปถามคนกวาดบ้านว่าเกิดอะไรขึ้น พอไปถามคนกวาดบ้าน คนกวาดบ้านบอกว่าเด็กทำ แค่นี้เราจะจัดการเด็กเลยไหม (ไม่) เราต้องเดินไปถามเด็ก ถ้าเด็กบอกว่าแมวทำ เราจัดการแมวเลยไหม (ไม่) อาจารย์จะบอกว่าเรื่องนี้วัดจิตใจคนได้ เพราะคนโดยส่วนใหญ่จะเป็นอย่างนี้ พอสูญเสียของล้ำค่า ก็จัดการทุกคนที่โผล่หน้ามา ใครทำหาย ไปไหนกันมา ทำไมของมันหาย ทำไมบ้านเลอะ ใช่หรือไม่ (ใช่)
ฉะนั้นจำไว้นะศิษย์เรื่องราวในโลกใบนี้ล้วนบ่งบอกให้เห็นถึงชีวิตและจิต ใจของเราเป็นอย่างไร เราเตรียมพร้อมรับมือกับเรื่องราวที่เกิดขึ้นด้วยชีวิตและจิตใจแบบไหน เราพร้อมที่จะทำร้ายคนหนึ่งคนเพียงเพราะสูญเสียเงินห้าแสน ใช่หรือไม่ (ใช่) มนุษย์ส่วนใหญ่เป็นอย่างนี้ เราพร้อมยอมฆ่าแมวได้เลย เพียงเพราะว่าสูญเสียเงินห้าแสน ถ้าหากวันนั้นไม่มีคนอยู่เลย แต่มีแมวที่มีใบไม้ติดอยู่ที่หลัง ศิษย์เชื่อไหมว่าอารมณ์
ชั่ววูบขณะนั้นศิษย์พร้อมฆ่าแมวให้ตายได้ทันที ใช่หรือเปล่า (ใช่) แล้วถ้าเกิดเป็นเด็กข้างบ้านล่ะ ศิษย์ก็พร้อมจะด่าแช่งชักหักกระดูกเด็กได้ทันที ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะเราเห็นห้าแสนมีค่ามากกว่าความเป็นคน ห้าแสนมีค่ามากกว่าเมตตาธรรมในหัวใจ แล้วเรายอมทิ้งทุกอย่างเพียงเพื่อห้าแสนแล้วลืมความเป็นคน ถูกหรือเปล่า (ถูก) หรือที่ศิษย์เจอบ่อยๆ รถที่ขับมาล้างเอี่ยมๆ เจอคนขับปาดหน้า รถเราเป็นรอย จัดการอะไรก่อนดี จัดการกับใครก่อนดี เปิดประตูได้เป็นอย่างไร (ด่า)
ชั่ววูบขณะนั้นศิษย์พร้อมฆ่าแมวให้ตายได้ทันที ใช่หรือเปล่า (ใช่) แล้วถ้าเกิดเป็นเด็กข้างบ้านล่ะ ศิษย์ก็พร้อมจะด่าแช่งชักหักกระดูกเด็กได้ทันที ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะเราเห็นห้าแสนมีค่ามากกว่าความเป็นคน ห้าแสนมีค่ามากกว่าเมตตาธรรมในหัวใจ แล้วเรายอมทิ้งทุกอย่างเพียงเพื่อห้าแสนแล้วลืมความเป็นคน ถูกหรือเปล่า (ถูก) หรือที่ศิษย์เจอบ่อยๆ รถที่ขับมาล้างเอี่ยมๆ เจอคนขับปาดหน้า รถเราเป็นรอย จัดการอะไรก่อนดี จัดการกับใครก่อนดี เปิดประตูได้เป็นอย่างไร (ด่า)
อาจารย์จึงอยากจะบอกศิษย์ว่าเรื่องราวในโลกนี้ล้วนบ่งบอกให้เห็นชีวิตและตัวตน เราให้ความสำคัญอะไรที่สุดในชีวิต เราให้ความสำคัญกับรถจนลืมค่าความสำคัญของความเป็นคนไหม ใครๆ ก็ผิดพลาดได้ แต่น้อยคนที่ผิดพลาดแล้วได้รับการให้อภัย ใช่หรือเปล่า (ใช่)
เราอยู่ในโลก เราจะเป็นคนของโลกหรือเราจะเป็นคนเหนือโลก ก็ขึ้นอยู่กับว่าศิษย์เจอสิ่งกระทบศิษย์จะเป็นคนไม่ต่างจากคน หรือศิษย์จะเป็นคนที่เหนือกว่าคน ก็ขึ้นอยู่กับว่าศิษย์เอาอะไรเป็นหลักในชีวิต แล้วเราจะจัดการใจเราอย่างไรก่อนที่จะไปจัดการกับผู้อื่น ใช่หรือไม่ (ใช่)
อาจารย์จะบอกว่า มีสายสัมพันธ์เส้นหนึ่งที่ศิษย์สามารถควบคุมกายกับใจให้ประสานเป็นหนึ่งเดียวกัน ถ้าศิษย์สามารถควบคุมสายสัมพันธ์ให้เข้มแข็ง แข็งแรงและเป็นของที่วิเศษสูงสุด สายสัมพันธ์นี้จะทำให้ศิษย์สามารถอยู่บนโลกนี้ได้อย่างเป็นสุข และเดินทางไปสู่ความสันติได้ สายสัมพันธ์เส้นที่เราทอดทิ้งและลืมดูแล นั่นคือสายสัมพันธ์ของกายกับใจ แล้วอะไรที่เป็นตัวเชื่อมกายกับใจ ทำให้กายกับใจเป็นหนึ่งเดียวกัน แล้วสามารถนำพาศิษย์ให้เดินไปสู่ความมีสันติและสุขได้
กายกับใจเรามักไม่ค่อยปรองดองกัน กายก็คิด ใจก็ไปอีกอย่างหนึ่ง สิ่งที่เป็นสายสัมพันธ์เชื่อมให้กายกับใจเป็นหนึ่งเดียวกัน เวลาทำอะไรแล้วทำให้เราสามารถเดินไปสู่ความสันติและความสงบได้ นั่นคือสติ ใช่หรือไม่ (ใช่) สติคือสายสัมพันธ์ที่เชื่อมกายกับใจ เวลาเรามีสติ กายกับใจเราจะเป็นหนึ่งเดียวกัน
ยังมีอีกสิ่งหนึ่งที่จะต้องพ่วงกับสติไปด้วย นั่นคือ “ลมหายใจอย่างคนมีสติ” ใจกลางของชีวิตมีลมหายใจเป็นตัวเชื่อม เมื่อลมหายใจเข้า “รู้” ออก “รู้” เข้าสั้น “รู้” ออกสั้น “รู้” ด้วยสติที่เท่าทัน กายกับใจจะเป็นหนึ่งเดียว กายกับใจจะปรองดองและสายสัมพันธ์นี้ ถ้าศิษย์สามารถมีสติรู้อยู่ทุกขณะที่เวลาทำอะไร รู้ลมหายใจเข้า รู้ลมหายใจออก จะก่อเกิดพลังที่นำพาไปสู่ความสันติได้
อาจารย์ยกตัวอย่างง่ายๆ เวลาโมโห ลมหายใจจะเป็นอย่างไร
ฟึดฟัด ใช่หรือไม่ (ใช่) เวลาเราเจอเรื่องไม่ถูกใจ ไม่พอใจ ศิษย์กลับมาควบคุมลมหายใจก่อน หายใจเข้า สูดเข้าลึกๆ พอหายใจออก เบาๆ อย่างลึกๆ และผ่อนคลาย สูดลมหายใจเข้าไปก่อนจะโกรธ จะทำให้เรามีสติยิ่งขึ้น คิดอย่างคนมีสติรู้เท่าทันตัวเอง เมื่อเรารู้เท่าทันจึงเกิดพลัง แล้วเมื่อรู้เท่าทันเราจะไม่ใช้อารมณ์ชั่วแล่น เมื่อไม่ใช้อารมณ์ชั่วแล่น เราจะขาดสติในการทำอะไรผิดพลาดไหม (ไม่) ก็ไม่มีวันผิดพลาด ใช่หรือไม่ (ใช่) และรู้ไหมว่าสายสัมพันธ์ของกายและใจที่ชื่อว่า “ลมหายใจอย่างมีสติ” นั้น จะทำให้ปอดเราแข็งแรง จะทำให้เลือดลมของเราไหลเวียนดีและจะทำให้อวัยวะของเรามีพลังในการขับ เคลื่อน และการรู้จักควบคุมด้วยการกำหนดลมหายใจอย่างมีสติไม่ว่าจะทำอะไร จะทำให้เรานั้นมีชีวิตที่มีคุณค่า ไหนลองตามสติตัวเองนะ
ฟึดฟัด ใช่หรือไม่ (ใช่) เวลาเราเจอเรื่องไม่ถูกใจ ไม่พอใจ ศิษย์กลับมาควบคุมลมหายใจก่อน หายใจเข้า สูดเข้าลึกๆ พอหายใจออก เบาๆ อย่างลึกๆ และผ่อนคลาย สูดลมหายใจเข้าไปก่อนจะโกรธ จะทำให้เรามีสติยิ่งขึ้น คิดอย่างคนมีสติรู้เท่าทันตัวเอง เมื่อเรารู้เท่าทันจึงเกิดพลัง แล้วเมื่อรู้เท่าทันเราจะไม่ใช้อารมณ์ชั่วแล่น เมื่อไม่ใช้อารมณ์ชั่วแล่น เราจะขาดสติในการทำอะไรผิดพลาดไหม (ไม่) ก็ไม่มีวันผิดพลาด ใช่หรือไม่ (ใช่) และรู้ไหมว่าสายสัมพันธ์ของกายและใจที่ชื่อว่า “ลมหายใจอย่างมีสติ” นั้น จะทำให้ปอดเราแข็งแรง จะทำให้เลือดลมของเราไหลเวียนดีและจะทำให้อวัยวะของเรามีพลังในการขับ เคลื่อน และการรู้จักควบคุมด้วยการกำหนดลมหายใจอย่างมีสติไม่ว่าจะทำอะไร จะทำให้เรานั้นมีชีวิตที่มีคุณค่า ไหนลองตามสติตัวเองนะ
(พระอาจารย์เมตตาให้นักเรียนในชั้น ยกมือซ้าย ยกมือขวา จับหัว จับไหล่ จับเข่า จับมือ จับคนข้างๆ)
เวลาจับช้าๆ อย่างนี้ศิษย์ก็ว่าอันไหนหัว อันไหนไหล่ อันไหนเข่า ฉะนั้นเวลาเจอเรื่องใดกระทบ จงช้าสักนิดหนึ่ง จงมีสติ จงรู้จักกำหนดลมหายใจ แล้วสติและลมหายใจจะนำพาชีวิตให้เราไม่วุ่นวาย ฟังแล้วทำยากไหม (ไม่ยาก) ถ้าทำแล้วไม่ยากก็จงพยายามทำนะ เพราะเรื่องราวบางเรื่องราวที่เกิดขึ้นนั้น ศิษย์จะรู้ว่าบางครั้งในโลกใบนี้ ความมีและไม่มีก็ล้วนทำให้เกิดทุกข์ได้ไม่ต่างกันเลย แต่ก่อนศิษย์คิดว่าไม่มีก็เป็นทุกข์ แต่ถ้ามีแล้วจัดการไม่เป็นก็เป็นทุกข์ เหมือนแต่ก่อนเราคิดว่าเรามีทรัพย์สินคงไม่มีปัญหาอะไร ยิ่งมีทรัพย์สินก็ยิ่งมีความสุข แต่ที่ไหนได้ความสุขนั้นกลับกลายให้ทุกข์ได้ไม่ต่างกับไม่มี ใช่หรือไม่ (ใช่) การมีหรือไม่มีในโลกนี้ล้วนมีค่าไม่ต่างกัน มีก็เป็นทุกข์ ไม่มีก็เป็นทุกข์ ถ้าจัดการไม่เป็นก็ยิ่งทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่อาจารย์จะบอกว่ามีหรือไม่มีก็ไม่ทุกข์ ถ้าเรารู้จักจัดการและวางใจให้เป็น เช่นแจกันแตกแล้วมีคนกล้าเดินมาบอกว่า หนูทำผิดเอง แต่เราบอกว่าไม่เป็นไร แล้วเราก็ไปเก็บกวาดให้เรียบร้อย เชื่อไหมว่าคนที่ทำแตก เขาจะรู้สึกว่าทำไมไม่ต่อว่าเขาสักคำ เขาจะรู้สึกผิดทันที ใช่หรือไม่ (ใช่) การว่าที่ดีที่สุดคือ ไม่ว่าอะไรเลย กลับทำให้คน ๆ นั้นรู้สึกว่าทำไมไม่พูดอะไร อะไรทำให้คุณใจเย็นได้ขนาดนี้ ทำไมคุณถึงไม่โกรธผมเลย ทำไมคุณถึงไม่ว่าผมเลย เห็นไหมว่าหนึ่งเหตุการณ์แต่ให้ผลต่างกันราวฟ้ากับดิน เราก็วัดคุณค่าในจิตใจของเราด้วย ใช่หรือไม่ (ใช่)
“เวลาคนด่าเราหนึ่งคำ เราจัดการอย่างไรแล้วเราทนได้ไหม”
ถ้าศิษย์ทนไม่ได้ ศิษย์ก็ไม่สามารถดับเชื้อไฟในโลกให้มอดไหม้ ศิษย์กลับกลายเป็นคนที่เติมเชื้อไฟและจุดไฟให้ไม่รู้จักจบสิ้น
พระพุทธะกล่าวไว้ว่า เวลาเจอคนด่า ให้คิดเสียว่า เขาด่าดีกว่าเขาตี ถ้าเขาตีดีกว่าเขาแทง ถ้าเขาแทงดีกว่าเขายิงด้วยศัสตราวุธ เขายิงด้วยศัสตราวุธดีกว่าเขาฆ่าให้ตาย ถ้าเขาทำให้ตายดีกว่าอยากตายแล้วไม่ได้ตาย เป็นศิษย์ ๆ คิดได้อย่างนี้ไหม (ไม่ได้) แพ้ตั้งแต่ต้นแล้วใช่ไหม
นี่แหละเรียกว่า ปัญญานำพาให้ชีวิตไปสู่ความบริสุทธิ์ พระพุทธะจึงสอนว่า ความศรัทธาเป็นทรัพย์อันประเสริฐ ความไม่ประมาททำให้เราข้ามทะเลทุกข์ได้ เราสามารถข้ามทะเลทุกข์ได้พ้นด้วยความไม่ประมาทและความเพียรพยายาม แต่เราจะไปถึงฝั่งอันบริสุทธิ์ได้ก็ด้วยปัญญา เรามีศรัทธาในตัวเองไหม เราตั้งตนไม่ประมาทไหม แล้วเรามีความเพียรที่จะเอาชนะและไปให้ถึงซึ่งปัญญาอันบริสุทธิ์ไหม
นี่แหละเรียกว่า ปัญญานำพาให้ชีวิตไปสู่ความบริสุทธิ์ พระพุทธะจึงสอนว่า ความศรัทธาเป็นทรัพย์อันประเสริฐ ความไม่ประมาททำให้เราข้ามทะเลทุกข์ได้ เราสามารถข้ามทะเลทุกข์ได้พ้นด้วยความไม่ประมาทและความเพียรพยายาม แต่เราจะไปถึงฝั่งอันบริสุทธิ์ได้ก็ด้วยปัญญา เรามีศรัทธาในตัวเองไหม เราตั้งตนไม่ประมาทไหม แล้วเรามีความเพียรที่จะเอาชนะและไปให้ถึงซึ่งปัญญาอันบริสุทธิ์ไหม
พระพุทธะยังสอนอีกว่า ถ้าเขาด่าเราว่าเลว เราจะตอบเขาว่าอย่างไร ถ้าเราศรัทธาในตัวเอง เรามีความไม่ประมาท เรามีความเพียรจะลุไปให้ถึงซึ่งจิตใจอันบริสุทธิ์ ศิษย์จะสามารถแก้ปัญหาได้ พระพุทธะท่านบอกว่า “ใช่ ผมเลว เลวที่ยังกำจัดความไม่ดีในหัวใจให้หมดสิ้นไม่ได้เสียที” หากเขาด่าว่าเราเลว เราไม่ยอมรับ เขาก็จะยิ่งด่าอีกจนกว่าเราจะบอกว่าใช่ ฉะนั้นเขาอยากให้เราเป็น เราก็ยอมรับเลยสิ “ใช่ ผมมันยังเลวอยู่ ยังตัดความโกรธไม่ได้ ยังตัดความโมโหไม่ได้ ยังทำเรื่องถูกไม่ได้เสียที ยังชอบผิดพลาดอยู่ ใช่ ผมเลว”
การยอมรับน่าอายไหม (ไม่น่าอาย) คนที่ยอมรับได้ แล้วพยายามแก้ไขนั่นแหละคือคนที่ประเสริฐ คนที่สามารถหยั่งรู้ด้วยปัญญา และนำพาให้จิตไปสู่ความบริสุทธิ์ จะสามารถแปรเปลี่ยนคนโกรธให้เย็นได้ด้วยหัวใจเราเอง ใช่หรือไม่ (ใช่)
ฉะนั้นมีหรือไร้ ได้หรือเสีย ล้วนมีผลต่อชีวิตของเราไม่มากก็น้อย และมีผลต่อชีวิตคนรอบข้างไม่มากก็น้อยเฉกเช่นเดียวกัน เราอยากขึ้นสวรรค์ เราก็นำพาคนขึ้นสวรรค์ได้ด้วยปัญญาของเรา ด้วยสติที่รู้เท่าทันอารมณ์
แก้วแตกแล้วอย่าให้ใจเราแตกและอย่าให้ความสัมพันธ์ของคนแตกด้วย รถพังแล้วแต่อย่าทำให้ใจเราพังแล้วความเป็นคนของเราก็พังด้วย ขอให้คิดให้ดีๆ ชีวิตไม่ใช่เรื่องง่ายเลย ทุกขณะที่เรามีชีวิต ไม่ว่าจะตาดู หูฟังล้วนบ่งบอกความเป็นชีวิตของเรา
(พระอาจารย์เมตตาประทานเพลงพระโอวาท ชื่อเพลง “คนล่วงทุกข์ได้ด้วยความเพียร” ทำนองเพลง “ลมจ๋า”)
มนุษย์ทุกคนล้วนมีความทุกข์ ทุกข์เพราะกิเลส ทุกข์เพราะตัวตน ทุกข์เพราะความยึดมั่นถือมั่น หรือทุกข์เพราะอะไรกัน มนุษย์ล้วนมีทุกข์แตกต่างกันออกไป แต่ถ้าเราเข้าใจว่าเรามีชีวิตเกิดมาเพื่ออะไร เราอาจจะทุกข์น้อยลงไปก็ได้ จริงหรือไม่ (จริง)
(พระอาจารย์เมตตาให้นักเรียนฝ่ายชายสามคนออกมายืนหน้าชั้น)
อาจารย์ถามศิษย์นะ มนุษย์ทุกข์เพราะอะไร เราว่าในสามคนนี้เราเป็นทุกข์กับใครมากที่สุด เราว่าเราทุกข์เพราะอะไร หรือทุกข์กับใครมากกว่ากัน ถ้ามองเฉยๆ เราเป็นทุกข์ไหม (ไม่เป็น) แต่ถ้าเมื่อไรเขาเกี่ยวข้องกับเรา เราเป็นทุกข์ไหม (เป็น) แต่ถ้าไม่ใช่ของเรา ไม่ใช่แฟนเรา ไม่ใช่สามีเรา ไม่ใช่ลูกเรา ไม่ใช่ญาติเรา ทุกข์ไหม (ไม่ทุกข์) มนุษย์เริ่มต้นทุกข์เพราะว่ามีตัวตน
แต่ถ้าเมื่อใดไม่มีตัวตน เราจะทุกข์ไหม (ไม่ทุกข์) ฉะนั้นถ้าเราดับตัวตนได้และเรารู้ว่าตัวตนแท้จริงมาจากไหน เราคงทุกข์ได้เบาไปหนึ่งเปลาะ ใช่หรือไม่ (ใช่)
ตัวตนที่ศิษย์เห็นนี้เหมือนกับอะไร ถ้าอาจารย์บอกว่า เหมือนกับซากเน่าๆ ศิษย์ว่าเหมือนไหม อาจารย์ว่าเหมือนถุงขี้ ศิษย์ว่าเหมือนไหม เพราะในร่างกายนี้เปรียบเหมือนถุงขี้ ลืมตามาก็ขี้ตา อ้าปากมาก็ขี้ฟัน
พ่นออกมาทางจมูกก็ขี้มูก ออกมาทางมือก็ขี้มือ ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นอาจารย์จึงอยากบอกศิษย์ว่า ในร่างกายนี้ที่ศิษย์บอกว่าตัวของเรา ร่างกายของเรา มองให้ดีๆ ศิษย์ทำทุกวันนี้เพื่อบำรุงถุงขี้ ใช่ไหม (ใช่) เรายอมเสียคุณธรรมความเป็นคนเพื่อถุงขี้ ถูกหรือไม่
พ่นออกมาทางจมูกก็ขี้มูก ออกมาทางมือก็ขี้มือ ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นอาจารย์จึงอยากบอกศิษย์ว่า ในร่างกายนี้ที่ศิษย์บอกว่าตัวของเรา ร่างกายของเรา มองให้ดีๆ ศิษย์ทำทุกวันนี้เพื่อบำรุงถุงขี้ ใช่ไหม (ใช่) เรายอมเสียคุณธรรมความเป็นคนเพื่อถุงขี้ ถูกหรือไม่
ถ้าอาจารย์จับแยกส่วน หัวไปทาง ขาไปทาง แขนไปทางตาไปทาง จมูกไปทาง ใครจะเอา เอาไหม (ไม่เอา) แล้วเวลาถุงขี้มันไร้จิตใจ ไร้ชีวิต เอาไว้ในบ้านไหม (ไม่เอา) และเป็นลูกเราเก็บไว้ไหม (ไม่) แล้วทำไมไปเก็บไว้ที่วัด อาจารย์ไม่เข้าใจ ตอนอยู่ห่วงนักหนา หายก็ไปตามหา แต่เวลาตายทำไมไปฝากไว้ที่วัด ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะอะไรล่ะศิษย์
เราพยายามทำทุกอย่างเพื่อชีวิต แต่จริงๆ แล้วเราทำทุกอย่างเพื่อถุงขี้ สวยก็สวยถุงขี้ สวยแค่ถุงแต่จริงๆ แล้วข้างในก็เป็นขี้ ใช่หรือเปล่า (ใช่) ฉะนั้นเราอย่าสูญเสียคุณธรรมแห่งความเป็นคนแล้วเหลือแต่ถุงขี้ ไม่อย่างนั้นจะเสียชาติที่เกิดมาเป็นคนคนหนึ่ง ใช่หรือไม่ (ใช่)
(พระอาจารย์เมตตาถามนักเรียนฝ่ายชายสามคนที่ยืนหน้าห้อง)
อาจารย์ถามศิษย์นะว่ากว่าจะกลายมาเป็นคนนี้ ต้องประกอบไปด้วยอะไรบ้าง (สี่ธาตุ ดิน น้ำ ลม ไฟ) ดิน น้ำ ลม ไฟ ทำให้เป็นชีวิต แล้วยังมีอะไรอีก (จิตวิญญาณ) อาจารย์อยากจะบอกศิษย์ว่า ขึ้นชื่อว่าชีวิต นอกจะประกอบด้วยดิน น้ำ ลม ไฟ ยังมีอะไรเป็นองค์ประกอบที่ทำให้สำเร็จมาเป็นชีวิต มีกาย มีใจ มีจิตญาณ ใช่นั่นคือตัวศิษย์ แต่การที่จะเติบโตมาได้ยังต้องประกอบไปด้วยอะไร ถ้าศิษย์รู้ว่าเราเกิดมาด้วยอะไร ศิษย์จะเข้าใจว่าชีวิตควรไปในทางไหน ใช่หรือไม่
เหมือนที่เขาพูดกันว่าถ้ารู้ว่าเรามาจากไหน เราก็จะรู้ว่าเราจะไปทางใด งั้นศิษย์ตอบอาจารย์ได้ไหมว่ากว่าจะมาเป็นชีวิต เรายังต้องใช้อะไรมาเป็นองค์ประกอบอีก อะไรอีกที่ทำให้เรามีชีวิตแล้วยืนอยู่บนโลกใบนี้ได้
ศิษย์เคยได้ยินไหมว่า “เพราะมีโลกจึงมีชีวิต เพราะมีฟ้ามีดินจึงเรียกว่าสรรพสิ่ง” ฉะนั้นชีวิตเราไม่ใช่มีแค่กายใจจิต ไม่ใช่มีแค่ดินน้ำลมไฟ แต่ยังมีอะไรที่ทำให้เราเป็นชีวิตและมีชีวิต นั่นคือมีฟ้ามีดิน มีสรรพสิ่ง ใช่หรือไม่ (ใช่) ศิษย์จำให้ดีนะว่าชีวิตและเป็นชีวิตเราได้ ไม่ใช่แค่ดินน้ำลมไฟ ไม่ใช่แค่ธาตุทั้งห้า แต่ทั้งกลางวันกลางคืน มีเธอมีฉันมีเขามีเรา
มีต้นไม้ มีไฟ มีพัดลม มีคนด่าทำให้เรามีชีวิต มีคนชมทำให้เรามีชีวิต
มีเรื่องได้ทำให้เรามีชีวิต มีเรื่องเสียทำให้เรามีชีวิต ต้องมีทั้งกลางวันกลางคืน มีพระจันทร์ มีพระอาทิตย์ มีน้ำ มีทะเล มีไฟ มีความร้อน
มีความเย็น
มีต้นไม้ มีไฟ มีพัดลม มีคนด่าทำให้เรามีชีวิต มีคนชมทำให้เรามีชีวิต
มีเรื่องได้ทำให้เรามีชีวิต มีเรื่องเสียทำให้เรามีชีวิต ต้องมีทั้งกลางวันกลางคืน มีพระจันทร์ มีพระอาทิตย์ มีน้ำ มีทะเล มีไฟ มีความร้อน
มีความเย็น
พูดง่ายๆ ก็คือมีโลก เพราะมีโลกจึงมีชีวิต ส่วนหนึ่งของโลกก็ทำให้มีส่วนหนึ่งของชีวิต ฉะนั้นเราก็คือส่วนหนึ่งของโลก โลกก็คือส่วนหนึ่งของเรา หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ตัวเราก็คือโลกน้อยๆ หรือจักรวาลน้อยๆ ในตัวเรา เข้าใจไหม (เข้าใจ) แล้วจักรวาลน้อยๆ นี้ก็มีผลที่จะทำร้ายหรือสร้างจักรวาลใหญ่ๆ ทุกสิ่งทุกอย่างล้วนคือส่วนหนึ่งของชีวิต ถ้าเราทำร้ายส่วนหนึ่งในโลก เราก็ทำลายส่วนหนึ่งของชีวิต เข้าใจไหม
คนที่น่ารังเกียจกับคนที่น่ารักก็คือส่วนหนึ่งที่ทำให้เรามีชีวิต เป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้เราเข้าใจชีวิต ถ้าศิษย์เข้าใจอย่างนี้ว่าทุกๆ อย่างที่ทำให้เกิดโลกคือทุกๆ อย่างที่ทำให้เกิดเรา และความเป็นเราก็ทำให้โลกนี้จะเกิดหรือดับได้เหมือนกัน แล้วถ้าเรามองอย่างนี้เราจะทำร้ายใครไหม เพราะทุกสิ่งทุกอย่างคือส่วนหนึ่งของชีวิต แล้วเขาก็มีค่าเท่ากับชีวิต และเมื่อนั้นเราจะทำร้ายชีวิตหนึ่งเพื่อชีวิตเราไหมล่ะ
อาจารย์ถาม ศิษย์นะว่า แล้วเราอยู่บนโลกใบนี้ศิษย์ยังทุกข์เพราะสิ่งใดอีกหรือเราทุกข์เพราะเหตุใดบ้าง (ทุกข์เพราะตัวตน) ความหวังดีอย่างยึดมั่นถือมั่น บางทีก็ทำให้เราทุกข์ได้ อย่าลืมว่าคนทุกคนล้วนมีชะตาชีวิตเป็นของตนเอง แม้เราจะหวังดีขนาดไหนแต่ถ้าถึงเวลาเราบอกว่าอันนี้ดี แต่ถ้าเขาไม่เอาเราก็ต้องยอมรับและปล่อยวางด้วยการทำใจให้ได้นะ
(ทุกข์เพราะสิ่งรอบข้างเราที่ไม่สมดุล เพราะว่ามนุษย์ใช้ธรรมชาติมากเกินไป จนเราไม่รู้จักคำว่าแบ่งปันหรือว่าเมตตาและพอเพียง) อย่างนั้นเริ่มต้นที่เราก่อน ศิษย์เคยเห็นไหม น้ำหนึ่งหยดถ้ามั่นคงและดิ่งลึกจะเกิดวงกว้าง ฉะนั้นขอเพียงศิษย์เริ่มต้นทำด้วยความมุ่งมั่น อาจจะแปรเปลี่ยนวงเล็กๆ ให้กลายเป็นวงใหญ่ๆ ได้
(ทุกข์ใจเพราะพ่อแม่พี่น้องไม่สบาย) พ่อแม่พี่น้องไม่สบายจะกลัวอะไร มีใครในโลกไม่เคยป่วย การป่วยเป็นเรื่องปกติ แต่การดูแลคนป่วยให้เป็นปกติเป็นเรื่องยาก ฉะนั้นถ้าศิษย์มองเห็นว่าความป่วยเป็นเรื่องธรรมดา ความป่วยนี่แหละมาเตือน ทำให้เรารู้ว่าเรากำลังดำเนินชีวิตผิดปกติ สมมติว่าศิษย์ไม่ป่วยเลยแต่ศิษย์ตายทันทีโดยไม่รู้สาเหตุ ศิษย์เอาไหม (ง่ายดี) แน่ใจหรือ ฉะนั้นจงรู้จักรักษาเท่าที่รักษา แต่ถ้ารักษาไม่ได้ก็ต้องทำใจ มีร่างกายให้เจ็บป่วยดีกว่าไม่เหลือร่างกายให้เจ็บป่วย
ทุกข์เพราะ (ในใจยังมีความโกรธอยู่) ยังดับไม่ได้หรือ อย่างที่อาจารย์บอก “รู้จักควบคุมลมหายใจด้วยสติ” เวลาโกรธกลับมาอยู่กับตัวเอง แล้วถามดูว่าโกรธแล้วดีไหม โกรธแล้วได้อะไร โกรธแล้วเป็นการจองเวรจองกรรมไม่จบสิ้น ผูกเวรผูกกรรมไม่จบสิ้น เราควรจะโกรธไหม คนในโลกมีทั้งที่รู้ช้าและรู้เร็ว ถ้าเรารู้เร็วกว่าแล้วเราเจอคนรู้ช้าเราไม่ควรหงุดหงิด แต่คนโดยส่วนใหญ่มักจะหงุดหงิดที่เจอคนโง่ๆ ใช่หรือไม่
ทุกข์เพราะ (ยังทุกข์ทุกอย่าง) แล้วศิษย์เคยได้ยินไหม ความทุกข์เป็นสิ่งเริ่มต้นและเป็นสิ่งสุดท้ายที่มนุษย์ทุกคนต้องมี แต่เมื่อเวลามีทุกข์เราจะรับมือกับทุกข์อย่างไร ถ้ามองเห็นทุกข์เราก็จะรู้ว่าความทุกข์ไม่ใช่สิ่งน่ากลัว แต่เป็นสิ่งที่เราสามารถจัดการได้ ควรปล่อยวางหรือควรจะทำใจ หรือควรจะพยายามให้ถึงที่สุดแล้วค่อยปล่อย
ทุกข์เพราะ (ตอนนี้ที่ทุกข์เพราะคนไทยไม่รักกัน) เราทุกข์เพราะเรากังวลสังคมในโลกที่ทะเลาะเบาะแว้ง ใช่หรือไม่ ก่อนที่จะหวังให้สังคมเป็นอย่างไร ถามใจเราก่อนเรายังมีคนที่เราเกลียดอยู่ไหม (ไม่มี) เรายังรับทุกคนได้ใช่หรือไม่ (รับได้) แต่เราก็ต้องทำใจว่ามันเป็นเรื่องธรรมดาของคนในโลก ถ้าเราสามารถรักษาความดีในจิตใจ บางครั้งความดีในจิตใจก็อาจจะแปรเปลี่ยนคนร้ายๆ ในโลกให้เป็นคนดีได้ด้วยตัวเราเอง อย่ากลัวกังวลภายนอก ทำตัวเองให้ดีที่สุด เพราะหนึ่งการกระทำของเราอาจจะมีผลสะท้อนต่อคนรอบข้างได้ และหนึ่งความคิดที่ดีอาจจะมีผลสะท้อนให้คนอยากดีก็ได้ ฉะนั้นเราต้องหนักแน่นมั่นคงก่อนนะ
ทุกข์เพราะ (ร่างกายที่เจ็บป่วย) แล้วเราจะทำอย่างไรดี
(กินยา) แต่ถ้ากินยาแล้วไม่หายเราก็ต้อง (ทำใจ) การทำใจเป็นเรื่องยากไหมศิษย์ (ยาก) แต่อาจารย์อยากบอกว่าให้ทำใจเพราะสังขารนี้มีใครบ้างไม่เจ็บป่วย แม้แต่พระพุทธองค์ก็ยังเจ็บป่วย แต่ท่านเจ็บป่วยแล้วท่านปล่อยวางแล้วเข้าสู่ความรู้แจ้ง เพราะร่างกายนี้มันเป็นแค่ถุงขี้นะศิษย์นะ ใช้ให้ดีที่สุดถึงเวลาก็ต้องปล่อยไปตามธรรมชาติ เข้มแข็งนะ
(กินยา) แต่ถ้ากินยาแล้วไม่หายเราก็ต้อง (ทำใจ) การทำใจเป็นเรื่องยากไหมศิษย์ (ยาก) แต่อาจารย์อยากบอกว่าให้ทำใจเพราะสังขารนี้มีใครบ้างไม่เจ็บป่วย แม้แต่พระพุทธองค์ก็ยังเจ็บป่วย แต่ท่านเจ็บป่วยแล้วท่านปล่อยวางแล้วเข้าสู่ความรู้แจ้ง เพราะร่างกายนี้มันเป็นแค่ถุงขี้นะศิษย์นะ ใช้ให้ดีที่สุดถึงเวลาก็ต้องปล่อยไปตามธรรมชาติ เข้มแข็งนะ
(ทุกข์ เพราะกังวลและเป็นห่วง) ถ้าทำดีที่สุดแล้วไม่ต้องกังวล เพราะความกังวลไม่ช่วยให้อะไรดีขึ้น ศิษย์จงมีจิตใจที่กล้าหาญและรับทุกๆ สิ่งทุกๆ อย่างให้ได้ อันนั้นประเสริฐกว่านะ ความกังวลไม่ช่วยอะไร ต้องใช้จิตใจที่กล้ารับให้ได้แม้จะเจ็บ ไม่ว่าทุกข์ ไม่ว่าจะผิดหวังหรือเสียใจ เพราะนั่นคือความจริง แต่ความกังวลคือการหนีความจริง ใช่หรือไม่ (ใช่)
(ทุกข์เพราะกิเลสตัณหา ไม่รู้จักปล่อยวาง) ทุกข์เพราะตัวเองควบคุมตัวเองไม่ได้มากกว่า ไม่ต้องไปคิดเยอะ อย่างนั้นต้องควบคุมให้ได้
(ทุกข์เพราะหลง) หลงใคร (หลงในอัตตา) หลงในความรู้ตัวเอง หลงในความคิดตัวเอง หลงในมาตรฐานที่ตัวเองคิด แล้วชอบเอาไปวัดคนอื่นมันก็มีแต่ทุกข์ เราไม่มีวันเปลี่ยนแปลงใครได้ สิ่งที่เปลี่ยนแปลงได้คือเปลี่ยนแปลงใจตัวเอง ยอมรับในสิ่งที่เป็น เพราะหลงตัวเองก็ไม่มีใครชอบ ใช่หรือเปล่า (หลงในหลายๆ อย่าง) อย่างนั้นปล่อยได้ก็ปล่อยที่หลงนี้มันน่าหลงไหม คิดให้ดีๆ นะ
(ทุกข์เพราะรักและไว้วางใจ) เป็นธรรมดานะ เวลาศิษย์เห็นคนหน้าตาดีๆ ศิษย์แอบมองไหม เป็นธรรมดาบางคนซื่อตรง บางคนไม่ซื่อตรงเราก็ต้องทำใจ อาจารย์เคยได้ยินเรื่องของคนบางคนนะ เขาไม่ว่าจะแต่งงานกี่คนต่อกี่คนสามีต้องหนีเขาทุกครั้งไป แต่งงานกับเศรษฐี เศรษฐีก็หนี แต่งงานกับคนฐานะปานกลาง คนฐานะปานกลางก็หนี แต่งงานกับยาจก เอายาจกมาเป็นสามีให้ได้ดี ก็ยังหนีไปเป็นยาจก เพราะอะไรรู้ไหมศิษย์ เพราะกรรมที่เขาเคยไปทำกับคนอื่นมาก่อน เพราะกรรมที่เขาเคยไปผิดลูกผิดเมียคนอื่นมาก่อน
ศิษย์เคยสงสัยไหมว่าทำไมคนบางคนหญิงก็ไม่ใช่ ชายก็ไม่เชิง เพราะว่าเศษกรรมของการไปผิดลูกผิดเมียเขา เขามีเมียแล้วก็ยังไปบอกให้เขาทิ้งเมียเขาแล้วมาอยู่กับเรา เศษของกรรมเลยทำให้เขาเกิดมาหญิงก็ไม่ใช่ ชายก็ไม่เชิง นั่นแหละทุกข์ยิ่งกว่าอะไรอีกนะ นี่แค่เศษของกรรมเองนะศิษย์ ฉะนั้นขึ้นชื่อว่าคน กระทำอะไรแล้วจงระวัง อยากมีทุกข์ต่อหรือว่าจบทุกข์สิ้น อยู่ที่เราตัดสินนะ ถ้าเราไม่ยอม เราไม่อยากเสียเปรียบเราก็คือคนที่ผูกเวรต่อ แต่ถ้าเรายอม เราให้อภัย เราอดทน เรารับได้ เราก็คือผู้ที่ยอมจบเวรจบกรรมกันวันนี้ ใช่หรือไม่ (ใช่)
(ทุกข์เพราะอยากได้) ยังไม่รู้จักพออีกหรือ เมื่อวานท่านนาจาบอกว่าคนที่ไม่รู้จักพอเป็นโรคขี้เรื้อน ไหนเป็นตรงไหนอาจารย์จะได้อยู่ไกลๆ ไว้จะได้ไม่ติดเชื้อ คนที่เป็นคนไม่รู้จักพอคือคนที่ไม่เคยสมบูรณ์ ช้ำตลอด
(ทุกข์เพราะชวนพ่อบ้านและลูกๆ มาฟังธรรมะเขาไม่อยากมา) อย่างนั้นก็ค่อยๆ ใช้ความดีแปรเปลี่ยนจิตใจ ใจเย็นๆ เมื่อบุญวาระสุกงอมเขาก็จะมาเอง แต่ขอให้อดทนนะ เพราะเราคือตัวแทนของธรรม ถ้าวันใดศิษย์ระเบิดวันนั้นเขาก็ยิ่งไม่อยากมา ใช่หรือเปล่า
ทุกข์ เพราะ (ทำอะไรก็ไม่สำเร็จ สามีเมาเหล้าทุกวัน) เอาไว้คราวหน้าสามีเมาเหล้ามา ศิษย์ต้องยอมหน่อยนะ เขามาศิษย์ก็เตรียมผ้าเย็น น้ำเย็น มาแล้วหรือ เช็ดหน้าให้ กินน้ำหน่อยเผื่อความดีจะเปลี่ยนใจเขาได้ อดทนหน่อย ก็เลือกเขามาแล้ว คนที่ต้องรับผลกรรมที่ตนเองเลือกก็คือเราเอง สามีก็เหมือนลอตเตอรี่ แต่ไม่ถูกลอตเตอรี่แต่มาขาดทุนเสีย
(ทุกข์เพราะเป็นห่วงคนที่เรารัก) ห่วงเหมือนอาจารย์ห่วงศิษย์ อยากให้ศิษย์ได้ดีแต่ศิษย์ก็มีเหตุผลเสมอ แม้กระทั่งศิษย์ทำผิด ศิษย์ก็ยังมีเหตุผลที่ผิดและอยากได้คนเข้าใจ ฉะนั้นยอมรับในสิ่งที่เขาเป็น อย่าหวังในสิ่งที่เราอยากให้เขาเป็น แต่จงหวังและพอใจในสิ่งที่เขาเป็น แล้วเราก็จะเป็นสุข แล้วเขาก็เป็นสุข
ทุกข์เพราะ (ทำสิ่งที่ดีให้คนอื่นแต่สิ่งที่ได้รับกลับทำให้คนอื่นไม่เข้าใจ) เป็นธรรมดานะศิษย์ เหมือนปลูกต้นไม้ต้นหนึ่ง บางครั้งก็ได้ลูกงาม บางครั้งก็ได้ลูกไม่งาม แต่ต้นไม้เบื่อที่จะออกลูกไหม เพราะว่าคนหมั่นดูแล ต้นไม้จึงไม่เบื่อที่จะออกลูก ความดีก็เหมือนกัน ความดีจะยิ่งใหญ่ได้เพราะคนนั้นไม่หวั่นไหวต่อความชั่ว ศิษย์อยากเป็นคนดีที่สุดไหม คนที่ดีที่สุดคือทำดีโดยไม่หวังผล ทำดีโดยไม่กลัวคนว่า ขอให้ไปให้ถึงนะ
ทุกข์เพราะ (อยากให้ลูกเรียนหนังสือเก่ง อยากให้ลูกเป็นคนดี) บางครั้งระหว่างเรียนเก่งกับเป็นคนดี เอาอะไรดี (เป็นคนดี) บางทีเป็นคนดีแต่เรียนไม่เก่ง เราก็ต้องทำใจนะ บางทีถ้าเรียนไม่เก่งเป็นคนไม่ดีแต่ทุกๆ วันอยู่ช่วยแม่ทำงาน เราก็ต้องยอมรับ ลูกจะเป็นอย่างไร ถ้าอยากซิ่งรถ ไปเที่ยวไหน แม่ไม่ว่า แม่ให้ไปเท่าไรกลับมาขอให้อวัยวะครบเหมือนเดิม แต่กลับมาหาแม่ๆ ก็รักแล้ว แค่นี้แหละ ยอมรับในสิ่งที่เขาเป็น มนุษย์ทุกข์เพราะคาดหวัง หวังอยากให้เขาเป็นอย่างที่เรานึก แต่เขาเป็นได้ไหมศิษย์ ไม่ได้นะ อย่างตัวศิษย์เป็นได้อย่างที่อาจารย์หวังไหม ฉะนั้นศิษย์จะมีความสุขเมื่ออยู่กับเขาก็คือยอมรับในสิ่งที่เขาเป็น แม้เขาจะต่ำกว่ามาตรฐานที่เราคิดก็ตาม แต่อย่างน้อยยังดีที่เขายังอยู่
(การควบคุมผัสสะ) แล้วเราจะควบคุมผัสสะอย่างไรล่ะ เรื่องนี้เป็นเรื่องยาว แต่อาจารย์เคยสอนไว้ ผัสสะคืออะไร เพราะตาเราเห็นรูป แล้วเรารู้สึกไหม เมื่อรู้สึกแล้วเราเกิดตัณหา เวทนา แล้วก็เกิดภพชาติไม่จบสิ้น แต่ถ้าเราเห็นเพียงแค่เห็น ได้ยินเพียงแค่ได้ยิน ทุกสิ่งทุกอย่างได้หรือไม่ได้คือเท่ากัน มีหรือไม่มีก็มีค่าเท่ากัน เมื่อนั้นเราจะเห็นและเราก็ไม่เกิดความรู้สึก
ทุกข์เพราะ (โรคภัยเบียดเบียน) อาจารย์จี้กงเองยังหนีไม่พ้นโรค โรคอาจารย์ก็มี พระพุทธองค์ก่อนท่านจะปรินิพพานดับสิ้นซึ่งกาย ท่านก็ยังต้องป่วย ใช่หรือไม่ แต่สังขารมีไว้เพื่อปลง รักษาจนถึงที่สุด ดูแลจนถึงที่สุดเราก็ต้องปลงและก็ต้องปล่อยวาง เพราะมันเป็นแค่ถุงขี้ที่เรายืมใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดพอถึงเวลาเราก็ต้อง ทิ้งถุงขี้ จำไว้นะศิษย์ สุดท้ายแล้วสิ่งที่เอาไปได้ก็คือความดี ความชั่ว คุณธรรมที่ฝังอยู่ในจิตใจ
(อยากจะดับไฟในใจตัวเอง) แล้วดับได้หรือยัง (ยังดับไม่ได้)
ไม่เป็นไร จำไว้อย่างเดียวเกิดเป็นคนต้องใจเย็น ยอมได้เป็นยอม อภัยได้เป็นอภัย ท่องให้ได้นะ ใช้ให้ตลอดนะ
ไม่เป็นไร จำไว้อย่างเดียวเกิดเป็นคนต้องใจเย็น ยอมได้เป็นยอม อภัยได้เป็นอภัย ท่องให้ได้นะ ใช้ให้ตลอดนะ
(ทุกข์เพราะต้องการแก้ปัญหาตลอด) แล้วต่อไปเราลองไม่แก้ได้ไหม (ปัญหาตัวเอง ทั้งครอบครัว ทั้งคนรอบข้าง) เราไม่แก้ก็ไม่ได้ใช่หรือไม่ ฉะนั้นเวลาเจอปัญหา ก่อนจะกระโดดลงไปเจอกับปัญหา ศิษย์ถอยหลังมาสักก้าวหนึ่ง ทำใจก่อนแล้วหันกลับไปมอง ถ้าศิษย์กระโดดลงไปทันทีเราก็จะมองไม่เห็น ใช่หรือไม่ เวลาเจอทุกข์ตั้งสติ ถอยออกมาก้าวหนึ่ง มองให้กว้างๆ ปัญหาเกิดจากอะไร ถ้าเกิดศิษย์กระโดดลงไปทันที “วุ่นวายๆ ปัญหาๆ” มันแก้ไม่ได้ แต่ต้องถอยออกมา ทำจิตเราก่อน นิ่งให้พอ แล้วทำปัญญาให้เกิด ถือความเมตตาเป็นหลัก ถือสติเป็นหลักแล้วปัญญาจะเกิด ในโลกนี้มีปัญหาเยอะเราแก้ไม่หมดหรอก บางครั้งก็ต้องยอมรับว่ามันคือปัญหา ใช่หรือไม่
(ทุกข์เพราะลูก) อาจารย์ตอบให้เยอะแล้วนะ (แล้วเราจะทำอย่างไร ทุกข์แค่ไหน ที่เขาจะกลับมาบ้าน) ต้องทนจนถึงที่สุดและศิษย์ต้องยอมรับว่าถ้าเขากลับมาบ้านแม้สมบูรณ์หรือไม่ สมบูรณ์ ศิษย์ก็ต้องรับให้ได้และให้กำลังใจเขา เพราะพ่อแม่บางครั้งต้องยอมรับว่า ลูกบางคนเกิดมาเพื่อชดใช้กับเรา แต่ลูกบางคนเกิดมาเพื่อเราต้องชดใช้ให้กับเขา และจะหมดได้ก็เมื่อเรายอมรับในสิ่งที่เขาเป็น ไม่ว่าจะเจ็บ ไม่ว่าจะปวด ศิษย์ก็ต้องรับให้ได้เพราะนั่นคือลูกของเรา ฉะนั้นจิตใจที่เข้มแข็งจึงจะแปรเปลี่ยนโลกใบนี้ได้นะ
ทุกข์เพราะ (ญาติพี่น้องสามีไม่ปรองดอง) ศิษย์ไปกังวลกับญาติพี่น้องจริงๆ หรือ สิ่งที่ศิษย์กังวลที่สุดคือสามีฉัน ลูกฉัน ไม่เป็นดั่งใจฉัน ก็ต้องทำใจใช่หรือเปล่า ศิษย์เคยได้ยินไหมว่าถ้าเรารู้จักให้เกียรติเคารพเขา สักวันหนึ่งสามีก็จะให้เกียรติเคารพเรา ใช่หรือไม่
(ทุกข์เพราะใจตนเองบังคับยากเหลือเกิน) แล้วต่อไปจะบังคับได้ไหม (จะพยายาม) ขอให้ทำให้ได้นะ
(ทุกข์เพราะคนในครอบครัวไม่มีใครเข้าใจ เพราะสามีไม่เข้าใจเรา) ตัวเราเองยังไม่เข้าใจตัวเองเลย ก็ไม่ต้องคิดมากถ้าเราทำไปเรื่อยๆ สักวันหนึ่งเขาอาจจะเห็นก็ได้ อาจารย์ยกตัวอย่างง่ายๆ เวลาอยู่กับใครนานๆ ศิษย์เห็นและจำสิ่งที่ดี หรือจำแล้วเห็นสิ่งที่ร้ายมากกว่ากัน (สิ่งที่ร้ายมากกว่า) อาจารย์ถามศิษย์ทุกคนนะ ศิษย์จำได้ไหมสามีที่น่ารักของศิษย์เป็นอย่างไร จำไม่ได้แล้ว จำได้แต่ว่าเขาน่าเกลียดยังไง เขาทำร้ายเรายังไง ใช่หรือไม่ (ใช่) เขาก็เหมือนกับเรา เขาก็จำได้แค่เพียงว่าศิษย์ไม่ดีกับเขายังไง ศิษย์ขี้บ่นกับเขายังไง ศิษย์จู้จี้กับเขายังไง ฉะนั้นถ้าอยากให้เขากลับมารักเราเหมือนเดิม เราก็ต้องทำตัวให้น่ารัก ยอมอดทนอดกลั้น อย่างนั้นกลับไปศิษย์ก็ได้ผลไม้ผลนี้ไปแล้วศิษย์ก็บอกว่า ฉันเอาผลไม้มาฝาก เพราะรักนะจึงให้ พูดกับเขาบ่อยๆ ศิษย์ลืมคำนี้ไปหรือเปล่า เพราะศิษย์รักเขามาก่อน ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ตอนนี้บอกเขาไปเลยทุกวัน เจอหน้าไปไหนหรือที่รัก กลับมาดึกหรือที่รัก คุณเป็นอย่างไรฉันก็รัก กอดเขาเลย ถ้าโดนเตะก็ต้องกอดนะ อดทนให้ได้เขาอาจจะรู้สึกแปลก แต่ถ้าทำบ่อยๆ เขาอาจจะดีใจก็ได้ ใช่หรือเปล่า
(ทุกข์เพราะคาดหวังในสิ่งที่อยู่รอบตัวเรามากเกินไป) บางครั้งต้องปล่อยวางแล้วนะ โลกนี้มีทุกข์มากมาย ใช่ไหม (ใช่)
(พระอาจารย์เมตตาประทานพระโอวาทซ้อนโอวาทคำว่า “เห็นสัจธรรม” ซึ่งต่อจากพระโอวาทซ้อนพระโอวาทคำว่า “จิตนิ่ง” ที่ได้ประทานไว้ที่สถานธรรมเซิ่งเต๋อ เมื่อวันที่ 14 - 15 พฤษภาคม 2554 )
ศิษย์เอ๋ย อาจารย์อยากจะบอกว่าความทุกข์ทำให้เราเห็นสัจธรรมความเป็นจริงแห่งชีวิต แต่ก่อนเราเคยคิดว่าอยู่คนเดียวคงไม่มั่นคง เราอยู่คนเดียวคงไม่มีความสุข การมีใครสักคนหนึ่งคงเป็นสุข แต่ที่ไหนได้ยิ่งมีก็ยิ่งเห็นทุกข์ ยิ่งเห็นความเป็นจริงแห่งชีวิต คนทุกคนล้วนคือส่วนหนึ่งของชีวิต และคนทุกคนล้วนสอนให้เราเข้าใจชีวิต และเข้าใจความทุกข์ เราเกิดมาเพื่อแค่ทุกข์ แล้วก็ทุกข์แล้วก็ตายกับทุกข์ หรือเราเกิดมาเพื่อทุกข์แล้วเห็นแจ้งในทุกข์ และเอาชนะทุกข์และพ้นทุกข์ อะไรประเสริฐกว่ากัน เราอย่าแค่เห็นทุกข์เท่านั้น แต่เราจงเห็นทุกข์และหาทางพ้นทุกข์ให้ถึงที่สุด และเราจะรู้ว่าทุกข์นี้ไม่ได้น่ากลัวแต่มันคือความจริงที่คอยเคาะประตูบอกใจ ศิษย์เสมอว่า จงรับมันให้ได้และจงอยู่กับมันให้เข้มแข็ง ละทำความประเสริฐให้ถึงที่สุดด้วยหัวใจแห่งคุณธรรม อาจารย์ขอเพียงสิ่งเดียว เจอทุกข์ขนาดไหนขอเพียงรักษาจิตเมตตาให้อยู่ เจอคนร้ายขนาดไหนขอให้เพียงรักษาจิตเมตตาให้อยู่ ถ้าศิษย์ลุถึงเมตตาศิษย์จะละลายคลี่คลายบาปกรรม ฉะนั้นเมื่อเจออะไร กระทบตา กระทบใจ ขอให้นิ่งแล้วมองให้เห็น มันคือความจริงไหม มีสุขก็มีทุกข์ มีได้ก็มีเสีย มีสมหวังก็มีผิดหวัง มันเป็นเรื่องธรรมดา มันเป็นสัจธรรม เป็นความจริงแห่งชีวิตที่ถึงที่สุดแล้ว เราต้องรู้จักเรียนรู้ เข้าใจและปล่อยวาง เพราะถึงที่สุดแล้วเราทำอะไรไม่ได้ ทุกๆ สิ่งล้วนมีหนทางเป็นของตัวเอง สิ่งที่ทำได้คือควบคุมตัวเองให้ดีที่สุด เราเปลี่ยนแปลงคนในโลกไม่ได้ แต่เราเปลี่ยนแปลงใจเราเองได้ ใช่หรือเปล่า (ใช่) วันนี้อาจารย์ให้เพียงแค่นี้ ถึงเวลาอาจารย์ก็คงต้องไปแล้วนะ
(นักเรียนในชั้นกล่าวขอบคุณพระอาจารย์เมตตา)
จำไว้นะศิษย์ ความทุกข์ไม่ใช่สิ่งน่ากลัว แต่ความทุกข์สอนให้เราเรียนรู้ชีวิต ความทุกข์คือส่วนหนึ่งของชีวิตและความทุกข์ทำให้เราเข้าใจชีวิตและตัวตน เมื่อทุกข์มาเราเข้มแข็งหรืออ่อนแอ เมื่อทุกข์มาเรากล้าที่จะยอมรับความจริงหรือเอาแต่หนี ความเจ็บป่วยเอย ความพลัดพรากเอย ความตายเอย ไม่ใช่เรื่องน่ากลัว แต่สิ่งที่น่ากลัวที่สุดคือการดำรงชีวิตอยู่อย่างคนที่ไม่เห็นแจ้งความเป็นจริง ยังปล่อยให้กิเลสโลภ โกรธ หลงครอบงำไม่จบสิ้น แต่ต่อไปนี้เราจะมีชีวิตอยู่ด้วยคุณธรรมอันดีงาม รู้จักมีสติยั้งคิด รู้จักมีมโนธรรมสำนึก รู้จักละอายเกรงกลัวต่อบาป รู้จักผิดชอบชั่วดี รู้จักเอาคุณธรรมมาแปรเปลี่ยนใจคน รู้จักเอาการให้อภัยมาช่วยเหลือคน ทำให้ได้นะศิษย์ เพราะชีวิตอยู่ที่ตัวศิษย์เอง อาจารย์เป็นแค่เพียงผู้ชี้ทาง แต่ใครจะเดินไปให้ถึงที่สุดถ้าไม่ใช่ตัวศิษย์เอง
อาจารย์ไปแล้วนะ มีโอกาสกลับมาหาอาจารย์อีกไหม ความเจ็บป่วยไม่ใช่เรื่องน่ากลัว แต่การเวียนว่ายในโลกนี้แล้วต้องทุกข์แล้วทุกข์อีกน่ากลัวกว่า ตัวเราไม่น่ากลัวแต่ความคิดที่ไม่รู้จักควบคุมตัวเราน่ากลัวกว่า
มีโอกาสมาช่วยอาจารย์ดีไหม ศิษย์เอย ปณิธานที่ยิ่งใหญ่เกิดจากจิตใจที่มุ่งมั่นและศรัทธา ขอให้ศิษย์มุ่งมั่น ศรัทธาและบรรลุให้ถึงความตั้งใจ เสียสละตัวเองเพื่อช่วยผู้อื่นไม่ใช่เรื่องยาก แต่เสียสละความสุขตัวเองเพื่อช่วยผู้อื่นเป็นเรื่องที่ศิษย์ต้องทำให้ได้ อยากไปกับอาจารย์ก็ต้องอดทนให้ได้ในทุกๆ เรื่อง ทำให้ได้นะ
ลำบากไหม ขอให้อดทนนะศิษย์ ทำดีย่อมมีอุปสรรค ขอให้ศิษย์อดทนให้ได้ อาจารย์มาหาศิษย์ถึงขนาดนี้แล้วศิษย์ยังไม่มาหาอาจารย์อีกหรือ ดูแลตัวเองให้ดี ดูแลจิตใจของตัวเองให้ดี อย่าปล่อยให้ความคิดของตัวเองทำร้ายตัวเอง ความมุ่งหวังศรัทธาที่ศิษย์มี อาจารย์อยากให้ศิษย์ลุล่วงและทำให้ได้ดีนะ
อาจารย์ไปแล้วนะ ดูแลตัวเองดีๆ ตั้งใจบำเพ็ญธรรม ไปให้ถึงธรรมะในหัวใจของศิษย์ ไปให้ถึงความดีที่มีอยู่ในหัวใจ และรักษาความดีในหัวใจให้มั่นคง ชีวิตนี้มีแต่ความทุกข์ ชีวิตนี้มีแต่เรื่องเศร้า แต่เราสามารถผ่านความทุกข์และเรื่องเศร้าได้ด้วยหัวใจที่เข้มแข็งและมั่นคง ในคุณธรรม
อดทน เข้มแข็งนะ เจ็บขนาดไหนก็เพื่อละลายหนี้บาปเวรกรรม อย่ายอมแพ้ ศิษย์ดูแลตัวเอง จงเข้มแข็ง ถ้าศิษย์อ่อนแอไม่เข้มแข็งศิษย์จะนำใครได้ อาจารย์เป็นห่วงศิษย์นะ ต้องเอาชนะจิตใจให้ได้ รู้จักตามลมหายใจของตัวเอง อย่างที่อาจารย์พูดไว้ ลมหายใจคือเส้นบางๆ แต่ถ้าเรารู้จักใช้จะมีคุณอนันต์ และเป็นสิ่งที่ทำให้กายกับใจประสานเป็นหนึ่งได้ แล้วจะนำพาชีวิตไปสู่สิ่งที่ประเสริฐที่เรียกว่าสันติ
ขอบคุณศิษย์ทุกคนที่ทำให้วันนี้สำเร็จได้ ขอบคุณศิษย์ทุกคนที่ยอมเหนื่อยเพื่อผู้อื่น และขอบคุณศิษย์ทุกคนที่ยอมเหนื่อยเพื่อตัวเองบ้าง และต่อไปจะกล้าเหนื่อยเพื่อผู้อื่นบ้าง
พระอาจารย์จี้กงเมตตาประทานพระโอวาทซ้อนพระโอวาท “เห็นสัจธรรม”
คนเป็นที่หนึ่งนั้นมีกี่คน ยังแพ้อดทน แพ้ความทุกข์ทนที่เข้าใกล้ใจ
ผู้ใจเห็นธรรม ยอมรับว่าต้องขวนขวาย ยอมรับฝึกกายและใจ ไยอาลัยเป็นหนึ่งที่เขาว่า
คนดีที่สุดล้วนคนนั่นหนา มีทั้งอัตตา ร้อนเป็นหนาวเป็น รู้เพื่ออะไร
(หมายเหตุ พระโอวาทซ้อนพระโอวาท “เห็นสัจธรรม” เป็นส่วนหนึ่งของเพลงพระโอวาท
ชื่อเพลง “คนล่วงทุกข์ได้ด้วยความเพียร” ทำนองเพลง “ลมจ๋า” )