2542-05-29 พุทธสถานไท่อิน ดาวคะนอง กทม.

PDF 2542-05-29-ไท่อิน #10.pdf

#จุดมุ่งหมายอนุตตรธรรม

วันเสาร์ที่ ๒๙ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๕๔๒   พุทธสถานไท่อิน  ดาวคะนอง กทม.
สาธุชนกราบขอประทานพระโอวาทชี้แนะ

คลื่นลูกแล้วลูกเล่าซัดเข้าฝั่งหาย คนมิใช้ธรรมะเข้ากำราบจิต
กลับลุ่มหลงในโลกีย์เป็นเนืองนิจ วันนี้คิดย้อนมองเห็นสัจธรรม
เราคือ
องค์ประธานคุมสอบสามภูมิ รับบัญชาจาก 
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่พุทธสถานไท่อิน  เคียมคัล
องค์มารดา ถามเมธีน้องชายหญิงเกษมฤๅ
ขอทุกคนจิตสงบตั้งใจฟัง   ฮวา  ฮวา 

ในวันนี้มีบุญมาร่วมสถาน จิตเบิกบานดั่งพุทธะความสุกใส
ตัดกิเลสจิตกังขาให้ห่างไกล ความเข้าใจเกิดด้วยน้องเพียรศึกษา
ด้วยเวลาชีวิตคนมีสั้นนัก ขอตระหนักให้ถ่องแท้ทางเบื้องหน้า
ชีวิตคนมีค่ากว่ากำหนดราคา พ้นทรมาด้วยให้สุขแก่ผู้อื่น
ในวันนี้เป็นวันแรกการประชุม ขอสุขุมใจนี้อย่าได้ขมขื่น
เรื่องทางโลกใช้ธรรมกล่อมเกลี้ยงมิกล้ำกลืน จงเร่งยืนอยู่บนเท้าของตนเอง
น้องชายหญิงต่างเป็นผู้มีรากบุญ ขอเร่งหมุนใจจิตนี้ให้รีบเร่ง
บำเพ็ญธรรมเรื่องสมควรอย่ากลัวเกรง จิตนักเลงอย่าเกิดมีให้น้อมใจ
แสงสว่างจิตบรรเจิดกว่าแสงตะวัน ชีวิตสั้นแต่เปี่ยมไปด้วยความหมาย
อย่าพาตนสู่ลู่ทางอันตราย ให้ตั้งใจบำเพ็ญเถิดทุกคืนวัน
ขอให้รู้การศึกษาด้วยตั้งใจ ลำบากไปจิตใจนี้อย่าหวาดหวั่น
ธรรมะแท้ทดสอบจริงเพื่อเลือกสรร กลับคืนบ้านจิตใจนั้นต้องบริสุทธิ์
เพื่อให้รู้ทางแท้ต้องพิจารณา ต้องรักษาให้ใจนี้งามวิสุทธิ์
ปัญญานำออกมาใช้สู่วิมุตติ รับชี้จุดหยุดเวียนว่ายเร่งลงมือ
ในสามวันขอให้มาให้ครบถ้วน อย่าเรรวนพุทธระเบียบให้ยึดถือ
ให้จิตใจงดงามอยู่ในมือ อย่ายึดยื้อใช้วาจาอันเสียดแทง
ละกิเลสบำเพ็ญบุญให้ทั่วหน้า อันธรรมาหากไม่รู้จริงอย่าหน่ายแหนง
สังคมโลกปัจจุบันเฝ้าฆ่าแกง รบรุนแรงด้วยเริ่มขึ้นจากตนเอง
ในวันนี้ไม่กล่าวความให้มากไป ขอจงใช้วิจารณญาณอย่าอวดเก่ง
เวลาแห่งฟ้าดินคับขันเร่ง ให้กลัวเกรงหากไม่รู้กำหนดชีพตน
วาระสามถือเป็นโชคแห่งน้อง ให้ปรองดองกันไปทุกแห่งหน
อย่าได้กลับคืนบ้านเฉพาะตน ช่วยทุกคนกลับคืนพร้อมแดนสุทธา
จรดวางพู่กันลงบันทึกคะแนน
ฮวา  ฮวา  หยุด


วันเสาร์ที่ ๒๙ พฤษภาคม  พุทธศักราช ๒๕๔๒
พระโอวาทพระโพธิสัตว์อนุศาสน์

จิตเดิมแท้งามสดใสไร้ราคี ดั่งวารีใสสะอาดเห็นก้นบึ้ง
อ่อนน้อมจนคนใกล้ไกลใฝ่คะนึง รู้ตื่นซึ่งชีวิตไม่หลงเวียน
เราคือ
พระโพธิสัตว์อนุศาสน์ รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดา ลงสู่พุทธสถานไท่อิน  แฝงกายอัญชุลี
องค์มารดา ถามเมธีทุกท่านสราญฤๅ

บำเพ็ญธรรมอยู่กลางโลกสิ่งสมมติ ในใจจุดไฟธรรมขึ้นสรรเสริญ
เคารพมุ่งหมายของอนุตตรธรรมพร่ำเจริญ ไม่ดำเนินบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์อย่างงมงาย
โองการฟ้าอาญาสิทธิ์วิญญู ถือ คนสัตย์ซื่อธรรมชาติรักการให้
เน้นเชิดชูเที่ยงหน้าที่ต่อส่วนใหญ่ สิ่งชูใจคือสามัคคีกลางอุรา
ฟื้นวัฒนธรรมกตัญญูรู้คุณคน แม้ยากจนเทิดทูนเกียรติรักษา
กตเวทีบิดามารดาเคารพอาจารย์ให้วิชา ทุกเวลาถือความดีจะรุ่งเรือง
รักษาสัตย์ต่อตนบ้านเดิมกลับ มีสัจจะเพื่อนกับเพื่อนมิกระเดื่อง
ผู้มีอัธยาศัยไมตรีต่อและเนื่อง ย่อมปฏิบัติในเรื่องใดได้สมบูรณ์
 ให้รู้บุญบำเพ็ญบาปอดกลั้น คุณสัมพันธ์ห้า และคุณธรรมนำหนุน
ตอบแทนคุณทิศแปด พระการุณย์ สติของวิเศษคุณจรรโลงจิตเศวต 
พระธรรมคำสอนแห่งทุกศาสนา จากพระศาสดาทั้งห้าล้วนวิเศษ
หลักปกครองการถือยึดไกลกิเลส ดั่งเมล็ดขึ้นและโตตามปัจจัย
แบบงามดีอันโบราณชำระจิต ไม่รู้คิดจนประเพณีเสื่อมสลาย
ผ่องแผ้วอาศัยการฝึกโดยเข้าใจ แผ้วผ่องให้ใจจิตเสมอกัน
ฮา  ฮา  หยุด

[1] วิญญู :                 ผู้รู้แจ้ง,  นักปราชญ์

[1] คุณสัมพันธ์ห้า    : 1. ผู้ใหญ่กับผู้น้อย  2. บิดากับบุตร  3.สามีกับภรรยา  4. พี่กับน้อง
5.เพื่อนกับเพื่อน   

[1] ทิศแปด                : 1.ทิศเหนือ  2.ทิศใต้  3.ทิศตะวันออก  4.ทิศตะวันตก  5.ทิศตะวัน
ออกเฉียงเหนือ  6.ทิศตะวันออกเฉียงใต้  7.ทิศตะวันตกเฉียงเหนือ 
8.ทิศตะวันตกเฉียงใต้

[1] การุณย์                : ความกรุณา

[1] เศวต                    : สีขาว

วันเสาร์ที่ ๒๙ พฤษภาคม  พุทธศักราช ๒๕๔๒
พระโอวาทท่านหนันผิงเซียนถง

คนตามฟ้าเพราะฟ้าโล่งโปร่งใส ฟ้าตามคนเพราะใจคนใสกว่าฟ้า
เกิดเป็นคนต้องแจ้งชัดด้วยปัญญา ทางเบื้องหน้าอยู่ที่เรากำหนดเอง
เราคือ
หนันผิงเซียนถง ติดตาม
พระโพธิสัตว์อนุศาสน์ ลงสู่พุทธสถานไท่อิน  แฝงกายประณตน้อม
องค์มารดาแล้ว ถามเมธีทุกท่านมีความสุขหรือเปล่า

สิ่งที่พูดต้องทำได้จึงสมบูรณ์ ความเกื้อกูลต้องจริงใจจึงเป็นผล
พบลำบากไม่ยากแค่อดทน พบอับจนอย่าได้ท้อผ่านสักวัน
เดินดีดีอย่ามัวเดินอยู่กับที่ ท่านเมธีบำเพ็ญธรรมเป็นตอนขั้น
เป็นพี่น้องปรองดองร่วมแบ่งปัน หลังสามวันมาแปรตนเป็นคนใหม่
เป็นผู้น้อยตามอาวุโสด้วยอ่อนน้อม คนรู้ยอมมากมากจิตก็จะใส
ภัยภายนอกมิอาจเท่าภัยในใจ ทำตนให้ทุกคนรักท่านหมดเลย
ทุกทุกท่านขอจงมาบำเพ็ญกัน บำเพ็ญนั้นก็ง่ายง่ายอย่ามัวเฉย
จิตใจเฝ้าขัดเกลาทิ้งความคุ้นเคย อย่าละเลยให้เวลากับตนเอง
ฝึกเมตตาชีวิตนี้จะมีสุข ล้มแล้วลุกเวลายืนห้ามเขย่ง
ในบัดนี้ยุคปลายโปรดอย่างรีบเร่ง จงครัดเคร่งกับตนเถิดเกิดผลดี
ฮิ  ฮิ  หยุด
หมายเหตุ   ท่านหนันผิงเซียนถงเมตตาให้นักเรียนร่วมแต่งกลอนวรรคสุดท้าย  ของบทสุดท้าย
ร่วมกันเปล่งวาจาสัตย์สู่นิพพาน
ควรรีบเร่งลุกขึ้นยืนจะสุขเอย
มุ่งบำเพ็ญปฏิบัติธรรมสู่ทางดี


คนบำเพ็ญยามนี้ หลังหลังมีแต่ความหมองใจ
ไปปลดกรรมไฉน หรือไปเกี่ยวกรรมถมตน
ทุกข์ทำให้เกียจคร้าน ผองท่านก็เลยวกวน
หว่านพืชแต่หวังผล มิแคล้ววนกลับไปทุกข์ใจ
ทำนองเพลง  :  แมงมุมลาย


พระโอวาทพระโพธิสัตว์อนุศาสน์และท่านหนันผิงเซียนถง

ท่านหนันผิงเซียนถง : เราจะบีบคนให้หายเมื่อย ต้องบีบให้จริงๆ  เราต้องบีบเขาให้ถึง  ถ้าไม่ถึงเราต้องขยับมาให้ถึง เราจะให้เขาหายเมื่อยต้องออกแรงพอดีๆ  ออกแรงมากเกินไปเขาก็จะเจ็บใช่หรือเปล่า ออกแรงน้อยเกินไปเขาก็ไม่หายเมื่อย  เวลานวดต้องยืดตัวไปข้างหน้าจึงจะช่วยผู้อื่นได้ใช่หรือไม่ (ใช่)  แล้วเราก็ต้องออกแรงพอดีๆ  แสดงให้เห็นถึงอะไร (ความพยายามและความตั้งใจ) ต้องออกมาจากข้างในใช่หรือไม่ ส่วนตัวคือการปฏิบัติ  ถ้าวันนี้ท่านมาศึกษาครบสามวันแล้วท่านเอาไปอยู่ในใจเฉยๆ ไม่ยอมออกแรงปฏิบัติ ไม่ยอมออกแรงทุ่มเท ก็ไม่เป็นแรงออกมาบีบให้คนอื่นใช่หรือไม่ ตัวท่านไม่ยอมทุ่มเทมาข้างหน้าก็ไม่สามารถมา
สถานธรรมได้
มนุษย์นั้นไม่มีใครว่างสักคนเลยใช่หรือไม่ (ใช่)  ทุกคนยุ่งหมดเลย ยุ่งเพราะใคร (ตัวเอง)  ยุ่งเพราะตัวเองดีหรือเปล่า (ไม่ดี)  อย่างนั้นตัวท่านก็ไม่ดีน่ะสิ   เวลาที่คนเขาถามว่าท่านดีไหม ท่านก็บอกว่าท่านดี แต่ถามว่ายุ่งเพื่อใคร ก็ยุ่งเพื่อตัวเอง แล้วจะดีจริงๆ ได้หรือเปล่า (ไม่ได้)  เพราะฉะนั้นต้องทำอย่างไรบ้าง (ต้องตั้งใจ) ต้องตั้งใจใช่หรือเปล่า (ใช่) พอเขาบอกว่าใช่ก็ใช่หมดเลย  นี่เป็นนิสัยอีกอย่างหนึ่งของเรา  คนไหนว่าอย่างไรก็ว่าตามกัน  ทุกวันท่านทำเพื่อตัวเองแล้วท่านก็บอกว่ายังไม่ค่อยดีเท่าไร  เพราะฉะนั้นจะต้องทำอย่างไรดี มีคนตอบถูกแล้วแต่ชอบตอบเบาๆ (ทำเพื่อคนอื่น)  คนตอบไม่ถูกแต่กล้าตอบ  แต่คนตอบถูกกลับตอบเบาๆ คนดีในโลกก็เลยเหมือนมีน้อย คนที่ไม่ดีก็เลยเหมือนมีเยอะ  เพราะฉะนั้นท่านต้องเป็นคนกล้าที่จะแสดงออกในสิ่งที่ท่านคิดว่าถูกต้องดีหรือไม่ (ดี)  แต่ถ้าท่านแสดงออกไปแล้วคนเขาบอกว่าไม่ถูกล่ะ  ท่านจะทำอย่างไร (ต้องแก้ไข)   แก้ไขเลยหรือ ต้องคิดก่อนหรือเปล่า (คิดก่อน)  เวลาเขาพูดอะไรมาก็ต้องคิดก่อน แล้วค่อยทำตามใช่หรือเปล่า (ใช่)  นิสัยของมนุษย์และคนส่วนใหญ่ ชอบพูดแต่ไม่ชอบฟัง  ถ้าไม่ชอบฟังแล้วจะไปคิดได้อย่างไร  ไม่ว่าคนนั้นจะขี้บ่นหน่อย ฟังหรือไม่ฟัง (ฟัง)  แม้จะพูดสั้นไปนิดฟังหรือไม่ฟัง (ฟัง) คนนั้นพูดไม่ค่อยมี
เหตุผลเลยฟังหรือไม่ฟัง (ฟัง)  คนนั้นชอบพูดโกหกอยู่เรื่อยฟังหรือไม่ฟัง (ไม่ฟัง) เริ่มไม่ฟังแล้ว คนนั้นพูดจากลับกลอก พูดกับคนนี้อย่าง พูดกับคนนั้นอย่าง ฟังหรือไม่ฟัง (ไม่ฟัง) ท่านไม่ฟังทำได้หรือ (ไม่ได้)  เอาสำลีมาอุดหูให้เขาเห็นได้หรือเปล่า (ไม่ได้) ถ้าท่านเอาสำลีอุดหูให้เขาเห็นเขาก็จะทำอะไรท่าน ถ้าเป็นผู้ชายก็อาจจะชก  ถ้าเป็นผู้หญิงจะทำอะไร (ตบ)  แล้วเป็นวิธีที่ดีหรือไม่ (ไม่ดี)
คนในโลกไม่ชอบให้ใครเด่นกว่าใช่หรือไม่ (ใช่)  ใครเด่นทำอย่างไร เคยกำจัดคนเด่นไหม ใครเด่นกว่าเรา เราก็ไม่ชอบ เพราะฉะนั้นเป็นคนบำเพ็ญธรรมจึงต้องทำตัวให้โง่ๆ หน่อย คนโง่ๆ คนที่ไม่รู้ว่าเขาเป็นผ้าขี้ริ้วห่อทอง เป็นเพชรในตม คนอย่างนี้อยู่ที่ไหนก็ปลอดภัย คนฉลาดเล่ห์เพทุบายชอบบอกว่ารู้หลบเป็นปีกรู้หลีกเป็นหาง ท่านเป็นปีกหรือเป็นหาง เราเป็นพุทธะอย่าเป็นปีกเป็นหางเลยดีไหม (ดี)  สงสัยหรือ สงสัยไม่ดีนะ เดี๋ยวหัวสมองรับภาระหนักเพราะว่าท่านนั่งฟังธรรมะก็ยังต้องคิดด้วยใช่หรือไม่ (ใช่)  ฟังธรรมะก็ต้องคิดแล้วยังเอาหัวไปคิดเรื่องสงสัยจู้จี้จุกจิกไปหมดเลย แล้วจะเข้าใจธรรมะได้อย่างไร
“คนตามฟ้าเพราะฟ้าโล่งโปร่งใส”  รู้จักคนตามฟ้าไหม (ไม่รู้)  เคยเงยหน้ามองฟ้าไหม (เคย)  คนตามฟ้าเป็นอย่างไร ท่านอยู่บนโลกนี้บนศีรษะของท่านเป็นท้องฟ้า ท้องฟ้าอันกว้างใหญ่ไพศาล คนเดินตามฟ้าอยู่เป็นประจำใช่หรือไม่ (ใช่)  ทำอย่างไรให้ฟ้ามาเดินตามคน (ทำตัวให้โปร่งให้ใสเหมือนฟ้าแล้วฟ้าจะเดินตามเรา, ทำให้ตัวเองสวยงามกว่าฟ้า)  คนนี้ใจใหญ่ไปหรือเปล่า แต่เรา
ปรบมือให้ เพราะว่าเราต้องกล้าคิด กล้าตอบแล้วก็กล้าทำ ท่านไม่กล้าคิดว่าท่านจะใสกว่าฟ้าใช่หรือเปล่า แต่ว่าฟ้าที่ใสๆ ก็มีวันที่มีเมฆฝนครึ้มดำ  ถามว่าวันนั้นท่านสามารถใสกว่าฟ้าได้ไหม (ได้)  ทีนี้แหงนหน้ามองฟ้าใหม่อีกรอบหนึ่ง ตอนนี้ฟ้าข้างนอกครึ้มเหมือนฝนจะตก เพราะฉะนั้นตอนนี้ใจท่านต้องใสกว่าฟ้าใช่หรือไม่ (ใช่)  ทีนี้ฟ้าข้างหน้าเป็นท้องฟ้าเบื้องหน้า ข้างหลังเราเป็นท้องฟ้าเบื้องหลัง เพราะฉะนั้นใครตามใคร คนตามฟ้าหรือฟ้าตามคน (ต่างคนต่างตาม)  ใจเราตามฟ้าที่ใสๆ ฟ้าก็ตามเราเพราะใจเราใสใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าใจเราไม่ใสฟ้าตามเราไหม (ไม่ตาม)  อาจจะมีฟ้าที่มีเมฆรอที่จะผ่าตามเรามาก็ได้
พระโพธิสัตว์อนุศาสน์ : อยู่ในห้องมีความสุขกันหรือเปล่า (มี)  อยู่กับเด็กๆ ก็มีความสุขได้ใช่หรือไม่ (ใช่)  แล้วอยู่กับผู้ใหญ่ล่ะ มีแต่ปัญหาหรือ ถ้าให้ท่านเลือก ก็อยากเลือกอยู่กับเด็กๆ ใช่หรือไม่ (ใช่)  ไม่ต้องพบเจอกับปัญหา ไม่ต้องฟังมาก ไม่ต้องแก้ปัญหา ไม่ต้องขบคิดปัญหา เป็นเด็กมีความสุขยิ่งกว่า ใช่หรือเปล่า (ใช่)  เราจะทำอย่างไรล่ะ ในเมื่อชีวิตเราต้องก้าวเดิน เติบโตขึ้นไปเรื่อยๆ จะเป็นเด็กอยู่ตลอดก็เป็นไปไม่ได้ ชีวิตทำให้เราเรียนรู้ว่าเป็นเด็กแล้วต้องไปสู่ผู้ใหญ่ เราจะย่ำอยู่กับที่ไม่ได้ เราต้องก้าวหน้า เราต้องพัฒนาไปตลอด เราจะหวังสิ่งหนึ่งโดยทิ้งอีกสิ่งหนึ่งเป็นไปไม่ได้ ใช่หรือไม่  เราจะหวังการเป็นเด็กโดยไม่คิดจะเป็นผู้ใหญ่ก็เป็นไปไม่ได้
ท่านหนันผิงเซียนถง : เวลาบำเพ็ญธรรมะคนเขาชอบบอกว่าเดิน คนเดินอยู่กับที่กับคนเดินไปข้างหน้าเวลาฝนมารับเท่ากันไหม (ไม่เท่า)  ลมมารับเท่ากันหรือเปล่า (ไม่เท่า)  แรงเบาต่างกันนิดหน่อย แต่ท่านรู้ไหมว่าท่านก็ชอบเดินอยู่กับที่แบบนี้ เหนื่อยมากเลยแต่ไม่รู้ว่าตัวเองเดินอยู่กับที่ เพราะว่ามนุษย์ตั้งแต่เกิดมาท่านก็สั่งสมแต่เงิน พอมีเงินแล้วก็มีความโลภ มีครอบครัวแล้วก็มีความรักความหลง เวลาที่ท่านได้สิ่งใดมาความสมหวังก็ดีความผิดหวังก็ดี ทุกอย่างกลายเป็นอัตตาตัวตนของท่าน ทำให้ท่านวางไม่ลง เวลาเดินถ้าปล่อยอัตตาปล่อยกิเลสได้ครบทุกก้าวท่านก็จะเดินเร็วขึ้น ปล่อยไม่ได้ก็เดินย่ำอยู่กับที่ หนึ่งก้าวปล่อยหนึ่งก้าวปล่อย ท่านก็จะเดินเร็วใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่ถ้าหากว่าท่านไม่ปล่อย คนอื่นว่าท่านก็แล้ว ติท่านก็แล้ว ท่านก็ไม่ปล่อย ผลเสียจะอยู่ที่ใคร (ตัวเราเอง)  ไม่ได้อยู่ที่ตัวคนอื่น เพียงแต่ตัวคนพูดมีกรรมปากมากขึ้นอีกนิดหนึ่ง พูดบ่อยๆ ก็มีกรรมปากมากขึ้นอีกนิดหนึ่ง จนสุดท้ายบำเพ็ญไปไม่ถึงไหนเลยเพราะชอบพูดเยอะ เพราะฉะนั้นพูดเยอะดีไหม (ไม่ดี)  แต่ว่าสิ่งใดที่ควรพูดก็พูด สิ่งใดไม่ควรพูดก็ต้องไม่พูด มนุษย์เขาบอกว่าตรงปากมีซิปอันหนึ่งต้องทำอย่างไร (ต้องรูดซิป) แล้วพูดแต่ในสิ่งที่ดี
ทุกคนอยากมีความสุขในชีวิตใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ตลอดชีวิตที่เราเป็นสุขนั้นเราได้มาจากเหตุใดกันบ้าง (ได้ธรรมะ)  ความสุขได้จากการเรียนรู้ธรรมะหรือมีธรรมะในตัว เป็นแบบไหนกัน (แผ่เมตตาให้ผู้อื่น)  เป็นความสุขที่นำธรรมะที่อยู่ในตัวไปเผื่อแผ่ให้กับผู้อื่นใช่หรือไม่ (ใช่)  การช่วยเหลือผู้อื่นให้พ้นจากความทุกข์ทำให้เรามีความสุขใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่คนในที่นี้จะมีสักกี่คนที่ได้ทำแล้วตนเองมี
ความสุข ความสุขที่ท่านหากลับเป็นเรื่องสองเรื่องนี้ที่เขากล่าวมาได้น้อยใช่หรือไม่ เป็นความสุขในด้านใดกัน ส่วนมากจะเป็นด้านทางโลก ด้านช่วยคนใช่หรือไม่ ส่วนมากจะเป็นเรื่องหาทรัพย์สิน หาคนรัก หาตามสิ่งที่ตัวเองต้องการด้วยใจ
ใฝ่หา เกิดมาเพื่อหาแต่เราถามจริงๆ ว่าที่เราหานั้นได้ความสุขหรือความทุกข์ เราหาเพื่อได้ความสมอยากหรือไปตามความอยากในชีวิตกัน เรามักจะหาสิ่งที่เราต้องการตามที่ใจเราคิดใช่หรือไม่ พอได้สมปรารถนาเราก็ว่าเรามีสุขเรายินดีปรีดา แต่พอไม่ได้ตามสมปรารถนาเราก็เกิดความเป็นทุกข์กังวลใจกลัดกลุ้มใจ แปลว่าความสุขความทุกข์ของเรานั้นจะเกิดขึ้นได้ก็อยู่ที่ใจเราอยากหรือไม่อยากเท่านั้นเองใช่หรือไม่ (ใช่) ถ้าใจเราหมดอยากได้ ทุกข์สุขก็ไม่ต้องกังวลเลยในชีวิตใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ในชีวิตของทุกคนต่างมีความอยาก ต่างต้องการหา ทุกข์สุขเลยเป็นอันต้องคาดหวัง แล้วเราจะทำอย่างไรดี ส่วนมากเราจะรู้จักความสุขเพราะว่าเราอยากหนีความทุกข์ใช่หรือไม่ (ใช่) เราอยากหาความสงบเพราะจิตใจเราว้าวุ่น เราอยากหาความดีงามความร่มเย็นเพราะจิตใจเราเจอแต่เรื่องเลวร้าย มีแต่เรื่องกลัดกลุ้มกังวลใจ เมื่อเราอยู่ในโลก เราอดไม่ได้ที่จะต้องกังวลในเรื่องสองด้าน ด้านหนึ่งคือด้านดี อีกด้านหนึ่งคือด้านร้าย แต่ถ้าเกิดว่าเรารู้ต้นสายปลายเหตุที่จะทำให้เราต้องทุกข์ ใฝ่หาตามทุกข์สุข เราก็หยุดเสียตั้งแต่ต้น หยุดความอยากในจิตใจเรา ความทุกข์สุขที่เราต้องการไปวิ่งหานั้นก็จะไม่มี ในใจเรามีแต่ความว่างเปล่า ความเงียบ และการไม่แสวงหาก็อาจจะมีความสุขได้ แต่จะมีกันสักกี่คนที่เข้าใจ พอไม่มีก็อยากมี แต่พอมีแล้วจะให้กลายเป็นไม่มี ยากไหม (ยาก) สู้ไม่มีเสียตั้งแต่ต้นย่อมดีกว่าใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นเราจะดับที่ไหน ดับที่ตัวตนหรือดับที่ใจ (ใจ) ใจเป็นนายของกายใช่หรือไม่ (ใช่) แต่อย่าให้ใจนั้นเป็นทาสของวัตถุ หลายๆ คนมีใจเป็นนายของกาย แต่ใจนั้นมักจะติดวัตถุ เป็นทาสของวัตถุอยู่สม่ำเสมอ ทำให้ต้องทุกข์แล้วก็สุข แล้วก็เจ็บปวดกับทุกข์สุขนี่อยู่ร่ำไป
คราวนี้พอจะรู้การแก้ทุกข์ การหยุดแสวงหาความสุขที่ไม่มีการจบสิ้นหรือยัง สรุปง่ายๆ ก็คือดับที่ใจ รู้จักมีสุขในความเงียบ รู้จักมีสุขในความสงบและความว่างเปล่า  ท่านหาความสุขที่ไหน ที่จิตใจหรือที่วัตถุ แต่เราเห็นท่านชอบดูทีวี และเห็นท่านชอบไปในที่ที่ทำให้ท่านสนุก  ทั้งๆ ที่จริงๆ แล้วก็รู้ว่าความสุขนั้นมาจากจิตใจของเราถูกหรือไม่ (ถูก) ความสุขที่เกิดจากจิตใจนั้นเป็นสิ่งที่หาง่าย เพียงแต่ท่านรู้จักคำว่า "ปล่อยวาง" ใช่หรือเปล่า (ใช่) แต่ว่าท่านรู้จักไหม (ไม่รู้จัก) ท่านรู้จักแต่ว่า "ปล่อยวาง" เขียนอย่างไร  แต่ท่านไม่รู้ว่าปล่อยวางจริงๆ เป็น
อย่างไร  บางคนปล่อยวางเป็นเหมือนกัน แต่ปล่อยครึ่งหนึ่งเก็บครึ่งหนึ่ง  ถ้าปล่อยครึ่งหนึ่งเก็บครึ่งหนึ่งที่อยู่กับเราเป็นความทุกข์ไหม (เป็น) แต่ถ้าหากท่านปล่อยไปทั้งสองส่วนเลย เราก็ไม่เอาสักส่วนเดียว ท่านมีความสุขไหม (มี) แล้วท่านทำได้ไหม (ได้) เกิดมาชีวิตนี้มีความทุกข์และมีความสุข ท่านเจอสิ่งไหนมากกว่ากัน (ความทุกข์) แล้วท่านชอบสิ่งไหนมากกว่ากัน (ความสุข) แล้วท่านทำอย่างไร (ปล่อยวาง) แล้วท่านปล่อยได้กี่ครั้งแล้ว เพราะว่าท่านไม่เคยปล่อยวางเลยชีวิตนี้จึงยังเป็นทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่) ถ้าปล่อยให้มากๆ ความสุขก็จะเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ใช่หรือเปล่า เหมือนกับวุ้นเส้นเคยเห็นไหม (เคย)  เวลาที่ท่านแช่ลงไป แช่นิดเดียว  ถ้าเอาไปผัดกับข้าวแล้วมันพองขึ้นใช่หรือเปล่า (พอง) แต่ว่าเป็นวุ้นเส้นอันเดียวกันหรือเปล่า (อันเดียวกัน) ก็เป็นวุ้นเส้นอันเดียวกันแต่มันพองขึ้น ดีไม่ดีถ้าท่านไม่ยอมกิน อันที่ท่านกินเหลือไว้มันก็พองขึ้นมาเท่าเดิมอีก ในใจของท่านมีความสุขประเภทนี้ไหม ใครมีบ้างยกมือขึ้น มีคนเดียวเอง สุขเรื่องไหน เพื่อให้พวกเขาสุขบ้าง (ที่รู้สึกมีความสุขมากก็คือได้มาฟังธรรมะ ซึ่งเป็นสิ่งที่ดี และครั้งแรก ฟังแล้วเบิกบานใจ)  แสดงว่ามีความสุขครั้งแรกทางด้านธรรมะเป็นความสุขที่พองขึ้นเองได้ใช่หรือไม่ (ใช่)
(สิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้นักเรียนในชั้นปรบมือให้กับนักเรียนที่ลุกขึ้นตอบ) เพราะว่าทุกท่านมานั่งที่นี่ แต่ไม่รู้ความสุขประเภทเดียวกับเขาจึงต้องปรบมือให้กับเขา ความสุขที่พองตัวขึ้นเองได้มีอยู่ในใจของท่าน แต่ถ้าท่านไม่รู้จักที่จะค้นๆ ออกมาแช่น้ำให้มันพองเร็วๆ ก็เป็นวุ้นเส้นแห้งๆ ในตู้กับข้าวในใจท่าน เพราะฉะนั้นท่านต้องค้นออกมา ท่านเก็บเองคนอื่นเห็นไหมว่าท่านเก็บไว้ที่ไหน (ไม่เห็น) ท่านต้องไปค้นออกมาเองว่าท่านมีความสุขประเภทนี้คือสิ่งใด แต่ความสุขประเภทนี้นั้นเกิดได้ก็ต่อเมื่อทำให้ผู้อื่น  ถ้าหากว่าท่านทำให้แต่ตนเอง พอทำให้ตนเองมากเข้าๆ จิตใจก็แคบลงๆ กลายเป็นคนเห็นแก่ตัว เวลาที่เรามองตัวเองเราไม่รู้สึกว่าตนเองเป็นคนเห็นแก่ตัวเลย แต่เวลาคนอื่นมองเรารู้สึกอย่างนั้นไหม 
(รู้สึก)  แสดงว่าเราเป็นหรือไม่เป็น (ไม่เป็น)  เริ่มเป็นนิดๆ เริ่มเป็นอีกหน่อยหนึ่ง เริ่มเป็นมากขึ้นๆ ในที่สุดแล้วความเห็นแก่ตัวก็มีมาทั้งแขนเลย ใช่ไหม (ใช่) ความเห็นแก่ตัวเราก็เยอะแยะ แต่ว่าคนที่เห็นแก่ตัวนี้มีผลดีหรือเปล่า (ไม่มี)  ไม่มีเลย เพราะฉะนั้นความสุขของท่านที่อยู่ในใจนั้นเป็นสิ่งที่หาง่าย เกิดง่าย และสามารถพองตัวเองได้ ทำได้ไหม (ได้)
เวลาที่คนอื่นเอาทุกข์มาให้ เขาโยนทุกข์ลงมาแล้วเป็นแครอท เป็นเห็ด เป็นซีอิ๊ว  แล้วอร่อยไหม (อร่อย)  เพราะฉะนั้นให้เห็นความทุกข์เป็นเรื่องอย่างไร (เป็นอุปสรรคทำให้เรายิ่งเจอความทุกข์มากๆ เหมือนกับมียามาทำให้เราพบความสงบสุขได้)  คนนี้เห็นความทุกข์เป็นยา (ถ้าเราประสบกับความทุกข์ ให้เราคิดว่าความทุกข์เป็นหนังสือเล่มหนึ่ง เมื่อเราศึกษาถึงแล้ว เราได้ความรู้จากหนังสือเล่มนั้น ทีนี้จะทำให้เราอยากศึกษาโดยรู้ความทุกข์นั้นเป็นอย่างไร)
(สิ่งศักดิ์สิทธิ์เมตตาประทานผลไม้ให้กับนักเรียนที่ตอบคำถาม)  เวลาที่ท่านคำนับแล้วไม่ยอมก้มหัวลง ท่านก็กลายเป็นพยักหน้าใช่หรือเปล่า คนที่มา
สถานธรรมแล้วชอบโค้ง ถ้าหากว่าท่านไม่ก้มลงท่านก็เป็นพยักหน้าให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ใช่หรือไม่ ก้มครั้งที่หนึ่ง ครั้งที่สอง ต้องก้มให้สุดๆ ให้หลังของท่านขนานกับพื้น คนที่หลังเจ็บก็โค้งนิดๆ เพราะว่าเวลาที่ท่านโค้งนั้นก็ได้รับการออกกำลังกาย ไม่เจ็บไม่ทรมานอย่างที่เป็นอยู่ หลายคนชอบเป็นโรคปวดหลังใช่หรือเปล่า (ใช่)  ให้ท่านโค้งออกมาจากใจ เมื่อทุกอย่างออกมาจากใจก็จะดูสวยงาม ถ้าหากไม่ออกมาจากใจก็ดูแข็งกระด้าง
พระโพธิสัตว์อนุศาสน์ : เมื่อสักครู่ที่เซียนน้อยกล่าวไป การทำตัวให้อ่อนน้อม ไม่ใช่การพยักหน้า แต่คือการทำตัวให้รู้จักคำว่า “อ่อนน้อมเป็น” คนในสังคมมักจะไม่กล้าที่จะอ่อนน้อมเพราะรู้สึกว่าเป็นเรื่องที่น่าละอาย เสียเกียรติใช่หรือไม่ โดยเฉพาะอ่อนน้อมกับคนที่ข้างหน้าอาวุโสน้อยกว่าหรืออายุเยาว์กว่าใช่หรือเปล่า (ใช่)  แต่ท่านรู้ไหมว่ามีธรรมะอยู่ข้อหนึ่งที่สามารถเกาะกุมใจให้คนทุกคนมีความสนิทสนมกันดุจญาติมิตร เพราะรู้จักปฏิบัติซึ่งความอ่อนน้อม เพราะเหตุใดเราจึงกล่าวเช่นนี้ เพราะคำว่าอ่อนน้อมจะสามารถชักจูงให้คนที่แข็งที่สุดกลายเป็นคนที่อ่อนได้ใช่หรือไม่ (ใช่)  เราดูง่ายๆ คนเราแม้จะสูงอย่างไร แต่สักวันหนึ่งก็ต้องตกลงมาต่ำเหมือนดวงดาว ใช่หรือเปล่า (ใช่)  ต้นไม้ยิ่งสูงเท่าไร แต่ถ้าเกิดว่ามีเหตุขึ้นมาย่อมเป็นอันตรายใช่หรือไม่ (ใช่)  แม้ว่าจะสูงอย่างไรสักวันหนึ่งก็ต้องน้อมต่ำลงมา ยิ่งถ้ามีผลพวงหรือผลไม้นั้นยิ่งน้อมต่ำลงมาหาสรรพสิ่งใช่หรือเปล่า (ใช่)  ยิ่งใหญ่และแรงกล้าอย่างไร แต่ถ้าค่าของพระอาทิตย์ไม่ได้มอบให้สรรพสิ่ง คนจะสนใจไหม (ไม่)  คนก็เหมือนกัน หากไม่รู้จักวางตัวให้อ่อนน้อมเป็น เอาแต่ดูถูกเหยียดหยามผู้อื่น เอาแต่ยืนค้ำหัวคนอื่น คิดว่าตนเองมีปัญญา มีความรู้ แต่แท้ที่จริงแล้วการใช้ปัญญาและความรู้ปฏิบัติต่อคนอื่นด้วยท่าทีเหยียดหยาม ย่อมไม่สามารถเอาชนะจิตใจเขาได้ ย่อมไม่สามารถโอบอุ้มน้อมนำพาเขาไปได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)  ไม่เหมือนกับจิตใจที่อ่อนน้อมถ่อมตน คนที่รู้จักอ่อนน้อมถ่อมตนเป็น ย่อมสามารถช่วงใช้คนที่มีปัญญาเก่งกว่าเขาได้ ย่อมสามารถช่วงใช้คนที่แข็งแกร่งและมีอำนาจมากกว่าเขาได้ ฉะนั้นหากเรารู้และเข้าใจเช่นนี้ ขอให้ปฏิบัติให้เป็น อ่อนน้อมในที่นี้ไม่ใช่ประจบประแจง ไม่ใช่อ่อนแอ แต่อ่อนน้อมนั้นคือไม่ดูถูกเหยียดหยามแม้เขาจะอ่อนกว่า หรือเขาจะมีฐานะหน้าที่ต่ำกว่า เราก็รับฟังความคิดเห็น เราก็รับฟังความเป็นไปของเขาด้วยความบริสุทธิ์จริงใจที่น้อมรับปรึกษาหารือกันดุจญาติมิตร หากทำเช่นนี้แม้คนที่ไกลเพียงใดก็จะทำได้ แม้คนที่ไม่เคยรู้จักท่านมาทำงานร่วมกัน ก็จะทำงานกับท่านได้เพราะเราใช้ท่าทีอย่างไร (อ่อนน้อมถ่อมตน)  อ่อนน้อมถ่อมตนบริสุทธิ์จริงใจใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่ถ้าเกิดว่าคนเราปฏิบัติต่อกันอย่างไร้จิตใจ ปฏิบัติกับเขาเหมือนเครื่องจักร ตัวท่านนั้นก็ย่อมไร้
จิตใจเหมือนกัน เป็นเครื่องจักรที่ไม่ต่างกันใช่หรือไม่ (ใช่)  ทำไมเราจึงกล่าวเช่นนี้ เพราะหลายคนมักจะคิดว่าตนเองมีไพ่ที่เหนือกว่า ตนเองมีอำนาจที่สูงใหญ่กว่า เราสามารถเลือกบ่าวได้ แต่อย่าลืมว่าเมื่อไรที่บ่าวมาอยู่กับเจ้านาย บ่าวก็พร้อมจะเปลี่ยนใจเลือกเจ้านายได้เหมือนกันใช่หรือไม่ (ใช่)  เฉกเช่นเดียวกับการคบเพื่อนการอยู่ร่วมกับเพื่อน ให้มีแต่ความอ่อนน้อม จริงใจ หากอยู่กันด้วยประโยชน์ เขาย่อมคิดประโยชน์กลับใช่หรือไม่ (ใช่)  การอยู่กันด้วยการดูถูกเขา เขาย่อมดูถูกเรา แต่ถ้าเราอยู่กันด้วยการเคารพกัน จริงใจกัน เขาย่อมเคารพกลับและจริงใจกลับ ใช่หรือเปล่า (ใช่)
การจะไปเรียกร้องผู้อื่นไม่สำคัญเท่ากับการเริ่มต้นเรียกร้องปฏิบัติตนเอง เป็นคนแรก หากส่งได้ดีการรับจะยากอย่างไร หากเริ่มต้นก้าวได้ถูกต้องเหมาะสม การดำเนินย่อมสอดคล้อง ความสำเร็จย่อมมีได้ใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่มนุษย์เราพอมีชีวิต ความหมายของชีวิตเรายังเข้าใจไม่ถูก แล้วเราจะดำเนินชีวิตให้สอดคล้องได้อย่างไร จะมีความสำเร็จและความรุ่งเรืองมาหาตนก็ย่อมไม่ได้ ฉะนั้นเริ่มแรกของชีวิตสำคัญอยู่ที่ว่าเราต้องมีความเข้าใจให้ถูกต้อง เข้าใจตน สรรพสิ่งและเรื่องราว เมื่อเราเข้าใจแล้วการดำเนินย่อมสอดคล้อง ความสำเร็จย่อมมีได้ ความรุ่งเรืองย่อมมาหาสู่เราใช่หรือไม่  ฉะนั้นเริ่มต้นให้ถูกต้อง เข้าใจความหมายของชีวิตให้เป็น การจะก้าวการจะปฏิบัติและจะมีชีวิตจึงไม่ใช่เรื่องยาก เข้าใจตนเองด้วยการส่องกระจก หรือเข้าใจด้วยการให้คนอื่นมาพูด หรือเข้าใจด้วยการรู้ด้วยตนเอง (รู้ด้วยตนเอง)  แต่เราอยากให้เราเข้าใจด้วยการที่ทุกคนก็พูดได้ รู้ด้วยตนเองได้ แล้วก็ย้อนมองหาข้อผิดพลาดและถูกต้องของตนเองได้ นี่ถึงจะครบถ้วนในการรู้จักตน ถามท่านว่าเป็นไปได้ไหม เรามองกระจกเรามีชีวิตเราจะเข้าใจตนเองโดยที่ไม่มีใครมาบอก เป็นไปได้น้อยใช่หรือไม่ (ใช่) บางครั้งเรารู้จักตนเองว่ามีความเมตตาไหม แต่คนอื่นจะช่วยสำรวจให้เราว่าเรามีความเมตตามากแค่ไหน เรามี
น้ำใจกับเขาจริงเพียงใด ฉะนั้นขอให้ยอมรับได้แม้กระทั่งการที่คนอื่นมาสำรวจตัวเรา คนอื่นชี้ข้อผิดพลาดของเรา แล้วเราจะมีความสุขในการดำเนินชีวิต
ท่านหนันผิงเซียนถง : เมื่อสักครู่เราถามว่าให้เห็นความทุกข์เป็นอย่างไรดี (บทเรียนแห่งชีวิต, ถ้าหากว่ามีความอดกลั้นและพยายามที่จะหาทางแก้ไขก็จะพบความสุข, ความทุกข์เป็นสิ่งหนึ่งที่ทำให้เราเกิดความคิด ความรู้สึก ที่จะแก้ไขความทุกข์ให้เกิดความสุขได้ และฝึกทำให้เราสามารถที่จะนำไปใช้กับชีวิตจริงของเรา ทั้งเรื่องส่วนตัวเรื่องครอบครัว และเรื่องหน้าที่การงานได้)  อันที่จริงแล้ว ทุกๆ ท่านก็มีบทเรียนเรื่องความทุกข์นั้นมาก เพราะว่าทุกท่านรู้จักทุกข์กันเป็นอย่างดีใช่หรือไม่ (ใช่) เอาความคิดของทุกท่านเป็นวิทยาทานรวมๆ กันแล้วเหมือนได้หนังสือเล่มหนึ่งเลยใช่หรือเปล่า (ใช่)
ทุกท่านต่างมีวิธีแก้ปัญหาต่างๆ กัน แต่ว่าการที่ให้ทุกท่านนั้น ต่างตอบคำถามเพื่อที่จะให้เป็นการช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ใครที่ฟังแล้วมีคำตอบอะไร ที่เป็นสิ่งที่ดีก็ให้เก็บไปปฏิบัติกับความทุกข์ของเราดีหรือไม่ (ดี) แต่คำถามของเราก็คือ เห็นความทุกข์เป็นอย่างไรดี ความทุกข์เป็นสิ่งที่ทุกท่านนั้นต้องไปหาต้นเหตุ สาเหตุ แล้วแก้ให้ถูกทิศทาง ความทุกข์ไม่ใช่สิ่งไม่ดี ไม่ใช่สิ่งที่ขม ไม่ใช่สิ่งที่ท่านนั้นผ่านไม่ได้ แต่ความทุกข์เป็นขั้นตอนอย่างหนึ่งที่ผ่านเข้ามาในชีวิต เพียงแต่ท่านนั้นไปหาว่าทุกข์นั้นเกิดจากอะไร ทุกข์เกิดจากความกังวลใจ เป็นคนคิดมาก หรือว่าทุกข์เกิดจากปัญหามารุมเร้า ทุกข์เกิดจากเคราะห์กรรม หรือทุกข์เกิดจากท่านนั้นเป็นคนที่ไม่รู้จักพินิจพิจารณา ความทุกข์นั้นมีมาต่างๆ กัน เวลาท่านจะดับไฟ ท่านต้องดับที่ต้นเหตุให้ได้ก่อนใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะฉะนั้นความทุกข์ก็เป็นเหมือนกับไฟ ที่ท่านนั้นต้องไปหาสาเหตุให้เจอแล้วไปดับที่ต้นเหตุใช่หรือไม่ (ใช่) หากว่าท่านดับที่ปลายเหตุ ท่านจะเทน้ำสามกะละมังลงไป ไฟดับก็เท่านั้นใช่หรือเปล่า (ใช่) ถ้าหากว่าท่านนั้นเจอต้นเหตุ ท่านเทน้ำกะละมังเดียวลงไป หมดไหม (หมด) แล้วท่านก็เอาน้ำนิดๆ หน่อยๆ ไปพรมที่ปลายเหตุแล้วก็หมดกันใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ว่าไฟอันนี้มีขึ้นบ่อยๆ เพราะฉะนั้นท่านจึงต้องมีสติบ่อยๆ ใช่หรือไม่ (ใช่)
สิ่งต่างๆ นานาที่ท่านฟังมาในตอนที่ท่านเข้าวัดก็ดี ฟังธรรมก็ดี ทุกท่านนั้นก็ฟังมาอย่างทะลุปรุโปร่งแล้ว ถ้าจะนับว่าเป็นผู้มีปัญญาก็มีปัญญาอันมากมายทีเดียว แต่ว่าเท่าที่ท่านฟังมานั้น ท่านยังไม่เคยนำกลับไปปฏิบัติในชีวิตจริงเลย ที่นำกลับไปปฏิบัติไม่ได้หนึ่งในสิบ ท่านจึงต้องเป็นคนที่ทุกข์ใช่หรือเปล่า (ใช่) ถ้าท่านอยากดับทุกข์ได้ ท่านต้องเป็นคนที่มีสติตามทันความทุกข์ต่างๆ ได้
พระโพธิสัตว์อนุศาสน์ : ดับแล้วต้องดับให้หมด ไม่เช่นนั้นจะบอกว่าธรรมะไม่มีประโยชน์ดับทุกข์ไม่ได้ ใช่หรือเปล่า (ใช่) แต่ในโลกนี้เราจะดูอย่างไร เราถึงจะมองเรื่องราวในโลกนี้ได้อย่างชัดเจนและแจ่มชัด การจะมองโดยใช้แค่ตาดู หูฟัง เราจะมองเรื่องราว เราจะเห็นทุกสิ่งได้ชัดเจนไหม (ไม่) เดี๋ยวนี้เรามักแยกไม่ออกว่าอะไรจริง เท็จ ของแท้ ปลอม  การใช้แต่ตาดูและมือสัมผัส บางทีก็อาจจะไม่รู้แท้ได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วมีใครพอเข้าใจไหมว่าทำไมพุทธะสิ่งศักดิ์สิทธิ์จึงบอกว่ารูปงามหรือร่างกายงามจึงบอกว่าเป็นของปลอม แต่สิ่งที่ซ่อนอยู่ภายในดวงใจหรือร่างกายนี้คือของจริง เรามักจะบอกว่าสิ่งที่จับต้องได้ สิ่งที่มองเห็น สิ่งที่ได้ยิน คือของจริงใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ทำไมพุทธะสิ่งศักดิ์สิทธิ์จึงบอกว่านั่นแหละของปลอม ไม่ใช่
ของแท้ แต่ของจริงที่เป็นของแท้คือตัวตนที่อยู่ภายในใจของท่าน หรือพูดกันง่ายๆ ก็คือพุทธจิตธรรมญาณ หรือเรียกกันตามภาษาปากที่เราพูดก็คือ "วิญญาณ" นั่นคือของแท้ ทำไมจึงกล่าวเช่นนี้ กายเรามีวันเปลี่ยนแปลงไหม (มี) แยกออกมาแล้วเป็นคนเป็นตัวตนได้ไหม (ไม่ได้) แต่วิญญาณเป็นอย่างไร พุทธจิตธรรมญาณเป็นอย่างไร เราไม่รู้ ใช่หรือไม่ (ใช่) ในเมื่อไม่รู้จะบอกว่า ของปลอมหรือของแท้กันล่ะ แล้วสิ่งที่รู้ที่เราบอกว่ารู้ชัด รู้แน่ จริงๆ แล้วใช่รู้แน่จริงๆ หรือเปล่า บอกว่าวันนี้อยู่กับมือเรา เป็นของเรา วันนี้ว่าเป็นของจริง แต่จริงๆ แล้วเปลี่ยนแปลงไหม (เปลี่ยนแปลง) เช่น เงินทอง เกียรติยศ เปลี่ยนแปลงไปได้เรื่อยๆ แต่พุทธจิตธรรมญาณ แม้จะดำหรือขาว ก็ยังเป็นพุทธจิตธรรมญาณที่อยู่ในตัวเราใช่หรือไม่ (ใช่)  เราอยู่ในโลก เราอย่าได้ติดเฉพาะแค่รูปลักษณ์ภายนอก มนุษย์เรามีชีวิต มักจะสะสมกันแต่วัตถุ รูปนามใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ลืมคุณค่าความแท้จริงในตัวตนเองไป ทำให้มีชีวิตเพียงเพื่อสะสม มีค่าเพียงเพื่อการแสวงหา อย่างนั้นเป็นชีวิตที่มีคุณค่า หรือเป็นชีวิตที่เป็นการแสวงหาอย่างแท้จริงหรือเปล่า (ไม่ใช่) การแสวงหาที่แท้จริง คือการแสวงหาเพื่อความนิจนิรันดร์ ไม่ใช่เพื่อความเปลี่ยนแปลง ไม่ใช่เพื่อความไม่แน่นอน ใช่หรือเปล่า (ใช่)
เราเกิดมาเพื่อดับกิเลส และดับความเป็นตัวตนของตนเอง  เมื่อไรเราไม่มีตัวตน เมื่อนั้นเราไม่ต้องทุกข์ เราไม่ต้องแสวงหา แต่ตอนนี้เราจะทำอย่างไรเราถึงจะสามารถอยู่บนโลกโดยร่วมกับคนอื่นได้ มีชีวิตก็มองเห็นได้ชัดเจน  เป็นคนที่เผชิญปัญหาก็สามารถมองเห็นเรื่องเล็กๆ กลายเป็นยิ่งใหญ่บานปลายได้ มนุษย์เรามักจะเห็นทุกข์ ก็ต่อเมื่อทุกข์นั้นยิ่งใหญ่ แต่เมื่อไรที่เราเห็นทุกข์ตั้งแต่เล็กๆ ทุกข์ใหญ่ก็จะไม่บังเกิด เราก็จะดับได้ และทำใจได้มากกว่าใช่หรือไม่ (ใช่) นั่นก็คือมองภายในสู่ภายนอก มองภาวะการณ์คืนสู่ธาตุแท้ มองเห็นปรากฏการณ์เห็นรูปลักษณ์ แล้วสามารถแยกเท็จจริงได้ เมื่อไรที่เราเข้าใจว่าอันใดเท็จจริง อันใดที่เที่ยงแท้มีค่า เราย่อมสามารถจะจับและดำเนินชีวิตต่อไปได้อย่างถูกต้อง ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ตอนนี้เรากลับเป็นอย่างไร เท็จแท้แยกไม่ถูก ปนกันมองไม่ออกแล้วใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นตอนนี้เรารู้แล้วว่า ค่าชีวิตของเรา เวลาชีวิตของเรา อย่าแลกเพียงแค่เงินทอง แต่ต้องแลกด้วยคุณค่า ที่น่าจะทรงคุณค่า คุณค่าที่น่าจะเพิ่มให้สูงขึ้นใช่หรือไม่ (ใช่) คุณค่าของมนุษย์ก็คือการรักษาความเป็นคนให้ประเสริฐที่สุด ก็คือการมีแค่เงินทอง มีความรัก มีความโลภโกรธหลง อย่างนี้เรียกว่าการประเสริฐหรือเปล่า (ไม่ใช่) เรียกว่าเป็นการรักษาความสูงให้สูงอยู่หรือไม่ (ไม่) กลับยิ่งทำให้ย่ำแย่และมืดมนใช่หรือเปล่า (ใช่)
ยุคนี้เป็นการโปรดยุคสาม ทุกคนสามารถบำเพ็ญตนขัดเกลาตนกลับคืนเบื้องบนได้ อย่ามองเห็นว่าเป็นเรื่องล้อเล่น แต่ขอให้มองเห็นถึงแก่นแท้ของความจริง วันนี้ที่เรามากัน มาเพื่อหาความจริงแท้ของชีวิต ไม่ใช่มาเพื่อให้ยึดติดแค่รูปลักษณ์อันจอมปลอม ไม่อย่างนั้นมาก็ไม่ต่างอะไรกับไม่มาใช่หรือไม่ (ใช่) 
พระโพธิสัตว์อนุศาสน์ : ล้อรถนั้นหากปราศจากไฟย่อมยากจะขับเคลื่อน  ม้าปราศจากบังเหียนและสายรัดย่อมยากที่จะควบคุมและขับขี่  คนใดไม่รู้จักควบคุมตน ไม่รู้จักวางตน ไม่รู้จักอะไรดีอะไรชั่ว ไม่รู้จักสำนึกเรื่องถูกผิด  เมื่อผิดแล้วไม่รู้จักแก้ไข เช่นนี้แล้วเขาจะมีสำนึกในเรื่องถูกผิดเหมาะสม
ถูกต้องในการดำเนินชีวิตก็คงยาก  เพราะฉะนั้นเมื่อเจออะไรที่เป็นเรื่องถูกเรื่องดีขอให้รีบปฏิบัติ เมื่อเจออะไรที่เป็นความผิดในตัวตนขอให้รีบแก้ไข  สำนึกรู้อยู่ตลอดเวลาอะไรดีอะไรชั่ว เช่นนี้แล้วคนทุกคนย่อมยกย่องและนับถือว่าท่านคือคนดี คือคนที่รู้จักควบคุมตนเองเป็น แต่ปัจจุบันนี้คนเรามักจะปล่อยตัวไปตามอารมณ์ ปล่อยตามกิเลส ความถูกต้องไม่รับ ความดีไม่ยอมมี  ความชั่วไม่รีบแก้ไขกลับยิ่งปกปิด ใช่หรือไม่ (ใช่)  ถูกและผิดยังแยกไม่ชัดเจน แล้วท่านจะเรียกให้คนอื่นทำถูกได้อย่างไร แล้วท่านจะเรียกร้องสังคมให้มีความเที่ยงธรรมได้อย่างไร  ในเมื่อตนเองไม่เริ่มต้นก่อนจริงหรือไม่  วันนี้ที่เราพูดเราต้องการจะฟื้นฟูในสิ่งที่โลกขาดแคลนนั่นคือคุณธรรม อย่ามองเห็นว่าเป็นเรื่องเล่น คุณธรรมใครทำได้คนนั้นย่อมสูงส่ง  คุณธรรมใครมีได้รักษาได้ คนนั้นอย่างน้อยก็เรียกว่าคนดี  ไม่ใช่คนพาลในคราบผู้ดี
ท่านหนันผิงเซียนถง : เรามาที่นี่  เราเป็นเด็กที่ตามผู้ใหญ่มาสู่แดนโลกมนุษย์นี้  การที่เป็นเด็กนั้นตามผู้ใหญ่ง่ายหรือยาก (ง่าย)  จริงๆ แล้วเป็นเรื่องที่ง่ายที่ท่านจะเดินตามคนข้างหน้าด้วยความเคารพ  แต่ว่าทุกๆ ท่านจะว่าทำได้ก็ใช่ จะว่าทำไม่เป็นก็ใช่ เหมือนจะทำเป็นเหมือนจะเคารพเป็น แต่จริงๆ แล้วเคารพตัวเองมากกว่า  การที่เรานั้นจะเคารพคนอื่นทำง่ายๆ เพียงแต่เรานั้นไม่ต้องเกิดกิเลสตัณหาใดๆ ทั้งสิ้น วางทุกอย่างให้หมด จิตใจเราก็โล่งเบาสบาย  เวลาที่เราจะโค้งใครสักคนเราก็จะโค้งอย่างสุดจิตสุดใจ  เวลาเราจะเคารพใครเราก็เคารพอย่างสุดจิตสุดใจ ไม่ใช่เพียงแต่อาวุโสที่สถานธรรมที่เราพูดถึง ตอนนี้ท่านรู้จักเคารพอาวุโสที่บ้าน อาวุโสที่ทำงาน อาวุโสที่สถานธรรม  แต่อยากจะรู้ว่าคนทั่วไปที่ท่านไม่รู้จักหน้าค่าตาเดินเฉี่ยวกันไปเฉี่ยวกันมาตามถนนหนทาง  ต้องเคารพเหมือนกันหรือไม่ (ต้องเคารพ)  ถ้าหากว่าท่านไม่สามารถเคารพได้ จิตใจของท่านก็จะไม่เป็นจิตใจของผู้บำเพ็ญ  การที่เราจะได้ชื่อว่าเป็นผู้บำเพ็ญมาครองนั้น  ไม่ใช่ว่าอยู่เฉยๆ ท่านก็จะได้มา แต่ท่านนั้นต้องลงทุนลงแรงด้วย ทุนของท่านคืออะไร รู้จักคำว่า “ทุน” หรือเปล่า ใช่เงินหรือเปล่า (ไม่ใช่) แล้วตัวท่านมีทุนอะไรบ้าง  (คุณงามความดี)
บุหรี่ทำให้เกิดโรคถุงลมพอง กลัวเป็นโรคถุงลมพองหรือเปล่า (กลัว)  ไม่เลิกบุหรี่เหรอ (กำลังจะเลิก)  เลิกวันนี้เลยดีไหม ท่านเดินไปทิ้งถังขยะเองสิ แล้วบอกว่าไม่เอาแล้ว
พระโพธิสัตว์อนุศาสน์ : ขอให้ตั้งใจบำเพ็ญให้ดี วันนี้นั่งแล้วอาจจะลำบากหน่อยเพราะไม่เคยมานั่งแบบนี้เลย ใช่หรือเปล่า (ใช่)  อาจจะนั่งแล้วเมื่อยบ้างปวดบ้าง กลับบ้านไปก็ให้รีบพักผ่อน ใครที่มีใจอยากจะมาศึกษาให้ครบ ขอให้รักษาใจอันนี้ให้ดี มาทันโอกาสมาทันเวลา ย่อมดีกว่ามาไม่ทันโอกาสมาไม่ทันเวลา ใช่หรือไม่ (ใช่)  เวลาเราทำอะไรแม้เราจะมาเร็วก่อนเวลา แต่สู้มาพอดีๆ เวลาไม่ได้ ขอให้ลองศึกษาดูให้ดีว่าธรรมะนี้ไม่ใช่ลัทธิหรือศาสนาใหม่ หรือไม่ใช่แค่เด็กสองคนมายืนอธิบายอะไรก็ไม่รู้ แต่ขอให้กลับไปพินิจพิจารณาให้ดี ธรรมะคือชีวิต ชีวิตคือการดำเนินตนให้เป็นคนที่ถูก การดำเนินตนที่ถูกที่ดีที่เจริญแล้ว แต่ถ้าเป็นความเจริญทางวัตถุ เจริญรูป เจริญนาม เจริญเกียรติยศจะมีค่าอะไร หากเขาไม่เคยช่วยเหลือคน หากเขาไม่สามารถรู้จักตน แต่ถ้าเรานั้นมีวัตถุก็ยังช่วยคนได้ช่วยตนได้ พาเราให้พ้นทุกข์ได้ อย่างนี้มีวัตถุด้วยมีบำเพ็ญธรรมด้วยไม่ดีกว่าหรือ อย่างที่เราบอกตอนต้นว่าการดำเนินชีวิตต้องดำเนินให้เป็นและรู้จักควบคุมตนเองให้ถูกทาง แล้วความสำเร็จในชีวิตย่อมเกิดได้
วันนี้เราต้องขอตัวไปก่อน ขอเปิดใจรับฟังสักนิดหนึ่ง แล้วท่านจะมีความสุขในการอยู่ที่นี่ เหมือนเราอยู่ในโลกนี้หากเราปิดใจไม่รับรู้ ปิดใจไม่อยากได้ เราทุกข์ไหม (ทุกข์)  สู้เปิดใจแล้วปรับสภาพชีวิต ปรับสภาพจิตใจให้สู้ได้ให้รับได้ย่อมสุขกว่ากันเยอะ เราคงต้องจากกันแล้วนะ อย่าลืมว่าเราก็คือพี่ของท่านอีกคนหนึ่ง ขอให้รู้ว่าตอนนี้ท่านบำเพ็ญธรรมท่านมีพี่ที่เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ซึ่งมีน้องที่อยู่ในโลกนี้
(ท่านหนันผิงเซียนถงเมตตาสอนร้องเพลงธรรม ทำนองเพลง : แมงมุมลาย)
ท่านหนันผิงเซียนถง : “ไปปลดกรรมไฉน หรือไปเกี่ยวกรรมถมตน”  หมายความว่า ทุกท่านนั้นเวลามาสถานธรรมศึกษาธรรม บอกว่าต้องปลดกรรมใช่หรือไม่ แต่ปลดไปปลดมาก็เกี่ยวกรรมมาเต็มไปหมดเลย นิ้วโป้ง ชี้ กลาง นาง ก้อย เกี่ยวมานิ้วละกรรม ข้างขวาไปแล้ว ข้างซ้ายอีกข้างหนึ่ง เกี่ยวมาเต็มไปหมดเลย ยังมีที่เกี่ยวก็เกี่ยวไปอีก ขาก็เกี่ยวมาจนเต็มไปหมดแล้วใช่หรือไม่ เพราะฉะนั้นท่านต้องรู้ตัวว่าชาตินี้ท่านอยากจะให้เป็นชาติสุดท้าย ต้องรู้จักปลดกรรม ไม่ใช่เกี่ยวกรรม
“ทุกข์ทำให้เกียจคร้าน” ความทุกข์นั้นทำให้เราเกิดความเบื่อหน่าย เพราะมีทุกข์มากเกินไป ทำให้ไม่อยากบำเพ็ญธรรม ไม่อยากที่จะให้เรื่องต่างๆ นั้นร้ายแรงไปกว่านี้ จึงอยู่เฉยๆ แล้วในที่สุดถามว่าวิธีการอยู่เฉยๆ ของท่านแล้วรอให้เรื่องมันซาไปเอง ซาได้ไหม (ไม่ได้)  บางครั้งก็ทำไม่ได้ ในที่สุดแล้วท่านจึงเกิดความเกียจคร้าน แล้วก็วนไปวนมาใช่หรือไม่ (ใช่)  พอมีความทุกข์ ขี้เกียจปลดทุกข์แล้วก็วนกลับมาอีกก็เจอความทุกข์แล้วก็ไปเรื่อยๆ
“หว่านพืชแต่หวังผล” คือการทำสิ่งใดแล้วต้องการผลตอบแทน สุดท้ายก็วนกลับมาทุกข์ใจใช่หรือไม่ (ใช่)  อยากจะปลดทุกข์ทำอย่างไร ความทุกข์นั้นให้ท่านคอยปลดเอง แต่การที่ท่านจะมีความสุขนั้นทำได้ด้วยการที่มีเมตตามากขึ้น
“ล้มแล้วลุกเวลายืนห้ามเขย่ง” เวลาล้มก็ต้องลุกขึ้นมา แต่เวลายืนแล้วเราจะยืนอย่างเขย่งขาได้ไหม (ไม่ได้)  เพราะถ้ายืนอย่างเขย่งขา ท่านจะเดินไปได้อย่างตลอดรอดฝั่งหรือเปล่า (ไม่ได้)  เพราะฉะนั้นเวลาล้ม โดยธรรมชาติก็ต้องลุกขึ้น เวลาท่านยืนโดยธรรมชาติก็คืออย่าเขย่งเท้า หมายถึงให้ท่านใช้ชีวิตให้พอเหมาะพอควรกับฐานะที่มีอยู่ ก็คือการยืนโดยไม่เขย่งเท้ายืนให้พอดีๆ และก้าวได้อย่างสมดุล ท่านก็จะไม่ลำบากกับการที่ชีวิตนี้ต้องหาอะไรที่เกินตัว
“จงครัดเคร่งกับตนเถิดเกิดผลดี” ชีวิตนี้หลายคนชอบไปเข้มงวดกับคนอื่นแต่ไม่ยอมเข้มงวดกับตนเอง ในเมื่อตัวเรายังไม่ได้อย่างที่ตัวเราหวัง เราก็อย่าหวังว่าคนอื่นจะทำได้อย่างที่เราหวัง ตั้งแต่ลูกหลาน ตั้งแต่คนใกล้ชิด ญาติ
พี่น้อง ล้วนแล้วแต่เป็นคนที่เราคาดหวังในตัวเขาได้อย่างพอเหมาะพอสมเท่านั้น รวมทั้งที่มากๆ ก็คือคนที่ร่วมบำเพ็ญในระดับเดียวกับเรา ที่ร่วมบำเพ็ญอยู่กับเรานี้ เป็นคนที่เรานั้นต้องหัดคาดหวังให้พอสมควร หวังดีได้แต่อย่าคาดหวัง ขอให้ท่านนั้นทำให้สุดกำลังของตนเองไม่ต้องกลัวว่าเขานั้นจะมองไม่เห็นความหวังดีของเรา บางทีจะบอกให้ว่าพวกเขานั้นก็รู้ว่าเราหวังดี แต่ก็อายในการที่จะทำอย่างที่เราบอกเลยในทันที อันนี้ก็เป็นนิสัยคนอีกอย่างหนึ่ง วันนี้มาพูดแต่นิสัยของคนเยอะแยะเลย เมื่อสักครู่เราก็เห็นนิสัยอีกอย่างหนึ่งแล้ว เวลาถามอะไรพูดตั้งมากมาย แต่พอถามก็บอกว่าเปล่า  นิสัยอะไรที่ไม่ดีที่เป็นความเดือดร้อนต่อผู้อื่นนั้นจำเป็นต้องแก้ไขโดยด่วน เรื่องใดที่เดือดร้อนต่อตนเองก็ต้องไม่รอช้า ต้องรีบ
ปรับปรุง เรื่องใดที่อยู่ในความทุกข์กังวลของผู้อื่น เมื่อเราอยากจะเป็นโพธิสัตว์ อยากจะเป็นพุทธะ ยิ่งต้องรีบเร่งที่จะไปช่วยเขา การช่วยนั้นมีหลายรูปแบบ ขอให้ท่านนั้นเป็นคนที่รู้จักช่วยด้วยจิตใจอันเมตตา
ขอให้ท่านรู้ไว้ว่าทุกๆ ขณะจิต ทุกๆ เวลาไม่ว่าท่านจะทำสิ่งใดก็แล้วแต่ก็อยู่ในสายตาของฟ้าดินทั้งสิ้น เพียงแต่ฟ้าดินรักษาสภาพของธรรมชาติคือไม่ยุ่งเกี่ยว ไม่ต่อว่าต่อขาน ฉะนั้นในยามที่ท่านทำผิดจึงไม่รู้ว่าฟ้าดินก็คอยที่จะมอง เวลาที่ท่านอยากจะมาบำเพ็ญธรรม ท่านก็ต้องทำให้ดีๆ แม้ว่าจะไม่มีคนเห็นก็
เหมือนกัน ก็ต้องรักษาสภาพของการเป็นผู้บำเพ็ญให้ดีๆ เข้าไว้ เมื่อท่านทำได้ อย่างที่เราบอกตอนแรกก็คือ  “คนตามฟ้า แล้วฟ้าก็จะตามคน”  อย่าได้คิดว่าทำสิ่งใดแล้วไม่เห็นใครว่าเลย สิ่งศักดิ์สิทธิ์ก็ไม่ว่า เพราะท่านไม่อยากว่า แต่ทุกท่านก็ต้องรู้ด้วยตนเอง



วันอาทิตย์ที่ ๓๐ พฤษภาคม  พุทธศักราช ๒๕๔๒
พระโอวาทหนึ่งในแปดเซียน ท่านหลันไฉ่เหอ

ศึกษาธรรมจนเข้าใจและปฏิบัติได้ นับเป็นไม้ที่ออกดอกและตกผล
เข้าใจไร้ลงมือพ่ายใจตน เปรียบไม้ผลออกดอกผลไม่มี
เราคือ
หนึ่งในแปดเซียน หลันไฉ่เหอ รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่พุทธสถาน   ประณตน้อม
องค์มารดา ถามเมธีทุกท่านสราญฤๅ

ทานเนื้อกายจิตฟื้นฟูยากเย็น ผู้บำเพ็ญธรรมจริงฟื้นจากฝัน
ถางตฤณชาติ  ธรรมเป็นความรู้ทัน ประจวบกาลแห่งยุคสามเร่งชีวี
ชี้เดิมแท้ส่งเสริมงานสำคัญ รู้ประมาณจิตเดิมแท้สง่าศรี
แจ้งถึงมโนธรรมพลังเต็มที่ ทุกนาทีชัดเจนธรรมในตน
สัจธรรมในส่งสูงอันพร้อมด้วย แก้ไขตนช่วยตนให้หลุดพ้น
หลอมพุทธะกายทองเป็นธาตุสากล ทุ่มเททั้งหมดอีกสมบูรณ์คนใช้เวลา
ยกระดับจิตช่วยตนฝ่าคลื่น เข้าใจช่วยผู้อื่นให้เดินหน้า
ศึกษาธรรมบรรลุเพื่อฉุดหลงนา พิจารณาอีกก่อนอื่นช่วยมองย้อน

รวมทั้งช่วยผู้โลกไม่ต้องการ เป็นสะพานแห่งสุขช่วยดับร้อน
เพื่อให้เกิดสันติแปรตนก่อน อย่าอาวรณ์วิสัยคนให้ทุกข์ทน
สังคมเปลี่ยนจิตใจงดงามสูญ โลกจรูญ  ภาพสงครามทุกแห่งหน
วาจาเอกแหล่งเพื่อนงามสำรวจตน ไม่อับจนโลกคืนงามด้วยน้ำใจ
ความสันติในภายหน้าได้อุบัติ เพราะประพฤติไม่ขัดหลักง่ายง่าย
จริยธรรมนำจิตคืนความสบาย ศีลธรรมพายพาโลกสู่ทิศเดียว
ฮา  ฮา  หยุด




พระโอวาทหนึ่งในแปดเซียน ท่านหลันไฉ่เหอ
เราอยู่บนโลกนี้เราสนใจอะไร (ตัวเรา) เราจะสนใจแต่ตัวเราเองอย่างเดียวก็ไม่ได้แล้ว ท่านอื่นล่ะ เรามีชีวิตเราสนใจสิ่งใดกันบ้างที่ทำให้เราต้องหยุดมอง ทำให้เราต้องหยุดยั้ง  (ไขว่คว้าความสุขและสมหวัง)  ในเรื่องความสุขสมหวังในสิ่งที่ดีทำให้เราหลงติดไปใช่หรือไม่ (ใช่)  แล้วท่านอื่นล่ะ สิ่งที่ทำให้ท่านสนใจ หยุดแล้วหันหรือเหลียวหลังหันมามอง มีอะไรกันบ้าง  หรือว่าในโลกนี้ไม่มีอะไรที่ชีวิตท่านสนใจกันเลย อย่างเช่นผู้ชาย เห็นผู้หญิงแต่งตัวสวยๆ หยุดมองหรือไม่ (มอง)  เวลาเราเห็นเสื้อผ้าสวยๆ  เงินทอง เพชร พลอย ประกายแวววาว แล้วท่านรู้สึกเป็นอย่างไรบ้าง (อยากได้)  ความสนใจเป็นความอยากทันทีเลยใช่หรือไม่ (ใช่)  สิ่งนี้ก็ทำให้ท่านหยุดยั้งและอยากจะมอง อยากจะได้มาใช่หรือเปล่า (ใช่)  แปลว่าเรื่องราวภายนอกนั้นมีอิทธิพลต่อจิตใจเรา  ในวันนี้เราได้หยุด ยั้งคิดใฝ่หามองอะไรกัน  คงไม่ใช่เงินทอง ไม่ใช่เกียรติยศ  ไม่ใช่ผู้หญิง หรือไม่ใช่ผู้ชายใช่หรือเปล่า (ใช่)  แต่เป็นอะไรกันที่ทุกวันนี้ทำให้ท่านถึงกับหยุดยั้งแล้วกลับอยากจะมามอง  อยากจะมาฟัง  และก็อยากกลับมาดู (อยากแสวงหาความสุขสงบและสิ่งที่เป็นสัจธรรม)  หรือพูดง่ายๆ ก็คือ คุณธรรม   แต่ถ้านับดูแล้วชีวิตของเราสนใจธรรมะน้อยหรือมากกว่า (น้อยกว่า)  ปัจจุบันนี้น้อยลงใช่หรือไม่ (ใช่)  เรามักจะเสียเวลาของชีวิตเรากับทรัพย์สินเงินทอง ความสนใจในเรื่องวัตถุหรือไม่ก็รูปลักษณ์หรือไม่ก็เพศตรงข้าม ใช่หรือไม่ (ใช่)  แล้วเวลาที่เราไปสนใจ การได้มานั้นเกิดจากสาเหตุใดกันบ้าง  ใช่ใจเราสนใจอย่างเดียวหรือ (ไม่ใช่)  ต้องมีสาเหตุที่ทำให้เราสนใจใช่หรือไม่ (ใช่)  สาเหตุที่ทำให้เราสนใจคืออะไรกัน (ความโลภ กิเลส)   สาเหตุหนึ่งที่ทำให้เราสนใจแล้วอยากหันไปมองนั่นคือ ตาของเรานี่เองใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าตัดลูกตาท่านทิ้ง  ความอยากก็ลดไปหนึ่งอย่างแล้ว  ถ้าทำให้ท่านหูหนวกก็ไม่ได้ยินอะไรเลย ความอยากก็ลดน้อยลงไปอีกใช่หรือไม่ (ใช่)   แล้วถ้าตัดมือท่านทิ้งล่ะ คราวนี้ยังอยากอีกหรือเปล่า (ไม่อยาก) แต่ตอนนี้ทำอย่างไร  ตาท่านก็มี หูท่านก็อยากฟัง มือท่านก็อยากจับ  จะทำอย่างไรดีที่จะทำให้เราสนใจในสิ่งที่ถูก  หรือว่าการสนใจเงินทอง ทรัพย์สิน เพศตรงข้าม เป็นสิ่งที่พึงพอใจสำหรับชีวิต  พอหรือเปล่า (ไม่พอ)  ยังไม่พอกันอีกหรือต้องรู้จักพอได้แล้ว  รู้จักมีความสุขในสิ่งที่ตนเองมี ในสิ่งที่ตนเองถือ ในสิ่งที่ตาเราเห็น สิ่งที่หูเราได้ยิน  แต่เป็นเพราะอะไรตอนนี้เราไม่พึงพอใจในหูที่เราได้ยิน  ตาที่เรามอง  มือที่เราสัมผัส  เราเลยต้องทุกข์กับการแสวงหา เดินๆ ต้องหยุดเพื่อไขว่คว้าใช่หรือไม่ (ใช่)  การเดินทางของชีวิตเราจึงเป็นระยะทางที่ไกลเหลือเกินเพราะว่า เราเดินไปแล้วเราก็หยุดไปบ้าง  เดินไปแล้วเราก็หยุดพัก  เดินไปแล้วเราก็แสวงหาไปบ้างใช่หรือไม่ (ใช่)  ทำให้ชีวิตของเรามีค่าแค่เพียงอะไร  วัตถุใช่หรือเปล่า มีค่าแค่ความสนใจของหู ตา และมือเท่านั้นเอง ใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่ในเมื่อตาเราก็ยังปิดเป็น  มือเราก็ยังอ้าหุบได้ หูก็ยังรู้จักอุดไม่ฟังได้  ด้วยการใช้สติ ปัญญา หากเราใช้สติ ปัญญา แม้จะมีใครมาพูดให้เราอยากมากเท่าไร  แต่ถ้าเราใช้สติ ปัญญา และคุณธรรมที่อยู่ในตัวเรายับยั้ง ความอยากที่ได้ยิน ความโลภที่จะบังเกิดก็คงจะไม่สามารถทำอันตรายจิตใจเราได้  และจะไม่ทำให้การเดินของชีวิตเราต้องเหนื่อย ต้องดิ้นรนมากไปกว่านี้
"เปรียบเป็นไม้ออกดอกผลไม่มี"  เปรียบเป็นไม้เช่นไร หากเข้าใจแล้วแต่ไร้การกระทำ  หากเข้าใจแล้วลงมือกระทำและปฏิบัติเป็นไม้ที่ออกดอกแล้ว ตกผล  แต่ถ้าเข้าใจแล้วไร้การปฏิบัติก็เป็นไม้เช่นไรดี (เป็นไม้ตายคาต้น)  เป็นไม้ตายคาต้นเลยนะ (เป็นไม้ที่ไร้ผล)  เป็นไม้ที่ไร้ผลแม้จะมีแต่ดอกใช่หรือไม่  แต่ก็เป็นดอกที่ไม่ออกผล  เปรียบเป็นไม้ออกดอก แต่ผลไม่มี  ถึงแม้เราเข้าใจแต่เราไม่ปฏิบัติก็เป็นเหมือนไม้แห้งตายคาต้น  ฟังแล้วน่าจะเป็นไปได้ไหม
หากชีวิตคนๆ หนึ่งไร้ซึ่งคุณธรรมจะเป็นไม้แห้งหรือไม่ (เป็น)  ทำไมท่านถึงคิดว่าเป็น  คนที่ไร้คุณธรรมต้องเป็นคนอย่างไร  ไม้แห้งเป็นไม้ที่เป็นอย่างไร  เหมาะในการไปเผาเป็นฟืนใช่หรือไม่ (ใช่) อย่างนั้นคนที่แห้งแล้งการปฏิบัติซึ่งคุณธรรมเหมาะที่จะนำไปเผาเป็นอะไร (เผาเป็นเถ้าถ่าน) เผาเป็นเถ้าถ่านหรือ  คนเราช่างโหดร้ายเช่นนี้พอเขาร้ายก็เลยกำจัด  อย่างนี้ส่อให้เห็นจิตใจเราแล้วใช่หรือไม่ ถึงแม้จะมีคุณธรรมแต่ก็ยังมีความโหดร้ายแอบแฝงอยู่ได้ทุกเมื่อใช่หรือเปล่า ขอเพียงไม่ถูกใจใช่หรือเปล่า อย่างนั้นเราต้องระมัดระวังแม้กระทั่งคำพูดของเราด้วยนะ  ไม่อย่างนั้นคำพูดจะส่อให้เห็นจิตใจของท่านจะเป็นคนใจดีหรือโหดร้าย
เรามาแทนคงไม่ผิดหวังนะ (ไม่ผิดหวัง)  อยากเจอสิ่งศักดิ์สิทธิ์บ่อยๆ ไหม (อยาก)  จริงๆ ท่านก็เจออยู่ทุกวันแล้ว พ่อแม่ก็คือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ใช่หรือไม่ (ใช่)  เสกสรรบันดาลให้ท่านมีชีวิต ต่อสู้กับชีวิตได้
แต่ก่อนเราก็มีชีวิตเหมือนกับท่าน มีโอกาสได้เกิดมาใช้ชีวิตบนโลกใบนี้เหมือนกัน แต่เพราะอะไรเราถึงสามารถบำเพ็ญตนกลับคืนสู่เบื้องบนได้ แล้วอะไรเป็นตัวสะกิดใจทำให้เราอยากจะศึกษาธรรมะ อยากที่จะบำเพ็ญตน อาจจะเป็นเพราะดอกไม้ในตะกร้านี้ก็ได้ เพราะว่าสัจธรรมของชีวิตเราก็เหมือนสัจธรรมของดอกไม้นี้ มีเกิด มีเติบโต มีเจ็บป่วย แล้วก็มีดับสิ้น ดอกไม้ที่ออกดอกมานั้น บางดอกก็สามารถชูช่อให้คนอื่นเห็น บางดอกก็ต้องแอบซ่อนหลบอยู่ภายใน คนอื่นไม่สามารถเห็นคุณค่าได้ เปรียบเหมือนชีวิตเราที่อยู่ในสังคมนี้ บางคนสามารถ
ดิ้นรนจนเป็นดอกไม้ที่มีชื่อเสียง เป็นดอกไม้ที่มีคุณค่า แต่บางคนทำอย่างไรก็
ดิ้นไม่พ้น ชูช่อขึ้นมาไม่ได้ ได้แต่อยู่เบื้องล่างคนอื่น ชีวิตคนเราก็เหมือนดอกไม้ แต่ว่าการศึกษาธรรมนั้นไม่ได้แบ่งแยกอย่างนี้ การศึกษาธรรมนั้นไม่ว่าเราจะเป็นดอกสูงหรือดอกต่ำ ขอเพียงเราเข้าใจความหมายของชีวิต แล้วรู้แจ้งชีวิตที่แท้จริง จะเกิดมาเป็นดอกต่ำหรือดอกสูง เราก็สามารถกลับคืนเบื้องบนได้ สำคัญที่ว่าเราเข้าใจชีวิตของตนเองเช่นไร  ดอกไม้บางดอกก็เปรียบเหมือนชีวิตบางชีวิต เกิดมาแล้วก็ตายอยู่คาต้น ไร้คุณค่า ไร้คนมองเห็น แต่บางดอกเกิดมาแล้วแม้คนจะตัดไป แต่ได้เอาไปบูชาปักไว้เคียงข้างพระพุทธา การตัดดอกแม้จะต้องตัดชีวิต พรากชีวิตจากพื้นปฐพี แต่ก็ทำให้ตนเองมีค่าอยู่เคียงข้างพุทธะใช่หรือไม่ (ใช่)  ก็เฉกเช่นเดียวกับชีวิตของเรา บางคนยอมตัดชีวิตของเราเองเพื่อให้ได้มาซึ่งชื่อเสียงและเกียรติยศ แต่ถ้าในชีวิตหนึ่งของท่านตัดจากต้นแล้ว แต่ไม่สามารถจะมีชีวิตที่ดีได้ มีเกียรติยศที่ยิ่งใหญ่ได้ ทำไมไม่ยอมตัดตัวเองแล้วอุทิศตน อุทิศชีวิตอันมีค่านี้อยู่เคียงข้างพระพุทธองค์กันบ้าง โดยการที่เอาเวลาแห่งชีวิต เวลาแห่งร่างกายที่สามารถจะอุทิศได้ ที่จะสามารถปลีกมาได้ ทำเพื่อพุทธะเป็นตัวแทนแห่งพุทธะแล้วดำเนินตามพุทธะ หากทำเช่นนี้ตลอดเวลา เขาก็คือคนที่สามารถเคียงข้างพุทธะได้ เขาก็คือดอกไม้ที่ถูกตัดแล้วไปถวายอยู่ข้างพระพุทธะใช่หรือไม่ (ใช่)  แล้วชีวิตของเราตอนนี้อยากจะเป็นดอกไม้ในตะกร้า หรือดอกไม้ในแจกันดี (ในแจกัน)  นั่นก็คือใครๆ ก็อยากเป็นดอกไม้ที่สามารถมีชีวิตแล้วอยู่เคียงข้างพระพุทธะ แต่ตอนนี้ถามว่าชีวิตที่มีอยู่ อยู่เคียงข้างใครกัน ชีวิตข้างๆ ของเราล้วนแต่เป็นมนุษย์ ทำให้เราติดความเป็นมนุษย์มากกว่าจะติดความเป็นพุทธะ เหมือนสำนวนไทยที่กล่าวว่า "อยู่ในเข่งปลาเน่า ตัวเราก็เป็นปลาเน่า"  ทั้งที่เราไม่ได้เน่า อยู่ข้างมนุษย์บ่อยๆ ตัวเราก็ติดความเป็นมนุษย์ ฉะนั้นมารับแสงแห่งพุทธะ มารับความเป็นพุทธะ มาฝึกฝนความเป็นพุทธะ น่าสนใจน่าเดินไหม (น่าเดิน)
เมื่อสักครู่นี้ท่านได้ฟังหัวข้ออะไร (ความหมายของการทานเจ)  ความหมายของการไม่ทานเนื้อสัตว์ใช่หรือไม่ (ใช่)  หากเราถามทุกๆ ท่านในที่นี้ คนทุกคนล้วนทนไม่ได้ที่เห็นคนตกทุกข์ได้ยาก เมื่อเราเห็นเขามีชีวิต ท่านทนได้ไหมที่ต้องเห็นเขาตายไปต่อหน้า (ทนไม่ได้)  เมื่อเห็นเขาตกทุกข์ได้ยากเดือดร้อน ท่านทนได้ไหมที่จะนิ่งเฉย ไม่สนใจดูแล (ไม่ได้)  แปลว่าทุกคนล้วนมีจิตเมตตา มีจิตโอบอ้อมอารี เห็นใครตกทุกข์ได้ยาก ไม่อยากให้เขาเดือดร้อน ไม่อยากให้เขาต้องตายไปต่อหน้าต่อตา แต่ว่าความเมตตาของเรานั้นกลับเป็นเมตตาแค่เพียงคิดหรือ ต้องเป็นได้ทั้งคิด พูด และกระทำ และตอนนี้เวลาเราเห็นสัตว์ร้อง ในใจของเรารู้สึกเป็นอย่างไร (สงสาร)  เมื่อตอนเห็นสัตว์มีชีวิตแล้วต้องตายไปต่อหน้า ท่านรู้สึกเป็นอย่างไร นึกถึงหม้อแกงหรือว่านึกถึงกระทะร้อนๆ มนุษย์เรานั้นเวลาเห็นคนอยู่ด้วยกัน เราก็อยากให้เขามีชีวิตอยู่ เวลาเราเห็นสัตว์ที่อยู่ร่วมกับเราต้องตาย เราก็ยังอดสงสารไม่ได้ใช่หรือไม่ (ใช่)  หรือแม้สัตว์ตัวนั้นจะไม่ได้เป็นสัตว์ที่เราเลี้ยงก็ตาม แต่ทำไมกลายเป็นเรารู้สึกอยากกินเขา ทำไมเราไม่เกิดความสงสารให้ต่อเนื่องจนถึงสิ้นสุด แสดงว่าความสงสารของเราเป็นแค่เพียงชั่วครู่ชั่วขณะหนึ่งไม่ใช่ของจริงแท้หรือ (ไม่ใช่) เป็นเพราะความอยากของเราถึงกับฆ่าเขาได้ลง ถึงกับกินเขาได้ลงคอ ความโลภของเราถึงกับประหัตประหารเขาได้ต่อหน้าต่อตาอย่างนั้นหรือ แปลว่าในใจของเราทุกคนก็ไม่อยากจะมีสิ่งนี้ แต่เพราะว่ากินมาจนติดแล้ว เบียดเบียนจนเคยชินแล้ว อำนาจของความชั่วย่อมเป็นอำนาจอันศักดิ์สิทธิ์ เมื่อใดที่มนุษย์กับมนุษย์ลงโทษกันไม่ได้เมื่อนั้นฟ้าดินจะช่วยจัดการ เมื่อใดที่คนกับคนไม่สามารถตัดสินให้เที่ยงธรรมได้ เมื่อนั้นฟ้าดินจะเที่ยงธรรม อย่าเห็นว่าการฆ่ากันเป็นเรื่องที่ไม่มีผลตอบแทน ย่อมมีผลตอบแทน ทำไมเราอยู่กับบางคนเรารักเขา แต่บางคนเราถึงเกลียดเขา นั่นเป็นอำนาจที่เรามองไม่เห็น ใช่หรือไม่ (ใช่)  ทำไมคนเราปัจจุบันนี้จึงใช้การฆ่าสัตว์มาฆ่าคนได้ลงคอ นั่นเป็นเพราะว่าเกิดจากความชั่วที่ก่อตัวเล็กๆ ความชั่วที่ทนได้เมื่อเห็นสัตว์ตัวเล็กๆ ตา  แล้วนับประสาอะไรกับสัตว์ตัวใหญ่ๆ ที่จะพอกพูนแล้วทำให้ฆ่าเขาลงคอได้จริงหรือไม่ (จริง)  ฉะนั้นเวลาเราเกิดเคราะห์ร้ายเคราะห์กรรมที่เราไม่รู้สาเหตุที่เกิดขึ้นกับเรา เราต้องถามตัวเองว่าเราได้สร้างกรรมดีมากแค่ไหน เราได้เคยเบียดเบียนกับคนอื่นบ้างหรือเปล่า หากตลอดมาเราได้ทำดีจะไปกลัวอะไรกับกรรม ใช่หรือไม่ (ใช่)  เราย่อมสามารถหลีกหนีได้ แต่ถ้าคนทำชั่วทำอย่างไรก็หลีกหนีไม่ได้
ธรรมะนั้นหากเราพูดง่ายๆ ก็เปรียบเหมือนอาหารและน้ำดื่ม ไม่มีใครไม่ดื่มน้ำ ไม่มีใครไม่ทานอาหาร แต่จะมีสักกี่คนที่เข้าใจรสอาหารอย่างแท้จริง เข้าใจรสแห่งน้ำได้อย่างแท้จริง เพราะหลายคนเวลาดื่มน้ำมักไม่ชอบดื่มน้ำที่เป็นธรรมชาติ เรามักดื่มน้ำที่ปรุงแต่ง เมื่อเวลาที่เรากินอาหารเรามักไม่กินอาหารที่ปกติสามัญ เรามักกินอาหารที่ผ่านการปรุงแต่งอีกใช่หรือไม่ (ใช่)  การศึกษาธรรมะก็เฉกเช่นเดียวกัน เวลาท่านมาศึกษาธรรมะ บอกว่าเป็นธรรมะธรรมดาๆ ไม่มีการทำพิธีไม่มีการเสกสรร ไม่มีการใช้วิธีการต่างๆ ท่านก็รู้สึกสนใจน้อย แต่พอบอกว่าพระองค์นี้ศักดิ์สิทธิ์ในการปลุกเสกก็รู้สึกสนใจมากขึ้น อย่างนี้แปลว่ามนุษย์มักจะติดในรูปลักษณ์ที่เป็นพิเศษต่างๆ เราลืมความเป็นธรรมดาธรรมชาติไป แล้วการติดธรรมดาธรรมชาติกับการติดปรุงแต่งอันไหนต้องเหนื่อยกว่ากัน ปรุงแต่งน่าจะเหนื่อยกว่าใช่หรือไม่ (ใช่)  เพราะอะไรจึงรู้สึกเหนื่อยกว่า เพราะอะไรจึงติดการปรุงแต่ง (เพราะว่าจิตเดิมแท้ของคนเราเคลือบแฝงด้วยสิ่งที่ไม่ดี) เพราะว่าจิตเรามีจิตเคลือบแฝงในสิ่งที่ไม่ดี ทำให้เราพลอยติดความต้องการที่ไม่ดีไปด้วยใช่หรือไม่ (ใช่)  ไม่ได้แปลว่าจิตใจของท่านแต่เดิมไม่ดี แต่เพราะว่ามีความเคยชินที่ถูกสั่งสมมาตั้งแต่เด็ก ความเคยชินที่ไม่ถูกต้อง แล้วเราจะทำอย่างไรจึงจะสามารถดำเนินชีวิตอย่างถูกต้องและดีงามไปตลอด ไม่ติดในการดำเนินไปผิดทาง  (ตอนนี้เรารับอนุตตรธรรม เราต้องแก้ไข) นั่นก็คือต้องรู้จักแก้ไขตน การจะแก้ไขตนนั้นเราก็ต้องแก้ให้ถูกทาง 
เราจะเล่าเรื่องหนึ่งท่านลองฟังดูนะ เวลาเรามีชีวิตอยู่บางครั้งมักติดว่าต้องเอาชีวิตไปฝากไว้กับคนโน้นคนนี้ เมื่อเราเอาชีวิตของเราไปฝากไว้กับเพื่อนคนหนึ่ง ปรากฏว่าเราอยู่กับเพื่อนคนนี้แล้วทุกข์มากกว่าสุข แล้วในเพื่อนคนเดียวกันนี้ เราเอาครอบครัวเอาพี่น้องไปอยู่กับเขา เพื่อนเขากลับดูแลทำให้ญาติพี่น้องเราอดอยาก ขาดการดูแลเอาใจใส่ แล้วถ้าเกิดว่าเพื่อนคนนี้ได้มีตำแหน่งใหญ่โต ไปดูแลหลายๆ คน เขากลับทำให้เพื่อนร่วมงานไม่มีความสามัคคี วุ่นวายเกิดการแก่งแย่งแข่งขัน ท่านจะทำอย่างไรกับเพื่อนคนนี้ดี  (ปัญญา, สิ่งที่ป้องกันกิเลส)  จริงๆ แล้วถ้าท่านตอบอันแรกก็ถูกแล้ว ปัญญาเป็นอาวุธที่แหลมคมที่สุด และก็เป็นเกราะป้องกันได้ดีที่สุด หาปัญญาในการป้องกันตนเองต้องใช้อะไร (ใช้ความเมตตา)  ถ้าเราใช้คำว่าใช้คุณธรรมจะดีกว่าไหม (ดีกว่า)  เพราะว่าคุณธรรมจะสามารถใช้ได้กับทุกๆ คน ถ้าเมตตาคนชั่วร้ายท่านเมตตาตอบ แล้วคนดีท่านก็ใช้เมตตาตอบ เขาจะไม่สามารถหยุดยั้งได้ใช่หรือไม่ (ใช่)  ตอบคนชั่วร้ายเราต้องใช้ความเที่ยงธรรมตอบ ตอบคนดีเราต้องใช้ความดีตอบ สิ่งที่มีค่าที่สุดในชีวิตของเราคืออะไร (ไตรรัตน์, ความกตัญญูต่อผู้มีพระคุณ, ดวงจิต)  ยังถูกไม่เต็มที่ ความกตัญญูเป็นคุณธรรมที่ควรปฏิบัติและดูแลให้กับพ่อแม่เรา ดวงจิตที่อยู่ภายในของเรา หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า (วิญญาณ, จิตใจ)  จิตใจดวงจิตเป็นสิ่งที่มีค่า ถ้าทุกท่านเห็นว่าความกตัญญูเป็นทรัพย์สมบัติอันมีค่าทำไมไม่รีบทำกัน ทำไมกลับไปแสวงหาเงินทองแล้วปล่อยให้พ่อแม่เดียวดายได้ แปลว่าเราเห็นอะไรมีค่ามากกว่า (ทรัพย์สินเงินทอง)  แต่จริงๆ แล้วสิ่งที่มีค่ามากที่สุดคือชีวิต การมีชีวิตทำให้ท่านมีเงิน การมีชีวิตทำให้ท่านเป็นคนดีหรือเป็นคนชั่วใช่หรือเปล่า (ใช่) แล้วอย่างนี้ชีวิตยังแยกไม่ถูกเลยว่า อะไรสำคัญที่สุด อะไรไม่สำคัญแล้วอย่างนี้จะดำเนินชีวิตออกไปได้อย่างน่าเป็นห่วงไหม เราชักเป็นห่วงท่านแล้วนะ ยังไม่รู้เลยว่าอะไรสำคัญที่สุด เมื่อมีการดำเนินชีวิต เรารู้จักที่จะมองออกได้ชัดเจนและกำหนดความหมายของสิ่งต่างๆ ได้ถูกต้อง จิตใจจะเคลื่อนไหวย่อมขึ้นอยู่กับความดีงาม สิ่งภายนอกสื่อให้ใจพาขยับเขยื้อน แล้วเมื่อใจคิดได้ใจต้องขยับเขยื้อนไปตามสิ่งภายนอก แต่ถ้าใจนิ่งท่ามกลางความวุ่นวายย่อมเป็นอันดีกว่า ถ้าใจข้างนอกวุ่นวาย ใจข้างในก็วุ่นวาย การเคลื่อนไหวก็เป็นอันตรายใช่หรือไม่ (ใช่)  นั่นก็คือเมื่อภาวะภายนอกวุ่นวาย ใจต้องนิ่ง เมื่อใจนิ่งแล้วเราจะสามารถดิ่งลงไปในเรื่องราวต่างๆ ได้แจ่มชัด ได้ชัดเจน ฟังตรงนี้พอเข้าใจไหม (เข้าใจ)  แล้วเมื่อข้างนอกไม่มีใจ ข้างในเป็นอย่างไร (หยุดนิ่ง)  ต้องรู้จักนิ่งก่อนแล้วค่อยเคลื่อนไหว เมื่อไรที่ท่านช่วยตัวเองได้แล้วการจะช่วยผู้อื่นย่อมเป็นอันง่าย ตัวเองช่วยไม่ได้แล้วการไปอยู่ร่วมกับผู้อื่นย่อมอันตราย จริงหรือไม่ (จริง)
ใครอยากมีชีวิตเป็นเช่นสะพานบ้าง เมื่อวานเซียนน้อยมาบอกว่ามีชีวิตให้เป็นดั่งฟ้าใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่จะมีใครยอมเป็นสะพานหรือเป็นดินบ้าง เป็นสะพานถ้าเกิดว่าเท้าเขาเปื้อนต้องยอมให้เขาเหยียบย่ำ ทนได้ไหม (ทนได้) แล้วต่อจากนี้ไปจะเป็นสะพานที่นำความสุข และความดีงามมาให้กับมวลชนหรือไม่ (จะเป็น)  ถ้ามีจุดมุ่งหมายที่ดี แม้จะทำได้หรือไม่ได้เราก็ขอเอาใจช่วย แล้วคุณสมบัติของการเป็นสะพานต้องมีอะไรบ้าง (ต้องพร้อมจะพาผู้คนให้ข้ามไปถึงฝั่งไม่ว่าจะเป็นคนที่ร่ำรวยหรือยากจน)  ไม่เลือกที่รักมักที่ชังใช่หรือไม่ (ใช่)  แปลว่าคนที่เกลียดที่สุดท่านต้องรักได้ ท่านต้องยอมให้เขาข้ามไปบนไหล่ท่านได้ใช่หรือเปล่า (ใช่)  แปลว่าท่านจะไม่ทะเลาะกับใครแล้วนะ (พร้อมที่จะให้คนทุกคนเหยียบข้ามไปไม่ว่าคนๆ นั้นเท้าเขาจะเปื้อนหรือไม่เปื้อน, ต้องเป็นคนที่มีความอดทน)  คุณสมบัติของสะพานก็คือมั่นคงและแข็งแรง ข้อสำคัญข้อแรกก็คือว่า เราต้องมั่นใจและมั่นคงในสิ่งที่ตนเองจะกระทำลงไป หากวันนี้ที่นั่งฟังมาแม้ท่านจะรู้ว่าดี หากไม่มีความเข้าใจ ความมั่นคงของสะพานย่อมไม่มีใครที่จะเหยียบย่างขึ้นไปได้ใช่หรือไม่ (ใช่)  เหมือนวันนี้รู้ว่าการบำเพ็ญตน การดำรงตนให้มีคุณธรรมนั้นเป็นสิ่งที่ดี แต่ถ้าเราไม่เข้าใจในการกระทำดีแล้ว ความดีนั้นก็ย่อมยากจะบังเกิด สะพานนั้นย่อมเป็นแค่เพียงโครงร่าง ไม่อาจก่อเป็นตัวตนที่แท้จริงใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นการศึกษาธรรมในวันนี้ ขอเพียงมีความเข้าใจ เราไม่ได้ต้องการความงมงายหรือความศรัทธาอย่างแค่คำว่าเชื่อ แต่ต้องการคำว่าเชื่อที่พร้อมจะลงมือปฏิบัติแล้วออกไปสู่สังคมด้วยท่าทีที่ถูกต้องและดีงาม อย่างนี้ถึงจะเป็นการเข้าใจและศรัทธาทั้งในตัวตนและคุณธรรมแห่งตนใช่หรือไม่ (ใช่)  แล้วสะพานอีกความหมายหนึ่งพอเข้าใจไหม สะพานที่ข้ามไปสู่ฝั่งนิพพาน อย่างนี้ถึงจะเป็นการเข้าใจและศรัทธาทั้งในตัวตนและคุณธรรมแห่งตนใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วสะพานอีกความหมายหนึ่งพอจะเข้าใจไหม คือสะพานที่ข้ามไปสู่ฝั่งนิพพาน (อาจารย์บรรยายธรรม : คำว่า "สะพาน" คือคนที่ไม่เพียงแต่มีความมั่นคง ขณะเดียวกันยังพร้อมที่จะสละตนเองเพื่อจะเปล่งประกายของตัวเองให้คนอื่นเดินข้ามไปได้ ส่งเสริมคนอื่นให้สามารถที่จะบำเพ็ญธรรม เพื่อไปสู่ฝั่งได้ตลอดรอดฝั่ง) เวลานั่งอยู่ริมทะเล ลมพัดผ่านมา มีคลื่นซัดสาดแล้วลูกแล้วลูกเล่า แต่จริงๆ แล้วธรรมชาติที่เรามองเห็นก็ช่วยทำให้เรามองเห็นชีวิตได้ คลื่นที่ซัดสาด ลมที่พัดผ่านก็เหมือนกับชีวิตของคนที่ร่วงโรยไป เวลาที่ผ่านไปไม่เคยหยุดยั้ง  ขอให้รู้การปกโปรดยุคสาม เราสามารถมาได้ทันเวลา มาได้ทันแล้วขอให้ปฏิบัติให้ทันเวลาด้วย การปกโปรดยุคสามต้องการฉุดช่วยจิตวิญญาณของทุกคนให้กลับคืนสภาพเดิมแท้จากที่เคยเป็นมา สภาพเดิมแท้คือ สภาพแห่งความบริสุทธิ์ใสสว่าง คนทุกคนมีความบริสุทธิ์อยู่ในตัว แต่เพราะกิเลส อารมณ์ ตัณหา รัก โลภ โกรธ หลง บดบังทำให้เรามองไม่เห็นความใส และคิดว่าความใสนั้นคือความขุ่น แต่แท้ที่จริงแล้วถ้ายอมขัดเกลาตนเอง ยอมขัดล้างตนเอง ชะล้างตนเองก็ย่อมกลับคืนได้ เฉกเช่นน้ำขุ่นก็สามารถเปลี่ยนเป็นน้ำใสได้ ขึ้นอยู่กับว่าเราจะยอมขัดเกลาตนเองไหม เปลี่ยนเป็นคนที่บริสุทธิ์ดีงาม ไม่ใช่สามวันดีสี่วันไขั อย่างนี้ไม่ใช่จิตเดิมแท้ของตน อย่างนี้ไม่ใช่ตัวตนที่แท้จริง ตัวตนที่แท้จริงคือตัวตนที่อยู่ตรงนั้นแล้วไม่เปลี่ยนแปลง แล้วเรามีหรือเปล่า สิ่งนั้นทุกคนมีแต่เพราะว่าเรามักจะลืม เรามักจะดูเบาตนเองแล้วคิดว่าตนเองนั้นดีไม่ได้ ตนเองนั้นดีไม่หมด เรามักจะพ่ายแพ้กับสังคม พ่ายแพ้กับกระแสแห่งความนิยม กระแสแห่งโลกใช่หรือไม่ (ใช่) ทุกคนคงบำเพ็ญได้ การบำเพ็ญคงไม่ใช่เรื่องยากใช่หรือไม่ (ใช่) การบำเพ็ญไม่ใช่ให้ท่านทิ้งหน้าที่ ทิ้งภาระ แต่ทำภาระและหน้าที่ที่ตนเองมีอยู่ให้สมบูรณ์ที่สุด ไม่มีความบกพร่อง เมื่อมีโอกาสช่วยเหลือคน นำสิ่งที่ตนเองเข้าใจ นำหลักธรรมที่ตนเองมี ไปปกโปรดช่วยผู้คน ถ้าทำได้นั่นก็คือการบำเพ็ญตน คือการช่วยฟื้นฟูจิตใจอันดีงามของตน ฟังอย่างนี้คงไม่ยากเกินไปใช่หรือไม่ (ใช่) จะเป็นแค่ต้นไม้ที่ผลิดอกแล้วไม่ตกผลก็ขึ้นอยู่กับท่าน จะเป็นต้นไม้ที่ผลิดอกแล้วตกผลก็ขึ้นอยู่กับท่านอีกเหมือนกัน 
วันนี้เรามาเราก็กลับคืนไปได้ แต่วันนี้ท่านมา ท่านกลับคืนได้หรือยัง (ยัง) กลับได้ก็แต่บ้านของกายเนื้อนี้ แต่บ้านที่แท้จริงของท่าน บ้านที่ไม่ต้องไปวนเวียนอีกคือที่ไหนกัน บางคนมักจะสงสัยว่า เรามาได้อย่างไรแล้วเรากลับแบบไหน จริงๆ แล้วอย่ามัวแต่สนใจคนอื่น น่าจะสนใจตนเองมากกว่าว่าเรามาได้อย่างไรแล้วเราจะกลับทางไหน บางคนอาจจะไม่สนใจเรื่องชาติหน้า ภพหน้า หากไม่สนใจชาติหน้า ภพหน้า ก็ไม่อาจต้องพูดกันแล้วใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่ถ้าใครยังสนใจหันมาคุยกันต่อ เราก็จะเดินไปด้วยกันใช่หรือเปล่า (ใช่)  การศึกษาทั้งสามวันคงไม่ทำให้ท่านสามารถเข้าใจธรรมะนี้ได้อย่างทะลุปรุโปร่งทั้งหมด ธรรมะพูดทั้งวันก็ไม่จบแต่ถ้าธรรมะไม่พูดเลยจะมีค่ายิ่งกว่าอีก พูดแล้วคนก็ตีค่าเป็นราคาเป็นความหมาย  แต่ถ้าเรามาและเป็นใบ้กับท่านตลอด ท่านก็ไม่รู้เรื่อง ท่านก็ไม่เข้าใจ เราจึงต้องยืมภาษา ยืมอักษรมาช่วยถ่ายทอด มาช่วยทำให้ท่านเข้าใจว่า ธรรมะที่แท้จริงคืออะไร หากพูดสั้นๆ ง่ายๆ ธรรมะก็คือชีวิต ชีวิตก็คือธรรมะ แต่ทำอย่างไรให้ธรรมะกับชีวิตเป็นสิ่งเดียวกันได้และเป็นสิ่งประเสริฐกลับคืนเบื้องบนได้ นี่จึงจะสำคัญกว่าใช่หรือไม่ (ใช่)  เราสามารถทำชีวิตให้มีธรรมะและอยู่บนโลกนี้ได้ แต่จะมีใครบ้างที่คิดว่าทำชีวิตให้มีธรรมะแล้วกลับคืนเบื้องบนได้ หากคิดได้แล้วมุ่งหมายและเดินไปให้ถึง ท่านย่อมสำเร็จได้ แม้วันนี้ไม่สำเร็จ อาจจะมีโอกาสได้ไปบำเพ็ญต่อข้างบนก็ยังดีไม่ใช่น้อยใช่หรือไม่ (ใช่)  ดีกว่าจมปลักอยู่ข้างล่าง หรือไม่ก็หนักลงไปใต้ล่าง น่าเศร้าใจยิ่งนัก
 วันนี้เราก็คงจบสั้นๆ เพียงเท่านี้  การดำเนินชีวิตเลี้ยงตนเองก็ยากแล้ว ยิ่งต้องเลี้ยงคนอื่นด้วย ดูแลคนอื่นด้วย นำคนอื่นด้วยยิ่งยากเข้าไปใหญ่ อย่างนั้นจำอยู่สามอย่างทำได้สบายแน่เลย อย่างแรกก็คืออ่อนน้อมเป็น อย่างที่สองก็คือละอายเป็น อย่างที่สามก็คือแบ่งแยกดีชอบเป็น ถ้าละอายเป็นจะรู้ว่าอะไรถูกอะไรควร ถ้าอ่อนน้อมเป็นจะสามารถอยู่ร่วมกับคนอื่นได้อย่างสมานฉันท์ ประพฤติตนได้อย่างสอดคล้อง ถ้าแยกถูกต้องผิดชอบชั่วดีได้เป็น เขาเรียกว่าเป็นผู้มีสติปัญญา แต่คนเรานั้นการรู้ก็ไม่เท่ากับการทำได้ดี ใช่หรือไม่ (ใช่)  รู้ในสิ่งที่เราพูด แต่ทำได้ดีนั้นยากเหลือเกิน เราคิดว่าเราถูกต้องแล้วแต่คนอื่นเขาว่าไม่ถูกต้อง ท่านจะทำอย่างไร (แก้ไข)  เราต้องสำรวจตัวเอง เราคิดว่าตัวเองดีแล้วแต่ทำไมลูกถึงไม่ได้ดั่งใจ บางครั้งเราต้องปล่อยบ้าง เราต้องวางบ้าง ไม่อย่างนั้นคนที่ทุกข์ก็คือเรา คนที่เศร้าก็คือเรา ทุกคนมีชีวิตของตนเอง เรานำตนเองได้ ถ้าคนอื่นเห็นดีไม่ต้องพูดเลยเดี๋ยวเขาก็ตามมาเอง แต่ถ้าเรานำตนเองได้ ทว่าไม่มีใครเดินตาม เราต้องมองตัวเราเองแล้วใช่หรือไม่ (ใช่) 
เราคงต้องไปแล้วนะ ขอให้ศึกษาและตั้งใจบำเพ็ญให้ดี เราไม่ได้ต้องการให้ท่านมายึดถือในการมายืมร่าง แต่เราต้องการให้ท่านเห็นถึงสัจธรรมความจริงแท้ของชีวิต หากใครเข้าใจได้คนนั้นก็หลุดพ้นโลกอันสกปรกใบนี้ได้ แต่โลกจะสกปรกหรือสะอาด บางครั้งอยู่ที่ตาและใจเราคิด ถ้าคิดว่าดี โลกก็ทำให้ท่านดีได้ ถ้าคิดว่าสกปรกบ่อยๆ ใจเราก็พลอยสกปรกไปด้วยได้เหมือนกัน รู้การเป็นคนบนโลกนี้จะให้ดีนั้นยากเหลือเกิน แต่ถ้าทำได้ อดทนได้ บำเพ็ญได้ เราก็ย่อมเป็นคนดีได้เหมือนกัน ใช่หรือไม่ (ใช่)  อยากให้กำลังใจท่านเยอะๆ นะ เพราะรู้ว่ามีชีวิตนั้นไม่ใช่เรื่องง่ายเลย พอมาให้บำเพ็ญยิ่งเป็นเรื่องยากเข้าไปใหญ่ใช่หรือเปล่า ต้องอดกลั้น ต้องอดทน ต้องไม่ท้อแท้ ต้องไม่พ่ายแพ้และก็ต้องไม่เผลอใจตัวเองด้วย พอเผลอเพียงนิดเดียวเราก็ย่อมทำผิดได้ ย่อมก้าวพลาดได้ คงต้องจากกันเท่านี้ล่ะนะ


วันจันทร์ที่ ๓๑ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๕๔๒
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง

ทางราบรื่นกลับเดินแล้วยากชนะ ทางขรุขระกลับเดินแล้วชนะง่าย
ชีวิตคนอย่าแสวงแต่สบาย ยิ่งง่ายง่ายท้ายยิ่งยากเท่าทวี
เราคือ
จี้กงสงฆ์วิปลาส อาจารย์เจ้า รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่พุทธสถานไท่อิน   แฝงกายกราบ
องค์มารดาแล้ว ถามศิษย์รักทุกคนทานข้าวอิ่มหรือเปล่า

เกิดมาแล้วพาชีพนี้ให้คงมั่น อย่าคิดสั้นมองการณ์ไกลดีไหมหนา
ฝ่าทวนน้ำกระแสโศกดั่งฝูงปลา มิรอช้าเร่งรัดตนบำเพ็ญดี
บำเพ็ญธรรมเริ่มแรกต้องรู้จักตน แลฝึกฝนด้วยปฏิบัติให้ถ้วนถี่
แก้ไขตนมิรอช้าสักนาที ศิษย์เมธีตามอาจารย์มาไวไว
แสงเทียนส่องเพื่อผู้อื่นใช่เพื่อตน ความอดทนทำให้ใจไม่หมองไหม้
ความพยายามกวักมือเรียกสำเร็จไว้ ศิษย์รู้ไหมทำเพื่อผู้อื่นเรียกพุทธา
หลังจากสามวันนี้ขอศิษย์รัก เร่งตระหนักไม่ละทิ้งการศึกษา
ควบคุมใจควบคุมกายแลวาจา เพียรจนกว่าจะหลุดพ้นไม่ออมแรง
ทะเลทุกข์ปลุกคนตื่นเมื่อรู้คิด หนึ่งชีวิตอย่ามัวเฝ้าหน่ายแหนง
ปลูกถั่วได้ถั่วปลูกแตงได้แตง กรรมรุนแรงกามตัณหาเร่งห่างไกล
ฮา  ฮา   หยุด


กว่าจะรู้แท้ แพ้ใจเลิกเพียรเสียก่อน ความล้าคอยกร่อนทุกก้าวศึกษา คนคิดบำเพ็ญนั้นก้าวเหนือชะตา ฝึกใจฟ้า อย่าเรรวนเฝ้าเปลี่ยนใจ ศิษย์คงมั่นแล้ว ถึงต้องไกลไม่คิดห่วง ศิษย์ได้สิ้นบ่วงแห่งหลุมพรางล้อมฤทัย เพราะมีจุดหมาย มิเดินอย่างลอยชาย โลกทุกสมัยถือหลักธรรมนำตน อย่าดีใจเมื่อสมหวังดังปองทุกอย่าง อย่าโศกใจเมื่อถูกชังหมองหม่น อย่าท้อแท้หากเมื่อใดเกิดทุกข์เกินทน ศิษย์รักเพียรตน จากวันนี้จนสิ้นใจ
     * เกิดมาไม่แคล้ว หลงโลภจงได้คิดห่าง ศิษย์ย้อนมองอย่างนิโรชหลงใหล พลั้งพาขื่นขม ฟ้าจึงยอมฝันใฝ่ ขอคราวต่อไปมิพลาดพลั้งดุจดั่งเดิม  (ซ้ำ *)

ทำนองเพลง : หนี้รัก


พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง

นั่งฟังธรรมะมาเป็นวันที่สามแล้วเหนื่อยไหม (ไม่เหนื่อย)  คนที่ชวนเรามาเขาบอกว่าฟังธรรมะวันแรกจะเหนื่อยเป็นธรรมดา  พอวันที่สองและวันที่สามจะดีขึ้นเรื่อยๆ เรารู้สึกอย่างนั้นหรือเปล่า (รู้สึก)  เรารู้สึกอย่างนั้นเพราะอะไร (เพราะจิตเราสงบและเริ่มรวมเป็นจุดเดียวแล้ว, ความศรัทธา, เริ่มเข้าใจ , จิตเบิกบานขึ้น, เปิดใจให้กว้างและรับฟัง)  เท่าที่ฟังมานี้มีบางคนใจยังไม่เปิดกว้าง จิตใจยังไม่เบิกบานหรือเปล่า  หัวหน้าชั้นมีหรือเปล่า (ยังมีอยู่บ้าง)  ถ้าหากเราไม่เปิดใจให้กว้างขึ้น ยังปิดจิตใจให้แคบๆ คิดอะไรซ้ำๆ ซากๆ  เราก็จะไม่เข้าใจธรรมะอะไรมากขึ้น จิตใจของเราไม่นิ่งสงบลงก็จะฟังธรรมะไม่รู้เรื่อง เปรียบไปแล้วมานั่งฟังสามวันนี้ก็เหมือนมานั่งฟังเปล่าๆ ไม่ได้ประโยชน์อะไรเลย คุ้มหรือไม่ (ไม่คุ้ม)  
เวลาที่เรานั่งฟังธรรมะจะต้องมีความตั้งใจ  จิตใจต้องเปิดกว้าง  พร้อมที่จะศรัทธา  พร้อมที่จะพิจารณา  แล้วยังมีอะไรอีกที่ทำให้ศิษย์รู้สึกว่ามานั่งฟังวันที่สามแล้วดีกว่าวันที่หนึ่งและวันที่สอง (จิตใจเปิดพร้อมที่จะปฏิบัติทั้งกายและใจ , เข้าใจหลักสัจธรรม , เริ่มเข้าใจความเที่ยงแท้และความเป็นสัจธรรม)  มีใครอยากจะตอบว่าเริ่มชินกับการขึ้นบันได 5-6 ชั้นหรือเปล่า  ต่อให้เป็นสาวๆ หนุ่มๆ แล้วให้เดินขึ้นๆ ลงๆ ก็เหนื่อยใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่เมื่อเรารู้สึกเคยชินขึ้นก็จะรู้สึกดีขึ้นใช่หรือไม่ (ใช่)  เปรียบเสมือนการที่เราได้ทำความดี  คนมักบอกว่าความดีทำยาก ความชั่วทำง่าย  ความดีเปรียบเสมือนการก้าวขึ้นบันไดซึ่งต้องออกแรง  แต่เวลาลงแทบจะหลับตาวิ่งได้  ฉะนั้นถามว่าการก้าวขึ้นบันไดกับการก้าวลงบันไดนั้นเราควรจะเลือกทำแบบไหน (ก้าวขึ้นบันได)  การก้าวขึ้นบันไดมาสู่สถานธรรมนั้น  ความเหนื่อยของเราจากวันแรกที่เราไม่ชินเลยกับการขึ้นบันได 5-6 ชั้น  จนมาถึงวันนี้เป็นวันที่สามแล้ว เริ่มชินขึ้นไหม (เริ่มชินขึ้น)  เริ่มรู้ว่าความดีเริ่มจะทำง่ายขึ้น  ในขณะที่เมื่อก่อนเรารู้สึกว่าความดีนั้นทำยาก  แต่ได้ฝืนตัวเองมาถึงสามวันแล้ว  ตอนนี้ความดีก็เริ่มทำง่ายขึ้นแล้ว  ฉะนั้น เมื่อกลับไปแล้วจะกลับไปขึ้นบันไดหรือลงบันได (ขึ้นบันได)  กลับไปขึ้นบันไดที่บ้านเหนื่อยกว่าขึ้นบันไดที่สถานธรรมอีก  กลับไปขึ้นบันไดในสังคมเหนื่อยกว่าขึ้นบันไดที่บ้านอีก  การขึ้นบันไดในโลกนี้ยากกว่าการขึ้นบันไดในสังคมอีก เอาไหม  การขึ้นบันไดสู่นิพพานยากที่สุด ยากยิ่งกว่าการขึ้นบันไดไหนๆ เอาไหม (เอา)  ถ้าหากว่าศิษย์นั้นฝ่าด่านไปได้เป็นขั้นๆ ในที่สุดแล้วก็จะพบความง่ายของการทำความดี ใช่หรือไม่ (ใช่)  มีหลายคนชอบบอกว่า ทำไมจะต้องฝืนตัวเองด้วยล่ะ  อยากทำอะไรก็ทำสิ  แต่สมมติว่าทุกคนชอบการลงบันได ชอบการทำความชั่วเพราะเห็นว่าทำง่าย  ปล่อยจิตใจไหลไปเหมือนกับน้ำไหลลงที่ต่ำ  ทุกคนคิดอย่างนี้  โลกนี้ก็จะไหลลงไปสู่ที่ไหน (ที่ต่ำ)  ในที่สุดแล้วโลกนี้ทั้งโลกก็จะเป็นโลกที่ตกต่ำ  แล้วเราก็อยู่ในโลกที่ตกต่ำนี้ด้วย  จิตใจของเราก็ตกต่ำไปด้วย  ถามว่าในที่สุดแล้วจิตใจของเราจะสูงได้ไหม (ไม่ได้)  ถ้าศิษย์ไม่รู้จักฝืนตนเอง  ปล่อยให้เป็นไปตามยถากรรม  คนอื่นทำชั่วเราก็ทำดีกว่าเขานิดหนึ่ง  ลูกหลานของเราก็ทำดีกว่าเราอีกนิดหนึ่ง  พอเผลอๆ ก็ไหลลงไปที่ต่ำอีกทั้งหมดเลย  ในที่สุดแล้วเราก็จะไม่สามารถขึ้นสู่ที่สูงได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)  
เคยเห็นปลาไหม (เคย)  รู้ไหมว่าปลามีคุณสมบัติแบบใด (ว่ายทวนน้ำ)  เขาฝืนไหม (ฝืน)  เขาไม่ปล่อยตัวเองไปตามน้ำ  ไม่ว่าจะวันไหน เวลาไหน นาทีไหน  ถ้าหากว่าเหนื่อยก็หยุดพักอยู่กับที่  แต่ไม่ปล่อยตามใจตัวเองไปใช่หรือไม่ (ใช่)  เห็นความสำคัญของการฝืนตนเองให้ตั้งอยู่บนความดีหรือยัง (เห็นแล้ว)  ฉะนั้นจงดูว่าหลังจากวันนี้ศิษย์จะไปปีนบันไดไหน หรือจะไปลงบันไดไหน  ถ้าหากว่าปีนบันไดสถานธรรมขึ้นมาแล้วก็ลงไปใหม่  ก็กลับกลายเป็นคนไม่บำเพ็ญ  แล้วจุดจบของคนที่ไม่บำเพ็ญนั้นก็อยู่ที่การเวียนว่ายตายเกิด  ถ้าหากว่าอยู่ในสังคมไม่ยอมปีนบันไดขึ้นไป  คอยแต่จะลงมาเรื่อยๆ ก็กลายเป็นคนไม่ดีของสังคม  ถ้าหากว่าอยู่ในโลกนี้ไม่ยอมปีนบันไดขึ้นไป แต่อยากจะตกต่ำลงมา  มีคำเปรียบเทียบว่า  สวรรค์อยู่เบื้องบน  นรกอยู่เบื้องล่าง โลกนั้นตั้งอยู่ตรงกลาง  ถ้าหากไม่ยอมปีนบันไดโลกขึ้นไป  คอยแต่จะตกต่ำลง  ถ้าหากว่าบันไดนิพพานศิษย์ไม่ขึ้น  ศิษย์ก็ลงมาข้างล่าง  เปรียบไปแล้วก็คือคนที่ต้องเวียนว่ายตายเกิดไม่จบไม่สิ้น  ชาตินี้เราเกิดมาจำได้ไหมว่าเรากินข้าวไปกี่จาน  จำได้ไหมว่าเราเคยไปสถานที่เดิมๆ กี่ครั้ง  จำได้ไหมว่าเรานั้นเคยทำความผิดไปกี่ครั้ง (จำไม่ได้)  การที่เราต้องเวียนว่ายตายเกิดก็เหมือนกัน  เหมือนกับที่เราต้องมีร่างกายนี้ แล้วก็มีร่างกายนี้ซ้ำครั้งที่สองครั้งที่สาม  เหมือนกับเราเคยไปสถานที่ที่นั้นแล้วเราก็ต้องกลับไปที่นั่นอีกเป็นครั้งที่สอง ครั้งที่สาม ครั้งที่ร้อย ครั้งที่หมื่นใช่หรือไม่ (ใช่)  เหมือนกับเรานั้นต้องกินข้าว  กินเป็นครั้งที่เท่าไรแล้ว เบื่อหรือยัง  บางคนบอกว่าเป็นโรคเบื่อข้าว  คิดดูสิว่าต้องกินทุกวัน  ไม่กินก็หิว  แต่ก็ต้องกินทุกวัน  ฉะนั้นเราควรที่จะหลุดพ้นจากการเวียนว่ายตายเกิดนี้หรือไม่ (ควร)  โดยเฉพาะหลักใหญ่  การที่เราต้องเวียนว่ายตายเกิดเพราะเราต้องการพ้นความทุกข์ที่มีนับครั้งไม่ถ้วนนี้  ต้องการพ้นจากความสุขที่พาความผิดหวังมาในภายหลัง  ฉะนั้นอาจารย์จึงอยากให้ศิษย์รู้จักบำเพ็ญ  เมื่อบำเพ็ญแล้วจึงจะพ้นจากการเวียนว่ายตายเกิดได้  เห็นความสำคัญของการบำเพ็ญหรือยัง (เห็น)  
เพลงที่ร้องเมื่อสักครู่ ท่อนจบร้องว่าอย่างไร (โปรดให้ศิษย์บำเพ็ญรู้จริง)  ต้องบำเพ็ญเท่านั้นจึงจะรู้จริงได้  ถ้าไม่บำเพ็ญจะรู้จริงไหม (ไม่รู้)  การบำเพ็ญก็คือการปฏิบัติ ขัดเกลาจิตใจตนเอง  หากไม่บำเพ็ญก็ไม่สามารถที่จะรู้จริงได้  ถ้าหากว่ากลับไปแล้ว ไปนั่งเฉยๆ อยู่ที่บ้าน  ต่อให้มีคนโทรศัพท์ไปเรียก  ถามว่าเรานั้นจะรู้จริงไหม (ไม่รู้)  คนอื่นรู้จริงกว่าเราใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นเราจะต้องมาบำเพ็ญเองดีไหม (ดี)
“ทางราบรื่นกลับเดินแล้วยากชนะ ทางขรุขระกลับเดินแล้วชนะง่าย”  
เพราะอะไรทางที่ราบรื่น ทางที่ให้เดินไปง่ายๆ เรากลับชนะไม่ได้  เพราะไม่ได้ผ่านอุปสรรคใช่ไหม (ใช่)  เพราะทางราบรื่นเปรียบเสมือนให้เรานอนเตียงที่นิ่มๆ สบายๆ  ถามว่าปวดหลังไหม (ปวด)  แต่หากให้เราลงไปนอนที่พื้นแข็งๆ จะหายปวดหลังไหม (หาย)  อันไหนดีกว่ากัน (นอนพื้นแข็ง)  เราก็รู้ว่า ถ้าหากเราไม่อยากเจ็บหลังก็คือเรานั้นไม่อยากจะลำบากที่จะต้องนอนพื้นใช่หรือไม่  แสดงว่าเราต้องลำบากมาก่อนใช่หรือเปล่า แต่ถ้าหากว่าตามใจตนเองอยากจะนอนนิ่มๆ อยากจะเดินสบายๆ อยากเรียนจบดีๆ แล้วก็ไวๆ ด้วย อยากบำเพ็ญเป็นพุทธะ โดยไม่ต้องบำเพ็ญมีไหมในโลกนี้ (ไม่มี)  ทุกสิ่งทุกอย่างต้องฝ่าความยากลำบาก ยิ่งเรานั้นเป็นคนที่มีนิสัยความชินเคยมากเท่าไร เราก็จะไม่สามารถที่จะขึ้นไปสู่ที่สูงกว่าที่เป็นอยู่ได้ใช่หรือไม่ 
“ชีวิตคนอย่าแสวงแต่สบาย ยิ่งง่ายง่ายท้ายยิ่งยากเท่าทวี”  
หากวันนี้เรานั้นยิ่งประสบความง่ายดายมากเท่าไร เรายิ่งไม่รู้จักความยากลำบาก ยิ่งไม่รู้จักการที่เรานั้นจะฝ่าฟันอุปสรรคได้อย่างไร เหมือนกับการที่พ่อแม่หาเงินทองให้เราเรียบร้อย ถึงเวลาเราก็ใช้ อายุมากเราค่อยไปหา เรารู้สึกว่ายากลำบากไหม (ยาก)  แต่กลับกันอย่างที่เราเคยได้ยิน เขาบอกว่าพ่อแม่เมื่อก่อนนี้เขาลำบากเลือดตาแทบกระเด็น แต่ว่าท่านใช้เงินสุรุ่ยสุร่ายไหมเวลามีเงิน (ไม่)  ก็ไม่ได้สุรุ่ยสุร่ายอะไร แสดงว่าคนเรานั้นต้องเห็นคุณค่าของสิ่งที่เราหามาใช่หรือไม่  เราหาสิ่งใดมาบ้าง ชีวิตนี้บางคนก็อายุกลางคนแล้ว บางคนก็เลยไปแล้ว บางคนก็ยังไม่ถึงวัยกลางคนเลย ถามว่าชีวิตนี้สิ่งที่เราหาคืออะไร  
(พระอาจารย์เมตตาให้นักเรียนในชั้นชาย-หญิงตอบสลับกัน ฝ่ายไหนตอบเป็นคนสุดท้ายจะเป็นผู้ชนะ) (ความรู้, ต้องการการหลุดพ้นและจะไม่ต้องเวียนว่ายตายเกิด, ทรัพย์สินเงินทอง, ความมั่นคงในชีวิต, ความสุข, เมื่อก่อนยังไม่ได้รับธรรมแต่เมื่อรับธรรมแล้วก็ได้รู้ว่าเราจะกำหนดชีวิตไปได้อย่างไร, เกียรติยศชื่อเสียง, แสวงหาคุณธรรม, หาความยุ่งยากมาใส่ชีวิต, หาปัจจัยสี่, แสวงหาหลักธรรม, หาจิตใจที่แท้จริงของตัวเองด้วยการใช้ปัญญา, หาสัจธรรมความจริง, ความสันติสุข, หาแก่นสารแก่นแท้ของชีวิตให้เจอแล้วปฏิบัติ, หาทางให้ตนเองเป็นสุขและช่วยให้ผู้อื่นเป็นสุขด้วย, แสวงหาลาภยศเงินทอง, แสวงบุญ, หาความจริงในชีวิต กตัญญูต่อบิดามารดามากกว่าที่เคยเป็น, หาความสงบในจิตใจ, ธรรมะเปรียบเสมือนเพชรเราต้องขุดคุ้ยขึ้นมาให้ได้สิ่งนั้น, ชีวิตที่ผ่านมาเหมือนกับการหาพันธนาการทุกอย่างมารัดเรา โซ่เส้นหนึ่งเส้นแล้วเส้นเล่ารัดเราเข้าไปทุกวัน, พวกเราต่างคิดว่าสิ่งที่เราเคยแสวงหานั้นคือความสุข เป็นความสบายแต่เราไม่ทันคิดว่า สิ่งที่เราได้พบเจอนั้นแท้จริงหรือเปล่า สุขที่แท้จริงคือเราพยายามจะหาความหลุดพ้น แต่ว่าพวกเรามองไม่เห็นมันเท่านั้นเอง, แสวงหาจิตญาณเดิมและเคารพในกายของเรา)
การแพ้ชนะนั้นไม่ได้อยู่ที่ตรงนี้มาตัดสิน แต่การแพ้ชนะอยู่ที่คำตอบของศิษย์นั้นว่ายอมตอบหรือไม่ คนที่ตอบว่าตนเองนั้นแสวงหามรรคผลนิพพาน แสวงหาจิตญาณเดิมแท้ แสวงหาสิ่งที่เป็นกุศลทั้งหลายก็เป็นผู้ชนะ ส่วนคนที่ตอบว่าตัวเองนั้นแสวงหาลาภยศเงินทองที่พักที่พิง แสวงหาสิ่งที่เป็นปัจจัยสี่ทั้งหลาย ถามศิษย์ว่าจะแสวงหาถึงวันไหน ถึงได้คำว่า “พอ”  คนที่แสวงหาเช่นนี้เป็นคนที่แพ้อยู่เสมอ เพราะว่าคนที่แสวงหามรรคผลนิพพาน ไม่ใช่ว่าเขานั้นจะตัดเสียจากทางโลก แต่เขากลับทำทางโลกให้ดี เป็นคนดีคนหนึ่งของสังคม ในขณะเดียวกันก็สละเวลาว่างต่างๆ นั้นมาแสวงหามรรคผลนิพพาน ฉะนั้นการชนะและแพ้นั้นอยู่ที่ใจของศิษย์  ในหัวใจเราเหมือนมีอยู่สองข้าง ข้างหนึ่งเป็นอธรรม ข้างหนึ่งเป็นธรรมะ ดูซิว่าศิษย์ของอาจารย์นั้นจะให้ฝ่ายมารหรือพุทธะดึงไป  ถ้าหากว่าเรานั้นให้ฝ่ายพุทธะดึงมา เราวางตนได้ดีเสมอๆ  เรานั้นก็เป็นผู้ที่ชนะ  แต่ถ้าหากว่าเรานั้นวางตนไม่ดี แสวงหาอย่างไม่รู้จักพอ  คนๆ นี้ตลอดชีวิตคงไม่มีคำว่า “พอ”  สำหรับคำว่าปัจจัยสี่ใช่หรือไม่ (ใช่)   
สถานธรรมที่นี้มีชื่อว่าอะไร (ไท่อิน)  แปลว่าอะไร  คำว่า “ไท่”  หมายถึงความดีงาม  ส่วนคำว่า “อิน” หมายถึงเสียง  เสียงที่ดีงามอยู่ที่ตัวเราใช่หรือไม่ (ใช่)  เราเปล่งเสียงๆ ก็ออกจากตัวใคร (ตัวเรา)  แล้วเสียงที่ดีอันนี้ก็ต้องออกมาจากใจที่ดีด้วยใช่หรือไม่ (ใช่)  ใจที่ไม่ดีพูดสิ่งที่ดีได้หรือไม่ (ไม่ได้)  ถ้าหากว่าคนที่มีใจที่ไม่ดีพูดสิ่งที่ดีก็เท่ากับเป็นการหลอกตัวเองใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าเราหลอกตัวเองแล้ว เราก็คงจะหลอกผู้อื่นด้วย  แต่ถ้าเราไม่หลอกตัวเองแล้วเราก็ย่อมไม่หลอกผู้อื่นด้วยใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าหากคนที่หลอกคนเขาเรียกว่าอะไร (คนโกหก) ผีชอบหลอกคนใช่หรือไม่ (ใช่)  แสดงว่าถ้าเราหลอกตัวเองและหลอกผู้อื่นก็กลายเป็นผีในคราบคน  เพราะฉะนั้นอย่าได้หลอกตัวเองและหลอกผู้อื่นดีหรือเปล่า  (ดี)   เพราะว่าชาตินี้เราจะบำเพ็ญให้เป็นพุทธะ  จะบำเพ็ญไปเป็นผีไม่ได้
(นักเรียนและผู้ปฏิบัติงานธรรมในชั้นกราบรับพระอาจารย์)
กราบรับพระอาจารย์เอาอะไรกราบรับ (ใจ)  ใจของศิษย์เป็นสีขาวหรือเป็นสีดำ หรือเป็นสีขาวลายดำ (สีขาว)  จิตใจที่ขาวนี้อยู่ได้กี่วัน  ใครคิดว่าอยู่ได้ตลอดชีวิต ใครคิดว่าไม่แน่ใจ 
ศิษย์รู้จักอาจารย์หรือเปล่า (รู้จัก)  การรู้จักไม่ใช่รู้จักกันแต่ชื่อ  การที่เราจะรู้จักคนๆ หนึ่งนั้นรู้จักได้ที่ไหน (ใจ)  รู้จักที่ใจต้องทำอย่างไรดี  จึงจะให้เขารู้ว่าเรามีใจที่ดี (อยู่ที่การบำเพ็ญและการแสดงออกจากใจ)   การบำเพ็ญและการแสดงออกใช่หรือไม่ (ใช่)  ศิษย์คนนี้พูดทำให้อาจารย์นึกถึงว่า การที่ศิษย์ของอาจารย์จะเป็นคนที่มีใจในการบำเพ็ญธรรมนั้น ศิษย์บอกว่า ให้อาจารย์ดูที่ใจ  แต่ว่าคนที่เป็นผู้ร่วมบำเพ็ญนั้นไม่ได้ดูใจของศิษย์ใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าอย่างนั้นมนุษย์มีคำพูดกล่าวว่า “เห็นหน้าไม่รู้ใจ”  แสดงว่าคนอื่นไม่รู้ใจเรา  ทำอย่างไรจึงให้เขารู้ใจได้  อยู่ที่การแสดงออกใช่หรือไม่ (ใช่)  เราเคารพเขาเราก็ต้องไหว้เขา  เขาจึงจะรู้ว่าเราเคารพ  เราอ่อนน้อมต่อเขาเราต้องโค้งให้งาม เราต้องแสดงสีหน้าที่ดีใช่หรือไม่ (ใช่)  เพราะฉะนั้นศิษย์ของอาจารย์บอกว่า  มีใจต่อการบำเพ็ญ ทำอย่างไรจึงจะรู้ว่าศิษย์มีใจ (ช่วยเหลือผู้มีทุกข์, บำเพ็ญโดยไม่ย่อท้อต่ออุปสรรค)  เราต้องลงมือปฏิบัติสักครั้งหนึ่งใช่หรือไม่ (ใช่)  ประจักษ์ผลของการปฏิบัติดูที่เวลาเรานั้นเป็นคนที่ไม่ดี  เราลองเปลี่ยนแปลงตัวเองดู แล้วดูว่าคนที่บ้านบอกว่าเราดีขึ้นหรือเปล่า  คนที่อยู่รอบข้างเราบอกว่าเราดีขึ้นหรือเปล่า  ดังนั้นจึงบอกได้ว่าเรานั้นเป็นคนที่มีใจที่จะบำเพ็ญธรรม มีใจที่จะใสสะอาดใช่หรือไม่ (ใช่) ในทางกลับกันคนประเภทนี้ถือว่าเป็นคนที่รู้จักอาจารย์  เป็นคนที่รู้จักที่จะบำเพ็ญใช่หรือไม่ (ใช่)  เพราะอาจารย์ไม่ได้มาที่จะคุยเล่น  หยอกล้อกับศิษย์ ให้ศิษย์นั้นหัวเราะเฮฮา กลับไปบ้านด้วยความปลอดโปร่งใจ  แต่อยากให้ศิษย์กลับไปแก้ไขปรับปรุงตนเอง  เพราะฉะนั้นถ้าบอกว่ารู้จักอาจารย์ดีก็ต้องแก้ไขในสิ่งที่ไม่ดีได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)  วันนี้ทำไม่ได้ พรุ่งนี้ทำได้หรือเปล่า (ได้)  พรุ่งนี้ทำไม่ได้มะรืนนี้ทำได้หรือเปล่า (ได้)  แต่ที่สำคัญวันนี้ต้องทำใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าบอกว่าไม่เป็นไรพรุ่งนี้ค่อยทำก็ได้ หรือไม่ก็บอกว่า มะรืนนี้ค่อยทำก็ได้  คนประเภทนี้เป็นคนที่ชอบดินพอกหางหมู ใช่หรือไม่ ถามว่าเป็นคนหรือเป็นหมู  เราเป็นคนเราจึงต้อง ไม่เอาดินมาพอกหางเรา  เพราะเราไม่มีหางใช่หรือไม่ (ใช่) 
ศิษย์ทุกคนทานข้าวอิ่มหรือเปล่า (อิ่ม)  อร่อยหรือเปล่า (อร่อย)  อร่อยแล้วรู้จักแม่ครัวหรือยัง (รู้, ไม่รู้)  เคยเดินไปบอกแม่ครัวว่า แม่ครัวทำกับข้าวอร่อยจังเลย เคยหรือไม่ (ไม่เคย)  หัวหน้าชั้นเคยหรือเปล่า (ไม่เคย)  หัวหน้าชั้นยังรู้จักเรือ ยังรู้จักคนในเรือไม่ดีเลย ไม่รู้ว่าคนไหนเป็นคนทำกับข้าว วันหลังมาสถานธรรมจะให้ใครทำให้กินล่ะ ใช่หรือไม่ มาหาอีกทีหนึ่งอาจารย์บรรยายธรรมทำกับไม่เป็น มาหาอีกทีหนึ่งอาจารย์ถ่ายทอดเบิกธรรมทำกับข้าวไม่เป็น  วันทั้งวันก็อดข้าวเลยใช่หรือไม่ (ใช่)  เพราะฉะนั้นเวลาที่มาสถานธรรมนี้ เหมือนกับเป็นพี่เหมือนเป็นน้อง  เรามาใหม่เราเป็นน้อง เขาอยู่ก่อนเขาเป็นพี่  เป็นพี่เป็นน้องกันด้วยความรักใคร่  ก่อนจะรักใคร่กลมเกลียวต้องรู้จักกันหรือเปล่า (รู้จัก)  
มนุษย์นั้นมักเข้าใจผิด ชอบรู้จักกัน แต่จริงๆ ก็รู้จักเพียงข้อเสียของคนอื่นใช่หรือไม่ (ใช่)  ถามว่าเวลาเรารู้จักกันนั้นต้องรู้จักข้อเสียของเขาหรือไม่ จำเป็นหรือเปล่า (ไม่จำเป็น)  มนุษย์มีข้อดีมีข้อเสีย มีจิตใจที่เป็นพุทธและจิตใจที่เป็นมาร  เพราะฉะนั้นทุกอย่างมีอยู่สองอย่าง ดูซิว่าศิษย์จะเลือกอันไหน  เวลาศิษย์จะแสดงออก ดูว่าจะแสดงออกด้วยใจพุทธะที่ดีงามหรือว่าแสดงออกด้วยใจมาร ใจอันชั่วร้าย เวลาศิษย์จะรู้จักคนจะพูดคุยกับคน จะส่งเสริมคนดูว่าศิษย์จะใช้ใจพุทธะหรือใจมาร เวลาที่ศิษย์จะทำสิ่งใดก็แล้วแต่ ให้ดูว่าเราจะใช้ใจประเภทไหน มนุษย์ทุกคนมีข้อดีมีข้อเสีย จะใช้ใจยังต้องเลือกเอาหนึ่งเดียว เวลารู้จักคนรู้จักเพียงข้อดีก็พอ ใช่หรือไม่ ไม่จำเป็นต้องรู้จักข้อเสีย เวลาเรารู้จักข้อเสียของคนๆ หนึ่งเรารู้สึกไม่อยากที่จะคบเขาใช่หรือไม่ แล้วเรามีข้อเสียไหม (มี)  ถ้าเขารู้จักเราตรงข้อเสียล่ะดีไหม (ไม่ดี)
คนมีทั้งข้างหน้าและข้างหลัง เวลาหันหน้าเข้าหากันจะเห็นทั้งสองด้านไหม (ไม่เห็น) เห็นเพียงด้านไหน (ด้านหน้า) ด้านหน้าเปรียบเสมือนความดี เวลาหันหน้าเข้าหากันหันได้กี่ด้าน (ด้านเดียว)  จะเอาด้านไหนหันเข้า (ด้านหน้า)  อย่าเผลอเอาด้านหลังหันให้นะ ถ้าหากว่าเรารู้จักคนจริงๆ ก็จะรู้ว่าคนทุกคนมีสองด้าน จะหันด้านใดเข้าหาก็ให้พิจารณาให้ดีๆ บางคนชอบที่จะหันด้านหน้า แต่เอาความชั่วไว้ด้านหน้า เอาความดีไว้ด้านหลังจะมีประโยชน์ไหม (ไม่มี)  ใครมองมาเจอศิษย์ด้านหน้าที่เป็นความชั่ว เขาจะรักใคร่เราไหม (ไม่)  เพราะฉะนั้นควรจะหันด้านหน้าที่เป็นด้านดี อย่างนี้จึงจะมีผลที่ดีเกิดขึ้น เพราะเวลาเราอยู่ด้วยกันก็เปรียบเสมือนเราตั้งวงกลมขึ้นวงหนึ่ง วงกลมวงนี้ทุกคนหันหน้าเข้าหากันทั้งสี่ทิศ
(พระอาจารย์เมตตาให้ตัวแทนนักเรียนสี่คนในชั้นออกมายืนล้อมกันเป็นวงกลม)
คนในวงกลมนี้มองเห็นด้านหลังของอีกคนหนึ่งไหม (ไม่เห็น)  เห็นแต่ด้านข้าง แต่ว่าทำไมเราเห็นล่ะ คนในวงนี้ต้องทำอย่างไรจึงจะเห็นหลังของอีกคนหนึ่ง (ต้องอยู่ข้างนอก)  การที่เราจะเห็นด้านหลังของอีกฝ่ายได้มีอยู่สองทาง ทางแรกคือต้องเป็นคนนอก ทางที่สองคืออะไร แสดงว่าในสี่คนนี้ต้องมีคนหนึ่งไปแอบมองด้านหลังคนอื่นใช่ไหม ซึ่งคนเขาบอกว่าเป็นการนินทาลับหลัง ฉะนั้นเมื่อมีคนหนึ่งเริ่มแอบมองจะเกิดอะไรขึ้น เมื่อคนนี้เกิดไปนินทาอีกคนหนึ่ง คนนี้ก็จะรู้สึกอย่างไร ก็รู้สึกไม่ไว้ใจใช่หรือไม่ เพราะไม่รู้วันไหนคืนไหนคนอื่นจะแอบเอาเราไปนินทาบ้าง แล้วเราก็เริ่มมองเขาไม่ดี วงนี้จึงกลายเป็นความระส่ำระส่ายใช่หรือไม่ ในทางกลับกันเรามีวิธีการรู้เรื่องคนอื่น และเป็นวิธีการที่ดีงามคืออะไร ถ้าคนนี้รู้สึกอัดอั้นตันใจมาก แต่เรายืนอยู่ตรงนี้โดยเป็นแบบอย่างที่ดีที่คนอื่นมองแล้วรู้สึกว่าเราคงจะให้คำปรึกษาที่ดีได้ เพียงแต่เรายืนอยู่เฉยๆ แต่คนที่รู้สึกอัดอั้นตันใจมากกลับรู้สึกว่าเราเป็นคนที่ดีและอยากปรึกษาเรา อย่างนี้เราก็จะรู้เรื่องคนอื่นไหม (รู้)  ก็เพราะเขามาปรึกษาเรา แม้เราจะยืนอยู่เฉยๆ ก็รู้เรื่องคนอื่นเหมือนกัน ถามว่าจำเป็นไหมที่ต้องมีการนินทาเกิดขึ้น (ไม่จำเป็น)  ไหนใครชอบนินทา คงชอบนินทากันทุกคนใช่หรือไม่ หลังจากวันนี้ถ้าอยากให้ครอบครัวเราเป็นครอบครัวที่ผาสุก เรื่องในอย่าเอาออกนอก เรื่องนอกอย่าเอาเข้าใน ถ้าอยากให้บ้านเราและรอบๆ บ้านเราเป็นบ้านที่ดีก็ทำอย่างนี้ใช่หรือไม่ ถ้าอยากให้สถานธรรมเป็นนิพพานก็ต้องทำแบบนี้ แต่ถ้าอยากให้สถานธรรมเป็นกระด้งทรายฝัดกันไปก็ฝัดกันมาดีหรือไม่ ธรรมะนั้นฟ้าประทานให้แต่มนุษย์เป็นผู้นำพา อยู่ที่ศิษย์จะนำพาอย่างไร เพราะเราไม่สามารถห้ามผู้อื่นให้ดีหรือไม่ดีได้ แต่เราห้ามตัวเราให้ดีหรือไม่ดีได้
ในวันนี้มาที่นี่ศิษย์ของอาจารย์ทุกๆ คนนั้นพาใจของเราให้รวมเป็นหนึ่งเดียว อย่าได้มีใจคิดวอกแวก มีใจเดียวแต่คิดเป็นสิบๆ เรื่อง อาจารย์พูดอะไรนั้นก็จะไม่ค่อยเข้าใจ การเกิดและการตายของเรานั้นเป็นเรื่องที่ยิ่งใหญ่มาก ไม่ใช่เรื่องเล็กๆ ศิษย์ลองมองประวัติศาสตร์ชาติของตนเองสิ เห็นไหมว่ามีหลายคนที่เกิดมาโดยที่คนในโลกไม่รู้จัก แต่ก่อนจะตายนั้น คนอาลัยรักอย่างยิ่ง ดูสิว่าเราเป็นแบบนั้นได้หรือเปล่า ถ้าทุกๆ วันเรายังสนใจแต่เรื่องของตนเองเท่านั้น เราจะไปถึงจุดนั้นได้ไหม (ไม่ได้)  เพราะฉะนั้นการเสียสละเพื่อผู้อื่นจึงเป็นเรื่องที่สำคัญอย่างยิ่ง)  หากไม่รู้จักเสียสละเพื่อผู้อื่นสักครั้งหนึ่ง ศิษย์จะรู้จักคำว่า “เสียสละ” ได้อย่างไร การเสียสละพาให้มนุษย์นั้นเป็นคนที่ยิ่งใหญ่ เสียสละเรื่องเล็กๆ ก็เป็นคนที่ยิ่งใหญ่เล็กๆ เสียสละเรื่องที่ยิ่งใหญ่มากๆ เราก็เป็นคนที่ยิ่งใหญ่มากๆ ถ้าเสียสละในเรื่องของความยิ่งใหญ่ ย่อมเป็นคนที่ยิ่งใหญ่ที่สุด แต่การที่เราจะพาตนให้ไปสู่ความยิ่งใหญ่นั้นได้ เราเป็นคนๆ หนึ่งในสังคมในโลก คนรู้จักเราน้อยนิด ถามว่าเรามีความทุกข์ไหม (มี)  หากว่าเราเสียสละเพื่อผู้อื่นอีก เราต้องมีความทุกข์มากขึ้นหรือเปล่า กังวลเรื่องคนอื่นกลัวคนอื่นจะได้รับความเดือดร้อน เรานั้นคิดแทนเขา ช่วยเหลือเขา เราต้องมีความทุกข์มากขึ้นไหม (ต้องมี)  ยิ่งศิษย์เสียสละใหญ่โตมากขึ้นเท่าไร ยิ่งต้องมีความทุกข์ใจมากขึ้นเท่านั้น แต่ว่าความทุกข์ใจอันนี้มีจุดจบที่ความสุขใจ จึงบอกว่าให้ศิษย์นั้นรู้จักที่จะเสียสละเพื่อผู้อื่น กลัวความยากลำบากไหม (ไม่กลัว)  ไม่กลัวก็ต้องเจอ กลัวก็ต้องเจอ ชีวิตนี้เหมือนกับความฝัน เหมือนกับหยาดน้ำค้าง หยาดน้ำค้างพอโดนแดดหายไปไหม (หาย)  ชีวิตนี้เหมือนความฝัน ฝันแล้วต้องตื่นไหม (ตื่น)  เพราะฉะนั้นเราจึงต้องรู้จักใช้ชีวิตให้มีคุณค่า คนที่อายุมากแล้ว คนที่สูงวัยแล้ว ก็เคยผ่านช่วงที่เป็นเด็กมาก่อน เขาผ่านช่วงที่เป็นเด็กมาก่อนได้อย่างไรล่ะ เมื่อวานนี้เหมือนกับเพิ่งผ่านไปอยู่เลยใช่หรือไม่ (ใช่)  ในที่สุดแล้วเรามองเขาแล้วถามตัวเราว่าเราต้องเป็นแบบเขาไหม เราต้องแก่ไหม (แก่)  ชีวิตนี้จึงไม่จีรังใช่หรือไม่ (ใช่)  จะทำอย่างไรดีถ้าหากว่าเราไม่ได้หลุดพ้นการเวียนว่ายตายเกิด ต้องมาเกิดแก่เจ็บตายวนซ้ำสอง ซ้ำสาม ซ้ำสี่ ซ้ำห้า เป็นซ้ำที่เราไม่รู้ว่าเป็นครั้งที่เท่าไรแล้ว อยากพ้นไหม (อยาก)  คนที่อยากจะพ้นหนทางนี้ต้องทำอย่างไร (บำเพ็ญคุณความดี, มีความเชื่อมั่นและปฏิบัติ, เดินสายกลาง)
(พระอาจารย์เมตตาประทานผลไม้ให้กับนักเรียนที่ตอบคำถาม)  เวลาที่อาจารย์ให้ศิษย์คว้าผลไม้แล้วไม่รู้ว่าเราจะคว้าหรือเปล่า นี่เป็นทางขรุขระไม่ได้อะไรง่ายๆ สุดท้ายเรากลับได้ผลไม้นั้นมา ในทางกลับกัน เวลาอาจารย์ยื่นให้เฉยๆ กลับไม่แน่ใจที่จะหยิบ นี่คือง่ายเกินไปใช่หรือเปล่า ง่ายเกินไปก็ไม่รู้ว่าจะทำอย่างไร เพราะฉะนั้นการบำเพ็ญธรรมนั้น บำเพ็ญง่ายๆ ได้ไหม (ไม่ได้)  บำเพ็ญง่ายๆ รับธรรมะง่ายๆ ตอนนี้เวลาศิษย์มารับธรรมะก็เหมือนกับอาจารย์เอาแอปเปิ้ลวางไว้ให้ พอหยิบไปได้ง่ายๆ บอกว่าสงสัยไม่จริง มันง่ายเกินไป เพราะฉะนั้นอาจารย์จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องวางไว้เฉยๆ ให้ศิษย์นั้นหยิบ แล้วก็ดูว่าศิษย์คนไหนมีบุญพอที่จะหยิบไปแล้วรู้ว่าแอปเปิ้ลผลนี้เอาไปแล้วกินได้ ธรรมะอันนี้เอาไปปฏิบัติได้ จะเชื่อใจอาจารย์ว่าอาจารย์ไม่ได้วางยาพิษไว้ จะมีกี่คนที่เชื่อก็ดูศิษย์ของอาจารย์เองใช่หรือไม่ (ใช่)  เพราะฉะนั้นธรรมะได้ง่ายแต่เวลาเอาไปแล้ว ก็ต้องเอาไปปอกเปลือกเอง เอาไปหั่นเอง จะแบ่งให้คนอื่นไหม เป็นเรื่องของเราใช่หรือไม่ (ใช่)  อาจารย์ให้แอปเปิ้ลแล้วคิดว่าอาจารย์จะเอาคืนไหม (ไม่)  อาจารย์ไม่เอาคืน แต่ว่ามีกิเลสต่างๆ นานาอาจจะแปลงตัวมาให้ศิษย์นั้นรู้ว่าเขารู้ทันศิษย์ดี กิเลสในใจของเรานั้นรู้ทันเราดีใช่หรือไม่ (ใช่)  อาจารย์ให้ไปแล้วแต่จะแปลงตัวเหมือนอาจารย์ แล้วไปขอศิษย์คืน แล้วศิษย์ก็ให้ ตอนนี้สมมติว่ามีกิเลสของเรา มีมารมาแปลงตัวให้เหมือนแล้วมาขอคืนศิษย์จะให้ไหม (ไม่ให้)  ต้องรู้ว่าสิ่งที่เป็นของเรา เราต้องรักษาเองใช่หรือไม่ (ใช่)  ไม่เพียงแต่ธรรมะที่อยากจะพูดถึงแต่มีกิเลสที่ล่อลวงใจเราอยู่ ใช่หรือไม่ (ใช่)
เราฉลาด เรารอบรู้ไปหมด แต่กิเลสที่อยู่ในใจของเราฉลาดกว่า เขารู้ว่าเราชอบสีสัน และรู้ว่าเราชอบสีแดง เวลาเห็นเสื้อผ้าสีแดงจะถูกใจเป็นพิเศษ กิเลสสีแดงที่ข้างนอกมีเยอะไหม (เยอะ) เขารู้ว่าเราชอบทอง ทองข้างนอกมีเยอะไหม (เยอะ) เราฉลาดแต่ต้องเชิญเขามาใช่หรือไม่ (ใช่) เงินทองเท่าไหร่ๆที่เราหามา เหนื่อยไหม (เหนื่อย) ให้ใคร เหมือนกับเราให้พ่อค้า แต่เราต้องแลกสิ่งเหล่านั้นมาใช่หรือไม่ (ใช่) ชอบทองที่เป็นสีเหลือง ชอบเสื้อผ้าที่เป็นสีแดง ในที่สุดแล้วเราก็ฉลาดอยู่ แต่เหนือฟ้ายังมีฟ้า คนมีเพชรนิลจินดา เงินทองมากมาย เวลาตายไปก็ไม่สามารถเอาสิ่งเหล่านี้ติดตัวไปได้ สักวันหนึ่งเราต้องทิ้ง  เพราะฉะนั้น ทำไมจะต้องทิ้งมันวันที่เราตายด้วยล่ะ ทิ้งวันนี้ได้ไหม (ได้) อาจารย์ไม่ได้บอกว่าสิ่งเหล่านั้นเป็นสิ่งที่ขัดขวางการบำเพ็ญธรรมของศิษย์ เราจะเป็นผู้ที่บำเพ็ญดีเท่าไร ขึ้นอยู่กับเรา  เราจะปล่อยวางได้เท่าไรขึ้นอยู่กับเรา ปลงมากก็มีสุขมาก ปลงน้อยก็มีสุขน้อย ปลงไม่ได้เลยก็ไม่มีความสุขเลย คนที่อยากจะบำเพ็ญธรรม ถามว่าเอาเพชรนิลจินดาใส่มือไว้ ใส่แขนไว้ ใส่คอไว้ มือถือโทรศัพท์ ใส่รองเท้าหนัง เข็มขัดหนัง เสื้อผ้าสวยงาม หน้าถูกวาดไว้อย่างงดงาม ถามว่าคนนี้เป็นคนบำเพ็ญธรรมไหม (ไม่เป็น) เพราะฉะนั้นอาจารย์ไม่ได้ห้าม แต่บอกว่าใครทำได้เท่าไรก็เป็นของ เราต้องเริ่มต้นจากวันนี้ด้วยการบำเพ็ญอย่างไรจึงจะเรียกว่าผู้บำเพ็ญล่ะ ฟังมาสามวันแล้วคิดว่าจะกลับไปบำเพ็ญอย่างไรบ้าง (นั่งสมาธิ, บำเพ็ญทั้งข้างนอกข้างใน, บำเพ็ญโดยการพูดดีทำดีคิดดี, ทำจิตใจให้ดีงาม, ปฏิบัติตนในศีลธรรม, กินเจวันพระ, นำสิ่งที่ได้ฟังมาสามวันไปปฏิบัติก็คือเรื่องสัจธรรมของชีวิต ความกตัญญู ความเมตตา, ทำดี, กลับไปก็ปรับปรุงตัวเองให้ดีที่สุด)
การบำเพ็ญธรรมนั้นต้องเริ่มจากการรู้จักตนเอง เมื่อสักครู่อาจารย์ถามว่าศิษย์รู้จักอาจารย์หรือเปล่า การรู้จักนั้นไม่เพียงการรู้จักแค่ชื่ออะไร อยู่ที่ไหน  แต่ต้องรู้ว่าเขาได้ประพฤติอะไรอยู่ การรู้จักอาจารย์นั้นต้องรู้ว่าอาจารย์สอนอะไร และมุ่งหวังให้ศิษย์ทำอะไร  บางคนอยู่ในบ้าน รู้จักพ่อแม่ไหม (รู้จัก) เรารู้จักท่านเพราะว่าท่านเป็นผู้ให้กำเนิดเรา แต่เราไม่รู้เลยว่าท่านนั้นทำสิ่งใดอยู่ แล้วเราต้องตอบแทนท่านอย่างไรบ้าง  ถ้าเราไม่รู้จักสิ่งเหล่านี้ ก็คือเรายังไม่รู้จักท่าน  เพราะฉะนั้นกลับไปต้องไปทำความรู้จักกับพ่อแม่ของเราดีหรือไม่ (ดี) รู้จักว่าท่านนั้นมุ่งหวังจะให้เราเป็นอย่างไร มีสิ่งใดที่ท่านคาดหวังแล้วเรายังไม่เคยลองทำดูบ้าง นั่นจึงเป็นการรู้จักท่าน รู้จักพ่อแม่แล้วมารู้จักตนเอง ว่าตนเองนั้นเป็นอย่างไร มีนิสัยอะไรที่ไม่ดีบ้าง ไม่ใช่รู้จักแค่ว่าเราชื่อนี้ นามสกุลนี้ หน้าตาเป็นแบบนี้  การรู้จักแบบนี้ไม่ใช่การรู้จักที่แท้จริง
“แลฝึกฝนด้วยปฏิบัติให้ถ้วนถี่  แก้ไขตนมิรอช้าสักนาที”  สิ่งแรกคือเราต้องรู้จักตนเองก่อน ภายหลังจึงมาฝึกฝนและปฏิบัติ ต่อมาก็คือเราต้องรู้จักปรับปรุงตัวเอง ไม่รอช้าแม้แต่นาทีเดียว ไม่ใช่บอกว่าเรารู้แล้วว่าตรงนี้เราผิด แต่เดี๋ยวรอสักครู่แล้วกัน เดี๋ยวค่อยแก้  หรือว่าตอนนี้เรากำลังโมโหอยู่  ตอนนี้โกรธมาก  รอเดี๋ยวก่อน รอให้ระบายอารมณ์โมโหนี้หมดสิ้นก่อน ฉะนั้นการที่เรารู้เท่าทันความโกรธของเรานั้นเป็นสิ่งที่ดีหรือเปล่า (ดี) แล้วเราระงับเดี๋ยวนั้นดีรึเปล่า (ดี)  ไม่ต้องกลัวว่าอยู่ดี ๆ ไปเบรกอารมณ์โมโหแล้วจะช็อก ไม่ช็อกใช่หรือไม่ (ใช่) เวลาเรารู้ทันว่าอารมณ์โมโหเรามาแล้ว ตัดเลยได้ไหม (ได้) รอให้ระบายหมดก่อนดีไหม (ไม่ดี) เราไม่ต้องรอจนเราระบายอารมณ์หมด เพราะว่าเรานั้นมักจะระบายออกมาในแง่ของคำพูด การกระทำ ถ้าเราพูดไปก็ทำร้ายผู้อื่นใช่หรือไม่ ถ้าเราทำไปก็ทำร้ายอะไร (ตนเอง) เพราะฉะนั้นการที่เรานั้นจะบำเพ็ญ ก็คือการที่รู้จักแก้ไขตนเอง แก้ไขเมื่อเรารู้ทัน เมื่อเรารู้ไม่ทันก็เร่งที่จะก้าวขึ้นหน้าอารมณ์ของเราให้ได้
อันว่าอารมณ์นั้นมีอะไรบ้าง ดีใจ เสียใจ เศร้าใจ สุขใจ อารมณ์ไม่พอใจ อารมณ์พอใจ อารมณ์อยากได้คำชมใช่หรือไม่ นี่เป็นอารมณ์ชั่ววูบที่เกิดขึ้นมาเหมือนกับลมที่ตีกลับอยู่ในตัวเรา เคยมีไหมที่เวลากินอาหารเข้าไปอิ่ม ๆ แล้วลมตีกลับ ถ้าเรารับความเสียใจเข้าไปมาก ๆ ลมก็ตีกลับมาเป็นความโศกใช่หรือเปล่า ถ้าเรารับความสุขเข้าไปมาก ๆ ลมก็ตีกลับเป็นอะไร (ความเบิกบาน) จิตสงบถึงได้ความเบิกบาน ความสุขตีกลับมาเป็นอะไร (มีความคิดว่าสุขนี้จีรังแค่ไหน, เป็นความทุกข์, ความเสียใจ, ความโลภ) เวลามีความสุขแม้เรากินเข้าไปมาก ๆ เราก็จะรู้สึกว่า ความสุขนี้เราปล่อยวางไม่ลงใช่หรือไม่ เรามีความสุข ความสมหวังในด้านของครอบครัว ด้านของการงาน เหมือนกับเรากินความสุขเข้าไปแล้ว ความสุขนี้มากมายจนกระทั่ง ถ้าหากว่าเราเสียความสุขอันนี้ไปสักนิดหนึ่งก็จะรู้สึกว่าเราไม่อยากให้เสียไปเลย ลมที่ตีออกมาเป็นความโลภที่เรานั้นเสียสละความสุขนี้ไม่ได้เลยสักนิดหนึ่ง ใช่หรือไม่ เพราะเราโลภความรู้สึกนี้จึงไม่อยากจะให้ศิษย์เอาความสุขนี้ไปเลย นั่นเป็นการตีกลับมาจากความสุขใช่หรือไม่ แต่ความโลภเป็นสิ่งที่ดีไหม (ไม่ดี) จิตใจอันนี้มีพิษอยู่สามอย่าง คือ ความโลภ ความโกรธ ความหลง สามอย่างนี้เป็นพิษที่อยู่ในใจของเรา ถ้าเราไม่รู้จักที่จะระงับ ควบคุมจิตใจอันนี้ จะถูกยาพิษอันนี้วางยาเราจนได้ ไม่ใช่การตายแบบทิ้งกายสังขารนี้ไป แต่เป็นการตายทั้งเป็น หากว่าเรามีความโลภมากเกินไป เราจะรู้สึกอย่างไร (มีทุกข์) ถ้ามีความโกรธมากเกินไปจะเป็นอย่างไร (มีความทุกข์ ไม่สบายใจ,ความเบื่อหน่าย) วัยรุ่นชอบเป็นโรคขี้เบื่อ เบื่อมากเข้าก็เบื่อตัวเอง ก็เพราะปล่อยจิตใจของเราให้เตลิดเปิดเปิง ไม่รู้จักควบคุมจิตใจของเราเอง (ถ้ามีความโกรธมากที่สุดจะทำให้เราไม่สามารถควบคุมจิตใจของเราเองได้,ไม่มีความสุข,มีความกังวลใจ,ไม่สามารถควบคุมตนเองได้และอาจจะไปลงที่คนอื่นได้ทำให้เกิดมีความทุกข์,จิตใจไม่สงบ)
 “มุ่ง”  มุ่งไปทางไหนดี (มุ่งทางธรรม)  อาจารย์ให้ศิษย์นั้นมาบำเพ็ญธรรม ไม่ได้ให้ศิษย์นั้นละทิ้งทางโลก สิ่งใดที่เคยวาดหวังไว้ก็ไปทำให้ดี  เลือกทำในสิ่งที่ดี ส่วนใจนั้นต้องไม่ห่างธรรม สองอย่างให้เดินไปพร้อมๆ กันอย่ารอ บางคนบอกว่าแก่แล้วค่อยบำเพ็ญ  แก่แล้วบำเพ็ญไม่ทันแล้วรู้หรือเปล่า แม่เราแก่แล้วมีแรงหรือเปล่า จะบำเพ็ญมีแรงหรือเปล่า มีก็น้อยกว่าเรา ฉะนั้นอายุมากแล้วก็บำเพ็ญไม่ได้ดีเท่ากับตอนนี้เราเริ่ม  เราต้องอย่าทำให้แม่ผิดหวังดีหรือเปล่า
“อนุตตรธรรม”  อนุตตรธรรมแปลว่า ประเสริฐ สูง  จิตใจของเรานั้นต้องให้สูง ต้องทำให้สม่ำเสมอ จิตใจเมื่อสูงแล้วจึงจะสามารถนำคนอื่นได้  อาจารย์ไม่เคยบอกว่า ศิษย์ของอาจารย์นั้นอยู่ฐานะอะไร วรรณะอะไร  ไม่เคยบอกว่า เราต้องเป็นอย่างไรจึงจะบำเพ็ญธรรมได้  จึงจะเป็นลูกศิษย์ของอาจารย์ได้  เราก็สามารถนำคนอื่นได้เช่นกัน แต่ขอให้เรานั้นมีจิตใจที่สูงขึ้นมา ไม่ว่าจะโดนใครว่าอะไร บ่นอะไร ดูถูกอะไร ต้องมีจิตหนึ่งใจเดียว เข้าใจหรือเปล่า
“ฟ้า” ฟ้าทั้งใสและสะอาด ทำจิตใจให้ใสเหมือนฟ้าได้หรือเปล่า หลังจากสามวันนี้ไป ขอให้เรานั้นมีใจกลับมาศึกษาให้เข้าใจ แล้วจะรู้ซึ้งถึงสิ่งที่อาจารย์พูดไป ว่าอาจารย์นั้นต้องการให้ศิษย์ทำอะไร 
“ดิน”  ดินเป็นอย่างไร  (อุดมสมบูรณ์)  เราต้องมีใจเช่นนี้  ดินไม่ใช่มีแค่นี้ ดินยังต้องหนักแน่น ไม่ว่าคนจะถ่มน้ำลายลงดิน ดินโกรธหรือไม่ (ไม่โกรธ)  เพราะฉะนั้นเราต้องรู้ว่า ชีวิตนี้คือการอดทน  เราต้องเป็นคนที่หนักแน่นเหมือนดิน ไม่ว่าสิ่งใดจะมาก็ตาม เราอย่าได้ท้อแท้ รู้หรือเปล่า 
“บูชา”  บูชาตัวเองหรือเปล่า (บูชาพระ)  ปกติเราไหว้พระข้างนอก ทีนี้เรากลับมาไหว้พระในตัวเองดีหรือเปล่า  เพราะเรานั้นเป็นพุทธะ เราต้องทำอย่างไรถึงจะเหมือนพุทธะ ทำอย่างไรถึงเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ได้  คือเราต้องทำตัวให้เป็นแบบอย่างที่ดี ในที่สุดสักวันหนึ่ง เราก็กลายเป็นพุทธะ คนอื่นก็บูชาเราดีหรือเปล่า  กว่าจะถึงวันนั้นไม่ง่ายต้องอาศัยเวลานะ  
“สัตย์”  สัตย์ตัวนี้แปลว่า ความสัตย์  ต้องซื่อสัตย์ต่อตนเอง  ต้องทำตนเป็นคนดี ให้คนอื่นเคารพเราได้อย่างสนิทใจ
 “หน้าที่”  เรามีหน้าที่ไหม หน้าที่ทางโลกก็ส่วนหนึ่ง หน้าที่ทางธรรมก็ส่วนหนึ่ง เพราะฉะนั้นอย่าลืมว่าเราเคยมีปณิธานอะไร มีความตั้งใจอะไรในการที่เราเกิดมาเป็นคน ไม่ใช่ลืมสิ่งที่เคยมีมา
“เที่ยง”  ต้องทำจิตใจให้เที่ยงๆ หลังจากนี้ไปแล้วใครจะว่าอะไร ใครจะพูดอะไร ขอให้คิดให้เที่ยงๆ
“เชิดชู”  หลังจากวันนี้เชิดหน้าเชิดตาออกมาบำเพ็ญดีไหม ไม่ใช่ก้มหน้าก้มตาอยู่กับบ้านเหมือนเดิม รู้ไหม
“วัฒนธรรม”  เวลาที่เราอยู่กับใครก็ตาม ต้องอยู่อย่างพร้อมเพรียง คนอื่นคิดอะไรถึงแม้จะไม่ถูกใจเรา เราก็ยอมที่จะพร้อมเพรียงกับเขา มาสถานธรรมไม่ใช่ว่าจะเจอเรื่องถูกใจทั้งหมด แต่เราก็ต้องบำเพ็ญร่วมกับคนอื่นอย่างพร้อมเพรียงกัน ดีไหม
“เคารพ”  เราต้องทำตัวให้เป็นคนดีให้น่าเคารพ เราต้องเคารพตัวเองได้ก่อน จึงจะให้คนอื่นเคารพเราได้ หลังจากวันนี้ขยันๆ บำเพ็ญดีไหม วันข้างหน้าอย่าทิ้งอาจารย์นะ รู้ไหม
“ถือ”  ถืออะไรเป็นพิเศษหรือเปล่า หลังจากวันนี้ไปขอให้ถือธรรมะเป็นที่ตั้ง ทำอะไรก็ตามขอให้สอดคล้องกับคนทั่วไปนะ
“สัตย์”  สัตย์ตัวนี้หมายความว่าอะไร (ซื่อสัตย์ต่อตนเองและผู้อื่น) พยายามหน่อยนะ เราต้องรู้จักที่จะบำเพ็ญธรรม ต้องรู้จักที่จะสร้างกุศลไปเผื่อแผ่ผู้มีพระคุณต่อเราดีหรือไม่ อย่าลืมเขานะ
“ต่อ”  นั่งฟังสามวันเบื่อไหม (เฉยๆ)  กลับไปแล้วจะเฉยๆ หรือเปล่า (ไม่รู้)  ต้องรู้นะ การบำเพ็ญธรรมอาจารย์ไม่เรียกร้องให้ทำอะไรเป็นพิเศษเลย แต่ว่าสิ่งที่เป็นอคติแต่ก่อนมาต้องลบให้หมด เราต้องฟังพิจารณาดู พ่อมุ่งหวังอะไรเราต้องทำให้ได้เพราะเราเป็นลูก “ต่อ” แปลว่าอะไร เวลาเขาให้เราไปฟังธรรมก็ฟังต่อไป เบื่อๆ ก็ฟังต่อไปไม่เป็นไร ดีไหม แล้วหัดที่จะยิ้มมากๆ คนเขาจะได้รักเราเพิ่มขึ้นดีไหม ชอบให้คนรักหรือคนเกลียด เราต้องรักคนอื่นนะ
“อัธยาศัย” มีอัธยาศัยไหม (มี)  ได้ผลไม้สักลูกหรือยัง (ยัง)  แสดงว่าอัธยาศัยต่ออาจารย์ยังไม่ดี เอาไปให้ได้สักลูกหนึ่งนะ
“ต่อ”  ต่อเหมือนคนเมื่อสักครู่เลย ฟังหรือเปล่า อาจารย์บอกว่าหลังจากประชุมธรรมแล้วมีคนเรียกเรามาฟังธรรมะก็ให้มาฟังต่อดีไหม ไม่ว่าจะเบื่อหน่ายหรือขี้เกียจ เราก็ต้องมา ทำได้ไหม เรามาสถานธรรมก็มีสิ่งที่ไม่ถูกใจเราบ้าง เมื่อไม่ถูกใจเราก็อย่าเพิ่งหันหลังกลับไปทันที
“เพื่อน”  เป็นเพื่อนกับทุกคนดีไหม มาที่นี่ทุกคนเป็นพี่น้องเป็นเพื่อนกับเรานะ
“บาป”  ทุกคนมีบาปมีกรรมติดตัวมา จำเป็นต้องชำระให้หมด เราเองก็มีมา เราต้องรู้จักที่จะบำเพ็ญธรรมตอบแทนบุญคุณต่อผู้มีพระคุณที่ล่วงลับไปแล้ว ชีวิตนี้ยังมีอีกหลายสิ่งหลายอย่าง มองอะไรขอให้มองให้กว้างๆ อาจารย์ไม่ได้ให้ศิษย์รีบเชื่อสิ่งใดโดยไม่พิจารณาให้ดี ธรรมะนี้บำเพ็ญได้ในชีวิตประจำวันของเรา แม้ว่าเราจะทำสิ่งใดที่วุ่นวายๆ อยู่
 “ใน” ถ้าจะให้อาจารย์ขยายความ ก็อยากจะสอนศิษย์ว่าธรรมะแท้อยู่ภายในตัวของเรา ภายนอกที่ศิษย์เห็นทั้งหมดนี้ไม่ใช่ธรรมะที่แท้จริง การบำเพ็ญปฏิบัติก็คือปฏิบัติใจ ขัดเกลาใจของเราให้สะอาด นี่คือคำว่า “ใน” อย่างแท้จริง 
ทุกๆ คนในที่นี้ ในอดีตชาติเคยทำบุญทำกรรมไว้ สิ่งที่เคยทำไว้ในอดีตก็จะส่งผลในปัจจุบัน ไม่มีผิดพลาดสักอย่างเดียว แต่อนาคตเกิดหรือยัง (ยัง)  อนาคตเราเปลี่ยนได้ไหม (ได้) ยอมแพ้สิ่งที่ยังไม่เกิดขึ้นหรือยัง (ยัง) อย่าไปยอมแพ้ เพราะฉะนั้นอาจารย์จึงบอกว่าคนคิดบำเพ็ญนั้นก้าวเหนือชะตา ต้องก้าวเหนือชะตาที่ยังไม่เกิดขึ้น หากว่าสิ่งใดเกิดขึ้นแล้วก็อย่าไปกลุ้มใจ อย่าร้อนใจ เกิดขึ้นแล้วแก้ไม่ได้ แต่วันข้างหน้านั้นยังแก้ได้ อย่ายอมแพ้กับสิ่งที่ยังไม่เกิดขึ้น อย่าคาดหวังว่าสิ่งที่เกิดขึ้นเราจะล้มเหลวอย่างไร เราจะได้ชัยชนะอย่างไร แต่จงทำวันนี้ให้ดีที่สุด
“ฝึกใจฟ้าอย่าเรรวนเฝ้าเปลี่ยนใจ” คนที่จะบำเพ็ญธรรม อยากที่จะฝึกจิตใจของตนเองนั้น อย่าได้เรรวน อย่าได้เปลี่ยนไปเปลี่ยนมา กลับเข้ากลับออก วันนี้เปลี่ยนใจ พรุ่งนี้มีใจอีกแล้ว หรือในขณะเดียวกัน ในหนึ่งชั่วโมง ในสามวันที่มาที่นี่ เปลี่ยนใจไปมาตั้งหลายครั้ง หนึ่งนาทีมีหกสิบวินาที ก็คิดแทบจะได้หกสิบครั้งอยู่แล้ว ใช่หรือเปล่า (ใช่)  เพราะฉะนั้น อย่าได้เปลี่ยนใจเข้าเปลี่ยนใจออกบ่อยๆ 
นักเรียนวงหมดหรือยัง เอาอย่างไรดี (อีกรอบหนึ่ง) แน่ใจหรือเปล่าว่าจะมีโอกาสให้เราเป็นครั้งที่สอง อย่าแน่ใจว่าจะมีโอกาสครั้งที่สองให้เราบ่อยๆ วันนี้เรามีโอกาสถ้าหากว่าเราไม่รักษาโอกาสของเราให้ดี วันหน้าอาจจะไม่มีโอกาสอย่างนี้อีกใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะฉะนั้นมีโอกาสรักษาน้ำใจใครจงรักษาไว้  มีโอกาสที่จะช่วยใครจงช่วยไว้  มีโอกาสที่จะเปลี่ยนแปลงตนเองจงเปลี่ยนแปลงไวๆ 
คนที่เป็นผู้ร่วมฟัง หมายความว่าเราอยากจะศึกษาเพิ่มเติม ครั้งที่แล้วฟังยังไม่รู้เรื่องดี ถ้าหากว่าเราถูกจัดเข้ามาอยู่ในผู้ร่วมฟังนั้น ต้องรู้จักพิจารณาย้อนกลับ แต่ไม่ใช่ย้อนกลับไปโกรธคนที่เขาจัดให้เราอย่างนั้น ให้เรารู้ว่าเราควรที่จะพัฒนาตนเองให้ดียิ่งขึ้น เข้าใจไหม (เข้าใจ) 
(พระอาจารย์เมตตาให้นักเรียนในชั้นร้องเพลงธรรม ทำนองเพลง : หนี้รัก)
“ศิษย์ย้อนมองอย่างนิโรชหลงใหล” คำว่า “นิโรช” แปลว่าอะไร (ไม่มีรส ไม่อร่อยหรือจืด)  อาจารย์บอกว่าให้ย้อนมองอย่างนิโรชหลงใหล หมายความว่า ให้ย้อนมองอย่างไม่มีรสชาติใดๆ ในจิตนี้ไม่มีความเอนเอียงทางซ้าย ทางขวา ไม่มีอคติ ไม่มีความหลงใหลอยู่ในใจ เพราะว่าโดยส่วนใหญ่แล้ว ทุกๆ คนนั้นย้อนมองเป็น แต่ย้อนมองอย่างเข้าข้างตนเอง ย้อนมองตามจิตใจของตนเองที่ขึ้นหรือลง ขึ้นหน่อยก็ย้อนมองเห็นอะไรก็ดีไปหมด พอไม่ดีหน่อยก็ย้อนมองอย่างเหงาๆ เศร้าๆ ไม่เบิกบาน การย้อนมองอย่างนี้ไม่เที่ยงใช่หรือไม่ (ใช่) จงทำจิตใจนี้ให้เที่ยงๆ ตั้งอยู่ในความยุติธรรม ยิ่งเรานั้นมีหน้าที่ยิ่งสูงส่งเท่าไร ยิ่งต้องเที่ยงมากขึ้นเท่านั้น ถ้าเราไม่เที่ยงแล้ว ข้างหน้าเบี้ยวๆ ข้างหลังก็บูดๆ 
ก่อนที่โอวาทซ้อนจะออกมา คนเก่าๆ ลองบอกสิว่าที่อาจารย์ให้ไปคืออะไร (จุดมุ่งหมายของอนุตตรธรรม) รู้จักกันทุกคนหรือเปล่า (รู้) ศิษย์นั้นต้องรู้และต้องเข้าใจในจุดมุ่งหมาย เพราะถ้าไม่รู้ไม่เข้าใจแล้ว จะบำเพ็ญไปทางไหนล่ะ 
(พระอาจารย์เมตตาประทานโอวาทซ้อนโอวาทคำว่า “จุดประสงค์แห่ง อนุตตรธรรม”)
เมื่อดูคำในการครอบ อาจารย์ใช้คำว่า “จุดมุ่งหมาย” ทำไมรู้ไหม มนุษย์ทั่วไปย่อมมีการยึดติด อาจารย์ก็เขียนให้เหมือนกับที่ศิษย์เคยแปลไว้ แต่จริงๆ แล้วการแปลก็คือการแปล แปลให้ใกล้เคียงที่สุดก็น่าจะพอใจแล้ว ศิษย์ว่าอย่างไรอาจารย์ก็ว่าตามนั้น ว่าไปตามกัน ถามว่าถ้าหากว่าคนหนึ่งทำผิด ทำผิดไปเหมือนกัน ผิดทั้งหมด คนข้างในนี้รู้ไหมว่าเป็นความผิด (ไม่รู้) ก็เข้าใจว่าผิดเป็นถูกใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ท่ามกลางความผิดนี้กลับรักษาความสามัคคีไว้ได้ แต่ในวันหนึ่ง มีคนในนี้รู้ว่าสิ่งนี้ผิด คนนี้พยายามจะแก้ให้ถูกต้อง แต่ในที่สุดแล้วคนๆ นี้เป็นคนกลับหมากในกระดานเพียงคนเดียว คนอื่นคว่ำหมดเราอยากหงาย แล้วเที่ยวไปชี้ให้คนอื่นรู้ว่ามันผิด ถามว่าใครกันแน่ที่โดนรุม (คนที่ชี้) คนที่พยายามจะกลับสิ่งนี้ก็เป็นคนที่ผิดแทนใช่หรือไม่ (ใช่) คนอื่นมองเข้ามาอาจจะเป็นความผิด แต่ท่ามกลางความผิดนี้ทุกคนคิดว่าผิดคือถูก แท้จริงแล้วในโลกมนุษย์นี้อะไรคือผิดอะไรคือถูก มนุษย์บอกว่า มนุษย์เตี้ย ภูเขาสูง เวลามนุษย์ไปยืนบนภูเขาแล้วใครเตี้ย (ภูเขาเตี้ยกว่า) ภูเขาอยู่ใต้เท้าเรา ภูเขาเตี้ย มนุษย์สูง จริงๆ แล้วมนุษย์สูงหรือภูเขาสูง ไม่ใช่สูงแล้วก็จะสูงเสมอไป แม้ว่าทำผิดเหมือนกัน ผลสุดท้ายคนที่ทำความผิดก็ได้รับผลผิด แต่ถามว่าทุกคนเข้าใจว่าผิดเหมือนกัน ในความผิดในวงนี้ ความผิดที่ทำอยู่คือความถูก ในขณะเดียวกันเมื่อมีคนๆ หนึ่งรู้ว่าผิดแล้ว พยายามที่จะกลับ คนนี้กลับโดนว่า เพราะว่าเขานั้นเข้าใจในสิ่งที่ถูกต้อง แต่ถามว่าถูกต้องสำหรับใครล่ะ (สำหรับตัวเอง)  เพราะฉะนั้นการที่จะเปลี่ยนแปลงอะไรก็ตาม ไม่ใช่เรื่องง่าย การที่ศิษย์จะเปลี่ยนนิสัยของตนเองก็ไม่ใช่เรื่องง่าย ทั้งนี้ทั้งนั้นขอให้ดูเหตุปัจจัยของตนเอง ดูความเหมาะสมของตนเอง ดูสภาพจิตใจของตนเอง ดูบ้านของตนเอง ดูให้ครบถ้วนทุกอย่างแล้วค่อยเริ่มที่จะเคลื่อนไหวในสิ่งที่ตนเองคิดว่าถูกต้อง ถ้าสิ่งที่ศิษย์บอกว่าเป็นสิ่งที่ถูกต้อง สักวันหนึ่งทุกคนก็จะเห็นดีตามใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ต้องรู้ว่าย้อนมองอย่างไม่นิโรช ย้อนมองอย่างไม่เอนเอียงเข้าหาตนเอง
อันว่า “จุดประสงค์แห่งอนุตตรธรรม” นี้ต้องจำใส่ใจ ต้องใฝ่ปฏิบัติเสมอๆ ไม่ใช่บำเพ็ญธรรมตั้งนานแล้ว แต่ยังไม่รู้ว่าบำเพ็ญธรรมไปทำไม ไม่รู้
……………

พระอาจารย์เมตตาประทาน

พระโอวาทซ้อนพระโอวาท    “จุดประสงค์แห่งอนุตตรธรรม”

จุดมุ่งหมายของอนุตตรธรรม

เคารพฟ้าดิน

บูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์

รักชาติซื่อสัตย์ต่อหน้าที่

เชิดชูวัฒนธรรม

กตัญญูรู้คุณบิดามารดา

เคารพเทิดทูนอาจารย์

ถือความสัตย์ต่อเพื่อน

มีอัธยาศัยไมตรีต่อเพื่อนบ้าน

ละบาปบำเพ็ญบุญ

รู้ปฏิบัติในคุณสัมพันธ์ห้าและคุณธรรมแปด

จรรโลงคุณวิเศษของพระธรรมคำสอนแห่งพระศาสดาทั้งห้า

ยึดถือการปกครองและประเพณีโบราณอันดีงาม

ชำระจิตใจให้ผ่องแผ้ว

อาศัยกายเนื้อบำเพ็ญธรรมจริง

ฟื้นฟูความเป็นธรรมชาติแห่งจิตเดิมแท้

ส่งเสริมชี้ชัดถึงมโนธรรม พลังธรรมสูงส่งในกายตน

ช่วยตนให้เป็นคนสมบูรณ์อีกทั้งช่วยผู้อื่น

ช่วยตนให้บรรลุธรรมอีกทั้งช่วยผู้อื่น

เพื่อฉุดช่วยโลกให้เกิดสันติสุข

แปรเปลี่ยนจิตใจคนให้งดงามเพื่อเอกภาพแห่งโลกสันติในภายหน้า

จุดประสงค์คืออะไร แล้วจะบำเพ็ญดีได้อย่างไร ในเพลงนี้อาจารย์มีความหมายเดียว คืออยากจะบอกศิษย์ว่าการจะศึกษาธรรมะนั้น ไม่ใช่ศึกษาเพียงสามวันนี้จะรู้แจ้งตลอดได้ อาจารย์บอกว่า “กว่าจะรู้แท้ แพ้ใจเลิกเพียรเสียก่อน” กว่าจะรู้อะไรแท้ๆ จริงๆ ศิษย์ก็เลิกเพียรไปก่อนแล้ว เพราะฉะนั้นจงเพียรให้นาน จงรู้ให้นาน ศึกษาให้นาน อย่าใช้เวลาเพียงสามวันแล้วจะให้ต้นไม้ต้นนั้นผลิดอกออกผล ก่อนอาจารย์กลับขอให้ดอกไม้ทุกดอกเป็นดอกไม้ที่สดชื่น
ในเพลงนี้อาจารย์ได้บอกไว้ครบถ้วนแล้ว “อย่าดีใจเมื่อสมหวังดังปองทุกอย่าง”  ศิษย์ของอาจารย์นั้นมักดีใจจนเกินไป เวลาเสียใจก็เสียใจหนักมาก กลับมาบำเพ็ญให้ดีๆ นะ
“อย่าโศกใจเมื่อถูกชังหมองหม่น” คนนั้นถูกเกลียดชังได้ทุกคน คนเข้าใจผิดเราได้ทุกคน คนว่าเราได้ทุกคน แต่ใจเราหมองไหม้ ทำไมเราต้องหมองด้วยล่ะ เราบริสุทธิ์ไม่ใช่หรือ ขอให้เรานั้นบริสุทธิ์ด้วยความจริงใจ อย่าไปหมองใจเมื่อคนอื่นนั้นเข้าใจเราผิด ไม่มีประโยชน์ที่เราจะนั่งหมองใจหมดแรงต่อสู้ แล้วใครช่วยเราได้ล่ะ ถ้าตัวเรายังเอาตัวเราไม่อยู่ ใจเรายังไม่รู้จะทำอย่างไรเลย แล้วใครจะช่วยเราได้ อาจารย์ถึงบอกว่าไม่ว่าใครจะเข้าใจผิด จะถูกชังเท่าไรอย่าหมองใจ บำเพ็ญให้ดีๆ นะ 
เขาคัดเลือกเราเป็นหัวหน้าชั้นนั้นถือว่าไม่ธรรมดา ขอให้นำพาพวกเขาด้วยดีไหม บำเพ็ญให้ดีๆ ตามๆ กันไป
อายุมากแล้วต้องหัดบำเพ็ญธรรมให้จริงๆ จังๆ นะ หวังว่าวันหน้าคงได้เจอกันอีก เราเป็นผู้ชายต้องมีความกล้าหาญ อย่าได้เบื่อง่ายหน่ายง่าย เข้าใจไหม
ธรรมะไม่มีสีสันอะไร ไม่มีความแปลกใหม่อะไร เรียบๆ ไปเรื่อยๆ อย่างนี้ หวังว่าศิษย์ของอาจารย์คงไม่เบื่อ วันนี้ทุกสิ่งทุกอย่างอาจจะยังไม่กระจ่างแจ้งเต็มที่ แต่ให้เวลาศึกษาหน่อยได้ไหม ทำตัวให้ดีๆ นะ รู้ไหม อย่าเสียโอกาสนี้ไป คนเราเกิดมาชาตินี้เรามีกายมนุษย์ ครั้งนี้อาจจะเป็นครั้งเดียวที่เรามีโอกาสที่ดีมากใช่ไหม
“อย่าท้อแท้หากเมื่อใดเกิดทุกข์เกินทน”  มีความทุกข์เกินทนไหม จะท้อแท้ได้ไหม
(ผู้ปฏิบัติงานธรรมและนักเรียนในชั้นร่วมกันร้องเพลงส่งพระอาจารย์)
อาจารย์เห็นศิษย์มากมายขนาดนี้ ทำให้คิดไปถึงศิษย์บางคนที่มีความเข้าใจในธรรมะอย่างดีในเวลาสามวัน แต่หลังจากสามวันไปแล้ว ไม่ว่าจะด้วยเหตุปัจจัยหรือกรรมใดๆ ที่ดึงศิษย์ออกไป ทำให้ศิษย์นั้นเสียมรรคผลที่จะบรรลุถึงนิพพาน ต้องเวียนว่ายตายเกิดอีกนับครั้งไม่ถ้วน เพียงเพราะว่ามารทั้งหลายรู้ทันศิษย์เท่านั้น ขอให้ศิษย์ที่อยู่ในชั้นนี้เฝ้ารักษาตัวเองให้ดี ระมัดระวังอย่าให้มารตัวไหนหรือกิเลสชนิดใดรู้ทันเราแล้วดึงเราออกไป ขอให้ศิษย์ของอาจารย์นั้นบำเพ็ญต่อไปด้วยความระมัดระวัง ดูแลกันให้ดี เข้าใจกันให้มาก สมานกลมเกลียวกัน ให้พาตนกลับไปถึงบ้านเดิมนะ อย่าลืมอาจารย์ วันหน้าอาจารย์มาแล้วยังหวังจะได้เจอศิษย์ทุกคนอีก ไม่ว่าศิษย์นั้นจะไม่ดีอย่างไร ไม่ต้องหลบหน้าอาจารย์ อาจารย์ไม่เคยเกลียดใคร ลาก่อนนะ

พระอาจารย์เมตตาประทาน

พระโอวาทซ้อนพระโอวาท    “จุดประสงค์แห่งอนุตตรธรรม”

จุดมุ่งหมายของอนุตตรธรรม

เคารพฟ้าดิน

บูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์

รักชาติซื่อสัตย์ต่อหน้าที่

เชิดชูวัฒนธรรม

กตัญญูรู้คุณบิดามารดา

เคารพเทิดทูนอาจารย์

ถือความสัตย์ต่อเพื่อน

มีอัธยาศัยไมตรีต่อเพื่อนบ้าน

ละบาปบำเพ็ญบุญ

รู้ปฏิบัติในคุณสัมพันธ์ห้าและคุณธรรมแปด

จรรโลงคุณวิเศษของพระธรรมคำสอนแห่งพระศาสดาทั้งห้า

ยึดถือการปกครองและประเพณีโบราณอันดีงาม

ชำระจิตใจให้ผ่องแผ้ว

อาศัยกายเนื้อบำเพ็ญธรรมจริง

ฟื้นฟูความเป็นธรรมชาติแห่งจิตเดิมแท้

ส่งเสริมชี้ชัดถึงมโนธรรม พลังธรรมสูงส่งในกายตน

ช่วยตนให้เป็นคนสมบูรณ์อีกทั้งช่วยผู้อื่น

ช่วยตนให้บรรลุธรรมอีกทั้งช่วยผู้อื่น

เพื่อฉุดช่วยโลกให้เกิดสันติสุข

แปรเปลี่ยนจิตใจคนให้งดงามเพื่อเอกภาพแห่งโลกสันติในภายหน้า

อ่านต่อ...