2541-10-10 พุทธสถานเซิ่งเต๋อ อ.ปราณบุรี

PDF 2541-10-10-เซิ่งเต๋อ #19.pdf

#การทำใจ #การดับทุกข์  #การบำเพ็ญภายใน  #พระคุณพ่อแม่  #มาสถานธรรม   #สามภพ  #ไตรภูมิ  #ไตรรัตน์


วันเสาร์ที่ ๑๐  ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๔๑   พุทธสถานเซิ่งเต๋อ อ.ปราณบุรี

                                               สาธุชนกราบขอประทานพระโอวาทชี้แนะ

  คุมชีวิตดุจดั่งคุมบังเหียนม้า             สอบคนหน้าว่าอย่างไรบำเพ็ญผล

สามเวลาตรึกตรองพลันแยบยล          ภูมิแห่งคนประเสริฐยิ่งบำเพ็ญธรรม

                   เราคือ

  องค์ประธานคุมสอบสามภูมิ       รับบัญชาจาก

พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา   ลงสู่พุทธสถานเซิ่งเต๋อ   เคียมคัล

องค์มารดา                     ถามเมธีน้องชายหญิงเกษมฤๅ

                                      ขอทุกคนจิตสงบตั้งใจฟัง     ฮวา  ฮวา

  ในจิตใจอย่าเพิ่งซ่อนจิตสงสัย           ด้วยสิ่งนี้นำให้ใจถูกปิดสิ้น

ขอให้ใช้ใจเปิดเป็นอาจิณ                    จะได้ยินเสียงพระธรรมก้องกังวาน

สนุกสราญชีวิตนี้จีรังไหม                    ทางยาวไกลสังขารไม่ทนอยู่ยั้ง

ชีวิตหนึ่งใช้อย่างไม่ระมัดระวัง             ท้ายสู่น้ำวังวนเวียนเกิดตาย

แสวงหาลาภยศอีกเงินทอง                 รู้ว่าครองได้ร้อยปีไม่พ้นสูญ

ทุกทุกวันมีแต่บาปกรรมเพิ่มพูน           จิตจรูญกลับอับแสงสู่ทางวน

แสวงทรัพย์ดั่งว่าจะใช้พันปี                ชีพมิมีอยู่ยืนให้ดั่งประสงค์

อำนาจวาสนาใดกันอยู่ยืนยง               ขอเร่งปลงมองความจริงที่รอบกาย

เมื่อได้รู้ทางบำเพ็ญเป็นพุทธะ             ขอสละเวลามาศึกษา

ธรรมล้ำค่าอยู่ที่ใครตั้งใจมา                ขัดเกลาอุราให้สว่างสิ้นกิเลส

ผู้จะสิ้นกิเลสได้ใช้ปณิธาน                  จะคืนบ้านตนต้องมาสม่ำเสมอ

น้องต่างเป็นผู้ที่คอยจะพลั้งเผลอ        จึงยากเจอคุณธรรมแห่งจิตตน

บำเพ็ญอย่ามือถือสากปากถือศีล         เป็นมนุษย์น้ำตารินมากี่หน

ทะเลทุกข์ให้แต่ทุกข์ความอับจน          มั่งมีบนความทุกข์เขายากพุทธา

ความเจริญถึงที่สุดดิ่งลงต่ำ                หนามทิ่มตำรวยมาจนพึงสำนึก

จิตว่างว่างกายว่างว่างให้ตรองตรึก      ร้อยปีนึกทำสิ่งใดเป็นประโยชน์

สองวันนี้มาศึกษาซึ่งธรรมา                 ให้ตั้งใจไม่เสแสร้งหลอกตนเอง

บำเพ็ญธรรมมิต้องใช้ความกล้าเก่ง      มิต้องยืนเขย่งเท้าฝืนใจตน

ขอตั้งใจธรรมล้ำค่าอาจค่าไม่              ถ้าท่านไม่นำกลับไปปฏิบัติ

ในบัดนี้ฟ้าส่งทางสายลัด                   มุ่งจะคัดพุทธบุตรกลับสุทธา

มีชีวิตมีโอกาสพินิจก่อน                      ตะแกรงร่อนลาไกลผู้ยังสงสัย

สองวันนี้ตั้งใจเรียนอย่างเปิดใจ           แม้เป็นใหญ่ทางโลกมาละวางลง

วันเวลาสั้นนักเพียงสองวัน                  หากผู้ใดอยู่ครบชั้นเข้าใจร่วม

นาวาธรรมพายไกลใจสำรวม               ไม่หละหลวมต่างคนต่างเอาใจตน

ในวันนี้ไม่กล่าวความให้มากไป            ขอเข้าใจชีวิตที่ดั่งน้ำค้าง

ไม่อาจอยู่ยืนยงจนรุ่งสาง                    ตื่นใจวางลาภสักการะกายโล่งเบา

ขอทุกคนตั้งใจรักษาพุทธระเบียบ         ให้เรียบร้อยงดงามครบถ้วนเทอญ

จรดวางพู่กันลงบันทึกคะแนน

                                    ฮวา  ฮวา  หยุด

วันเสาร์ที่ ๑๐ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๔๑ พุทธสถานเซิ่งเต๋อ อ.ปราณบุรี

พระโอวาทท่านแปดเซียนหลี่เถียไกว่  และ ท่านแปดเซียนหันเซียงจื่อ

  อัสสุธารา^[1]ฟ้าหลั่งฝนคนทำชั่ว          เป็นกระชังที่ก้นรั่วสุดห้ามได้

มิรู้ตัวดำเนินทางอันตราย                    จวบจนสายเฝ้าเสียใจมิทันการ

                   เราคือ

  หนึ่งในแปดเซียน หลี่เถียไกว่      รับบัญชาจาก

พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา   ลงสู่พุทธสถานเซิ่งเต๋อ  แฝงกายกราบเบื้องหน้า

องค์มารดาผู้เมตตา         ถามเมธีทุกท่านสราญฤๅ

                                                    ฝนขาดเม็ดด้วยมนุษย์เพียรคุณงาม  มิยึดติดในรูปนามอันปราดเปรื่อง

ฝึกคุณธรรมฟ้าและดินสั่นสะเทือน    ทั้งดาวเดือนกลับงามสุกสกาว

ชีวิตหนึ่งสั้นนักพึงสังวร^[2]                  มิทอดถอนในความชั่วอันเหน็บหนาว

บำเพ็ญธรรมมิยึดติดในตัวเรา           หมั่นขัดเกลามิหวั่นกลัวเหนื่อยยากใด

หยุดแสวงสิ่งภายนอกอันฟุ้งเฟ้อ        แสวงในมิพลั้งเผลอตามน้ำไหล

สังคมโลกกระแสโศกให้ตื่นใจ           ด้วยตั้งใจให้จริงจังให้จริงจริง

ควบคุมอารมณ์กิเลสการกระทำ        ก่อนฟ้าค่ำต้องสมบูรณ์กายใจทุกสิ่ง

เผชิญความยากลำบากจิตต้องนิ่ง      จึงเป็นที่พึ่งพิงแห่งเวไนย

แม้ว่าตนยังมีทุกข์ที่ยากแก้                  แต่แน่วแน่ช่วยผู้คนมิทิ้งหาย

นับวันกิเลสเป็นน้ำแข็งค่อยละลาย       ท่านอย่ากลายเปลี่ยนใจก่อนรู้แท้

สายลมพัดจากวันนี้เย็นยิ่งขึ้น              มิเมามึนในกิเลสใจแน่วแน่

ความมั่นคงบ่งให้ท่านมิเปลี่ยนแปร      สุดท้ายนี้อย่าได้แพ้ใจตนเอง

ในวันนี้แสนยินดีเมธีมาก                    เราขอฝากให้ทุกท่านรู้ตื่นเร่ง

อย่าเป็นคนแตกตื่นง่ายใจนักเลง          ช่วยตนเองและออกไปช่วยเวไนย

                                                                                      ฮา ฮา หยุด

---

^[1] อัสสุธารา            น้ำตา,  การไหลแห่งน้ำตา

^[2] สังวร                     ความระวัง,  ความเหนี่ยวรั้ง,  ความป้องกัน,  สำรวม

   ลมผ่านพัดชายเสื้อพลิ้วสะบัดไหว       ริมสายธารปลายสายตาทัศนากว้าง

ค่อยหยัดยืนกายเหยียดตรงปลดปล่อยวาง         แสงสว่างลอดเมฆินทร์ ^[1] ร้ายกลายดี

                   เราคือ

  หนึ่งในแปดเซียน หันเซียงจื่อ     รับบัญชาจาก

พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา   ลงสู่พุทธสถานเซิ่งเต๋อ แฝงกายอัญชุลี^[2]

องค์มารดา                     ถามเมธีทุกท่านสราญฤๅ

                                                  สิ่งที่จะแปรสังคมอันวุ่นวาย    คือน้ำใจกรุณายิ่งต่อคนทุกข์

เมื่อมีชีวิตเท่าเทียมกันสันติสุข        ความผาสุกขอเบิกบานทั่วธรา^[3]

ชีพหนึ่งให้ละบาปกรรมทั้งหลาย     เวลาพึงช่วงใช้อย่างรู้ค่า

คุณและค่าคุ้มครองชีพวัฒนา        ทุกเวลาไม่กล้าใดเผลอไผลญาณ

ตัณหาสิ่งทำว่างให้รู้ปล่อย             หวั่นไม่อุตส่าห์ภมร^[4] น้อยเพลิดเพลินฝัน

ร่อนเริงร่าเป็นแต่เพียงเท่านั้น          อาศัยผ่านหวั่นวันหนึ่งประสบภัย

วิถีทางย่างก้าวคืนฟ้าถิ่น                ต้องบำเพ็ญพันธนาการสิ้นเป็นคนใหม่

อารมณ์เย็นพิสุทธิ์ ^[5] ขอมีเรื่อยไป     แม้กิเลสปวงสุดท้ายก็อย่ามี

เมธีทุกทุกด้านจิตมองย้อน             คนเมื่อเดินหน้าก่อนต้องขมันขมี

ใฝ่เจริญตั้งใจต้องงามพอดี            ขัดเกลานานใครผ่านมีภาคภูมิใจ

วิสัยลวกลวกผ่านมิใช่ปราชญ์         คนประมาทว่างเปล่าไร้กุศลใด

มือแม้แกร่งเปลื้องทุกข์ประชาไม่     พลาดพลั้งตามรังควานใจคนนานมา

ทบเก่ากรรมวิบากซ้อนมุ่งสังหาร      อีกสังขารเป็นอุปสรรคเสียดโลกหนา

การเพียรแม้เฝ้าตั้งใจสิ้นปริศนา      ในวาจาบ้างเปลี่ยนแปลงเฝ้ากล้ำกลืน

กรรมสำแดงท่านแสลงคิดอยากผละ     เป็นพุทธะกลางโลกีย์ต้องทนฝืน

ต่อสู้จิตแห่งมนุษย์อย่างกล้ำกลืน    ร้อยปียืนชีวิตขีดให้ตรง

                                                                                      ฮา ฮา หยุด

---

^[1] เมฆินทร์              เมฆ

^[2] อัญชุลี                  การประนมมือ,  การไหว้

^[3] ธรา                       แผ่นดิน

^[4] ภมร                      แมลงผึ้ง,  แมลงภู่

^[5] พิสุทธิ์                  บริสุทธิ์,  สะอาด,  สุกใส

พระโอวาทท่านแปดเซียนหลี่เถียไกว่ และ ท่านแปดเซียนหันเซียงจื่อ

ท่านหันต้าเซียน : เป็นอย่างไรกันบ้าง ฟังธรรมะแล้วรู้สึกกระปรี้กระเปร่าหรือรู้สึกง่วงเหงาหาวนอน ฟังธรรมะแล้วใจต้องสงบเยือกเย็นและสุขุมใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่ถ้าฟังธรรมะแล้วร่างกายอ่อนเปลี้ยเพลียแรง ใจก็ง่วงเหงาหาวนอน อย่างนี้แปลว่าฟังธรรมะไป เป็นในทางบวกหรือทางลบกัน (ทางลบ)  แปลว่าของดีแต่เราใช้ผิด  จึงกลายเป็นของไม่ดีหรือเปล่า หรือว่าธรรมะไม่ใช่ของดี (ของดี)  ถ้าของดีก็ต้องเร่งรีบมาไม่ใช่ให้คนชวนแล้วชวนอีก ใช่หรือไม่ (ใช่)  แล้วทุกท่านในที่นี้มีใครที่พอชวนมานั่งฟังธรรมะ แล้วมีใจกระปรี้กระเปร่า ตื่นตัวที่จะมาฟัง คงไม่หลอกตัวเองนะ เพราะวันนี้ไม่ใช่หลอกตัวเองอย่างเดียวแต่หลอกคนรอบข้างด้วย ฉะนั้นทำอะไรต้องคิดก่อน อย่าเป็นคนที่พูดมากกว่ากระทำ ย่อมไม่เกิดประโยชน์ใช่หรือไม่ (ใช่)  เราอยู่ในโลกใบนี้ เราอยู่ร่วมกับคนในสังคม เราก็ต้องการคนหรือเพื่อนร่วมสังคมที่เป็นคนดี ต้องการสังคมที่ดีใช่หรือไม่ (ใช่)  และสังคมดีอย่างที่เราต้องการกันหรือไม่ เป็นสังคมสับสนวุ่นวาย แก่งแย่งชิงดี มีแต่เอาเปรียบซึ่งกันและกัน แล้วท่านชอบและต้องการสังคมเช่นนี้หรือไม่ (ไม่)   สังคมจะเป็นเช่นไรขึ้นอยู่ที่สังคมหรือตัวคน (ตัวคน)  แล้วถ้าสังคมไม่ดีแปลว่าคนในสังคมทำไม่ดี ใช่หรือไม่ (ใช่)  ทำไมเราจึงเกลียดสังคมเช่นนี้ และทุกวันเรายังต้องเห็นสังคมเช่นนี้อยู่ แต่ว่าคนในสังคมยังทำกันอีก ใช่หรือไม่ (ใช่)  โดยปกติวิสัยเราแล้ว หากเราเกลียดสิ่งใดเราจะไม่ทำสิ่งนั้น หากเราปรารถนาและต้องการสิ่งใด เราก็ต้องทำทุกวิถีทางเพื่อให้ได้มาซึ่งสิ่งนั้น ใช่หรือไม่ (ใช่)  ตอนนี้ทุกท่านบอกว่าเกลียดการเอาเปรียบ เกลียดการคดโกงกัน เกลียดความไม่ยุติธรรม  แต่สังคมที่ปรากฏ มนุษย์ทั่วไปกลับทำในสิ่งที่ตนเองรักหรือเกลียดกัน ล้วนเป็นสังคมที่เราต้องพบเจอแต่สิ่งที่เราไม่ชอบใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นจะโทษที่ตัวสังคมหรือโทษที่ตัวบุคคลดี (ตัวบุคคล)  แล้วเวลาโทษตัวบุคคลจะโทษตัวเองหรือโทษผู้อื่น (โทษตัวเราเอง) แล้วเวลาโทษตัวเราเอง ได้แต่โทษแล้วมีการแก้ไขเปลี่ยนแปลงหรือปรับปรุงให้ดีขึ้นหรือไม่ (ก็มีบ้าง)  แต่รู้สึกว่าจะมีดีน้อยกว่าเสีย และร้ายมากกว่าดี ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นเกลียดสิ่งใดยังต้องเจอสิ่งนั้นอยู่ร่ำไป ไม่เคยหลุดพ้นสักที ใช่หรือไม่ (ใช่)  พิจารณาง่ายๆ เราเกลียดทุกข์ แต่สิ่งแรกเมื่อเรามีชีวิตแล้วเราต้องรู้จัก นั่นคือความทุกข์ แล้วเวลาที่เราจะหมดสิ้นอายุขัยไป เราก็หนีไม่ได้อยู่ดี เราต้องเจอทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่)  แล้วจะทำอย่างไรดีกับชีวิตนี้ที่หนีไม่พ้นสักที ลืมตาขึ้นมา มีชีวิตต้องรู้จักคำว่าทุกข์เป็นคำแรกแล้ว จะหลับตาลงก็ต้องรู้จักทุกข์อีก ใช่หรือเปล่า (ใช่)  เป็นมนุษย์นี้ช่างยากเสียกระไร เป็นคนดีก็ยากแล้ว ดีแล้วยังต้องขจัดทุกข์ให้หมดสิ้นไป ก็ยิ่งยากไปใหญ่ 

ท่านหลี่ต้าเซียน : นั่งมาตั้งแต่เช้าจนบ่ายคล้อยแล้ว เหนื่อยหรือไม่ (ไม่เหนื่อย)  ในชีวิตมนุษย์นี้ทำสิ่งใดเหนื่อยที่สุด (ทำความดี)  ถ้าทำความดีเหนื่อยที่สุด ก็คงเป็นคนลำบากแล้ว ใช่หรือไม่ (ใช่)  อย่ามัวแต่คิดไม่ยอมตอบ เมื่อเราคิดต้องได้พูด ต้องได้ทำ ฉะนั้นในทางกลับกัน สิ่งที่เราคิดต้องเป็นสิ่งที่ดี  ถ้าหากว่าเราคิดไม่ดีพูดออกมา ก็จะเป็นสิ่งไม่ดี ใช่หรือไม่ (ใช่)  แล้วท่านเมธีทุกๆ ท่าน  คิดในสิ่งที่ดีหรือไม่ดี ความเป็นมนุษย์นั้น เมื่อบังเกิดขึ้น ทุกท่านนั้นติดอยู่ในกิเลสอันมากมาย ในปัจจุบัน กิเลสแห่งท่านเบาบางไปสักเท่าไหร่แล้ว หลังจากที่ท่านได้รับรู้วิถีธรรมนี้ ท่านคิดว่าเบาลงไปหรือไม่ (เบาแล้ว)   สิ่งที่เบาลงไปคือ

สิ่งที่ท่านตั้งใจทำหรือเปล่า แล้วตลอดมาท่านทำสิ่งนี้เหนื่อยหรือไม่ (ไม่เหนื่อย)  ฉะนั้นท่านควรจะทำไปเรื่อยๆ ทำไปจนกว่าชีวิตจะหาไม่ ดีหรือเปล่า (ดี)  ถามทุกๆ ท่านว่าสิ่งที่เบาลงไปนั้น เป็นสิ่งที่ท่านตั้งใจทำ และท่านคิดว่าท่านทำสำเร็จแล้วหรือยัง อันว่าความสำเร็จนั้น บังเกิดขึ้นได้ในยามไหน หากว่าท่านเป็นผู้ละกิเลสสำเร็จ ผู้อื่นเป็นผู้พูดหรือตัวท่านเป็นผู้รู้ ตัวเราเองเป็นผู้รู้ ย่อมจะรู้ได้ต่อเมื่อเรานั้นวางสิ้นนิ่งเฉย ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วถามว่าเราจะรู้ได้เมื่อยามไหน ในปัจจุบันนั้นความสำเร็จแห่งการละกิเลสของท่าน ที่ละเบาบางไปได้บ้าง ยังไม่ถึงคราวสำเร็จทีเดียวใช่หรือไม่ (ใช่)  ยังต้องใช้ความพยายามอีกมากมาย 

ท่านหันต้าเซียน : มีใครบ้างสามารถยืนยันได้ว่าตนเองมีร่างกาย แต่ไม่เคยรักร่างกายตนเองเลย มีไหม (ไม่มี)  ไม่ว่าจะสวยหรือไม่สวย ไม่สมความปรารถนาหรืออย่างไร ก็ยังรักตนเอง แต่การกระทำทุกอย่าง เพื่อสิ่งที่ตนเองรัก ตนเองชอบ โดยที่ไม่สนใจแม้กระทั่งคุณธรรม ศีลธรรม และจิตใจของผู้อื่น เป็นการกระทำที่ถูกต้องหรือเปล่า (ไม่ถูกต้อง)  ย่อมไม่ถูกต้อง แต่โดยปกติแล้วมนุษย์เราเมื่อมีความต้องการ เมื่อมีความรัก เมื่อมีความชอบ ใจเราต้องใฝ่หาตามที่ใจเราต้องการ ต้องการรัก ต้องการชอบ ไปให้ถึงที่สุด โดยที่ไม่สนใจว่าการที่ได้มานั้น  เป็นอย่างไร แม้วิธีการนั้นจะผิดศีลธรรมบ้าง เล็กๆ น้อยๆ ไม่ได้เป็นข้อใหญ่ ไม่ได้เป็นการเบียดเบียนทำร้ายผู้อื่น เราก็ยอมทำเพื่อให้ได้มาเพื่อสิ่งที่เรารัก สิ่งที่เราปรารถนา แต่การกระทำอย่างนั้นทุกๆ วัน  ย่อมเป็นการสะสมในสิ่งที่ไม่ดี เพราะว่าคุณธรรมเล็กๆ น้อยๆ  เรายังเมินไป  แล้วคุณธรรมที่ยิ่งใหญ่เราจะคิด จะทำ หรือใฝ่ปองไหม ก็คงไม่  หากว่าทุกๆ คนคิดว่า นี่คือสิ่งที่ตนเองรัก นี่คือสิ่งที่ตนเองชอบ แล้วไม่สนใจแม้กระทั่งคุณธรรม ศีลธรรม หรือจิตใจของคนรอบข้างเลย  คนๆ นั้นหากอยู่บนโลกนี้ก็สร้างความแค้นเคืองเจ็บปวดให้กับคนรอบข้างเป็นอันมาก ใช่หรือไม่ (ใช่)  แม้เขาจะสมหวังในสิ่งที่ตนใฝ่ปองแล้ว แต่เขาก็ยากที่จะมีชีวิตอยู่อย่างสมปรารถนาและมีความผาสุขได้อย่างปกติสุข ใช่หรือไม่ (ใช่)  สิ่งที่เขาต้องการนั้น ล้วนเหยียบย่ำอยู่บนความทุกข์ยาก การ

โป้ปด การบิดเบือนทำร้าย และละเมิดศีลธรรม ย่อมเป็นสิ่งที่ไม่ดี ฉะนั้นเมื่อเรามีชีวิตอยู่บนโลกนี้ สิ่งใดที่ได้มาซึ่งความสมปรารถนาแล้ว เราต้องพิจารณาว่าถูกต้องกับหลักศีลธรรม คุณธรรม และเบียดเบียนผู้อื่นด้วยหรือไม่ มิใช่รักตนเองแล้วก็ทำเพียงเพื่อตนเองสมปรารถนา แต่ไม่คำนึงถึงคนรอบข้าง ย่อมยากที่จะมีชีวิตเป็นสุขได้ เพราะว่าทุกสิ่งทุกอย่างเบียดบังคนอื่น ละเมิดศีลธรรม และจรรยาอันดีงาม หากคุณธรรมความดีเล็กน้อย เราไม่คิดทำ แล้วคุณธรรมอันยิ่งใหญ่ จะบังเกิดได้ไหม (ไม่ได้)  ปัญหาเล็กๆ น้อยๆ ยังแก้ไม่ได้ แล้วปัญหาใหญ่เราจะแก้ได้ไหม ก็ย่อมยาก เริ่มต้นชีวิตยังนำพาไปไม่ถูก แล้วต่อไปชีวิตจะมีความสุขที่ถูกหนทางหรือไม่ (ไม่) ฉะนั้นเราต้องรู้ที่จะนำพาชีวิตไปให้ถูกทางด้วย 

ท่านหลี่ต้าเซียน : เมื่อสักครู่นี้ท่านได้ตอบหรือยังว่าทำสิ่งใดเหนื่อยที่สุด (ทำให้ผู้อื่นถูกใจ)  ตอบได้ดี 

ท่านหันต้าเซียน :  ทุกๆ  ท่านนั้นเคยมีชีวิตที่เหนื่อยยากมาแล้ว  แล้วอะไรทำแล้วเหนื่อยที่สุด (ทำเพื่อตัวเองเหนื่อยที่สุด) สิ่งที่เหนื่อยเหล่านี้เกิดมาจากการที่ท่านเป็นมนุษย์  เพราะฉะนั้นในชาตินี้ถามว่าทุกๆ ท่านคิดหรือไม่ว่าท่านต้องการอะไร แล้วการหลุดพ้นเกิดขึ้นได้ด้วยเหตุใด  ที่จริงแล้วการเป็นมนุษย์นั้นไม่ว่าจะทำสิ่งใดก็ต่างเหนื่อยยากด้วยกันทั้งนั้น จะทำความดีหรือความชั่วท่านก็คิดว่าเหนื่อยใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าพูดจริงๆ แล้วใจของเรานั้นไม่สู้ในการทำสิ่งใดให้ประสบความสำเร็จ แม้ว่าเหนื่อยยากแต่ถ้าหากว่าเราทำสำเร็จได้ก็เป็นเรื่องที่สมควร ท่านรู้สึกเหนื่อยยากเพราะท่านมีกายสังขาร มีลมหายใจ กายสังขารนี้เวลาเราทำอะไรมากเกินไปก็รู้สึกว่าเหนื่อยง่าย แต่แท้ที่จริงแล้วท่านลองย้อนกลับไปดูสิ่งที่สำคัญยิ่งกว่า ก็คือสิ่งที่ท่านทำลงไปนั้นมีประโยชน์หรือเปล่า ในชีวิตมนุษย์นี้ เกิด แก่ เจ็บ ตายเป็นเรื่องธรรมดาก็จริง แต่ก่อนที่ท่านจะเกิดมาท่านรู้ไหมว่าท่านเป็นใคร ในตอนนี้เกิดมาเป็นมนุษย์แล้วท่านได้ทำสิ่งใดอยู่ ตอนนี้เกิดมาเป็นมนุษย์ ไม่ว่าจะอายุเท่าไหร่ก็มุ่งเข้าไปหาความตายทั้งสิ้น แล้วตัวเองได้ทำสิ่งที่มีประโยชน์มากเท่าไหร่ หากว่าท่านทำงานเพื่อตนเองแล้วท่านเหนื่อยยาก ทำงานเพื่อคนรอบข้างเราก็เหนื่อยยาก กับการที่ท่านทำเพื่อคนทั่วๆ ไปทำโดยไม่หวังผลตอบแทนแล้วเกิดความปิติสุขท่านเลือกทำสิ่งไหน  ถามว่าทำเพื่อผู้อื่นเหนื่อยกว่าทำเพื่อตัวเองไหม (เหนื่อยน้อยกว่า)  ท่านแน่ใจหรือเปล่า  ใจเราหากเปรียบเทียบคิดว่าเขายาก แล้วเราง่าย เราก็รู้สึกว่าทำเพื่อคนอื่นนั้นยาก

ใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่ถ้าเราไม่คิดเปรียบเทียบ เขาก็คือเรา เราก็คือเขา เรารักสุขอย่างไรคนอื่นก็รักสุขเช่นเดียวกับเรา  เราเกลียดทุกข์อย่างไรคนอื่นก็เกลียดทุกข์เช่นเดียวกับเรา หากคิดว่า การกระทำเช่นนี่ก็คงไม่ยากใช่หรือไม่ (ใช่)

ท่านหลี่ต้าเซียน : ท่านต้องการเป็นคนที่มีลาภยศสรรเสริญเงินทองมากมายใช่หรือไม่ เพราะว่ามีเงินทองร้อยบาท แต่บอกว่ามีพันบาทดีกว่า มีพันบาทบอกว่ามีแสนบาทเป็นคนที่รวยกว่าใช่หรือเปล่า (ใช่)  ทุกๆ วันนี้ยกย่องคนรวยมากกว่าคนจน ใช่หรือเปล่า (ใช่)  แล้วท่านต้องการให้คนดูถูกหรือต้องการให้คน

ยกย่อง (ให้คนยกย่อง) จึงยังต้องการความรวยใช่หรือเปล่า (ใช่)  แล้วบอกว่า

ตัวเรานั้นไม่ชอบที่ความร่ำรวยได้อย่างไร ไม่ชอบลาภยศสักการะได้อย่างไร ต่างยังต้องการลาภยศสักการะทั้งนั้น  เมื่อเรามีลาภยศสักการะเราก็รู้สึกว่าเราหามา บางคนรู้จักพอบางคนไม่รู้จักพอ เคยได้ยินไหมว่ามีเงินทองมากมายแต่ทว่าซื้อจิตใจคนไม่ได้ หากว่าท่านเอาเงินไปช่วยคนแต่ใจของท่านนั้นไม่ได้เป็นใจแห่งความเมตตาเลย การช่วยคนครั้งนี้ลำบากไหม (ลำบาก)  สิ่งที่สำคัญจึงอยู่ที่น้ำใจไมตรีอันแท้จริง  หากในวันนี้คนเขาอยากได้ทางเดินที่เป็นทางราบเรียบเพราะว่าการเข้าไปในหมู่บ้านของเขานั้นยากลำบากมาก ท่านมีเงินอยู่สองแสนพอที่จะทำทางเส้นนี้ได้แต่ขาดช่างผู้ไปนั่งทุบหิน และผู้ไปถากถางทาง ถามว่าท่านจะยอมลงมือไปเป็นช่างหรือเปล่า (ยอม)  จะต้องไปสร้างหลังคามุงจากอยู่ข้างถนนนั้นทุกๆ วัน การทำเพื่อคนอื่นเช่นนี้ท่านทำได้หรือเปล่า (ได้)  เพราะฉะนั้นถึงมีเงินสองแสนเพื่อปูทาง ทางนี้ก็ยังไม่สำเร็จ แต่จะสำเร็จได้ย่อมอยู่ที่น้ำใจของท่าน เรื่องนี้เปรียบเทียบถึงว่าต่อให้ท่านเป็นผู้มีความมั่งคั่งร่ำรวยลาภยศสักการะเงินทองมากมาย แต่หากไม่ลงแรงบำเพ็ญธรรม ไม่ลงแรงบุกเบิกถางทางนิพพานเอง ท่านก็ไม่มีทางจะให้เดิน ในตอนนี้ขอให้ท่านรู้ว่าการบำเพ็ญธรรมไม่จำเป็นจะต้องมีเงินทองมากมาย ขอให้ทุกๆ วันไปบุกเบิกถางทางซึ่งอยู่ที่ใจของท่านอันมีกิเลสมากมาย เปรียบเสมือนหญ้าขึ้นรก  หากว่าท่านไม่หมั่นขจัดก็ไม่มีทางที่จะโล่งเตียนได้ ขวากหนามมากมายเปรียบประหนึ่งปัญหาหากว่าท่านนั้นไม่ไปทุบทิ้ง ทางนี้ย่อมยากที่จะเรียบสนิท ทางนี้ไม่ต้องเสียเวลาให้ท่านต้องไปสร้างเพิงแล้วก็อยู่อย่างแร้นแค้นจริงๆ  บางคนอยู่ในบ้านของตนเองแต่กลับไม่มีความสุข  แต่กลับมีทุกข์ใช่หรือไม่ (ใช่)  เพราะฉะนั้นเพิงนี้เปรียบไปแล้ว คือเพิงในบ้านของท่านเอง ถ้าหากว่าท่านสามารถที่จะอยู่ในบ้านของท่านเองทำการบุกเบิกถางทางนี้จนบรรลุได้ด้วยความไม่กลัวเหนื่อยยาก ท่านย่อมสามารถที่จะสำเร็จเป็นพุทธะได้ใช่หรือไม่ (ใช่)  

ท่านหลี่ต้าเซียน : ตั้งแต่เราเข้ามาในสถานที่นี้ทุกๆ ท่านก็เฝ้ามองตามเราใช่หรือไม่ (ใช่)  หากว่าให้ท่านมาเป็นเช่นเราและยังต้องทำงานธรรมะได้หรือเปล่า (ได้)  ผู้บำเพ็ญธรรมยังต้องถากถางทางใจของตนเองได้หรือไม่ (ได้)  ท่านจะโทษฟ้าโทษดินโทษคนด้วยกัน โทษว่าทำให้ท่านเป็นแบบนี้เป็นความโชคร้ายอย่างยิ่งหรือไม่ ฉะนั้นในวันนี้ทุกๆ ท่านเป็นผู้ที่โชคดีถูกหรือเปล่า (ถูก)  บางคนนั้นชอบตัดพ้อต่อว่ากับตนเองว่า เรานั้นช่างโชคร้ายจริงๆ  แท้จริงแล้วท่านโชคร้ายหรือโชคดี (โชคดี)  เกิดมาไม่เป็นคนพิกลพิการเกิดมามิได้กำพร้า เกิดมาตาไม่บอดหูไม่หนวกไม่เป็นใบ้นับว่าเป็นโชคดีอย่างยิ่งแล้ว ใช่หรือไม่ (ใช่)  ชีวิตนี้ต้องรู้ใช้อย่างคุ้มค่ามิใช่เอาชีวิตของตนใช้ตามใจของตนเอง ระบายอารมณ์ตามใจของตนเองแล้วสร้างกิเลสความไม่ตั้งใจขึ้นบ่อยๆ  คนที่ตามใจยากที่สุดคือตัวของเราเอง  เพราะว่าไม่ยอมหยุดไม่ยอมนิ่งใช่หรือเปล่า (ใช่)  ทุกๆ  ท่านจึงต้องหัดควบคุมจิตใจของตนเอง ควบคุมอย่างไร ควบคุมสิ่งใดบ้าง ตอบได้หรือไม่ 

ท่านหันต้าเซียน : ต้องพิจารณาด้วยว่าตอนนี้ท่านใดหันหน้ามาหาท่านใช่หรือเปล่า แล้วตอนนี้ท่านไหนหันหลังให้กับท่านใช่ไหม  เวลาคนเราสนทนากันหากอีกฝ่ายแสดงใบหน้าบึ้งตึง เราย่อมไม่อยากสนทนาด้วยใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าอีกฝ่ายแสดงใบหน้ายิ้มแย้มแจ่มใส เราย่อมอยากสนทนาด้วยใช่หรือเปล่า (ใช่)  ตอนนี้ใครยิ้มแย้มแจ่มใสให้กับท่าน ท่านย่อมพึงพอใจใช่หรือเปล่า (ใช่)  คนไหนทำท่าหยิ่งผยองจองหองกับท่านก็อย่าไปฟังดีหรือเปล่า  ฉะนั้นถ้าท่านส่งหน้า

ยิ้มแย้มแจ่มใสเราก็จะคุยด้วยและถ้าท่านส่งหน้าหยิ่งผยองจองหองเราจะไม่สนใจท่านเลยดีหรือเปล่า (ไม่ดี)  มนุษย์เรามักจะพูดอะไรซ้ำไปซ้ำมาใช่ไหม มีสำนวนพูดให้ได้ยินบ่อยๆ ว่า "โล่กับหอกมักจะศอกกันเอง"  เข้าใจสำนวนนี้หรือไม่  หอกคมแทงอะไรก็เข้าแต่ว่า โล่แข็งแกร่งอะไรแทงก็ไม่เข้า อย่างนี้อะไรดีกว่ากันกันแน่  

ท่านหลี่ต้าเซียน : นิทานเรื่องนี้มีว่าชายผู้หนึ่งต้องการที่จะขายอาวุธของตนเอง อันได้แก่โล่และหอก เขาหยิบโล่ และหยิบหอกขึ้นมา แล้วบอกว่าหอกของเขานั้นเป็นหอกที่คมสามารถแทงสิ่งใดเข้าทั้งหมด สักครู่หนึ่งก็เปลี่ยนเอาโล่ขึ้นมาและประกาศสรรพคุณว่าโล่ของเขานี้อะไรๆ ก็แทงไม่เข้า จะฟังเป็นนิทานเฉยๆ นั้นไม่ได้ เปรียบประหนึ่งความเก่งกล้าสามารถแห่งท่าน ซึ่งเปลี่ยนเป็นหอก เพราะว่าเที่ยวทิ่มแทงคนอื่น เพราะเห็นว่าเราเก่งกว่าเขา อันว่าโล่นั้นมีไว้ป้องกันเปรียบได้กับสิ่งใดของเรา (นิสัยของเราเอง)  ถ้าหากว่าผู้อื่นทำร้ายเราแล้วเราป้องกันตนเอง แล้วก็บอกนิสัยของเราดี เราบอกว่านิสัยของเรานั้นดี ทิฐิมานะความเก่งของเราเองกั้นได้หรือไม่  เปรียบไปแล้วก็คือ คนที่บอกว่าตนเองนั้นเป็นคนเก่งและบอกว่าตนเองนั้นนิสัยดีด้วย ไม่มีข้อบกพร่องใดๆ  เลยไม่พร้อมเปิดจิตใจที่จะแก้ไขสิ่งใดแห่งตัวเราเอง ในที่สุดแล้วตัวเรานั้นเป็นทั้งคนเก่งเป็นทั้งคนนิสัยดี แต่ว่าคนอื่นนิสัยไม่ดีใช่หรือเปล่า (ใช่)  เรามักจะพูดอย่างนี้กับตัวของเราเอง ที่สุดแล้วเอานิสัยของเรากับความเก่งของเราเป็นอย่างไร สามารถส่อได้ว่าเรานั้นโกหกว่าทั้งโล่และหอกของเราเองนั้นเป็นสิ่งที่แข็งแกร่งจริงๆ  แล้วโล่นั้นก็ไม่สามารถจะป้องกันได้ทุกสิ่งใช่หรือไม่ (ใช่)  หอกนั้นก็ไม่สามารถจะป้องกันได้ทุกสิ่งใช่หรือไม่ (ใช่)  เราจึงควรยอมรับว่าตัวเรานั้นมีข้อบกพร่องที่ควรแก้ไข ดังนี้จึงได้ชื่อว่าเป็นผู้ที่ฝึกหัดการเป็นพุทธะอย่างแท้จริง หากว่าท่านบอกว่าท่านนั้นยอมรับในสิ่งที่ผู้อื่นพูดแต่พอคนเขาพูดเข้าจริงๆ แล้วยอมรับไม่ได้ แสดงว่าเรานั้นเป็นคนที่มีนิสัยไม่ดี แล้วพอเขาบอกว่าเราไม่เก่งแล้ว เราบอกว่าเราพร้อมที่จะปรับปรุง แต่พอคนมาว่าให้จริงๆ  ว่าเราไม่เก่งแล้วเรารับไม่ได้ แสดงว่าเรานั้นเป็นคนที่เก่งไม่จริง คนเก่งจริงๆ  เป็นเช่นไร  คนเก่งจริงๆ  นั้นไม่ได้เป็นคนเก่งไปหมดทุกด้านจึงจะเรียกว่าเป็นคนเก่งจริงใช่หรือเปล่า (ใช่)  ในฟ้าดินนี้ไม่มีผู้ใดจะเก่งฉกาจไปได้ทั่ว สักวันหนึ่งจะต้องเจอเรื่องที่ตนเองนั้นทำไม่เป็นบ้างถูกหรือเปล่า แล้วพอเราทำไม่เป็นเราก็บอกว่าเราไม่เป็นจึงนับว่าเป็นคนที่เก่ง   เข้าใจหรือเปล่า

ท่านหันต้าเซียน : คนที่รู้ตัวว่ารู้ก็บอกว่ารู้ ไม่รู้ก็บอกว่าไม่รู้นั่นเรียกว่าผู้รู้

ใช่หรือไม่ (ใช่)  คนที่รู้ตัวว่าตัวเองเก่งอะไรแล้วก็ใช้ความเก่งได้และรู้ว่าอะไรที่ตัวเองไม่เก่งแล้วก็สามารถบอกคนอื่นได้ ก็แปลว่าคนนั้นเก่งจริงๆ ใช่หรือเปล่า (ใช่)  ถ้ารู้เขารู้เรารบกี่ครั้งก็ชนะใช่หรือเปล่า (ใช่)  แต่ถ้าตัวเองก็ไม่รู้แล้วอย่างนี้จะนำพาตัวเองไปได้ตลอดรอดฝั่งไหม (ไม่)  เราไม่สามารถเรียกร้องหรือแก้ไขคนในสังคมให้เป็นคนดีได้ถ้าตัวเองยังไม่ดีพอ ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นเราจะเรียกร้องให้สังคมนี้ต้องมีคนดี แต่ถ้าตัวเองยังไม่ดีพอ ยังไม่เที่ยงธรรมพอแล้ว เราจะนำพาคนอื่นได้ไหม เราจะปกครองคนอื่นให้คนอื่นทำตามเราได้หรือเปล่า (ไม่ได้)  ยังมีคำกล่าวว่าหากตนเองเที่ยงธรรมหากตนเองเคารพตนเองแล้ว มีหรือคนอื่นจะไม่เคารพเรา มีหรือจะปกครองคนอื่นไม่ได้ ถ้าเราไม่เคารพตนเอง คนอื่นก็ไม่เคารพเราเหมือนกันใช่หรือเปล่า (ใช่)  หากเราไม่เที่ยงธรรมแล้วคนอื่นเขาจะตามเราได้ไหม (ไม่ได้)  ก็ไม่ได้ใช่หรือเปล่า (ใช่)  หนึ่งนิ้วชี้ว่าเขาอีกสี่นิ้วจิ้มหาตัว  ฉะนั้นการที่จะเปลี่ยนแปลงคนผู้อื่นนั้น เราต้องเริ่มต้นที่ตัวเราเองก่อน หากเรานำพาตัวเองได้ดี ถูกทางและไปตลอดรอดฝั่งแล้ว มีหรือที่จะเกิดอันตราย ก็ย่อมยากที่จะเกิด แต่ถ้าตัวเราเองพาไปถูกบ้างไม่ถูกบ้าง วันนี้รู้พรุ่งนี้ไม่รู้ วันนี้เบียดเบียนพรุ่งนี้บ่ายเบี่ยง วันนี้เป็นคนดีพรุ่งนี้เป็นคนไม่ดีแล้ว อย่างนี้ผลแห่งความดีจะตกถึงเราไหม (ไม่ถึง)  ก็ไม่ถึงเราใช่หรือเปล่า เคยดูดอกไม้ไหม เวลาเรารดน้ำ เวลาเราบ่มเพาะ เราต้องทำทุกวันใช่หรือไม่ (ใช่)  หากวันนี้เราไม่ให้น้ำไม่ให้ปุ๋ย ดอกไม้ที่กำลังจะเริ่มผลิก็หยุดผลิไปใช่หรือเปล่า (ใช่)  วันนี้เราทำความดีแต่พรุ่งนี้เราไม่ทำความดีผลที่จะได้ก็ต้องหยุดนิ่งไปใช่หรือไม่ (ใช่)  การจะตั้งใจทำสิ่งใดก็แล้วแต่ให้ได้ซึ่งผล เราก็ต้องลงแรงให้เต็มที่บางครั้งกว่าจะไปถึงผลที่เราต้องการมักจะเผชิญอย่างหนึ่งที่ทุกคนหนีไม่พ้น นั่นคืออุปสรรคและความยากลำบาก หรือไม่ก็คือความเกียจคร้าน ใช่ไหม (ใช่)  หากต้นไม้ต้นหนึ่งเราสามารถบ่มเพาะหล่อเลี้ยงจนเติบโตเป็นต้นใหญ่ แต่อีกชีวิตหนึ่งสามารถบ่มเพาะคุณธรรมความดีให้เติบโตและยิ่งใหญ่ได้  ในเมื่อเรารักความดีงามรักคุณธรรมรักความซื่อสัตย์ แต่เพราะอะไรความซื่อสัตย์ คุณธรรม ความดีงามในตัวเราถึงได้ถูกทำลายไปทีละเล็กทีละน้อย  เพราะว่า หนึ่งเราไม่สามารถเอาชนะใจตัวเองได้ สองเราไม่สามารถหักห้ามใจให้รักคนอื่นได้ เพราะเราเห็นคนอื่นดีกว่าเราไม่ได้ ใช่หรือเปล่า

ท่านหันต้าเซียน : ฉะนั้นเราอยากให้ผู้อื่นดีต่อเรา  ตัวเราต้องดีด้วยเช่นกัน คนอื่นถึงจะอยู่ร่วมกันได้ใช่หรือเปล่า (ใช่)  การกระทำทุกอย่างบางครั้งเราอย่ามองแค่แคบๆ หรือมองแต่คนอื่น แต่เราต้องหันมาถามตนเองก่อน เราเรียกร้องสิ่งใด เราเข้มงวดสิ่งใดก็ไม่เท่ากับเรียกร้องตนเองและเข้มงวดกับตนเอง การไปเรียกร้องผู้อื่นแต่ตนเองไม่ทำก็กระไรอยู่

ท่านหลี่ต้าเซียน : นั่งในห้องพระอย่าได้ถอดรองเท้า ในธรรมเนียมของไทยนั้นเข้าวัดต้องถอดรองเท้าใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่ในธรรมเนียมจีนนั้นท่านมาสถานธรรมอาจไม่ต้องถอดรองเท้าก็จริง แต่เข้ามาแล้วการไม่ถอดรองเท้าออกจึงจะถือว่าเป็นการเคารพ มานั่งที่นี่ในวันแรกนี้อาจจะมีความลำบากบ้างไม่ชินบ้าง นั่งแล้วเมื่อยนั่งแล้วง่วงนอน แต่ทว่าอันนี้เป็นความเหนื่อยยากชนิดหนึ่ง เราต้องการจะศึกษา ต้องการที่จะรู้ธรรมะแท้ เราจะต้องลงแรงบ้างนิดหน่อยนั่นคือการนั่งฟังสองวัน ไม่ใช่เข้าหูซ้ายแล้วทะลุออกหูขวาไป เราจะต้องมีความเข้าใจกระจ่างแจ้งในธรรมะที่แท้จริง หากไม่สามารถกระจ่างแจ้งในธรรมะที่แท้จริงได้ เมื่อกลับไปท่านก็จะหลับอีก หลับที่นี้คือจิตใจที่หลับ  คนเขาเรียกให้เรามาสถานธรรม ถ้าไม่ใช่ด้วยความเกรงใจด้วยความตั้งใจบ้าง ในที่สุดพอมาแล้วเราต้องตั้งใจฟัง ฟังจนสามารถเข้าใจได้ เมื่อเข้าใจจึงจะสามารถเข้าไปสู่ขั้นตอนแห่งการมีจิตที่ตื่นจริงได้ คนที่จิตตื่นกับคนที่จิตหลับนั้นต่างกันเช่นไร บางคนต้องให้คนเรียก  ถ้าไม่เรียกก็ไม่คิดอยากจะมาสถานธรรม ไม่เรียกแล้วไม่ตื่นตัวไม่รู้เอง นั่นแสดงว่าเรานั้นยังมีจิตที่ไม่รู้ตื่น แต่ถ้าหากว่ากลับไปบ้านแล้วท่านยังคงจิตเช่นนี้ได้ คือจิตที่มีความเข้าใจ จิตที่กระตือรือร้นที่จะฝึกหัดบำเพ็ญจิตของตัวเราเอง นั่นจึงเรียกว่าใจท่านตื่นแล้ว  ในสมัยโบราณบางคนสามารถบำเพ็ญจนตลอดรอดฝั่ง จากการที่คนนั้นบอกเพียงครั้งเดียวว่าให้เขาบำเพ็ญธรรมเพราะว่าชีวิตคือความทุกข์  แต่ทำไมทุกๆ ท่านที่อยู่ในที่นี้จึงไม่รู้แจ้งเช่นนั้นบ้าง เพราะว่าเราไม่ได้ลืมตาแห่งใจ เราเพียงแต่ลืมตาที่ดวงตานี้แล้วบอกว่าตอนนี้มีเด็กผู้หญิงมาเดินไปเดินมาไม่รู้จริงหรือเท็จ แต่ถ้าลืมตาแห่งปัญญาที่ดวงใจด้วย ท่านควรเก็บหลักสัจธรรมที่เราพูดนี้กลับไปคิด กลับไปพิจารณาและกลับไปปฏิบัติ ต่อให้ธรรมะมีความล้ำค่าเท่าไร หากว่าท่านไม่รู้จักนำกลับไปบำเพ็ญ ฟังแล้วย่อมเหมือนไม่ได้ฟัง  เพราะว่าเรายังไม่ถึงภาวะแห่งการรู้ตื่นอย่างแท้จริง อันว่าพุทธะนั้นไม่พูดถึงเรื่องเงินทองมากมายเท่าไร พุทธะนั้นขอพูดเพียงแต่ว่าท่านตื่นจริงหรือเปล่า ในวันนี้ท่านถามตัวท่านเองดูว่าท่านนั่งมาถึงตอนนี้แล้ว ท่านเชื่อมั่นว่าตัวเราเป็นผู้ตื่นจริงหรือไม่ กลับไปบ้านยังต้องให้คนเฝ้าเรียกเราอีกหรือเปล่า จะมีจิตใจที่ต้องการบำเพ็ญธรรมแบบสามวันดีสี่วันไข้หรือเปล่า อันว่านิพพานนั้นฟังกันมาตั้งนานบางคนบอกว่าห่างไกลใช่หรือไม่ แต่ทำไมเหล่าพุทธะถึงพูดว่านิพพานนั้นอยู่ใกล้  เพราะว่าเราได้เข้าถึงแล้ว นิพพานอยู่ใกล้เพียงแต่ท่านต้องบำเพ็ญ กลัวแต่ว่ามนุษย์ไม่ยอมสำเร็จนิพพานเพราะว่าความเกียจคร้าน ความที่บอกว่าไม่เป็นไร พรุ่งนี้ก็ทำได้ มะรืนนี้ก็ทำได้ ในที่สุดแล้วผัดไปผัดมา กลายเป็นความวุ่นวายครั้งใหญ่ที่จิตใจของเรานั้นมีแต่กิเลส

ท่านหันต้าเซียน : อย่าเดินหนึ่งก้าวแล้วถอยสิบก้าวนะ

(สิ่งศักดิ์สิทธิ์เมตตาประทานผลไม้แก่นักเรียนที่ตอบคำถาม)

วันนี้พรุ่งนี้ต้องช่วยกันใช่หรือเปล่า (ใช่)  ที่ผ่านมาลองพิจารณาว่าเราได้ใช้ชีวิตมีคุณค่ามากเท่าไร เราเหนื่อยยากตลอดมานั้นเพื่อผู้อื่นหรือเพื่อตัวเอง ไม่เพียงทำเพื่อครอบครัวเราเท่านั้นใช่หรือไม่ (ใช่)  สองวันนี้พูดถึงเรื่องการบำเพ็ญธรรมนิพพาน ถ้าหากว่าท่านไม่สามารถคุมจิตใจของตนเองให้อยู่ที่นี้ได้ ย่อมยากยิ่งที่จะฟังธรรมะให้เข้าใจกระจ่างแจ้ง หากว่าท่านฟังแล้ว เข้าใจแล้ว ไม่กลับไปหัดปฏิบัติ แม้ว่าท่านนั้นจะมีชีวิตยืนยาวอีกร้อยปีต่อไป  ก็มีเพียงแค่ลูกหลานกราบไหว้เท่านั้น สร้างสิ่งที่มีค่าให้กับชีวิตของตนดีหรือไม่ ต้องรู้จักช่วยเหลือคนอื่น แต่ต้องช่วยตัวเองก่อน ไม่เช่นนั้นจะเข้าตำราช่วยคนอื่นอยู่รอดแต่ตัวเองยังเวียนว่ายอยู่ในทะเลทุกข์

ท่านหันต้าเซียน : “ลมผ่านพัดชายเสื้อพลิ้วสะบัดไหว ริมสายธารปลายสายตาทัศนากว้าง  ค่อยหยัดยืนกายเหยียดตรงปลดปล่อยวาง แสงสว่างลอดเมฆินทร์ร้ายกลายดี”  หลายต่อหลายครั้งที่เรามักจะหลบหนีสังคมไปอยู่กับธรรมชาติ เพราะเรารู้สึกว่าบ่อยครั้งที่เราอยู่ในสังคมแล้วคนในสังคมร้ายยิ่งกว่าเสือ ใช่หรือไม่ (ใช่)  น่ากลัวยิ่งกว่าสรรพสัตว์ทั้งหลายในโลกหล้าใช่หรือเปล่า (ใช่) เพราะเรามักจะคิดว่าเวลาคนเรานั้นร้ายขึ้นมาน่ากลัวยิ่งกว่าเสือ เวลาดีก็ดีใจหาย จนบางครั้งเราเบื่อคนที่เป็นเช่นนี้ เราเบื่อกับสภาพของใบหน้าที่เราเห็นเปลี่ยนไปเปลี่ยนมา เบื่อกับกาลเวลาที่ผลักเราให้ขึ้นๆ ลงๆ เอาแน่นอนไม่ได้ จึงทำให้เราคิดอยากจะไปหาที่สงบๆ พักผ่อนจิตใจ พอฟื้นคืนจิตใจขึ้นมาได้จึงกลับไปเผชิญโลกใหม่ใช่หรือเปล่า (ใช่)  แต่ว่าสังคมปัจจุบันบางครั้งก็ยากที่จะกระทำอย่างนั้นได้ทุกวัน  บางวันเราต้องเผชิญกับผู้คน บางวันเราต้องเผชิญกับสังคมที่เป็นแบบนี้ ยากที่จะมีเวลาหลบหลีกไปหาที่พักผ่อนหย่อนใจได้ ฉะนั้นมีอย่างเดียวที่เราจะทำได้ก็คือ ต้องทำใจให้ได้  การทำใจให้ได้เหมือนกับลักษณะของคน เมื่อยามท้อแท้ก็เหมือนกำลังนั่งอยู่ แล้วปลดปล่อยอารมณ์ไปตามสิ่งที่เราอยากแสวงหา แต่เมื่อเรายืนขึ้นมาได้ ลุกขึ้นมาได้แปลว่าตอนนั้นเราเริ่มคิดได้ เราเริ่มปล่อยได้วางได้ และพร้อมที่จะลุกขึ้นยืนสู้ต่อไป แต่กว่าจะถึงตอนนั้นเราต้องมีแรงฉุดอย่างมาก เหมือนคนที่นั่งอยู่ตามริมแม่น้ำหรือริมทะเล บางครั้งรู้สึกว่าอากาศร้อนอบอ้าว รู้สึกภายในใจเหนื่อยเหลือเกินอยากพักผ่อน แต่มีลมเย็นพัดผ่านมาวูบหนึ่ง ทำไมเราจึงรู้สึกว่าเราสดชื่นขึ้นมาได้ทั้งที่เป็นลมพัดผ่านเท่านั้นเอง เปรียบเหมือนว่าเวลาเราท้อแท้เหนื่อยหน่าย บางครั้งมีคำพูดเพียงคำหนึ่ง หรือบางครั้งมีเพียงบางเรื่องผ่านเข้ามาสะกิดใจเรา เรากลับคิดได้ เรื่องร้อยแปดพันอย่างที่ทุกข์มานานนับปีกลับมลายหายไปสิ้น เคยเป็นอย่างนี้บ้างไหม นั่นคือเราคิดได้ เราปลงได้ เราวางได้ แล้วสิ่งที่บอกว่าทุกข์จนกระทั่งรู้สึกว่าลุกไม่ขึ้นนั้น ก็กลับกลายเป็นเศษเสี้ยวธุลีเล็กน้อยเท่านั้นเอง เมื่อถึงเวลาก็ต้องผ่านไป ถ้าอย่างนี้เวลาเราเกิดความทุกข์ขึ้นมาในใจ เกิดความกลัดกลุ้มไม่สบายใจขึ้นมา ขอให้เราปล่อยจิตคิดตรงนี้ แล้วมองให้กว้างๆ  มีหลายครั้งยามที่เรามองแม่น้ำ หากเรามองอยู่แต่ตรงนี้เราจะเห็นเพียงเท่านี้ใช่หรือไม่ (ใช่)  แล้วเราจะเห็นว่าชีวิตมีเพียงเท่านี้ทำได้เท่านี้ แต่ถ้าเราเปลี่ยนสายตา ปรับความคิดจากมองตรงนี้เปลี่ยนไปมองกว้างๆ จากมองปลายน้ำเปลี่ยนเป็นมองต้นน้ำ เรากลับรู้สึกดีขึ้นมาในทันทีใช่หรือไม่ (ใช่)  เพราะเราเปิดใจออกกว้างไม่หมกมุ่นอยู่ในความคิดในความรู้สึกจนเกินไป เมื่อเราปล่อยความคิดและเปิดใจออกกว้าง จิตใจรู้สึกอิสระเสรี เมื่อนั้นความทุกข์ที่ทับถมมานานนับปีก็พลันมลายหายไปสิ้น เพียงแค่เราปลงได้ ปล่อยได้ แล้วเปิดใจให้กว้างๆ เหมือนกับตอนนี้ท่านเห็นเรายืนอยู่ตรงนี้และคิดว่าการมาของเราครั้งนี้เป็นเพียงการหลอกเล่นหรือเป็นเพียงละครตบตาท่าน แม้เราไปแล้ว ใจท่านยังคงต้องปฏิเสธเรื่องพวกนี้ ฉะนั้นปัดความคิดนี้ตกไป  มองอย่างเปิดใจให้กว้างๆ ท่านจะได้อะไรต่อมิอะไรมากมายยิ่งกว่าที่ท่านมัวแต่จมอยู่ก็เป็นได้ เรื่องราวในโลกนี้ก็เหมือนกัน บางครั้งผันผวนปรวนแปรไม่สิ้นสุด บางครั้งหยุดนิ่งช้าเรื่อยๆ เอื่อยๆ ไปไม่ถึงสักที เพราะว่าใจเรายากที่จะอิสระเสรี เป็นเพราะใจเรายากจะปล่อยความคิดของตนเองให้หลุดจากความคิดที่ตนกำลังผูกไว้ได้ หากคิดว่าทุกข์ ก็ยากจะสุขใช่หรือเปล่า หากทุกวันมีความสุขแล้ว จะมีใครนำความทุกข์มาให้ได้ไหม  ถ้าบอกว่าตัวท่านมีความสุขแต่สักพักหนึ่งมีคนบอกว่าพรุ่งนี้ท่านจะต้องเดินตกหลุม ท่านก็สุขไม่ได้ใช่หรือเปล่า นั่นเพราะว่าเราประคองความสุขได้ไม่นาน วันนี้ท่านอยากเป็นคนดี แต่ต่อไปทำไมเป็นคนดีอีกไม่ได้ เพราะว่าคนอื่นบอกท่านว่าไม่ดีหรือ แต่เป็นเพราะว่าท่านประคองตัวเองได้ไม่ดี ฉะนั้นอย่าว่าคนอื่นทำให้ท่านไม่ดี ตัวท่านเองนั่นแหละดีไม่เพียงพอ

ท่านหลี่ต้าเซียน : ทุกๆ สิ่งในโลกนี้ประกอบด้วยสิ่งตรงกันข้าม ดังเช่นมีขาวมีดำ มีดีมีชั่ว จิตใจของท่านเมื่อสักครู่นี้ท่านหันต้าเซียนบอกว่า ยามดีก็ดีใจหาย เราอยากจะบอกว่ายามดีย่อมดีเปรียบประหนึ่งคนบ้า ยามร้ายเปรียบประหนึ่งเสืออาละวาด โดยเฉพาะคนที่ขี้โมโห จะต้องพิจารณาในสิ่งนี้ให้มากๆ เราเลี้ยงเสือไว้ในใจหนึ่งตัว ไว้คอยให้เสืออาละวาด เวลาที่เราดี ดีประหนึ่งคนบ้า จึงต้องควบคุมอารมณ์ของตนให้อยู่ในทางสายกลาง อารมณ์ที่อยู่ในทางสายกลางนั้นไม่มีดำไม่มีขาว ไม่มีดีไม่มีชั่ว นั่นคือวางเฉย เมื่อมีสิ่งที่ดีเข้ามาหาตัวอย่าเพิ่งหลงดีใจจนเกินไป ส่วนสิ่งที่ร้ายทุกสิ่งทุกอย่างย่อมแก้ไขได้ หากทำได้ย่อมไม่กลัวว่านิพพานจะไกลเกินไป นิพพานนั้นใกล้อยู่ที่ใจ การบำเพ็ญธรรมอย่างแรกคือ รู้จักควบคุมอารมณ์ต่างๆ อารมณ์ของตนเองนั้นมีรัก โลภ โกรธ หลง แล้วมีอารมณ์อะไรเกิดขึ้นบ่อยที่สุด (โกรธ)

ท่านหลี่ต้าเซียน : ถ้ามีอารมณ์ชอบบ่อยๆ เปรียบเสมือนคนดีหรือคนบ้า ท่านมีอารมณ์อยู่เต็มเปี่ยม เหมือนน้ำที่เต็มแก้ว แค่เขย่านิดเดียวก็ล้นออกมาแล้ว ฉะนั้นอารมณ์ต้องเททิ้งเสียให้หมด แล้วอารมณ์มีสิ่งใดอีกบ้าง เมื่อสักครู่นี้ที่นักเรียนตอบไปคืออารมณ์โกรธ บำเพ็ญธรรมจำเป็นจะต้องใช้ความกล้าหาญ คือกล้าคิดและกล้าทำ คิดในสิ่งที่ดี ทำในสิ่งดี ตอนนี้แค่ตอบคำถาม ขอให้ท่านลุกขึ้นตอบด้วยความกล้าหาญ (อารมณ์หลง,อารมณ์โลภ)  (อารมณ์ดีกับอารมณ์ไม่ดี)  เมื่อสักครู่บอกไปว่าส้มนี้สีเหลืองดุจทองคำ เอาไว้เป็นค่าใช้จ่ายในการเดินทางมาประชุมธรรม หากว่าเป็นเศรษฐีมีเงินทองติดตัวมากเกินไปก็ระวังจะโดนปล้น ถ้ามีทองก้อนเดียวก็พอดีๆ ใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้ามีทองสองก้อนก็มากเกินไป มนุษย์ในโลกนี้มีทองอยู่คนละกี่เส้น มากเกินไปหรือเปล่า ถ้าหากว่าเรามีทองมากเกินไป มีส้มมากกว่าหนึ่งลูก เพื่อนนักเรียนที่อยู่ข้างหลังก็จะไม่ได้ ถ้ามีมากเกินไปกลัวโดนปล้นไหม เพราะฉะนั้นมีทองคำคนละหนึ่งก้อน มีส้มคนละหนึ่งผลก็พอ มิฉะนั้นท่านจะโดนปล้น 

ท่านหันต้าเซียน : ถ้ากลัวโดนปล้นแปลว่าไม่ไว้ใจเพื่อนร่วมชั้นใช่หรือไม่ ว่าเขาเป็นโจร ตอนนี้เราก็เริ่มเป็นโจรก่อนเขาอย่างนี้ไม่ได้นะ ในเมื่อมาศึกษาธรรมแล้ว การอยู่ร่วมกันก็ต้องมีธรรมด้วยไม่ว่าการพูดหรือการกระทำ แล้ววันนี้มีใครบ้างที่รู้สึกว่าใครทำอะไรแล้วขัดหูขัดตาเราเหลือเกิน รู้สึกไม่ได้ดั่งใจเราเลย มีบ้างไหม วันนี้มานั่งฟังธรรมได้รับการเสียสละจากคนรอบข้าง แม้จะไม่ถูกใจเราไปเสียหมดทุกอย่าง แต่เราก็ต้องยินดีที่จะให้อภัย และขอบใจเขา แม้ว่าจะเป็นการให้ที่ดูไม่เต็มเม็ดเต็มหน่วย 

ท่านหลี่ต้าเซียน :  การอยู่ร่วมกัน ก็เหมือนการเอากรวดมาร่อนอยู่ด้วยกัน กรวดนั้นมีมุมมีเหลี่ยม ถ้าหากท่านมีมุมมีเหลี่ยมจึงรู้สึกขัดตาขัดใจผู้อื่นเขา เพราะฉะนั้นจะต้องขัดมุมของเราออก ไม่ใช่ขัดมุมของเขาออก การไปเรียกร้องให้ผู้อื่นทำในสิ่งที่เราชอบนั้นเป็นเรื่องยาก สู้ตัวเราเองทำสิ่งที่เราชอบก็เพียงพอแล้ว ผู้อื่นจะทำสิ่งที่เราชอบหรือไม่ชอบนั้นอย่าได้ไปใส่ใจ ไม่เช่นนั้น  วันๆ ก็จะได้แต่เรียกร้องให้ผู้อื่นขัดมุมของคนอื่นทิ้ง แล้วเราก็ไม่รู้สึกว่าเรามีมุมที่เกินไปหนึ่งมุม เช่นนี้ก็จะลำบากในการบำเพ็ญธรรม เพราะเมื่อเราทิ่มเขา เขาก็จะทิ่มแทงเรา  ถ้าหากว่าเราเรียบๆ มนๆ ไม่รู้สึกขัดหูขัดตา มีความอ่อนน้อมถ่อมตน 

มีความขยันศึกษาหาวิชา ก็จะเป็นที่รักใคร่ของผู้อื่น 

อันว่าท่านมีความสงสัยนั่นเป็นเรื่องธรรมดา แต่ทว่าเมื่อสงสัยแล้วต้องยุติได้ บางคนสงสัยนี้ แล้วก็ไปสงสัยนั้น ไม่มีจบ เช่นนี้จึงเป็นเรื่องลำบากที่จะบำเพ็ญธรรม เพราะว่าการสงสัยนี้สงสัยผู้อื่นไปทั่ว ไม่เคยสงสัยตนเอง ไม่เคยสงสัยว่าเรานั้นเป็นอย่างไรบ้าง บำเพ็ญไปถึงไหน มีอะไรที่จะต้องขัดเกลาบ้างเมื่อสักครู่นี้ พูดถึงเรื่องอารมณ์ อารมณ์นั้นมีความรัก ความโลภ ความโกรธ ความหลง  ทุกๆ ท่านนั้นติดในอารมณ์โกรธบ่อยที่สุด มากที่สุด อันว่าอารมณ์โกรธถ้ามีมากเกินไป จะมีผลเสียทั้งจิตใจและสุขภาพ เมื่อมีอยู่ในใจมากเกินไปก็จะเป็นคนที่วู่วาม มุทะลุ ถ้าอารมณ์อยู่ภายนอกก็จะสร้างความเดือดร้อนให้กับผู้อื่นไปทั่ว ท่านจึงต้องรู้จักระงับอารมณ์เช่นนี้บ้าง มีคำเปรียบเทียบว่าอารมณ์โกรธเป็นประดุจไฟที่ไหม้ป่า เผาทั้งป่าให้วอดวายได้ ป่านี้ไม่ใช่ป่าไม้ ป่านี้เป็นป่าแห่งกุศล หากว่าท่านทำสิ่งใดเป็นกุศลกรรมที่มากมาย แต่จุดไฟในใจเพียงพรึ่บเดียว ไฟนี้ก็จะไหม้ไปทั้งป่า ทำให้ท่านไม่เหลือสิ่งใดเลย และการที่มนุษย์ต้องสูญเสียล้มละลายก็เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้มีความมุทะลุมากขึ้น กระทำสิ่งใดที่เกินคาดเกินคิดไปได้ หลายๆ คนบนโลกมนุษย์นี้ปลงไม่ตกถึงกับฆ่าตัวตาย สร้างกรรมอันเป็นกรรมหนักหน่วง ที่แม้แต่จะเกิดร่างกายมาอีกก็ยังไม่ได้เลย ฉะนั้นจึงต้องมีการควบคุมอารมณ์ของตนเอง นี่เป็นสิ่งแรกที่ผู้บำเพ็ญธรรมต้องทำควบคุมสิ่งที่สอง คือควบคุมกายใจนี้ให้มีความสำรวม ใช้ชีวิตเรียบง่าย สมถะ ไม่มีฟุ้งเฟ้อตามปาก หู ลิ้น บางท่านอยากจะได้อาหารที่อร่อยที่สุด ก็ออกไปซื้อหา ต้องฆ่าปลา หมู ไก่ เพื่อลิ้นสามนิ้วของท่านเท่านั้น ทำไมท่านจึงไม่รู้จักพอใจที่จะนอนเตียงยาวแปดศอก รับประทานอาหารที่เรียบง่าย และใช้ชีวิตให้ง่ายๆ  ดับอารมณ์ให้สนิท  ถ้าท่านทำเช่นนี้ได้ ความสบายใจก็จะบังเกิดขึ้น อันความสุขนั้นไม่ได้เกิดจากการดูหนังฟังเพลง หรือการแสวงหาสิ่งภายนอกอันเป็นวิทยาการนำสมัย แต่ความสุขย่อมบังเกิดที่จิตใจของเรา พุทธศาสนาจึงให้มีการนั่งสมาธิซึ่งเป็นการควบคุมใจของท่านเอง  ขอให้ท่านหยิบใช้ในสิ่งที่ท่านเคยได้เรียนรู้มา รู้จักประมาณตน ไม่ปล่อยตนเองให้มีมากหรือน้อยเกินไป มิฉะนั้นแล้วตัวท่านเองก็จะตกอยู่ในวังวนแห่งทุกข์ที่ตัวท่านสร้างหา ใช่ผู้อื่นผู้ใดหาให้ท่านไม่ วังวนแห่งทุกข์นี้ มีความลึกจนหาที่สุดไม่ได้ มีความยาวและกว้างหาที่ประมาณมิได้ ท่านนั้นเป็นผู้หนึ่งที่ลอยคออยู่ใน ทะเลทุกข์นี้ หากว่าท่านไม่รู้จักหันหลังกลับให้กับกิเลส และอารมณ์แห่งตัวท่านเอง ท่านจะไม่พบเจอฝั่งแห่งธรรมอีกเลย ไม่เจอฝั่งแห่งความสงบสุขอีกเลย ท่านควรที่จะหันหลังกลับได้แล้ว ด้วยการรู้จักปล่อยวางในสิ่งที่ควรจะวาง ให้รู้จักพอในสิ่งที่ควรจะพอ ทำในสิ่งที่ควรจะทำ คิดในสิ่งที่ควรจะคิด พูดในสิ่งที่ควรจะพูดเท่านั้น หากว่าท่านทำไม่ได้ วันนี้ไม่มีทุกข์ พรุ่งนี้ทุกข์ก็จะมา พรุ่งนี้ไม่มีทุกข์ มะรืนนี้ทุกข์ก็จะมา ท่านต้องการหรือไม่ การที่ไปกราบไหว้พระ วอนขอให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์คุ้มครองนั้นอาจจะไม่มีประโยชน์เลย ถ้าหากท่านไม่รู้จักทำตนให้เป็นคนดีเสียก่อน สิ่งศักดิ์สิทธิ์สามารถประทานสุขได้ก็ต่อเมื่อท่านมีบุญวาสนาในความสุขนั้นเท่านั้น มิใช่ว่าสิ่งศักดิ์สิทธิ์จะสามารถโกยเงินทองวาสนา ความสุขสมหวังจากกลางอากาศ จะโกยได้ก็คือจากบุญวาสนาของท่านเองที่เคยสั่งสมเคยสร้างไว้ หากว่าท่านปล่อยให้บุญวาสนาของท่านหมดไปเรื่อยๆ เหมือนกับกินข้าวเย็นชามเดิม ในที่สุดแล้วข้าวเย็นชามนี้หมดไป ท่านก็ต้องกลับมาทุกข์เช่นเดิม ความมีบุญมีโชคลาภวาสนาไม่ต้องทำจนตนเองเดือดร้อน แต่ขอให้ทำตอนที่ตนเองสบายดี และทำบ่อยๆ เท่าที่จะทำได้ กลัวแต่ว่าเมธีทั้งหลายเป็นผู้เกียจคร้านในการสร้างกุศลและทำบุญ  ในที่สุดแล้ว บุญวาสนาหดหายไปเรื่อยๆ ก็มีแต่ทุกข์มารังควาน การสร้างบุญสร้างกุศล ไม่ใช่สร้างด้วยเงินทองเพียงอย่างเดียว แต่ยังมีวิถีทางอื่นอีกมากมาย มิเช่นนั้นแล้วคนยากจนมากมายก็จะไม่สามารถทำบุญสร้างกุศลได้ การที่จะสร้างกุศลยังมีทางแรงกาย แรงใจ และแรงทาน ทุกสิ่งทุกอย่างเป็นกุศลได้หมด แล้วจิตใจของท่านจะโปร่งขึ้น กว้างขึ้น เหมือนกับฟ้าที่ใสยามเช้า ยามรุ่งอรุณ

ต่อไปจะควบคุมอะไรอีก ควบคุมอารมณ์เป็นประการแรก ควบคุมกาย ใจ ให้เกิดความสำรวมเป็นประการต่อมา ควบคุมการกระทำหรือการแสดงออกเป็นประการต่อไป หากว่าไม่รู้จักที่จะแสดงออกในสิ่งที่ดี เป็นพุทธะแต่ว่าการแสดงออกมาเหมือนพญามาร เราจะเรียกว่าพุทธะได้อย่างไร บางคนบอกว่ามีใจ มีแต่ใจ แต่การกระทำนั้นไม่แสดงออกเลย ก็ย่อมจะไม่เป็นพุทธะ การกระทำการแสดงนั้น จะต้องดูแล้ว เป็นผู้บำเพ็ญธรรม บางคนบอกว่าตนเองนั้น เป็นผู้บำเพ็ญธรรมมาเสียนาน แต่การกระทำแต่ละอย่างนั้นยังไม่เหมือนเลย ยังไม่สามารถช่วยคนด้วยจิตใจอันเมตตา จะเอื้อมมือไปฉุดเขาขึ้นมาจากโคลนก็ยังกลัวโคลนเปื้อนมือ ถามว่าจิตใจพุทธะเป็นเช่นนี้หรือไม่ หากว่าพุทธะทุกพระองค์ที่สำเร็จไปเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์แล้วกลัวว่าโคลนจะเปื้อนมือ และจะต้องดึงท่าน ท่านคงจะไม่ได้ขึ้นมาบำเพ็ญธรรมในตอนนี้หรอก ทุกๆท่านนั้นมีความดีและไม่ดีปะปนกันไป และความไม่ดีนั้นยังมีมากกว่า ถ้าหากว่าพุทธะนั้นกลัวท่านเป็นบัวที่เปื้อนโคลน แล้วจะดึงท่านอย่างไรดี ท่านคงจะไม่ได้บำเพ็ญ หวังว่าท่านจะใช้จิตใจเช่นนี้ออกไปช่วยผู้คนเท่ากัน โดยไม่กลัวว่าตนเองนั้นจะต้องเปื้อน กลัวอย่างเดียวว่าอย่าทำให้เขาเดือดร้อนมากขึ้น ไม่ใช่ยิ่งช่วยยิ่งยุ่งเหมือนกับการแก้ปม บางคนแก้เป็นก็แก้แล้วสำเร็จ บางคนแก้ไม่เป็นยิ่งแก้ยิ่งยุ่ง ท่านต้องมั่นใจว่าท่านตื่นจริง ท่านแจ้งจริง จึงจะสามารถช่วยผู้อื่นได้ หากว่าท่านไม่แน่ใจว่าตนเองนั้นแจ้งจริงตื่นจริง ท่านควรจะตรวจสอบตนเองเสียก่อน คนที่ยังมีอารมณ์ยังมีกิเลสนั้นยังไม่ใช่พุทธะ คนที่ควบคุมตนเองไม่ได้ เวลาที่คนเขายั่วเย้า กิเลสตัณหายั่วเย้า ไม่ว่าจะเป็นโทสะ ราคะใด ก็ตามมายั่วเย้า ยังเกิดอารมณ์ยังเกิดกิเลส ย่อมไม่ใช่พุทธะที่ดี ฟ้าดินนั้นมีการคัดเลือกหยกแท้จึงจะสามารถสำเร็จกลับคืนขึ้นนิพพานได้ หมายความว่าทั้งภายในและภายนอกของท่านต้องกระจ่าง งดงาม หากว่าท่านเป็นหยกที่ปะปนหินอยู่ ก็ย่อมจะพูดได้ว่าท่านไม่สามารถจะสำเร็จเป็นพุทธะได้ แต่ท่านอย่าเพิ่งหมดกำลังใจ ในเมื่อยังมีชีวิตมีลมหายใจอยู่ ท่านย่อมมีโอกาส อย่าได้ริดรอนโอกาสของตนเองด้วยคำว่า "เรานั้นทำไม่ได้ เรานั้นไม่ใช่ และเรายังทำไม่ถึง"  ถ้าเป็นเช่นนั้นแล้วท่านย่อมไม่สามารถเดินไปได้แม้สักหนึ่งก้าวมีทองสองก้อนท่านไม่กลัวขโมยหรือ (ไม่กลัว)  ขโมยนั้นเข้ามาไม่บอกก่อน จะโดนขโมยแล้วยังไม่รู้ตัวอีก ยังไม่รู้ตัวว่าตัวเรานั้นมีมากเกินไป เปรียบเหมือนกับมนุษย์ที่สร้างทรัพย์สินมากเกินไป และบอกว่าเราไม่โดนขโมยขึ้นบ้าน แต่ว่าเรารวยให้คนอื่นเห็น แล้วในที่สุดคนที่โดนขโมยขึ้นบ้านก็คือคนที่รวย ใช่หรือไม่

ท่านหันต้าเซียน : เวลาเราจะกระทำสิ่งใดถ้าเราไตร่ตรองเราคิดพินิจพิจารณาทั้งคุณและโทษ การกระทำที่ผิดพลาดก็คงยากจะเกิดขึ้น แต่เรามักจะคิดถึงคุณมากกว่าคิดถึงประโยชน์จนลืมนึกถึงโทษที่จะตามมา แล้วบ่อยครั้งก็ต้องมานั่งเสียใจกับสิ่งที่ตนเองทำอยู่ร่ำไป ผิดแล้วก็แก้ไม่ได้สักทีหนึ่ง ถ้าเป็นอย่างนี้แล้วควรจะทำอย่างไรดี (ไตร่ตรองไว้ก่อน)  นั่นก็คือ ควรจะไตร่ตรองก่อนที่จะทำอะไร หลายต่อหลายครั้งที่ความคิดกับการกระทำไม่สอดคล้องกัน บางครั้งเราคิดได้ เรารู้ว่าสิ่งใดดี เรารู้ว่าเรามีใจพื้นฐานที่ดี แต่การกระทำเรามักจะทำดีไม่ได้ หากเปรียบเทียบเป็นผลงานขึ้นมาชิ้นหนึ่งก็คือภายในสวยงามแต่ภายนอกเว้าแหว่ง  ผลงานที่แสดงออกมาก็รู้สึกว่าเขาทำหยาบๆ ทำแบบลวกๆ ผลประโยชน์ก็ยากจะเกิดขึ้น การจะนำไปสู่ผู้ใดก็ยากจะมีผลดี เพราะไม่มีคนต้องการรับ แต่ในทางกลับกันถ้าเรามีความตั้งใจการแสดงออกที่ดี แต่ว่าภายในจิตใจของเราคิดร้ายหรือว่ามีเจตนาร้าย ผลงานที่แสดงออกมาก็คล้ายๆ กับรูปแบบภายนอกสวยงาม แต่ภายในเว้าแหว่ง ก็ย่อมไม่ดีทั้งคู่ ใช่หรือเปล่า (ใช่)  ในการดำเนินชีวิต การแสดงออกทั้งนอกในต้องสอดคล้องกัน เมื่อสอดคล้องกันผลงานที่ออกมาย่อมสมบูรณ์แบบและสวยงามอย่างแท้จริง ทุกคนต่างมีพุทธจิตอันดีงามอยู่แล้ว แต่เรามักจะไม่ยอมแสดงออกมา เพราะว่าเรามักจะเอาชนะใจตนเองไม่ได้ และเสียสละไม่ลง แล้วถ้าเรารู้แล้วว่าการเสียสละเป็นสิ่งที่ดี เราจะคิด

นิ่งเฉยเหมือนเดิมหรือ เราคงไม่อยากให้ชีวิตของเรามีผลงานออกมาแต่ไม่สมบูรณ์และสวยงาม ใช่หรือไม่  ชีวิตเรา เราก็อยากจะสร้างสรรสิ่งที่ดีที่สุด ผลงานที่ออกมาจะต้องสวยงามที่สุด ฉะนั้นทั้งจิตใจและการแสดงออกจึงต้องสอดคล้องและออกมาได้สวยงาม เราต้องรู้ตัวอยู่ทุกขณะ เวลาจะกระทำสิ่งใดเราก็ต้องยับยั้งใจไม่ให้ทำ ยับยั้งใจไม่ให้คิดร้าย ทุกขณะหมั่นขัดเกลาตนเอง ทุกขณะหมั่นสร้างสรรสิ่งที่ดีงามให้กับชีวิตตนเอง แล้วอย่างนี้การดำเนินชีวิตก็ย่อมมีค่า เมื่อตนเองยืนหยัดเป็นคนที่ดีงามได้ก็ต้องคิดว่า คนอื่นก็ต้องยืนหยัดเป็นคนที่ดีงามได้ด้วย แต่ถ้าตนเองยืนหยัดเป็นคนดีได้ คนอื่นช่างเขาไม่สนใจ อย่างนี้แล้วโลกจะเป็นอย่างไรบ้าง ต่างคนต่างก็ไม่สนใจกันใช่หรือไม่ (ใช่)  ก็แปลว่าทุกคนอยู่ร่วมกันอย่างไม่สนใจกัน ความเมตตาและความรักไม่มีให้แก่กัน มีแต่คนที่แก่งแย่งกัน ฉันต้องดีเหนือกว่า เธอต้องต่ำกว่าฉัน เขาก็กดเราให้ต่ำกว่า เมื่อสังคมเป็นเช่นนี้เราก็ยากจะมีความผาสุกที่แท้จริงได้ แม้จะมีอยู่ในบ้านแต่ออกไปนอกบ้านเราก็ต้องพบทุกข์  หากคิดจะให้บ้านตนเองดีแล้วไยไม่คิดให้บ้านคนอื่นดีด้วย จิตใจที่เปิดออกกว้าง รักเราก็ดี รักคนอื่นก็ดี เช่นนี้แล้วเป็นจิตใจที่ประเสริฐ มนุษย์ขึ้นชื่อว่าเป็นผู้ประเสริฐ แต่อย่าเป็นผู้ที่ประเสริฐเพียงแค่คำพูด แต่ต้องทำได้ทั้งการกระทำและการเสียสละเล็กๆ น้อยๆ 

ท่านหลี่ต้าเซียน : หลายๆ ท่านที่นั่งอยู่ในที่นี้ลองสำรวจมองย้อนเข้าไปในจิตใจของตนเอง ว่าตอนนี้ท่านได้เปิดใจทั้งหมดออกกว้างแล้วหรือยัง ได้เปิดประตูแห่งใจนั้นได้กว้างแล้วหรือไม่ ในการที่ได้เข้ามาสู่สถานธรรมไม่ใช่เรื่องง่าย ทุกๆ ท่านต่างมีบุญสัมพันธ์แห่งพุทธะทั้งสิ้น ไม่เช่นนั้นแล้วประตูพุทธะจะไม่เปิดกว้างต้อนรับท่าน

ท่านหันต้าเซียน : "ตัณหาสิ่งทำว่างให้รู้ปล่อย" ถ้าสมมติว่าตัณหาคือสิ่งของสิ่งหนึ่ง การที่เราจะทำให้ว่างไปจากใจเราได้ต้องปล่อยตัณหานั้น เหมือนยามที่เรามีกิเลสและอยากจะทำกิเลสให้ว่างไปจากใจเรา เราต้องปล่อย แต่ยังหวั่นใจว่าแม้มีตัณหา ปล่อยง่ายๆ  ก็ไม่ยอมปล่อยมัวแต่เพลิดเพลินในความฝัน พอ

เข้าใจไหม (เข้าใจ)  คนที่จะเป็นคนที่มีคุณค่าได้ แล้วคุณค่าจะคุ้มครองชีวิตของตนเองได้ นั่นคือทุกขณะที่เราทำ ทุกวันสร้างแต่สิ่งที่มีคุณและมีค่า ความของคุณและค่าก็ย่อมคุ้มครองชีวิตให้พัฒนาไปเรื่อยๆ  นั่นก็คือคนที่จะเป็นพุทธะแท้จริงนั้น ทุกขณะต้องพัฒนาตนเองอย่างต่อเนื่องใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่หากว่าคนที่ถูกเรียกว่าเป็นคนพาลหรือคนไม่ใช่ผู้ที่มีการศึกษา ไม่ได้พัฒนาตนเอง จะมีแต่ดำรงชีวิตอยู่ไปเท่านั้น

ท่านหลี่ต้าเซียน : เมื่อสักครู่นี้กล่าวไว้ อันว่าคนฉลาดมาก เรายิ่งต้องระมัดระวังสงสัยมาก ยิ่งรู้สึกปิดใจมากขึ้น ความฉลาดเช่นนี้ไม่เป็นคุณแก่ท่านแต่กลับจะเป็นโทษ  ในชีวิตของมนุษย์นั้นใช้ความฉลาดอย่างฟุ่มเฟือย การเอาเปรียบกันก็เกิดขึ้นจากคนหนึ่งเป็นคนฉลาด และอีกคนหนึ่งเป็นคนโง่ ใช่หรือไม่ (ใช่)  ฉะนั้นจึงอยากให้ท่านมาศึกษาในวันนี้ ทุกท่านที่มานั่งในที่นี้เปิดใจมาก

เท่าไร  การมานั่งฟังสองวันจำเป็นต้องสัมฤทธิ์ผล คือสัมฤทธิ์ผลในใจของท่านเอง ว่าท่านนั้นจะมีความเข้าใจออกไปปฏิบัติได้มากน้อยเท่าไหร่ แต่ถ้าเกิดสงสัยคลางแคลงจนไม่สามารถนั่งติดได้ ขอให้เรารู้ว่าทุกท่านนั้นต่างมีจิตใจที่แท้จริง ไม่ใช่รับรู้อยู่ทุกขณะ แต่เป็นจิตใจแห่งลิงแห่งม้าที่ไม่สามารถควบคุมได้ นาทีนี้บอกว่าเชื่อแล้ว อีกนาทีหนึ่งบอกว่าไม่แน่ใจ เป็นเช่นนี้สลับกันตลอดมาตั้งแต่เรามาถึง เป็นเช่นนี้ลำบากอย่างยิ่งที่จะบำเพ็ญ  เพราะในขณะนี้ เมื่อเราผู้เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ยังอยู่ ท่านยังคิดได้ แต่ต่อไปปล่อยท่านอยู่บ้านคนเดียวท่านก็บอกว่าไม่รู้ จริงหรือเปล่า พอมีคนที่เขายังไม่ได้ศึกษาธรรมะเขามาบอกว่างมงายแล้ว โดนหลอกแล้ว ท่านยิ่งเกิดความระส่ำระส่ายในจิตใจใช่หรือไม่ (ใช่)  แล้วเช่นนี้ท่านจะเดินไปสุดทางได้อย่างไร เราอยากให้ทุกท่านนั้นมีความเชื่อมั่นในธรรมะ เพราะว่าท่านนั้นได้ศึกษาเข้าใจแล้ว เมื่อเข้าใจแล้วปฏิบัติอย่างแท้จริง การปฏิบัตินั้นจึงเป็นการประจักษ์มรรคผลแห่งตัวท่านเอง เป็นการประจักษ์จิตใจอันศรัทธาแท้จริงให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์เห็น หาใช่การนำเงินทองมากองหรือว่าแสดงสีหน้ายิ้มแย้ม  ความสำคัญแห่งการละกิเลสที่เราได้พูดไปนั้น ก็เพื่อให้ทุกท่านไม่มี

จิตใจที่เห็นแก่ตัวเฉกเช่นมนุษย์ปุถุชนทั้งหลายที่จมดิ่งในห้วงเหวแห่งกิเลส อันว่ากิเลสนั้นก่อเกิดจากความเห็นแก่ตัว  ทำให้มนุษย์นั้นแย่งชิงซึ่งกันและกัน อยากจะสูงที่สุดเท่าที่สูงได้ อยากจะดีที่สุดเท่าที่จะดีได้  แต่ในที่สุดก็แพ้ใจของตนเอง ไม่สามารถหลงเหลือจิตใจแห่งพุทธะได้ นับวันยิ่งเสมือนกับการที่เราเลือกเอาหินก้อนที่แข็งแกร่งที่สุด  แต่ทว่าค่อยๆ กร่อนไปเรื่อยๆ นี่คือการกร่อนไปของจิตพุทธะ ขอให้ท่านนั้นฟื้นฟูจิตใจแห่งพุทธะแห่งตนเองให้ปรากฏออกมา ดีหรือไม่ (ดี)  ปรากฏที่ความคิด ปรากฏที่การกระทำ ปรากฏที่คำพูด ปรากฏที่การไล่กิเลสออกหมดสิ้นจากใจ แล้วให้ปรากฏเป็นสิ่งที่งดงามที่สุด

ท่านหันต้าเซียน : การบำเพ็ญธรรมคือการฟื้นฟูพุทธจิตธรรมญาณที่อยู่ในตัวเรา แต่พุทธจิตธรรมญาณนั้นจะกลับคืนสว่างได้ เราต้องไล่กิเลสออกจากตัวเราก่อน ไล่สิ่งที่ไม่ดีชะล้างออกให้หมดสิ้น นั่นก็คือเราได้รู้หนทางที่จะกลับคืนแดนนิพพาน หากเราค้นพบความเป็นพุทธะในตัวเราเองได้ เราก็สามารถกลับคืนความเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์หรือพุทธะและกลับไปบนแดนฟ้าได้ แต่ถ้าหากว่าเรารู้ว่าเรามีแต่ไม่เคยคิดถวิลหา จะมีอยู่ในตัวเราได้ไหม ยกตัวอย่างง่ายๆ  บางครั้งเรารู้สึกว่าคุณธรรมหรือพุทธจิตธรรมญาณนั้นอยู่ไกลเกินเอื้อม อยู่สูงเกินกว่ามือเราจะไขว่คว้า บ่อยครั้งที่เราคิดว่านิพพานอยู่ไกลเกินอยู่สูงเกินไป มนุษย์เราเป็นเพียงสามัญชนปุถุชนคนธรรมดาจะเป็นพุทธะได้หรือไม่ แล้วเราก็คิดว่าสิ่งที่เขาบอกมานั้นช่างไกลเกินเอื้อม ช่างสูงเกินไขว่คว้า แต่ในความเป็นจริงแล้ว หากเราคิดว่าเราต้องมีคุณธรรมให้ได้เราจะมีได้ไหม (ได้)  คนเราเมื่อมีความมุ่งมั่นและไม่ย่อท้อต่ออุปสรรค มีหรือที่เราจะไม่สัมฤทธิ์ผลใช่หรือไม่ (ใช่)  สำคัญที่ว่าเราจะมีความมุ่งมั่นได้แน่วแน่แค่ไหน แล้วเราจะมีความบากบั่นไปให้ถึงความสำเร็จได้เพียงใด แม้จะพูดว่าเป็นปุถุชนหรือเป็นพุทธะก็เท่านั้น ถ้าคนนั้นไม่มีความ

มุ่งมั่นและตั้งใจบากบั่นไปให้ถึงใช่หรือไม่ ตอนนี้แม้เราสองท่านจะมาบอกว่าท่านคือพุทธะ ท่านเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ได้ แต่ถ้าตัวท่านไม่เคยคิดถวิลหา ไม่เคยคิดจะไขว่คว้าแม้จะกองอยู่ตรงหน้าก็เปล่าประโยชน์ใช่หรือไม่ (ใช่)  แม้จะบอกว่าเป็นหินเป็นทองคำ ท่านก็ไม่อาจจะสามารถหยิบอะไรมาใช้ได้ แต่ต่างกันที่ว่าทองคำและหินไม่มีอยู่ข้างนอก แต่มีอยู่ในตัวเราคือฝังอยู่ที่ตัวท่านเอง อยู่ที่ว่าเมื่อไหร่ท่านจะเปิด เมื่อไรท่านจะนำมาให้กับตัวเอง แล้วมีอยู่กับตนเองไปตลอดชีวิต  พระพุทธองค์ หรือพระโพธิสัตว์ หรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่สำเร็จไป  แต่ก่อนท่านเคยคิดไหมว่าท่านเป็นพุทธะเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์มาจุติ ล้วนไม่มีความคิดเช่นนี้จนกระทั่งท่านบำเพ็ญเพียรภาวนาแล้วระลึกถึงแต่ละชาติได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)  รู้ว่า

ตัวเองเคยบำเพ็ญสะสมมาก่อนจึงคิดจะไปให้ถึงซึ่งจุดหมายใช่หรือไม่ (ใช่)  แล้วท่านเคยมีชีวิตอยู่อย่างทุกข์ยากหรือเปล่า ก็ไม่ใช่  ล้วนมีชีวิตอยู่อย่างสุขสบาย จะยอมทิ้งความสุขสบายแสวงหาความทุกข์ยาก เพื่อค้นหาความเป็นจริงแห่งหลักสัจธรรมเพื่อกลับคืนความเป็นพุทธะใช่หรือไม่ (ใช่)  หากทุกคนสามารถคิดได้อย่างนี้แล้วทำได้อย่างนี้ คงมีสิ่งศักดิ์สิทธิ์เต็มไปหมดแล้วใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่เป็นเพราะอะไรเราถึงไม่ยอมคิดอย่างนี้ เพราะเรามักจะดูเบาตนเองแล้วคิดว่าตนเองไม่มีทางทำได้ใช่หรือไม่ (ใช่)  หากทุกครั้งเวลาทำงานอะไรคิดว่าตนเองทำไม่ได้แล้ว ทำอย่างนี้ก็ยากจะสำเร็จใช่หรือเปล่า (ใช่)  แล้วจะเป็นพุทธะได้ไหม ยากจะเป็นได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)  มาวันนี้ได้เรียนรู้ไปแล้วว่าชีวิตของเรายังมีอีก

หนทางหนึ่งซึ่งสามารถเป็นพุทธะเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ได้ ทำไมถึงไม่คิดที่จะลองก้าวเดินดูบ้าง  การเป็นพุทธะสิ่งศักดิ์สิทธิ์ยุคนี้ไม่ใช่ให้ทิ้งครัวเรือน ไม่ให้ทิ้งภาระหน้าที่ ไม่ใช่แบบนั้น ภาระหน้าที่ยังต้องทำอยู่แต่ต้องรู้จักขัดเกลาตนเองทั้งภายในและภายนอก สิ่งใดไม่ดีเลิกกระทำเสีย สิ่งใดดีให้รักษาและให้คงอยู่กับตน การบำเพ็ญธรรมเพียงเท่านี้คงไม่ยากเกินกว่าจะทำได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)  แล้วเมื่อมีโอกาสก็หมั่นช่วยเหลือผองชน  ทุกๆ ครั้งที่ช่วยเหลือคนๆ หนึ่ง  ทุกๆ ครั้งที่มีความรู้สึกทนไม่ได้เมื่อเห็นคนอื่นเป็นทุกข์ร้อน นั่นคือการฝึกจิตใจแห่งพระโพธิสัตว์แล้ว  เพราะจิตใจแห่งพระโพธิสัตว์นั่นแม้ตนเองจะเป็นสุขแต่ทนนิ่งอยู่เฉยไม่ได้ที่ผองชนยังเป็นทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่)  หากทุกๆ คนมีจิตใจอย่างนี้เราหรือจะไม่เป็นสุขเมื่อยามมีชีวิตอยู่ใช่หรือไม่ (ใช่)  แล้วชีวิตนี้หรือจะไม่มีค่าใช่หรือเปล่า (ใช่)  ค่าของชีวิตมิใช่เพียงเพื่อตน แต่ค่าของชีวิตต้องมีเพื่อผองชน อย่าฟังดูว่าเป็นเรื่องไกลเกินตัวหรือเป็นเรื่องยิ่งใหญ่ แต่ถ้าเป็นเรื่องยิ่งใหญ่หากเราทำได้ เราก็คือคนที่ยิ่งใหญ่ใช่หรือไม่ (ใช่)  บางคนอยู่ร้อยปีแต่เบาดุจขนนก แต่บางคนมีชีวิตอยู่แค่สิบปีแต่หนักยิ่งกว่าขุนเขา  เพราะว่าเขามีค่าเพื่อผองชน

ใช่หรือไม่ แต่ตอนนี้เรามีค่าเพียงเพื่อตนเองเท่านั้น หากก้าวอีกก้าวหนึ่ง หากเสียสละอีกเราย่อมสามารถอุทิศให้กับผองชนได้ แล้วทำไมถึงไม่ยอมทำ แล้วทำไมถึงไม่สามารถเอาชนะใจตนเองตรงนี้ได้

ท่านหลี่ต้าเซียน : การที่ท่านจะเป็นผู้ยิ่งใหญ่นั้นต้องอดทนในสิ่งที่ผู้อื่นทนไม่ได้ ทำในสิ่งที่ผู้อื่นทำไม่ได้ ทำความดีในสิ่งที่ผู้อื่นทำไม่ได้ ขอให้ท่านทำสิ่งเหล่านี้ให้ได้  ในความอดทนนั้นจะต้องใช้วิจารณญาณด้วย  ความอดทนในที่นี้อดทนเพื่อสิ่งใด ขอให้ท่านตั้งจุดมุ่งหมายให้แน่นอน เหมือนการแล่นเรือไปต้องรู้ว่าฝั่งอยู่ที่ไหน มิเช่นนั้นท่านจะแล่นเรือไปโดยเสียเวลาเปล่า ในชีวิตของมนุษย์นี้หลายๆ คนไม่ใช่ผู้ยิ่งใหญ่ แต่เป็นผู้ที่มีคุณค่าในชีวิตแบบเบาดุจขนนก เพราะว่าชีวิตนี้มิได้มีจุดมุ่งหมายในสิ่งใด หากท่านมุ่งหมายเพื่อให้ครอบครัวสบาย หากท่านมุ่งหมายเพื่อให้คนในตระกูลของท่านมีชื่อเสียง เช่นนี้ก็เป็นได้เพียงผู้ยิ่งใหญ่แห่งโลกมนุษย์ แต่หากท่านมุ่งหมายที่จะให้เวไนยสัตว์ขึ้นสู่ฝั่ง มุ่งหมายที่จะให้ตัวท่านเป็นพุทธะและมุ่งหมายที่จะให้โลกนี้สันติสุข ท่านก็คือผู้ยิ่งใหญ่ที่ยิ่งใหญ่เหมือนกับฟ้าที่กว้าง  กว้างจนมองแล้วสูงสุดตา  แต่สิ่งเหล่านี้คือการฝึกฝน

คุณธรรม ในโลกมนุษย์นี้ผู้คนเต็มไปด้วยความสามารถ ความรอบรู้ แต่มีกี่คนที่รักษาคุณธรรมไว้ให้คงอยู่  นักปราชญ์สมัยโบราณนั้นยินยอมเพื่อคุณธรรม  รักษาคุณธรรมไว้แม้ตัวตายไม่หวั่นกลัว แต่ทว่าคนสมัยนี้กลัวตาย ไม่กลัวตนเองขาดแคลนคุณธรรมใช่หรือไม่ (ใช่)  อันว่าเกิดมาเป็นสุนัข เพราะตนเองขาดความซื่อสัตย์ ในที่สุดต้องเกิดมาเป็นสุนัขเพื่อฝึกฝนความซื่อสัตย์ ท่านเห็นสุนัขไหมว่าเขาเป็นเช่นไร  สุนัขนั้นเฝ้าบ้านให้เจ้าของใช่หรือไม่  เขาซื่อสัตย์ต่อเราหรือเปล่า เราตีเขาเขาก็ไม่ว่าเราใช่หรือไม่ นั่นคือสุนัขที่ซื่อสัตย์ แล้วคนที่ไม่ซื่อสัตย์ย่อมต้องเกิดมาเป็นสุนัขในวันหน้า  ฉะนั้นอีกหลายๆ ประการของคุณธรรมแห่งคนจะต้องบำเพ็ญให้สมบูรณ์ อย่าให้ขาดแคลนบกพร่องไป จึงจะนับว่าเป็นผู้ที่บำเพ็ญคุณธรรมอย่างแท้จริง บางคนบอกว่าคนนี้ไม่ซื่อสัตย์จะต้องหาเรื่องเขาจนถึงที่สุด  แท้จริงวิบากกรรมนั้นมีผลต่อเขาอยู่แล้ว  ถ้าท่านไปหาเรื่อง

รังควานเขา ท่านจะมีกรรมผูกไปกับเขาด้วย ในที่สุดแล้วถ้าเขาเกิดมาเป็นสุนัขเราอาจต้องเกิดมาเป็นเจ้าของสุนัข ฉะนั้นจงรู้จักปล่อยวางในสิ่งที่สมควรปล่อยวาง ขอให้เรานั้นมองเห็นตนเอง ไม่พร่ำเพรื่อมองเห็นผู้อื่น ขอให้เรานั้นเห็นจิตของตนเอง ขอให้เรารู้ว่ากิเลสในตัวเรานั้นสามารถกำหนดได้ว่าเราต้องการจะให้สิ้นสุดด้วยจุดหมายใด อย่าคิดว่าชีวิตนี้มีอีกยาวนาน ชีวิตนี้สั้นเหมือนกับแมลงใช่หรือไม่ (ใช่)  เพียงแค่ชั่ววันชั่วคืนชีวิตนี้อาจจะขาดหายไป บางคนบอกว่าแก่แล้วค่อยบำเพ็ญ แต่หารู้ไม่ว่าชะตาชีวิตของตนนั้นอยู่ไม่ถึงแก่ ในที่สุดแล้วไม่ได้บำเพ็ญก็ต้องกลับมาเวียนว่ายตายเกิด สร้างกรรมดีมากเป็นเทวดา สร้างกรรมดีน้อยลงมาหน่อยเป็นมนุษย์ แต่ถ้าสร้างกรรมชั่วมากหน่อยเกิดเป็นสัตว์นรก เกิดเป็นเปรต เกิดเป็นเดรัจฉาน ถ้าหากว่าผู้ใดยังไม่เชื่อเรื่องเวียนว่ายตายเกิดย่อมไม่สามารถที่จะบำเพ็ญได้ ในที่สุดแล้วความลังเลใจของตนเองจะพาให้คลื่นนั้นม้วนเอาตัวของเราจมดิ่งไปใต้มหาสมุทร  ขอให้ท่านมีจิตใจที่ตั้งมั่นและแน่วแน่อยู่เสมอๆ  ทุกๆ วัน  ทุกๆ วินาที  ทุกๆ สามเวลาของวัน อย่าได้เป็นคนที่เปลี่ยนง่าย อย่าให้เป็นคนที่ลมพัดมาทีความหูเบาของเราเบาไปกับสายลม อย่าให้ตาของเราไปจ้องมองเอากิเลสง่ายๆ  สิ่งใดที่ควรมองก็ขอให้มอง สิ่งใดไม่ควรมองก็ควรงดเว้น ไม่เช่นนั้นแล้วการตามใจตนเองจะพาให้เราเป็นคนที่ไม่ดีต่อไปในอนาคต และเป็นคนที่เวียนว่ายตายเกิดไม่รู้จักที่จะสิ้นสุดสักที บางคนทำบาปเวรด้วยความไม่ตั้งใจ แต่ไม่ตั้งใจหลายๆ ครั้งย่อมกลายเป็นกรรมใหญ่ กลายเป็นกรรมหนัก เหมือนกับมดที่ขนอาหารเข้ามาวางไว้ที่สุดกลายเป็นรังใช่หรือไม่ (ใช่)  การจะสร้างความดีก็ทำได้เช่นนั้น สร้างความชั่วก็ทำได้เช่นนั้น หากว่าท่านนั้นหมั่นเอากิเลสออกจากจิตใจ มีความมานะอดทนเช่นดังมด ท่านก็สามารถสำเร็จเป็นพุทธะได้ แต่หากท่านนั้นมีความชั่วร้ายในจิตใจ ขนกิเลสเข้ามาวันละนิด สร้างบาปเวรวันละหน่อยแล้วบอกว่าเราไม่ตั้งใจไม่ผิด ถ้าหากกรรมเป็นของเรา ทุกๆ ชิ้นแห่งกรรมได้ชื่อว่าเราเป็นผู้ทำ ถามว่าท่านจะไม่ผิดเช่นไร ต่อให้ท่าน

ไม่ตั้งใจ  กรรมที่ว่าหนักท่านก็คงจะต้องรับบ้างเบาๆ เล็กๆ น้อยๆ ใช่หรือเปล่า 

ตีหนักกับตีเบาถามว่าท่านเลือกตีแบบไหน (ตีเบา)  ขอให้ท่านนั้นเลือกเป็นคนที่ไม่ถูกตีเลย ไม่ถูกกิเลสเข้ามาตีเลย

ท่านหันต้าเซียน : หากเราคิดจะกระทำดีและบำเพ็ญตนเป็นคนดีแล้ว แต่สภาวะแวดล้อมไม่เอื้ออำนวย เราจะทำอย่างไรดี เราก็ต้องรู้จักประคองตนเองและรักษาคุณความดีให้อยู่คู่กับตนเองไปตลอดเหมือนกับสำนวนที่ว่า “รักษาความดีเหมือนเกลือที่รักษาความเค็ม”  แต่เค็มในสิ่งที่ดีไม่ใช่เค็มในความตระหนี่ถี่เหนียวไม่ยอมให้ อย่าปล่อยให้ตนเองรู้จักคุณค่าแห่งความดีก็ต่อเมื่อสายเสียแล้ว เช่นนี้ช้าเกินไป

หากผู้ใหญ่หรือผู้นำในครอบครัวไม่คิดทำความดีแล้ว ผลกระทบย่อมเกิดขึ้นได้ และถ้าหากท้อแท้ในการทำความดียิ่งไปใหญ่ใช่หรือไม่ (ใช่)  ความดียิ่งยากจะบังเกิดขึ้นแม้ในตัวเอง ยิ่งยากจะบังเกิดในครอบครัวของเรา เมื่อเราคิดจะรักษาความดี เราต้องมีใจที่ชอบก่อน ไม่เช่นนั้นความดียากจะมาเยือนสู่เรา เมื่อใจเราชอบแล้ว เราต้องรู้จักใฝ่ในการกระทำด้วย ต้องรู้จักให้ด้วย เราเลือกให้เฉพาะคนที่เรารัก ไม่ให้คนที่เราไม่รักได้หรือไม่ (ไม่ได้)  คนที่ไม่รักหากเรายิ่งให้ ยิ่งเป็นการฝึกฝนจิตใจเราว่าเรามีใจเมตตาที่แท้จริง เรามีใจที่ดีจริงๆ หรือไม่ ฉะนั้นคนดีหรือไม่ดีเป็นบทเรียนที่ดีให้แก่เรา เป็นอาจารย์ที่คอยสอนเรา  ความทุกข์ความสุขในโลกนี้เช่นกัน อย่าคิดว่าเมื่อทุกข์แล้วชีวิตต้องพ่ายแพ้ ชีวิตต้องหดหู่ บางครั้งในความทุกข์ย่อมต้องมีความดี มีสิ่งที่ดีเหมือนกัน เรื่องราวบนโลกนี้อย่ามองเพียงด้านเดียว ต้องรู้จักมองหลายๆ ด้าน เราจึงจะเป็นผู้ที่อยู่บนโลกนี้ได้อย่างเข้าใจชีวิตที่แท้จริง หากรู้จักบำเพ็ญตน รู้จักนำพาตน และรู้จักบ่มเพาะจิตใจของตนแล้ว มีหรือที่ท่านจะเป็นพุทธะน้อยๆ  ไม่ได้  ฉะนั้นอย่ามองว่าการฝึกฝนบำเพ็ญตนเป็นเรื่องยาก  แต่ทำได้ง่ายๆ  โดยมีจิตใจเมตตาเป็นหลัก มี

จิตใจรักผู้อื่นเป็นอาจิณ

ท่านหลี่ต้าเซียน : ขอให้ทุกท่านมีจุดมุ่งหมายในการบำเพ็ญที่ชัดและมองเห็นได้ง่าย ไม่ใช่หลบๆ ซ่อนๆ และขอให้ท่านฝึกฝนตนเองตราบลมหายใจสุดท้าย  เราเชื่อว่าหากท่านทำเช่นนี้ได้ทุกๆ เวลา  ทุกๆ นาที  ท่านย่อมประสบใน

สิ่งที่ประสงค์ได้ และหวังว่าทุกๆ ท่านจะทำตนให้เป็นผู้ที่พลิกแพลงด้วยปัญญาอันสูงส่ง ไม่ใช่ว่าต้องการสิ่งนี้ก็ไหวเอนไปตามสิ่งที่ตนต้องการ การกระทำทุกสิ่งทุกอย่างควรมีพื้นฐานจากความเมตตา มีพื้นฐานจากสิ่งที่แท้จริงที่พบเห็นได้ ความจริงของโลก มิใช่ว่ากระทำสิ่งใดแล้วแต่ใจตน แล้วแต่อารมณ์ของตนเอง การพลิกแพลงที่พูดถึงนี้ขอให้ทุกท่านไปฝึกฝนให้ชำนาญ สิ่งใดขัดต่อความจริงแห่งโลกย่อมไม่ใช่สัจธรรม อันว่าปัญญานั้นย่อมฝึกฝนให้เกิดความชำนาญมากยิ่งขึ้น ยิ่งนานวันท่านยิ่งเห็นตนเองได้อย่างแท้จริง หวังว่าท่านจะฝึกฝนไปจนลมหายใจสุดท้าย จะได้เท่าไรนั้นท่านเป็นผู้กำหนดเอง และหวังว่าวันหลังท่านจะได้สำเร็จเป็นพุทธะและกลับคืนไปอยู่บนนิพพานด้วยกัน เราหวังอย่างยิ่งว่าทุกๆ ท่านไม่ใช่สามวันห้าวันก็เลิกบำเพ็ญ ขอให้บำเพ็ญด้วยความตั้งใจ ฝึกความสามารถเต็มที่และเต็มใจ ทำเพื่อผู้อื่นให้เต็มที่ จิตใจของท่านนั้นจะต้องกว้างขวาง ไม่คับแคบเหมือนกับปุถุชนทั่วๆ ไป  ในวันนี้จากเส้นทางแห่งปุถุชนนี้ขอให้เบนเข็มขึ้นไปสู่อริยะ ไม่หวังผลตอบแทน ไม่แสวงหาสิ่งภายนอก ไม่ติดจมอยู่ในกิเลสอันมากมาย มนุษย์โลกมีความลำพอง มีสีสันมีมายามากมาย หวังว่าท่านจะไม่หลงไปเสียก่อน

ท่านหันต้าเซียน : การให้ที่ดีที่สุดคือการให้คุณธรรมที่เขาสามารถนำไปใช้ในการดำรงชีวิตได้

ท่านหลี่ต้าเซียน : มีโอกาสหวังว่าวันหน้าจะได้ผูกบุญสัมพันธ์กันอีก

ท่านหันต้าเซียน : ขอให้เร่งรีบเห็นคุณค่าแห่งการบำเพ็ญตนและการกระทำดี ในตอนนี้ยังมีชีวิตมีโอกาสได้กระทำ อย่าเห็นคุณค่าแห่งการทำความดีและการบำเพ็ญตนเป็นคนดีก็ต่อเมื่อหมดสิ้นร่างกาย แล้วไปยืนอยู่ปากเหวแห่งขุมนรก ถ้าถึงตอนนั้นจะมาคิดทำความดีย่อมสายเกินไป ตอนนี้มีโอกาสสร้างสรรค์ตนเองเป็นคนดี สามารถผลักดันชีวิตตนเองกลับคืนเบื้องฟ้าได้ ขอให้เร่งรีบกระทำ อย่าได้หลงเวียนว่ายในโลกนี้อีกเลย โลกนี้ต้องทุกข์ต้องสุขอีกมากมายเท่าไร และเราต้องเสียน้ำตาอีกมากมายเท่าไร ขอให้เร่งรีบเข้าใจชีวิตเข้าใจตน และค้นพบความเป็นพุทธะแห่งตนให้ได้  อย่าคิดว่าเราทั้งคู่มาหลอกลวงเลย

วันอาทิตย์ที่ ๑๑ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๔๑ พุทธสถานเซิ่งเต๋อ อ.ปราณบุรี

พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง

มิแก่งแย่งชิงดีชิงเด่นกัน                     รู้แบ่งปันเสมอภาคจากจิตใส

บำเพ็ญธรรมเปรียบประดุจเดินทางไกล   มองผู้ใดไม่เท่ามองใจตนเอง

                   เราคือ

  จี้กงสงฆ์วิปลาสอาจารย์เจ้า          รับบัญชาจาก

พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา   ลงสู่พุทธสถานเซิ่งเต๋อ   น้อมกราบ

องค์มารดาแล้ว               ถามศิษย์รักทุกคนตื่นหรือยัง

                                                    ใช้ปัญญาแยกแยะซึ่งถูกผิด มิยึดติดอายตนะจนสับสน

แม้ทุกวันยังต้องเวียนดิ้นรน               แต่จงทนสร้างคุณงามคู่กันไป

ใช้กุศลรดโพธิ์จิตให้เติบโต                มิอวดโอ้การปฏิบัติเปี่ยมความหมาย

กรรมเวรที่เคยก่อเฝ้าละลาย              จะโยกย้ายศิษย์จากโลกคืนสุทธา

กุศลในขัดเกลาจิตให้สะอาด            กุศลนอกก็ไม่ขาดมุ่งเดินหน้า

ทวนกระแสแห่งน้ำดั่งฝูงปลา            ทวนโลกีย์ที่ลวงตาด้วยพระธรรม

เสียงระฆังก้องเหง่งหง่างกระทบโสต  จิตปราโมทย์ศิษย์บำเพ็ญธรรมเลิศล้ำ

ฝ่าฟันเถอะแม้ว่ามีหนามทิ่มตำ         ยิ่งขมซ้ำหวานจะยิ่งทวีคูณ

มาว่างว่างไปว่างว่างมิยึดติด             อันชีวิตผู้ยิ่งใหญ่มิสิ้นสูญ

คือวีรชนผู้งดงามจิตจรูญ                 คือเกื้อกูลผู้อื่นไม่เห็นแก่ตัว

ทะเลทุกข์ห้วงน้ำนี้เรือธรรมล่อง         จงแคล่วคล่องมิเฉื่อยแฉะกลางสลัว

หากว่าศิษย์มีเมตตามิต้องกลัว          ใต้ฟ้าทั่วแดนนี้เป็นบ้านตน

                                    ฮา  ฮา  หยุด

เกิดแก่เจ็บตายมิพ้น  หากเกิดเป็นคนต้องพบ  หากก่อเหตุจำได้ผลนั้นมา  เมื่อถูกผิดยังไม่รู้  ไม่พ้นต้องพลัดลงมา  ไม่ตัดเหตุอันผลนั้นไม่อาจจางไป

*        เพราะได้รู้ทางคืนกลับ  นำหลักธรรมใช้กำราบ  จิตโดดเด่นในความตั้งใจ  เผชิญความทุกข์อย่างหนัก  ไม่ท้อกลางคัน  จิตใจดวงนี้บากบั่น  ปณิธานไกลเผชิญความลำเค็ญ  ยากเข็ญไม่เคยต้องเศร้าใจไป  เผชิญเรื่องราวใดใด  อดทนขวนขวายบำเพ็ญ    (ซ้ำ **)

          สะดวกสบายทั้งนั้น  ไม่อาจสิ้นความฝันเพ้อ  ไม่อยากขัดเกลา  ต้องหลงไปใหญ่  ที่สุดต้องเวียนว่ายวก  เหมือนนกที่พลัดแดนไป  ตรวจสอบจิตใจมุ่งหมายไม่ผิดต่อตน    (ซ้ำ * )

**       ช่วยทั้งโลกนี้  เริ่ม ณ ตนเอง  กิเลสเร่งศิษย์รู้ดี  เลิก ละ ลดนี้  ไม่หวนคืนดี  ไม่ผัดสักนาที  ถึงตนจะดีไม่วอนใครใคร  ต้องเห็นความดีที่ทำไว้

เพลง : ขวนขวายบำเพ็ญ

ทำนองเพลง : ชีวิตใหม่

พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง

คนที่รู้จักอาจารย์ต้องรู้จักอาจารย์ในด้านไหนบ้าง  สิ่งที่เราเข้าใจยังเข้าใจไม่จริงไม่แจ้ง เสร็จแล้วคนอื่นเขารู้ดีกว่า ต่อให้เขาลุกขึ้นทีหลังเขาก็ตอบได้ดีกว่าใช่หรือเปล่า (ใช่) เปรียบได้เหมือนกับคนที่ศึกษาธรรมะ แต่ถ้าหากว่าศึกษาแล้วไม่เกิดความเข้าใจ ต่อให้รีบร้อน ลุกขึ้นตอบก็ไม่มีประโยชน์ใช่หรือไม่ (ใช่)  เรารู้จริงแล้วทำจริง ดีกว่าหรือเปล่า (ดี)  จะสำเร็จหรือไม่ การบำเพ็ญจะได้หรือไม่ ย่อมขึ้นอยู่กับว่าเรารู้จริงหรือเปล่า คนที่รู้ไม่จริงเวลาไปปฏิบัติก็ปฏิบัติไม่จริง
ใช่หรือไม่ (ใช่)  คนที่รู้จริงออกไปปฏิบัติจริงความสำเร็จก็ไม่ไกลเกินเอื้อมถูกหรือเปล่า (ถูก)  เพราะฉะนั้นเราต้องเข้าใจให้ดี เรารู้จักกัน อาจารย์รู้จักศิษย์ ศิษย์รู้จักอาจารย์ ต้องรู้จักกันที่ไหน ศิษย์จะรู้จักคนสักคนหนึ่ง ควรจะรู้จักกันที่ไหน
(ที่ใจ)  ศิษย์รู้จักเขา ควรที่รู้จักว่าเขาเป็นคนเช่นไร ใช่หรือไม่ (ใช่)  อาจารย์อยากให้ศิษย์รู้จักอาจารย์ แต่ไม่ใช่หมายความว่ารู้จักกันเฉยๆ  แต่รู้จักอาจารย์แล้วต้องทำให้ได้เหมือนกับอาจารย์ ใช่หรือเปล่า (ใช่)  ตอนนี้อาจารย์เอื้อมมือลงมาช่วยศิษย์ทุกคน อยากให้ศิษย์ทุกคนหลุดพ้นจากการเวียนว่ายตายเกิด ศิษย์ของอาจารย์ก็เช่นเดียวกัน หากว่าเรารู้จักกันจริง ศิษย์ก็ต้องทำอย่างที่อาจารย์ทำ คือการช่วยคน ใช่หรือเปล่า (ใช่)  ช่วยคนโดยที่ไม่กลัวว่าตนเองจะเดือดร้อน  แต่บางคนกลัวว่าตัวเองจะเดือดร้อน จนกระทั่งไม่ได้ช่วยใครเลย ชีวิตนี้ช่วยเหลือแต่ตนเอง เพราะฉะนั้นการทำเช่นนี้ก็จึงไม่เป็นพุทธะที่แท้จริง นับตั้งแต่วันนี้เราควรที่จะเริ่มให้จริงจัง ใช่หรือเปล่า (ใช่)

เวลาที่เราอยู่ข้างนอกชอบซื้อหวยไหม (ชอบ)  อยากรวยไหม (อยากรวย) อยากรวยแล้วซื้อหวยรวยไหม (ไม่รวย)  เอาเงินไปให้เขาแล้วเราก็นั่งแทงเลขหนึ่งถึงศูนย์ ใช่หรือเปล่า (ใช่)  รวยเมื่อไหร่ ใครรวย ใครจน  เราจนเจ้ามือรวย ใช่หรือเปล่า (ใช่)  เพราะฉะนั้นอยากรวยต้องทำอย่างไร ทำงานวันละร้อยแล้วให้เจ้ามือแทงหวยวันละเท่าไหร่ อยากรวยง่ายนิดเดียวอาจารย์มีวิธีซื้อหวยที่ดีเอาไหม (เอา)  สมมติว่าอันนี้เป็นกระปุกออมสิน หวยเขากี่วันออกที (สิบห้าวัน)  วันนี้ฝันว่าออกเลขนี้เอาเงินใส่เข้าไปที่ไหน (ออมสิน)  สองวันสามวันใส่เข้าไป พอถึงสิบห้าวันเป็นอย่างไร  หวยออกแล้วถูกหรือเปล่า  นี่ก็คือถูกหวยแล้วใช่ไหม (ใช่)  กลับกันกับคนที่อยากเลิกบุหรี่ ผู้ชายอยากเลิกบุหรี่ไหม ผู้ชายคนไหน
สูบบุหรี่ คนไหนกินเหล้า อยากเลิกต้องทำอย่างไรดี  พอจะออกไปซื้อเหล้าก็กินน้ำเปล่าแทนแล้วเอาเงินหยอดเข้าไปในนี้ทำได้ไหม ง่ายหรือเปล่า (ง่าย)  ศิษย์ลองพิจารณาดูดีๆ ว่าพุทธะที่อยู่บนฟ้าสำเร็จเป็นพุทธะอริยะ  สำเร็จเป็น
สิ่งศักดิ์สิทธิ์แล้ว ถ้าหากว่าสำเร็จเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์แล้วจะกินเหล้าจะทำอย่างไร ต้องวิ่งลงไปในโลกใช่หรือไม่ เพื่อเหล้าขวดเดียวทำให้เราต้องลงมาเกิดมาเวียนว่ายตายเกิดใช่หรือเปล่า (ใช่)  เพื่อบุหรี่ซองเดียวที่สูบแล้วพ่นควันปุ๋ยๆ แล้วเราก็ฟอกกิเลสขึ้นไว้มากมาย  แล้วในปอดของเราก็มีแต่สีอะไร (สีดำ)  แล้วถามว่าเราจะไม่ป่วยได้หรือเปล่า เป็นผู้บำเพ็ญแล้วต้องรักษาสุขภาพกายและสุขภาพใจ สุขภาพกายเป็นความแข็งแรงใช่หรือไม่ (ใช่)  แข็งแรงนี่เพื่ออะไร ไม่ใช่แข็งแรงไว้อวดชาวบ้าน แต่เราแข็งแรงไว้เพื่อให้เรามีชีวิตที่ยืนยาวกว่านี้ มีชีวิตที่ยืนยาวเพื่อจะได้ช่วยคนได้มากกว่านี้ใช่หรือไม่ (ใช่)  เพราะฉะนั้นคนที่มีชีวิตยืนยาวแต่ไม่ช่วยใครเลย ถามว่าชีวิตนี้มีค่าหรือเปล่า (ไม่มี)  ชีวิตนี้กลายเป็นชีวิตที่ไม่มีค่า รักษาสุขภาพใจ สุขภาพใจเป็นเช่นไร ตอนนี้จิตใจของเราเบิกบานหรือไม่ เบิกบานจริงๆ หรือเบิกบานเล่นๆ  (เบิกบานจริงๆ) เดี๋ยวกลับไปบ้านเจอปัญหาที่บ้าน เจอปัญหาที่ทำงาน แล้วจิตใจเรายังเบิกบานได้ไหม ถ้าเบิกบานไม่ได้ก็ไม่นับว่าเป็นความเบิกบานอันแท้จริง แต่ถ้าหากว่าทำได้ย่อมเป็นความเบิกบานที่แท้จริงใช่หรือไม่ (ใช่)  ปัญหาย่อมเกิดย่อมมี แต่ปัญหาก็ย่อมดับได้ใช่หรือไม่  พระพุทธองค์สอนเรื่องการเกิดและการดับใช่หรือเปล่า (ใช่)  เรารู้จักแต่ร่างกายของเราอันนี้เกิดๆ  ดับๆ  แต่เราเคยปลงไหม เราเคยคิดว่าร่างกายของเราจะดับไหม (เคย)  แล้วเชื่อไหมว่าสักวันหนึ่งเราจะตาย เราจะทำอะไรก่อนที่เราจะตาย ทำความดี เราทำมากหรือน้อย  แล้วทำความไม่ดีมากหรือน้อย พอเราบอกว่า เราทำความไม่ดี ทำความชั่วน้อยคือผู้ที่ทำความไม่ดีน้อย แล้วทำความดีมาก
ใช่หรือไม่ (ใช่)  ดังเช่นการเลือกคนที่จะเป็นพุทธะก็เช่นเดียวกัน ศิษย์อาจจะรู้สึกว่าเรานี้ดีแสนดี โลกนี้แทบจะไม่มีใครดีกว่าเราอีกแล้ว แต่เราอย่าลืมว่าโลกนี้ไม่ได้มีเราอยู่คนเดียว ร้อยคนจะเลือกได้สักคนหนึ่งไหมที่จะเป็นพุทธะ อาจารย์บอกว่าไม่แน่ แล้วคนคนนั้นอาจจะไม่ใช่เราด้วยใช่หรือไม่ (ใช่)  ทั้งนี้เพราะว่าเรายังพยายามไม่พอ เราต้องมีความพยายามอันกว้างใหญ่ไพศาลใช่หรือเปล่า (ใช่)  เราต้องทำดี ทำความดี ทำกุศลจนมั่นใจว่าเรานั้นดีออกจากใจ ดีมากกว่าผู้อื่น
ใช่หรือไม่ (ใช่) สมมติว่าในห้องนี้มีอยู่สองสามร้อยคน คนที่ทำดีผู้หญิงบอกมีแปด ผู้ชายมีหก หกกับแปดก็เป็นที่ไหร่ (สิบสี่)  สิบสี่คนนี้คือคนที่เขาบอกว่าตัวเขาดี  สิบสี่คนนี้คือคนที่บอกว่าตัวเองทำเลวน้อย ทำเลวน้อยไม่ได้หมายความว่าทำดีมากหรือทำความไม่ดีอยู่น้อยมาก สิบสี่คนนี้ถ้าต้องการคนเดียว แล้วจะใช่เราหรือเปล่าถ้าเอาตัวเราออกไปเทียบกับบุคคลที่มากมายบนโลกนี้ คนที่จะได้รับคัดเลือกเป็นพุทธะจะใช่เราไหม  สมมติว่าศิษย์เดินไปคนเดียวไม่มีคนอื่นไปด้วย เผอิญได้พบคนๆ หนึ่งกำลังถูกทรายดูดลงไปข้างล่าง แล้วถ้าหากว่าลงไปช่วยจะพลาดพลั้งตกลงไปด้วย แล้วถ้าเราไม่ช่วย เขาจะต้องตาย ถามว่าศิษย์จะช่วยคนๆ นี้หรือไม่  หากเหตุกาณ์ครั้งนี้สิ่งศักดิ์สิทธ์ต้องการทดสอบดูว่าจะเป็นพุทธะจริงไหม หรือคนที่โดนทรายดูดลงไปเป็นอาจารย์เอง ศิษย์จะช่วยอาจารย์หรือไม่  (พระอาจารย์เมตตาประทานผลไม้ให้นักเรียน)

              สิ่งศักดิ์สิทธิ์ในโลกนี้ทุกๆ คนเกิดมามีพ่อแม่ อันว่าร่างกายของเรานี้พ่อแม่เป็นผู้ให้ พ่อแม่เป็นผู้สร้างการรักษาร่างกายของเราให้มีชีวิตนั้นเป็นการทำความดีอย่างหนึ่ง แต่หากว่าศิษย์นั้นเสียสละเพื่อผู้อื่น ถือว่าได้ทำความดีที่ยิ่งใหญ่กว่า คำพูดที่กล่าวไว้ว่าผู้เป็นปราชญ์ ผู้เป็นเมธี ผู้เป็นอริยะทั้งหลาย ฟ้าดินเปรียบประดุจพ่อแม่จะเกิดความยิ่งใหญ่เสียยิ่งกว่า อันว่าเรานั้นเป็นลูกในบ้าน เรานั้นย่อมเป็นผู้ที่กตัญญูต่อพ่อแม่ใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่หากว่าศิษย์สามารถทำความดีเสียยิ่งกว่านั้นอีก แต่ต้องมั่นใจว่าเป็นความดีที่ยิ่งใหญ่ จงพลีชีพลงไปไม่เห็นแก่เหน็ดเหนื่อย ไม่เห็นแก่ความลำบากส่วนตัว และเอาตนนั้นเป็นสะพานเพื่อให้คนจำนวนมากเหยียบผ่านขึ้นไปพุทธภูมิ พ่อแม่ของศิษย์นั้นจะเป็นฟ้าและดิน อันว่าฟ้าดินให้กำเนิดจิตญาณของเรา จงภูมิใจทะนุถนอมจงตั้งใจกล่อมเกลี้ยงขัดเกลาอย่าให้มีแม้วินาทีหนึ่งที่ฝุ่นแห่งกิเลสนั้นลงไปจับแปดเปื้อน ทำได้เช่นนี้แล้วย่อมเข้าถึงความเป็นพุทธะ บางคนนั้นชอบอ้างวาจาอันคมคายไว้สำหรับปลอบตนเอง ไม่มีไว้ปลอบผู้อื่น ในโลกหล้านี้ฟ้าดินนั้นยิ่งใหญ่ หากว่าศิษย์สามารถเป็นลูกแห่งฟ้าและดินได้ ศิษย์ย่อมเป็นผู้ที่ยิ่งใหญ่ และการที่ศิษย์จะทำเช่นนี้ได้ จะต้องมีความตั้งใจลงไปทำจริงๆ  หากศิษย์มีจิตใจที่ผิดจาก
คุณธรรมแห่งฟ้าและดินเพียงนิดเดียว ศิษย์จะไม่ใช่ลูกแห่งฟ้าดินเลย อยากเป็นลูกของฟ้าและดินไหม (อยาก)  ฟ้ามีอะไร ฟ้ามีแสงสว่างใช่หรือเปล่า (ใช่)  ความกว้างอันจะมองเห็นได้หมดใช่หรือไม่ (ใช่)  ศิษย์เป็นลูกแห่งฟ้าต้องใจกว้างเหมือนท่านใช่หรือเปล่า (ใช่)  ใจกว้างแล้วจะต้องมีคุณธรรม มีความเมตตาให้ฝนหลั่งลงมาจากฟ้าได้ ให้สายลมอันเย็นสบายใช่หรือไม่ (ใช่)  ไม่ว่าจะคนดีหรือคนชั่วไม่ว่าหญ้าต้นนั้นหรือต้นโพธิ์ต้นนั้นจะขาดน้ำหรือไม่ ก็ยังโปรยปรายลงมาอย่างทั่วถึงใช่หรือเปล่า (ใช่)  อย่าได้คิดว่าเขานั้นไม่เดือดร้อนเราคงไม่ต้องส่งความเมตตาปรานีไป  ส่วนคนนี้เดือดร้อนส่งไปมากๆ หน่อย ความคิดเช่นนี้ยังเป็นความคิดที่ลำเอียงไปและลำเอียงมาใช่หรือเปล่า (ใช่)  ขอให้ส่งความดีให้
ทั่วถึงกันเพราะว่ามนุษย์นั้นมีจิตใจที่ไม่ยอมบอกว่าตนเองเดือดร้อนหรือเปล่า บางทีไม่ยอมบอกให้คนอื่นรู้เลย เขาบอกว่าเรารวยเราก็ยังใส่หัวโขนแห่งคนรวยอยู่ใช่หรือไม่ (ใช่)  เขาบอกว่าเราจนแต่ว่าจริงๆ แล้วเราก็ทำเป็นจนแล้วให้คนอื่นมาให้เรามากๆ มนุษย์เป็นเช่นนี้ไม่กล้าที่จะบอกว่าตนเองนั้นจนหรือรวย ไม่กล้าที่จะบอกว่าตนเองนั้นดีหรือร้าย เมื่อศิษย์เป็นลูกแห่งฟ้าต้องเป็นลูกแห่งดินด้วย ดินเป็นอย่างไร ดินมีความหนักแน่นใช่หรือเปล่า (ใช่)  โดนอัดเข้าไป โดนเหยียบย่ำเข้าไป โดนถ่มน้ำลายไป ดินมีเพียงแต่ความนิ่งเฉย มีความหนักแน่น ต้นหญ้าจะงอกก็ยินยอมให้งอก ต้นไม้จะงอกก็ยินยอมให้งอก ไม่ว่าสิ่งใดดินสามารถจะรองรับได้โดยที่ไม่เลือกชนชั้นวรรณะ บางคนบอกว่าคนนี้จนไปไกลๆ ไม่อยากจะยุ่ง บางคนบอกฉันไม่ชอบคนรวย เธอชอบดูถูกฉัน ฉันไม่ชอบคนรวย แต่ชอบเงินของเขา เราบอกว่าเรามีจิตใจที่แยกแยะเช่นนี้ คนนี้หน้าตาอัปลักษณ์ไปไกลๆ คนนี้หน้าตาสวยชอบอยู่ใกล้ ทำเช่นนี้ได้หรือไม่ ทำเช่นนี้นั้นศิษย์ไม่ใช่ใจแห่งดิน คนที่นิสัยชอบรบเร้าขี้ประจบเราไม่ชอบ เราชอบคนที่ซื่อๆ ตรงๆ เรียกใช้อะไรก็ทำ เรามีจิตใจเอาเปรียบเช่นนั้น ถามว่าเรามีจิตใจเป็นพุทธะหรือ (ไม่เป็น)  เมื่อไม่สามารถเข้าถึงจิตใจแห่งพุทธะได้ ไม่สามารถเป็นลูกแห่งฟ้าและดินได้ย่อมไม่สามารถบำเพ็ญได้ดีใช่หรือเปล่า (ใช่)  เพราะฉะนั้นการที่เรามานั่งศึกษาธรรมอยู่ถึงสองวัน ธรรมะไม่ได้อยู่ที่ไหนไกลเลย แต่มนุษย์นั้นไม่เคยมองว่าธรรมะอยู่ที่ใด ธรรมะอยู่ที่ตัวเรา อยู่ที่สิ่งภายนอก อยู่ที่พื้น อยู่ที่ฟ้า อยู่ที่คนอื่นด้วย ธรรมะอยู่ทุกๆ ที่ที่ดวงตาของเราจะมองออกไป ถ้าหากว่าดวงตานั้นมีนิสัยเหมือนเรา ชอบมองสวยไม่ชอบมองไม่สวย เกิดมองคนไม่สวยแล้วตาบอดสีทันที เกิดมองคนสวยแล้วตกแต่งอย่างสวยงาม ถามว่าตาของเรามีธรรมไหม (ไม่มี)  ตาของเรานั้นไม่มีคุณธรรม เราจึงเลือกเหมือนกับเราเป็นผู้เลือกใช่หรือเปล่า (ใช่)  เพราะฉะนั้นถามว่าเราจะฝึกคุณธรรม ฝึกธรรมะ บำเพ็ญธรรม ไม่ต้องไปที่ไหนไกลใช่หรือไม่ (ใช่)  ธรรมะอยู่ที่ไหน (ตัวเรา) 

              อันว่าสถานธรรมนั้นเปรียบเสมือนเรือ คนข้างหน้าพายอย่างคนข้างหลังพายอย่างไม่เกิดการประสานงานสามัคคีกัน  เรือจะวนอยู่กับที่หรือเปล่า
วนไหม (วน) เพราะฉะนั้นจะต้องรู้จักการรักใคร่กลมเกลียวกันดีหรือเปล่า (ดี)  คนข้างหน้าดูแล้วเราจะไม่ชอบใจเลยแต่ก็ต้องไปทำความรู้จักกับเขาใช่หรือไม่ (ใช่)  คนข้างหลังดูแล้วเราจะไม่ชอบใจเลยเราก็ต้องทำความรู้จักด้วย ศิษย์แต่ละคนมาจากคนละที่คนละทาง  ไม่ได้มาจากบ้านเดียวกัน  จงรักษาโอกาสนี้ไว้เปรียบเสมือนรักษาโอกาสแห่งการบำเพ็ญ ชีวิตของเราอย่างมากก็ร้อยปีใช่หรือเปล่า (ใช่)  มากกว่านั้นก็เกิดความทุกข์ทรมานแล้วใช่หรือไม่ (ใช่)  ไม่ร่างกายเจ็บก็ป่วยใช่หรือเปล่า (ใช่)  ฉะนั้นตอนนี้มีเรี่ยวแรงมีกำลังจะทำอะไรที่มีคุณค่าก็รีบๆ ทำ อันว่าความชั่วความไม่ดีนั้นขอให้ลด ละ เลิก อย่าไปทำมันดีหรือเปล่า (ดี)  หากไม่เริ่มจากวันนี้มัวแต่ผัดวันประกันพรุ่งกลายเป็นดินพอกหางหมู ที่สุดแล้วชีวิตนี้เมื่อจบสิ้นลงก็หมดโอกาสแห่งการบำเพ็ญ ทำไมอาจารย์ถึงพูดอย่างนี้ อันว่าเกิดมามีร่างกายเป็นมนุษย์ เป็นสิ่งที่ประเสริฐที่สุด เคยได้ยินคำว่า “สวรรค์” ไหม (เคย)  เคยได้ยินคำว่า “นรก” ไหม (เคย)  สวรรค์เป็นที่สำหรับคนดีไปอยู่ ใช่หรือเปล่า นรกเป็นที่ๆ คนไม่ดีไปอยู่ใช่หรือเปล่า (ใช่) วันนี้เราเป็นคนดีหรือไม่ดี (คนดี)  สมมติว่าอาจารย์ไม่บอกศิษย์ถึงทางกลับนิพพาน ศิษย์เป็นคนๆ หนึ่งในโลกตอนนี้ ถ้าเราตายลงในวินาทีนี้ศิษย์จะไปอยู่สวรรค์หรือนรก อยากจะไปอยู่สวรรค์ อยากจะไปแต่ไปไม่ถึงใช่หรือเปล่า (ใช่)  เพราะว่าจะดีก็ดีไม่จริง จะว่าร้ายก็ร้ายไม่หมดใช่หรือเปล่า (ใช่)  ในที่สุดแล้วเป็นอะไร

(พระอาจารย์เมตตาวาดรูปและอธิบาย)

ตรงนี้เป็นโลกมนุษย์ตรงนี้เป็นนรกใช่หรือเปล่า ตรงนี้เป็นอะไร (สวรรค์) เราบอกว่าสวรรค์อยู่สูง เพราะฉะนั้นนิพพานก็ต้องอยู่ตรงนี้ใช่หรือไม่ ตรงนี้คือเราที่เป็นมนุษย์ มนุษย์นั้นอยากจะลงต่ำก็ลงได้ใช่หรือเปล่า (ใช่)  เหมือนกับการก้าวลงบันไดง่ายไหม (ง่าย) เราจะก้าวขึ้นบันได เหนื่อยหน่อยแต่ต้องทำไม (ทำ) เราก็ขึ้นบันไดใช่หรือไม่ (ใช่) อันว่านรกและสวรรค์นั้น มนุษย์ผู้อยู่ตรงกลางนี้เท่านั้นจึงจะเป็นผู้ที่ทำได้ หากว่าพ้นไปจากร่างกายแห่งมนุษย์นี้ ไม่ได้อยู่ระหว่างกลางนี้ จะไปที่ไหน (สวรรค์)  ขอให้ได้ไปจริงๆ แต่เทวดาเมื่อเสวยสุขที่ตนเคยกระทำไว้หมดสิ้นก็จะต้องกลับมาเวียนว่ายตายเกิดอีก มิได้หลุดพ้นไปที่ไหน ไม่กลับมาเกิดเป็นมนุษย์ ก็กลับมาเกิดเป็นสิ่งต่างๆ บนโลกนี้  ถ้าเราเป็นคนดีก็ไม่ใช่ร้ายก็ไม่เชิงใช่หรือเปล่า (ใช่)  เราก็อยู่ระหว่างตรงนี้และตรงนี้ใช่ไหม ในที่สุดแล้วเราจะเดินทางเป็นอย่างไร  เราก็เดินทางวนไปวนมา เพราะฉะนั้นในตอนนี้ให้ศิษย์เลือกที่จะลงก็ได้ เลือกที่จะขึ้นก็ได้ เลือกที่จะหลุดพ้นก็ได้

ร่างกายมนุษย์นี้ประเสริฐไหม (ประเสริฐ)  ประเสริฐยิ่งกว่าที่ศิษย์คิดอีกหลายเท่า เราลองพิจารณาว่าชีวิตหนึ่งของเรานั้นเราทำอะไรบ้างให้สมกับความประเสริฐนี้ ตื่นขึ้นมาก็ล้างหน้าแปรงฟันแล้วรีบๆ ออกไปทำงานใช่หรือเปล่า (ใช่)  ทำงานเสร็จทำอะไรอีก  เหนื่อยแล้วก็กินข้าวอีกแล้วใช่หรือเปล่า (ใช่)  แล้วทำอะไรอีก กลับมาบ้านเหนื่อยแล้วก็นอน เวลาที่เหลือไปทำไม เวลาที่เหลือก็ออกไปหาความสุขใช่หรือเปล่า (ใช่) ไปหาเศษหาเลยนอกบ้านใช่หรือเปล่า เราก็ใช้ชีวิตอย่างนี้ทุกวันๆ ใช่ไหม (ใช่)  แล้วถามว่าพุทธะนั้นจะอยู่ที่เราได้หรือ ถ้ามาอยู่กับตัวศิษย์เหมือนเป็นพระที่ทำไม ที่คนไทยเรียกว่าพระเครื่องใช่หรือเปล่า พระที่มีความศักดิ์สิทธิ์ ถามว่าอยู่กับศิษย์ได้หรือไม่ (ไม่ได้) พระต้องอยู่กับคนดี แล้วเราทำทุกวันนี้เราบอกว่าเราดี ใน ๒๔ ชั่วโมงเราช่วยคนไปสองนาที แล้วเราบอกตัวเองดีแล้ว เพราะฉะนั้นจึงบอกว่าเมื่อเราอยู่ในโลกมนุษย์การที่มีร่างกายมนุษย์เป็นความประเสริฐที่สุด ร่างกายอันนี้เป็นความประเสริฐที่สุดจนหาอะไรเปรียบเทียบไม่ได้แล้ว หากว่าศิษย์มัวใช้ชีวิตดังเช่นปุถุชน หมดชีวิตนี้ตายไปก็เป็นอะไร เป็นผีที่เป็นปุถุชนใช่หรือเปล่า แล้วในที่สุดจะกลับมาเกิดอีกทีก็ต้องกลับมาเกิดเป็นอะไร เป็นปุถุชนไม่เห็นมีคำว่าพุทธะอยู่ที่ตรงไหนใช่หรือไม่ (ใช่)  ไม่เห็นมีคำว่านิพพานอยู่ที่ตรงไหน ดังนี้นิพพานจึงยากไปถึง หากว่าศิษย์เปลี่ยนวิถีชีวิตใหม่  ตื่นเช้าขึ้นมาทำอะไร ตื่นเช้าขึ้นมาก็ขอบคุณฟ้าดินที่ให้เรานั้นมีชีวิตอยู่ใช่หรือไม่ (ใช่) เจอพ่อแม่ก็ลองไปทำไม ลงไปกราบท่านเช่นนี้จิตสำนึกจะเกิดขึ้นในตัวเราใช่หรือเปล่า เมื่อถึงเวลาทำงานไม่ใช่โกงเล็กโกงน้อย เราต้องซื่อตรงซื่อสัตย์ใช่หรือเปล่า (ใช่) เขาบอกให้เราทำงานกี่ชั่วโมงเราก็ต้องทำเท่านั้นชั่วโมง จะเอาเวลางานเอาไปเที่ยวได้หรือเปล่า (ไม่ได้)

ชีวิตนี้สั้นเหมือนกับแมลง เป็นแค่เวลาสั้นๆ ช่วงหนึ่งยังจะห่วงเที่ยวห่วงเล่น แล้วถามว่าจะเอาเวลาตรงไหนไปช่วยคนอื่น พอมุ่งตรงมาจากที่ทำงานก็ไปไหน ก็ออกไปที่เที่ยวที่เล่นเสร็จแล้วในที่สุดอยู่ที่เล่นที่เที่ยวนั้นจนกระทั่งค่ำมืดใช่หรือเปล่า (ใช่)  กลับมาบ้านก็กลับมาแผ่สองสลึงชีวิตนี้ก็ไม่มีเหลือใช่หรือเปล่า (ใช่)  อาทิตย์หนึ่งบอกว่าจะออกมาทำงานธรรมะมาช่วยคนสักสองชั่วโมง อาจารย์ว่าน้อยไปนะ วันหนึ่งถ้าเราเจียดเวลาให้กับตนเองได้สักสองชั่วโมงสามชั่วโมง แล้วเราจะเอาเวลานี้ไปทำอะไรล่ะ (บำเพ็ญธรรม)  คราวนี้ถามว่าธรรมะอยู่ที่ไหนจำเป็นไหมจะต้องมาสถานธรรม (ไม่จำเป็น)  พอนานๆ ไม่มาสถานธรรมก็เป็นไง ก็ลืม เพราะฉะนั้นสถานธรรมนั้นจำเป็นแต่ว่าไม่ใช่ให้มาทุกวัน ให้มาในเวลาที่เราว่างใช่หรือเปล่า (ใช่)  แล้วเวลาสองชั่งโมงที่อาจารย์ให้เจียดในหนึ่งวันนี้เอาไว้ทำอะไร สองชั่วโมงที่อาจารย์ให้เจียดนี้ให้เอามาบำเพ็ญธรรม บำเพ็ญธรรมที่ใจของตัวเราเองใช่หรือเปล่า (ใช่)  เพราะฉะนั้นธรรมะอยู่ที่ไหน (ใจ)  มีแขนข้างซ้ายต้องมีแขนข้างขวาไหม (ต้องมี)  เพราะฉะนั้นจิตใจเมื่อมีคุณงามความดีก็ต้องออกมาทำอะไรด้วย (เผยแพร่ความดี)  เมื่อมีแขนข้างซ้ายและมีแขนข้างขวา มนุษย์เมื่อยังอยู่ในโลกมนุษย์จำเป็นจะต้องมีของสองสิ่งคู่กัน  ในเมื่อเรานั้นมีคุณงามความดีประจำใจก็ดีแล้ว โลกมนุษย์เต็มไปด้วยคนที่ชั่วมากขึ้น มากขึ้นทุกวัน ศิษย์บอกว่าศิษย์ดีที่ใจแล้วเก็บความดีไว้ที่ใจของเราคนเดียว ในที่สุดแล้วคนที่เขาจะดีขึ้นมาเพราะเรามีหรือเปล่า (ไม่มี)  แล้วก็อยู่ที่เราแล้วเราตายไปพร้อมกับความดีของเราใช่หรือเปล่า (ใช่)  แทนที่ความดีของเราจะใหญ่โตขึ้นแต่ความดีของเรากลับเล็กลงทุกทีเพราะอะไร เพราะเราเห็นคนชั่วข้างนอกมีมากมาย แล้วเราก็บอกว่าไม่เห็นคนทำชั่วจะได้ชั่วสักที เราก็เลยทำความชั่วตามเขาไปด้วย ใช่หรือไม่ (ใช่)  จากวันนี้เริ่มนิดหนึ่งเมื่อมีเลขที่หนึ่งก็มีเลขที่เท่าไหร่ (สอง)  เลขที่สองแล้วเลขที่เท่าไหร่ (สาม)  ในที่สุดเราก็กลายเป็นคนชั่ว อาจารย์ไม่ได้ว่าศิษย์นะ แต่อาจารย์บอกว่าเมื่อมีแขนซ้ายย่อมต้องมีแขนขวา ไม่ว่าศิษย์นั้นจะทำสิ่งใดควรอย่างยิ่งที่จะเอามือทั้งสองข้างนั้นไปช่วยคน ไม่ใช่มีความดีอยู่ที่ใจ แต่ต้องมีความดีที่คนอื่นสามารถมองเห็นได้ เรายังพูดกันไม่จบว่าธรรมะควรอยู่ที่ไหนใช่หรือเปล่า (ใช่)  จะบอกว่าอยู่ที่ใจอย่างเดียวถูกหรือเปล่า (ไม่ถูก)  ธรรมะไม่ได้อยู่ที่ใจของเราเพียงอย่างเดียว เพราะถ้าอยู่ที่ใจก็ไม่มีใครมองเห็นใช่หรือเปล่า (ใช่)  เหมือนกับตอนนี้ศิษย์ของอาจารย์คิดเล็กคิดน้อย คิดโน่นคิดนี่เต็มไปหมด แล้วถามว่าใครเห็นใจของศิษย์บ้าง (ไม่มี)  เราบอกว่าเราเป็นคนดีมีความดี แต่เราดีอยู่ที่ใจ ที่สุดแล้ว ไม่มีใครเห็นว่าเราดีอย่างไรเลยใช่ไหม (ใช่)  เพราะฉะนั้นต้องปฏิบัติออกมาถูกหรือเปล่า แต่ธรรมะอยู่ที่ไหนล่ะให้เราปฏิบัติ สำคัญที่สุดธรรมะไม่ได้อยู่แต่ที่สถานธรรม อาจารย์นั้นกลัวเกรงที่สุดคือศิษย์ของอาจารย์ที่เข้ามาในสถานธรรมแล้วปั้นสีหน้ายิ้มแย้มแจ่มใสคนโน้นก็ดี คนนี้ก็ดี พอกลับไปถึงบ้านก็กลายเป็นคนละคน อย่างนี้เป็นเรื่องน่ากลัวใช่หรือเปล่า (ใช่) เพราะฉะนั้นธรรมะควรจะอยู่ที่การกระทำ อาจารย์จะรวบเป็นคำที่สามารถจำได้ นั่นคือธรรมะอยู่ในชีวิตประจำวันของเรา อาจารย์บอกว่าตื่นขึ้นมาทำอะไรล่ะ ตื่นขึ้นมาก็ล้างหน้าแปรงฟันรีบๆ ออกไปทำงานใช่หรือเปล่า (ใช่)  เมื่อเสร็จงานแล้วก็รีบๆ กลับบ้านเวลาที่เหลือก็เอาไปเที่ยวเล่น เช่นนี้ไม่ใช่วิถีชีวิตที่ถูกต้องใช่หรือไม่ (ใช่)  หากว่าศิษย์ต้องการเป็นพุทธะศิษย์ต้องเสียสละมากกว่านั้น ธรรมะอยู่ในชีวิตประจำวันเราต้องทำอย่างไร เมื่อตื่นขึ้นมาต้องขอบคุณฟ้าดิน ต่อหน้าที่การงานมีความซื่อตรงใช่หรือไม่ (ใช่)

เมื่อจิตใจของเราเป็นจิตใจพุทธะแล้ว ต้องขัดเกลากิเลสด้วยใช่หรือไม่ (ใช่)  กิเลสถ้าแจกแจงให้ลึกลงมากว่านั้นอีกก็คืออารมณ์ใช่หรือไม่ (ใช่)  กิเลสก็คืออารมณ์รัก โลภ โกรธ หลงใช่หรือเปล่า (ใช่)  เราจะทำอย่างไรในชีวิตประจำวัน มีคนมายั่วโมโหเรา เราก็ต้องเฉยๆ ใช่หรือเปล่า (ใช่)  ถ้าให้ดีคือเราต้องดีตอบเขาให้ได้ แล้วอารมณ์โลภล่ะ เห็นคนอื่นเขาลืมเงินวางไว้ห้าพันบาท เงินห้าพันบาทมากหรือไม่ (มาก)  ไม่มีคนอื่นเห็นแล้วเราจะเอาหรือไม่ (ไม่เอา)  ห้าพันบาทไม่เอา ถ้าหนึ่งหมื่นบาทเอาไหม (ไม่เอา)  หนึ่งแสนบาทเอาไหม (ไม่เอา)  ไม่ว่าจะเป็นเงินสิบล้านกองอยู่ตรงหน้าก็ไม่เอาใช่หรือเปล่า (ใช่)  เพราะเงินยิ่งมากกิเลสของเราก็ยิ่งโลภ แล้วเวลาเราทำความชั่วสักครั้งหนึ่ง ถามว่าจิตใจของเราผวาไหม ตอนกลางคืนนอนหลับหรือเปล่า (ไม่หลับ)  เพราะฉะนั้นมีรัก โลภ โกรธ หลง เมื่อสักครู่เราพูดถึงแต่ความโกรธกับความโลภแต่ยังมีความรักกับความหลงใช่หรือเปล่า (ใช่)  เรามีรักกับหลงหรือเปล่า (มี)  ถามว่าเส้นผมบนหนังศีรษะเราจะร่วงจะขาวไหม แล้วเราจะเสียดายไหม (เสียดาย)  เวลาที่ผมขาวหน่อยเราก็รีบไปหาสีมาย้อมใช่หรือเปล่า แล้วถ้าเกิดผมร่วงไปจนหมดศีรษะแล้วจะทำอย่างไร เสียดายไหม (เสียดาย)  แล้วถามว่าเรารู้ไหมว่าเส้นผมต้องร่วงลงไป (รู้)  รู้แต่เราก็ยังรักมากใช่ไหม! เมื่อรักมากก็กลายเป็นหลงใช่หรือเปล่า (ใช่)  นับประสาอะไรกับเส้นผมเส้นเล็กๆ เรายังเสียดาย แล้วถ้าหากว่าบ้านถูกยึด รถถูกยึด บริษัทถูกยึดล่ะ จะทำอย่างไร (ผูกคอตาย)  ถ้าพี่น้องเราจะผูกคอตายแล้วเราเป็นผู้บำเพ็ญธรรม เราจะช่วยอย่างไร เราทำได้เท่าที่เรานั้นควรจะทำใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่ต้องทำด้วยความเต็มใจและจริงใจใช่หรือไม่ (ใช่)  บางคนทำดีแต่ทำแบบเสแสร้ง การทำเช่นนี้ไม่ใช่เป็นการช่วยเหลือผู้อื่นแต่กลับจะเป็นการทำร้ายเขาใช่หรือเปล่า (ใช่)  ทั้งจิตใจของเราก็จะหมักหมมกิเลสอันนี้ให้ยิ่งมีมากขึ้นใช่หรือไม่ (ใช่)  เพราะฉะนั้นอาจารย์บอกว่าเวลาเรารักก็อย่ารักมากเกินไป ถ้าเรานั้นจะต้องสูญเสียสิ่งต่างๆ ไปก็อย่าทำให้ปณิธานความมุ่งมั่นของเรานั้นเสียตามไปด้วย ไม่มีสิ่งใดมีค่าสำคัญเท่ากับชีวิตในชีวิตหนึ่ง หากว่าเรามีชีวิตก็ย่อมเริ่มต้นใหม่ได้ แต่หากว่าเราตายไปเสียแล้ว เราจะเริ่มต้นใหม่ได้เหมือนเดิมหรือเปล่า (ไม่เหมือน)  เรานั้นแทบจะไม่มีโอกาสได้เริ่มต้นใหม่ เพราะฉะนั้นการคิด ต้องคิดอย่างผู้มีปัญญาใช่หรือไม่ (ใช่)  ผู้มีปัญญาแยกแยะสามารถแยกได้ว่าสีนี้ขาวหรือดำ สิ่งนี้เรียกว่าอะไร (ส้ม)  สิ่งนี้เรียกว่าอะไร (แอปเปิ้ล)  แล้วถามว่าถ้าส้มกับแอปเปิ้ลเปลี่ยนเป็นปัญหาของเราจะแยกปัญหาของตัวเองได้หรือไม่ (ได้)  อาจารย์ก็ขอให้แยกปัญหาของตัวเราเองได้เหมือนดังแยกแยะว่าผลไม้ชนิดหนึ่งเป็นแอปเปิ้ล ชนิดหนึ่งเป็นส้ม

เรารู้ว่าเราควรจะทำดี เราก็ต้องทำดี ไม่ใช่ว่าพอเหตุการณ์บังคับแล้วก็ทำชั่ว ถ้าทำเช่นนั้นศิษย์จะได้ชื่อว่าเป็นคนชั่วหรือคนดี (คนชั่ว)  เราก็จะได้ชื่อว่าเป็นคนชั่ว เพราะฉะนั้นอย่าได้เผลอไผลจิตใจของตนเองปล่อยให้เรานั้นมีตาที่บอดสี แยกแยะสีไม่ออก

“ใช้ปัญญาแยกแยะถูกผิด มิยึดติดอายตนะจนสับสน

แม้ทุกวันยังต้องเวียนดิ้นรน แต่จงทนสร้างคุณงามคู่กันไป

ใช้กุศลรดโพธิ์จิตให้เติบโต มิอวดโอ้การปฏิบัติเปี่ยมความหมาย

กรรมเวรที่เคยก่อเฝ้าละลาย จะโยกย้ายศิษย์จากโลกคืนสุทธา

กุศลในขัดเกลาจิตให้สะอาด กุศลนอกก็ไม่ขาดมุ่งเดินหน้า

ทวนกระแสแห่งน้ำดั่งฝูงปลา ทวนโลกีย์ที่ลวงตาด้วยพระธรรม”

อาจารย์ถามศิษย์ทุกคนว่าตื่นหรือยัง (ตื่นแล้ว)  ตื่นแล้วก็ควรจะรีบล้างหน้าล้างตาออกไปช่วยคนใช่หรือเปล่า (ใช่)  แม้กระทั่งเวลาที่เราทำงานเราก็ยังสามารถที่จะช่วยคนได้ เวลาที่เราเดินสวนกับคนอื่นเราก็สามารถช่วยคนได้ใช่หรือไม่ (ใช่)  เวลาที่เราเห็นเขาเดือดร้อนเรายิ่งต้องช่วยเขาให้ได้ด้วยใช่หรือเปล่า (ใช่) และเวลาที่เขามีความทุกข์ใจเรายิ่งต้องช่วยใช่หรือไม่ (ใช่)  ศิษย์ของอาจารย์ทุกคนนั้นมีความพ้นทุกข์แล้วหรือยัง (ยัง)  อันว่าความทุกข์และความสุขนั้น แยกกันที่จิตใจของเราเองใช่หรือไม่ (ใช่)  เรารู้สึกว่าเราสุขเราก็จะสุข เรารู้สึกว่าทุกข์เราก็จะทุกข์ใช่หรือเปล่า (ใช่)  เหตุการณ์ภายนอกที่เกิดขึ้นนั้นเป็นเพียงสิ่งที่ผลักดันให้เรานั้นมีทุกข์มากขึ้น หรือสุขมากขึ้น ในขณะที่เรานั้นมีชีวิตอยู่ ความสุขหรือความทุกข์ที่เกิดขึ้นเป็นเพียงแค่ทางผ่านเท่านั้น อย่าได้หมกมุ่นกับสิ่งเหล่านี้ ถ้าหากว่าเราเจอความสุขมาก เราจะดีใจไหม (ดีใจ)  เวลาเรามีความทุกข์มากเราจะเสียใจไหม (เสียใจ)  เป็นเพราะว่าศิษย์ของอาจารย์ทุกๆ คนนั้นเวลามีความสุขแล้วดีใจ เวลามีความทุกข์แล้วเสียใจแต่ถ้าหากว่าไม่สุขเกินไปกับความสุขนั้นๆ เวลาทุกข์เราก็จะไม่ทุกข์จนเกินไป เช่นเดียวกัน ไม่ว่าจะเป็นคนจนคนรวย คนที่สวยหรือคนที่ไม่สวย คนที่ดีหรือคนที่ไม่ดีต่างมีความทุกข์และความสุขด้วยกันทั้งสิ้น ไม่ว่าศิษย์นั้นมั่งมีหรือยากจนเท่าใด ล้วนหนีสิ่งเหล่านี้ไม่พ้น ดินแดนนี้จึงเรียกว่าทะเลแห่งทุกข์ ในที่ที่ศิษย์อยู่นี้ เราจะทำอย่างไรเราจึงจะทุกข์น้อยกว่านี้ การปล่อยวางนั้นให้ความสุขแต่ทำอย่างไรจึงจะไม่ทุกข์ (เรียนรู้จากความทุกข์เพื่อนำมาศึกษาตัวเอง เพื่อนำมาแก้ไขเปลี่ยนแปลง)

"เสียงระฆังก้องเหง่งหง่างกระทบโสต จิตปราโมทย์ศิษย์บำเพ็ญธรรมเลิศล้ำฝ่าฟันเถิดแม้ว่ามีหนามทิ่มตำ ยิ่งขมซ้ำหวานจะยิ่งทวีคูณ”

เคยกินมะระไหม เวลากินมะระแล้วขมหรือเปล่า (ขม)  แล้วพอผ่านลงคอไปเป็นอย่างไร ก็จะเกิดความชุ่มคอใช่หรือไม่ (ใช่)  เพราะฉะนั้นความทุกข์ที่เกิดขึ้นกับเรานั้น เราต้องขอบคุณเขาด้วยใช่หรือเปล่า (ใช่)  เพราะว่าเรายิ่งทุกข์ เราก็ยิ่งเห็นชีวิตใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าหากว่าไม่เคยทุกข์เราจะเห็นชีวิตหรือเปล่า เราจะปลงกับชีวิตนี้ได้หรือเปล่า (ไม่ได้)  แท้ที่จริงแล้วตั้งแต่เด็กจนโตมาเราเป็นคนที่ไม่มีอะไรเลยใช่หรือไม่ เมื่อก่อนเราก็ไม่มีอะไรเป็นของเราเอง แต่เมื่อโตขึ้นมาเรามีอะไรมากมายทั้งลาภยศสรรเสริญ ชื่อเสียงเงินทอง แล้วเราก็กลับหลงในสิ่งเหล่านี้ แทนที่เรานั้นจะย้อนรำลึกไปถึงสมัยก่อนที่เรานั้นยังไม่มีอะไรเลยก็หาไม่ นับวันก็ยิ่งหลง ยิ่งหา ยิ่งอยากได้มากขึ้นใช่หรือเปล่า (ใช่)  เวลาที่เราร่ำรวยแล้วเรากลับไม่เคยรู้สึกว่าความร่ำรวยนี้เพียงพอสำหรับเราสักทีหนึ่งเพราะอะไร เพราะเรานั้นมีความไม่รู้จักพอ เพราะฉะนั้นเราจึงต้องรู้จักที่จะพอ เมื่อสักครู่อาจารย์ถามว่ามีความทุกข์ แล้วทำอย่างไรจึงจะหมดทุกข์ การปล่อยวางคือความสุขใช่หรือไม่ (ใช่)  เพราะฉะนั้นความทุกข์นั้นเกิดจากการที่เราจดจ่อ รู้จักการจดจ่อไหม ถ้าเราอยากให้เรามีเงินมากขึ้นสามเท่า เรายิ่งหาเรายิ่งจดจ่อเรายิ่งทุกข์ ยิ่งอยากให้ลูกเป็นคนดีแต่ลูกไม่ยอมดีสักทีก็เป็นทุกข์  เพราะฉะนั้นการจดจ่อนั้นสร้างทุกข์ การปล่อยวางสร้างสุข เราเลือกอะไร เราต้องเลือกการปล่อยวางใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าเราปล่อยวางได้มากเท่าไร ความสุขก็ยิ่งมาเยือนเรามากเท่านั้น ใช่หรือไม่ (ใช่)  มนุษย์นั้นมีความจดจ่ออยู่สูงมาก เรียกร้องตนเองสูงมาก ทุกวันนั้นไม่เคยพอใจในตนเอง จึงมีแต่ความทุกข์ เพราะฉะนั้นนับตั้งแต่ตอนนี้สิ่งใดปล่อยวางได้ก็ให้ค่อยๆ ปล่อย ปล่อยจากที่เบาๆ ก่อน แล้วค่อยปล่อยที่หนักๆ ลง  ไม่เช่นนั้นแล้วหลังของเราก็จะแบกแต่ความกังวล ความอัดอั้นไม่ยอมปล่อยวาง แล้วคนอื่นจะปล่อยวางแทนเราได้หรือไม่ (ไม่)  คนอื่นไม่สามารถปล่อยวางแทนเราได้ ถึงแม้ว่าเขาจะทำดีขึ้น หรือแม้ว่าลูกเราจะทำดีขึ้น แต่หากเราไม่รู้จักที่จะพอ เขาทำดีขนาดนี้เราก็เรียกร้องขึ้นไปสูงขนาดนั้น ที่สุดแล้วเรียกร้องคนอื่นนั้นไม่เท่าเรียกร้องใคร (เรียกร้องตนเอง)  เรียกร้องตัวเราเองให้รู้จักปล่อยวาง ชีวิตนี้ไม่ว่าจะเป็นญาติ ไม่ว่าจะเป็นพี่น้อง ลูกหลาน มีชีวิตอยู่ร่วมกันได้แค่ร้อยปี ไม่มากไปกว่านี้ภายในร้อยปีก็ต้องมีคนที่ตีจากเราไปอีกมากมาย เพราะฉะนั้นเราควรจะรู้ว่าความอนิจจังนั้นมีอยู่ทั่วไป  หากว่าใจของเรานั้นไม่รู้จักปล่อยไม่รู้จักวาง ความทุกข์ก็จะเกิดแก่เราเพียงผู้เดียว เมื่อเรากังวลมาก ทุกข์มากก็จะสร้างโรคภัยไข้เจ็บใช่หรือไม่ (ใช่)  บางคนปวดหัวบ่อยๆ เป็นโรคไมเกรนใช่หรือเปล่า (ใช่)  บางคนโมโหบ่อยๆ ก็เป็นโรคหัวใจ บางคนเป็นคนที่ทุกข์กังวลเรื่องคนอื่นมาก ก็เป็นโรคผมขาว เดี๋ยวนี้ผมขาวไม่ได้ขึ้นเฉพาะคนแก่แล้วใช่ไหม เด็กๆ ก็ขึ้นด้วย มีปัญญาเฉลียวฉลาด เป็นเพราะว่าในบัดนี้นั้นโลกเกิดภาวะการเปลี่ยนไป ไม่แน่เสมอไปว่าผู้ใหญ่จะรู้มากมาย บางคนเป็นเด็กแต่รู้มากใช่หรือเปล่า (ใช่)  เพราะฉะนั้นการบำเพ็ญธรรมจึงไม่แบ่งแยก ไม่ว่าศิษย์นั้นจะเป็นคนที่อายุน้อยหรือเป็นคนที่อายุมาก การบำเพ็ญนั้นเท่าเทียมกัน หากไม่รีบบำเพ็ญรอจนกระทั่งตนเองแก่แล้วค่อยบำเพ็ญ อะไรๆ ก็ดูจะไม่ทันแล้ว ยิ่งแก่มากก็ยิ่งแบกมากใช่หรือเปล่า (ใช่)  บ่าข้างซ้ายก็แบกเรื่องที่เรากังวลอยู่ในหัว บ่าข้างขวาก็แบกบุคคลจำนวนมากไว้ แล้วศิษย์จะเอาบ่าที่ไหนมาแบกเวไนย  อาจารย์จึงบอกว่าทุกๆ สิ่ง ทุกๆ อย่างนั้น เป็นไปตามชะตากรรม เป็นไปตามลิขิต เป็นไปตามดวง ไม่ต้องกังวลมาก ไม่ต้องทุกข์ใจมาก แต่อาจารย์ไม่ได้บอกให้ศิษย์ไปดูดวงนะ คนที่ชอบหาหมอดูหมอเดา เป็นคนที่ไม่มีความเชื่อมั่นในตนเองใช่หรือไม่ (ใช่)  ไม่สามารถยืนบนลำขาตัวเองได้ ในที่สุดแล้วก็จะห่างไกลจากจิตแห่งพุทธะใช่หรือเปล่า (ใช่)  การทำงานใดๆ ที่ผ่านมาในโลกมนุษย์นั้น ไม่อาจจะยิ่งใหญ่เท่าการทำงานช่วยเวไนยสัตว์ได้  เพราะฉะนั้นในสองวันนี้เข้ามาสู่ที่นี้ อาจารย์มีคำพูดอยู่สองสามคำที่พูดบ่อยๆ ก็คือการบำเพ็ญและคำว่าพุทธะใช่หรือเปล่า (ใช่)  ไม่ได้พูดนอกเหนือจากนี้เลยใช่หรือไม่ (ใช่)  อาจารย์ไม่พูดว่าศิษย์ดีเท่าไร เพราะอาจารย์นั้นหวังอย่างยิ่งว่าศิษย์จะแก้ไข คนไม่ดีก็ย่อมมีโอกาสที่จะดีได้ คนที่ดีอยู่แล้วย่อมมีโอกาสที่จะดีขึ้นไปยิ่งกว่า เพียงแต่ศิษย์ให้โอกาสตนเองและอย่าดูถูกตนเอง

คนที่เคยพูดว่านิพพานหรือไม่รู้อยู่ไหน ชอบพูดกันอย่างนี้ใช่ไหม บอกว่านิพพานไกลเกินเอื้อม ทำไมเราถึงบอกว่านิพพานไกลเกินเอื้อม อาจารย์จะบอกให้นะ นี่คือนิพพานและนี่คือมนุษย์ เพราะว่าเราไม่คว้า ถ้าเราคว้าศิษย์คิดว่านิพพานจะไกลเกินตัวเราหรือเปล่า (ไม่ไกล)  เพราะฉะนั้นจงเริ่มคว้า นิพพานนั้นศิษย์เคยไปแล้วแต่จำไม่ได้ ถามว่าบ้านของเราเองถ้าเราเข้าประตูไปเราคุ้นเคยกับบ้านนี้ไหม เพราะฉะนั้นถ้าหากว่าศิษย์ไปถึงนิพพานก็จะรู้ว่าบ้านหลังนี้คือบ้านของศิษย์

(พระอาจารย์เมตตาให้นักเรียนวาดรูปวงกลม)

ถ้าหากยิ่งวาดวงกลมยิ่งเล็กก็จะยิ่งวาดให้กลมง่ายขึ้นใช่หรือเปล่า (ใช่)  แต่ว่าการวาดรูปนั้นก็แสดงให้เห็นถึงลักษณะนิสัยคนเหมือนกันนะ ถ้าหากว่าเราเป็นแบบอย่างที่ดีคนต่อไปก็จะเอาตามใช่หรือไม่ (ใช่)  คนที่วาดวงกลมเล็กกับคนที่วาดวงกลมใหญ่ต่างกันตรงไหน คนที่วาดวงกลมเล็กวาดง่าย คนที่วาดวงกลมใหญ่วาดยากใช่หรือเปล่า (ใช่)  แต่ถามว่าวาดง่ายๆ กับวาดยากๆ อย่างไหนดีกว่ากัน ถ้าหากเราวาดใหญ่ๆ เราย่อมมีความยากลำบากมากกว่าใช่หรือไม่ (ใช่)  ทั้งๆ ที่ศิษย์รู้ว่าการวาดวงกลมใหญ่ๆ เป็นความยากลำบากแต่ก็ยังวาด แสดงว่ามีจิตใจที่กว้างขวาง แต่ถ้าหากว่าเราคิดเฉพาะตัวแล้วเราก็วาดเล็กๆ เพื่อที่จะให้กลมสมประสงค์ เมื่อเราวาดวงกลมใหญ่แสดงว่าเราจะเริ่มจากตรงที่ยากไปใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่เมื่อเราได้ลิ้มรสสิ่งที่ยากที่สุด สิ่งที่ง่ายที่สุดจะเป็นเรื่องง่ายจนกระทั่งแทบจะไม่ต้องทำอะไรเลยใช่หรือไม่ (ใช่)  เพราะฉะนั้นบางคนอยากจะบำเพ็ญธรรมง่ายๆ อยากจะราบรื่น แต่คนไหนที่มีความทุกข์มาก ได้รู้ได้เห็นชีวิตมาก ก็ย่อมมีแรงแห่งการปลงตก ย่อมมีแรงแห่งการผลักดันตนเองขึ้นไปสู่ที่สูงได้มากขึ้น เปรียบประหนึ่งการที่เรานั้นเดินขึ้นบันไดพุทธะไม่ใช่เดินลงบันได ถ้าเดินลงบันไดง่ายไหม (ง่าย)  เดินขึ้นบันไดยากไหม (ยาก)  เพราะฉะนั้นการวาดวงกลมใหญ่ๆ แม้ว่าจะยากแต่ศิษย์ทั้งสองก็ยังเลือก อาจารย์หวังว่าเมื่อศิษย์บำเพ็ญธรรมจะรู้ว่า ถึงแม้ว่าการบำเพ็ญธรรมนั้นยาก แต่ก็จงตั้งใจพยายามให้มากเข้า หากว่าไม่มีความตั้งใจพยายาม แม้เรื่องที่ง่ายที่สุดก็ทำไม่ได้ จิตใจของเรานั้นมีกิเลสแอบแฝงอยู่ การที่เราจะขัดเกลานั้นจะต้องขัดเกลากิเลสตัวนี้ให้หลุดออกไป มีกิเลสยังไม่พอ ยังมีตัวอื่นๆ อีกมากมาย เพราะฉะนั้นที่อาจารย์พูดถึงเรื่องจิตใจของเรา จิตใจของเรานั้นจำเป็นจะต้องขัดเกลาจนกิเลสตัวนี้จนหมดสิ้น และกลับมาสู่สภาวะที่ใส ถ้าศิษย์บอกว่านิพพานนั้นไม่เคยไปเยือน บ้านนั้นถ้าหากว่าเราได้ก้าวกลับเข้าไปก็จะรู้ทันทีว่าบ้านหลังนี้เป็นบ้านของเรา ของที่อยู่ภายในบ้านไม่ว่าจะตั้งไว้ตรงไหนวางไว้ตรงไหนเราก็จะรู้ อันว่าคนที่ได้บำเพ็ญแล้วจึงจะได้รู้เห็น ถ้าหากว่าไม่ยอมบำเพ็ญ ดีแต่พูด ดีแต่ปาก ใครๆ ก็พูดได้ นิพพาน สวรรค์หรือนรก อ่านหนังสือเอาก็พูดได้ แต่คนที่ทำจริงๆ จึงจะเป็นคนที่น่ายกย่องใช่หรือเปล่า (ใช่)

(พระอาจารย์เมตตาให้นักเรียนในชั้นร่วมกันวงพระโอวาท)

เมื่อสักครู่นี้อาจารย์บอกว่าชีวิตเป็นสิ่งที่ล้ำค่าที่สุดใช่หรือเปล่า (ใช่)  ทุกวันนี้มีความสุขสบาย ทุกวันนี้มีฐานะที่ดี แต่ทว่าชีวิตคนเหมือนกับความฝัน จงทำสิ่งที่อยู่ในชีวิตนี้ควบคู่ไปกับความล้ำค่าแห่งชีวิต ก็คือการบำเพ็ญธรรม ทำได้ไหม (ได้)

(พระอาจารย์เมตตาให้ผู้ปฎิบัติงานธรรมนำน้ำดื่มมาให้นักเรียนในชั้น)

ก่อนดื่มน้ำผู้บำเพ็ญธรรมควรคิดถึงอะไร ควรคิดถึงต้นน้ำใช่หรือไม่ (ใช่)  การที่เรามีพุทธะจิตเป็นพุทธะนั้นก็เปรียบเสมือนน้ำใช่หรือเปล่า (ใช่)  ถึงน้ำจะอยู่ในแก้วคนละใบ อยู่กับศิษย์คนละคน ก็มาจากที่เดียวกัน

 (อาจารย์เมตตาให้นักเรียนดื่มน้ำ)

ถ้าหากว่าศิษย์ทุกๆ คน ต่างดื่มน้ำเหลือคนละครึ่งแก้ว แล้วคนรุ่นหลังของศิษย์จะเอาน้ำที่ไหนใช้ ใช่หรือเปล่า (ใช่)  แม้น้ำหนึ่งแก้วก็ไม่ปล่อยปละละเลยถึงจะเป็นการรักษาโชคลาภวาสนาที่ตนเองมีอยู่ไว้ 

“สะดวกสบายทั้งนั้น ไม่อาจสิ้นความฝันเพ้อ”  ลองคิดดูในชีวิตของเรานั้นมีความสะดวกสบายเอื้ออำนวยอยู่ตลอดเวลาใช่ไหม แต่เพราะความสะดวกสบายเหล่านี้ที่ทำให้เราหลงในความสบายต่างๆ หาเงินทองมาก็เพื่อความสะดวกสบายเหล่านี้ แม้กระทั่งตั้งใจบำเพ็ญก็อดที่จะสบายไม่ได้ ใช่หรือไม่ (ใช่)  เบื้องบนไม่มีทางปูลาดยาว มีแต่ทางที่เป็นขวากหนามต้องฝ่าไป เก้าอี้พุทธะไม่มีบุนวม มีแต่อิฐหินแข็งๆ ถ้าใครที่ติดความสะดวกสบายมากเกินไป การบำเพ็ญก็จะลำบากขึ้นเป็นทวีคูณ อาจารย์พูดก่อนหน้านี้ว่าอดทนขวนขวายบำเพ็ญ ลองนึกดูว่าในชีวิตนี้เราขวนขวายทำเรื่องอะไรบ้าง เราขวนขวายทำเรื่องที่เราตั้งใจใช่หรือไม่ (ใช่)  และการบำเพ็ญถ้าหากเราคิดว่าเรานั้นมีงานรัดตัวไม่มีเวลา ศิษย์ลองถามตัวเองดูหรือยังว่าตนเองได้ขวนขวายหรือเปล่า ถ้าหากว่าวันนี้ไม่ขวนขวายที่จะบำเพ็ญตนเอง แล้ววันหน้าบอกว่าอยากจะเป็นพุทธะ 

แล้วจะไปเอาจากที่ไหน  ทุกสิ่งทุกอย่างก็คือตัวเองเป็นผู้กระทำ จะดีหรือชั่วก็อยู่ที่ตัวเอง จะเป็นปุถุชนต่อไปหรือหลุดพ้นการเวียนว่ายตายเกิดขึ้นสู่นิพพาน ไม่ใช่อยู่ที่คำพูดไพเราะ ไม่ใช่อยู่ที่การกระทำดีจนเกินไป แต่อยู่ที่ทางสายกลางที่พระพุทธองค์ทรงกล่าวว่าพิณสายต้องไม่ตึงไม่หย่อนใช่หรือเปล่า (ใช่)  ทางนี้เป็นทางที่ทำให้ศิษย์หลุดพ้นได้ ถึงแม้ว่าทุกวันนี้ชีวิตของเราคำว่านิพพานดูห่างไกลเหลือเกิน ไม่น่าจะมาอยู่ในชีวิตประจำวันของคนหาเช้ากินค่ำอย่างเช่นเราๆ ได้ อาจารย์บอกว่าอย่าดูถูกตัวเอง คนที่เพียรไม่มีใครพ่ายแพ้ คนที่ไม่เคยจะเพียรเลยสักครั้ง จึงเป็นผู้พ่ายแพ้ใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าศิษย์มีความเพียรพยายามถามว่าศิษย์จะแพ้ไหม (ไม่)  อย่าดูถูกตนเอง ร่างกายนี้เป็นบ้าน เป็นที่ให้จิตใจของเราอยู่ใช่หรือไม่ (ใช่)  ในบ้านของเรานี้มีพุทธะประทับอยู่องค์หนึ่ง พระองค์นี้สอนให้เราทำความดี พุทธะอยู่ในจิตใจของคนเรา เมื่อเรามีจิตอันเป็นมโนธรรมสำนึก อันเป็นจิตเดียวกับฟ้า ศิษย์นั้นไม่เชื่อฟังพุทธะในจิตใจของตนเอง ขืนกระทำความชั่วลงไปก็ไกลฟ้า ใช่หรือไม่ (ใช่)

อาจารย์จะบอกว่าไตรรัตน์ได้รับไปเป็นกุญแจบ้าน ถ้าจำกุญแจบ้านไม่ได้ ทำกุญแจบ้านหาย รู้แล้วเหมือนไม่รู้ มีกุญแจบ้านก็เหมือนไม่มี ก็เข้าบ้านไม่ได้  ทีนี้ก็ลองไปคิดเอาเองว่าจะเป็นเช่นไร

(พระอาจารย์เมตตาส่งเสริมพระสงฆ์)

ไตรรัตน์ที่เรากล่าวถึงท่านรู้ไหมว่าสำคัญตรงไหน จะบอกให้ว่าปัจจุบันยุคแห่งการบำเพ็ญได้คืบคลานเข้าสู่ยุคพระศรีอาริย์ อันว่าคำกล่าวขานที่พูดถึงนั้นใกล้จะเป็นจริง ไตรรัตน์ในที่นี้ผู้ที่เคยนั่งสมาธิย่อมรู้ว่าเป็นที่ประทับแห่งจิตตนเอง จิตของเราไม่ได้อยู่เหนือคิ้วอย่างที่คนอื่นพูด แต่อยู่ตรงจุดๆ นี้ แต่ตลอดมายังเป็นความลับสวรรค์ที่ไม่แพร่งพราย ข้าพเจ้าจี้กงในสมัยก่อนนั้นเป็น

พระสงฆ์เช่นเดียวกัน จึงหวังว่าทุกๆ ท่านจะบำเพ็ญให้ดี กวดขันตนเองยิ่งกว่าที่เคยทำมา มีจุดมุ่งหมายในการบำเพ็ญ แม้ว่าจะบำเพ็ญต่างกัน นิพพานไม่แบ่งแยกว่าเป็นพระหรือปุถุชน ขอเพียงบำเพ็ญจริงๆ ได้สร้างกุศลทั้งภายในและภายนอกให้สมบูรณ์ และช่วยคน ท่านก็จะเป็นพุทธะได้ในสักวันหนึ่ง ท่านต้องรู้จักเข้มงวดกวดขันตนเองให้มาก อันว่าบำเพ็ญในลักษณะสงฆ์นั้นตั้งแต่สมัยก่อนมีความยากลำบากนานา เมื่อท่านเลือกที่จะบำเพ็ญในทางสายนี้จึงต้องบำเพ็ญด้วยความยากลำบาก แต่ถ้าท่านรู้จักที่จะบำเพ็ญให้เข้มงวดยิ่งกว่าเข้มงวดก็จะบรรลุได้ในสักวันหนึ่ง และนี่คือจุดหมายของผู้บำเพ็ญ จุดมุ่งหมายของพระที่บวชอย่างแท้จริง หวังว่าท่านนั้นจะไม่ผิดไปจากนี้

อันว่าอาจารย์นั้นหน้าตาไม่ใช่แบบนี้ อาจารย์ไม่ใช่ผู้หญิงนะ แต่ด้วยความจำเป็นเหลือเกิน อาจารย์จะเล่าประวัติตัวเองให้ฟัง มีคำกล่าวว่าอาจารย์กินเนื้อสุนัขและดื่มเหล้าด้วย มีอยู่ช่วงหนึ่งอาจารย์บำเพ็ญเช่นคนบำเพ็ญทั่วไป แม้อาจารย์จะเป็นพุทธะมาจุติ แต่เมื่อมาเกิดบนโลกแล้วก็เป็นเช่นคนธรรมดาสามัญ เหมือนศิษย์ในตอนนี้ถึงแม้จะเคยเป็นพุทธะมาเกิด แต่เมื่อลงมาเกิดแล้วก็เป็นเรื่องใหม่ ต้องนับหนึ่งตั้งต้นใหม่เช่นเดียวกัน บางคนมีบุญญาส่งก็อย่าหลง เพราะโชคดีไม่ได้มีเสมอไป เมื่ออาจารย์มาเกิดแล้วก็บำเพ็ญเช่นเดียวกับคนทั่วๆ ไป จนในที่สุดเข้าไปบำเพ็ญในป่าในไพรแล้วกลับออกมาบวช ที่จริงขณะนั้นอาจารย์ก็สำเร็จเป็นพุทธะแล้ว แต่ด้วยอุปสรรคแห่งร่างกายนี้ไม่สามารถจะ

ฝ่าฟันร่างกายนี้ได้ ยังต้องมีชีวิตต่อไป แต่คนบำเพ็ญสมัยก่อนสามารถเหาะเหินเดินอากาศ สามารถไม่กินข้าว สามารถฝึกวิชาต่างๆ ได้ แต่คนสมัยนี้กลับติดในสิ่งเหล่านี้ แค่มีอภิญญานิดๆ หน่อยๆ ก็ติด แค่ถอดจิตญาณไปสวรรค์ได้ก็ติดในสวรรค์แล้ว จึงไม่สามารถไปนิพพาน  ฉะนั้นการบำเพ็ญสมัยนี้พระอนุตตรธรรมมารดาจึงมีโองการให้การบำเพ็ญเข้าสู่ครัวเรือน ไม่ได้หมายความว่าผู้บำเพ็ญสมัยก่อนจะบรรลุธรรมไม่ได้ เพียงแต่ว่าโองการเปลี่ยนที่แล้ว ฉะนั้นไม่ว่าจะบำเพ็ญด้วยวิธีใดก็สามารถบรรลุได้  ศิษย์ทั้งหลายจึงห้ามดูถูกดูแคลนกันเองหรือดูถูกดูแคลนผู้อื่นเป็นอันขาด อันว่าอาจารย์นั้นกินเนื้อสุนัขกินไก่ก็จริงแต่ว่าอาจารย์สามารถทำให้มันกลับมาเป็นตัวได้ ศิษย์ทำได้หรือเปล่า อาจารย์กินเหล้าก็จริงแต่สามารถทำให้กลับมาเป็นเหล้าอีก ศิษย์ทำได้ไหม ในตอนนี้บำเพ็ญแบบยุคขาวอย่ามัวมานั่งติดเหล้าติดบุหรี่ ขึ้นไปนิพพานไม่มีเหล้าบุหรี่ให้ ไม่มีเนื้อสัตว์ให้กิน ที่บ้านสบายๆ มีน้ำมีไฟมีโทรศัพท์ แต่บนนิพพานไม่มีให้ ฉะนั้นถ้าติดความสะดวกสบายเหล่านี้ย่อมไม่สามารถสำเร็จเป็นพุทธะได้ ฉะนั้นบำเพ็ญในครัวเรือนมีน้ำให้ใช้ก็ต้องใช้อย่างประหยัด มีไฟให้ใช้ก็ต้องใช้ในสิ่งที่ถูกต้อง ไม่ใช่วันๆ เอาแต่นั่งดูทีวี ดูวีดีโอแล้วก็เปิดแอร์ทั้งวันทั้งคืน  เวลาเราไม่ทุกข์เราย่อมไม่รู้ว่าคนอื่นจะทุกข์อย่างไรใช่หรือเปล่า ยามเราทุกข์เวลาหันไปเห็นคนอื่นทุกข์เราจึงรู้สึกว่าเขาทุกข์  ฉะนั้นการบำเพ็ญในครัวเรือนในชีวิตประจำวันนี้จึงต้องรู้จักใช้ชีวิตให้คุ้มค่าสมกับที่ได้เกิดกายเป็นมนุษย์ ไม่เช่นนั้นตอนมามาอย่างเลอะๆ เทอะๆ ไม่รู้ว่าตนเองเป็นใคร ตายไปก็ไปอย่างเลอะๆ เทอะๆ ไม่รู้ว่าจะไปทางไหน ในที่สุดก็เป็นเวไนยสัตว์ที่ต้องให้อาจารย์มาช่วยอีก แล้วถ้าอาจารย์ไม่ได้รับโองการให้มาฉุดช่วยอีก ถามว่าศิษย์จะต้องเวียนว่ายตายเกิดไปอีกกี่ภพกี่ชาติ ชาตินี้ชีวิตนี้เหนื่อยไหม (เหนื่อย)  แล้วถ้าชาติหน้าเกิดมาเหนื่อยเหมือนเดิมอีกเอาหรือเปล่า เราต้องรู้จักเข็ดรู้จักวาง ไม่อย่างนั้นก็วนเวียนไม่จบไม่สิ้นเสียที  การที่เราจะจบสิ้นภพชาตินี้จึงต้องตั้งใจเป็นพิเศษ ไม่ว่าศิษย์นั้นจะเป็นใคร เคยทำไม่ดีหรือเคยทำดีมาขนาดไหน ก็ขอให้เรามีความตั้งใจและเริ่มต้นใหม่ ความไม่ดีที่มีอยู่ตั้งใจขจัดล้าง ความดีที่มีคงไว้และสร้างให้ได้ดียิ่งกว่าเดิม  การเปรียบเทียบความดีกับคนอื่นให้เปรียบเทียบเพื่อการพัฒนา

เวลาร่อนทรายเอาทรายหยาบหรือละเอียด ถ้าศิษย์มีจิตใจที่หยาบ เวลาร่อนศิษย์จะหล่นหรือจะให้เขาโยนทิ้ง ถ้าเราหยาบเขาก็ต้องโยนเราทิ้งใช่ไหม (ใช่)  เพราะร่อนเท่าไรก็ไม่ยอมลงมาสักที หนึ่งชาติที่ลงแรงมานี้ก็จะเสียเปล่า ฉะนั้นเมื่อตั้งใจจะทำสิ่งนี้ก็จงทำให้ดี อาจารย์ไม่ใช่บอกให้ศิษย์ไม่ต้องทำงานหาเงิน แต่หาแล้วต้องรู้จักพอ ความร่ำรวยไม่ต้องพูดถึงเพราะว่ามีเท่าไรก็ไม่รวย ความยากจนไม่ต้องพูดถึง อาหารสามมื้อมีพออิ่มก็พอแล้ว  ถ้าหากไม่รู้จักพอก็คงไม่มีวันพอตลอดชีวิต วันนี้มีพอใช้แต่พรุ่งนี้บอกว่าหาไว้ให้ลูกให้หลาน ชั่วชีวิตนี้ก็มีไม่เพียงพอใช่หรือเปล่า (ใช่)  ขอให้ห่วงคนอื่นเหมือนกับที่ห่วงตนเองและห่วงลูกหลาน

“มาว่างว่างไปว่างว่างไม่ยึดติด”  ทุกวันนี้เราติดไปเสียทุกอย่าง แต่ต่อไปนี้เราจะรู้ตัวเอง แล้วจึงจะเป็นผู้ที่แก้ไข หากว่าไม่หลงตัวก็คงแก้ไขได้ 

“อันชีวิตผู้ยิ่งใหญ่มิสิ้นสูญ  คือวีรชนผู้งดงามจิตจรูญ”

พระพุทธองค์แม้ว่าร่างกายสังขารจะดับสิ้นไปแล้ว แต่ศิษย์ก็ยังมีท่านอยู่ที่ใจ แม้พระโพธิสัตว์กวนอิมจะสิ้นสังขารไปแล้ว ศิษย์ก็ยังเคารพกราบไหว้ เป็นเพราะว่าท่านมีความดีอันยิ่งใหญ่ แม้ศิษย์เกิดหลังท่านหลายพันปีก็ยังสามารถรับรู้ได้  การที่จะเป็นวีรชนได้ก็ต้องเสียสละอย่างยิ่งใหญ่ ฉะนั้นเราบำเพ็ญธรรมแม้จะบำเพ็ญตัวเองก่อนแล้วไปช่วยผู้อื่นทีหลัง แต่หากศิษย์ทำดังที่อาจารย์กล่าวได้ก็คือชีวิตผู้ยิ่งใหญ่ ชีวิตของวีรชน

"คือเกื้อกูลผู้อื่นไม่เห็นแก่ตัว"  ถ้าเห็นแก่ตัวก็จะไม่ได้เกื้อกูลผู้อื่น

"ทะเลทุกข์ห้วงน้ำนี้เรือธรรมล่อง จงแคล่วคล่องมิเฉื่อยแฉะกลางสลัว" 

ศิษย์คิดว่าตอนนี้ท้องฟ้าดูสลัวหรือสว่างไสว ท้องฟ้าสลัวขึ้นทุกๆ วัน ไม่สว่างใสเหมือนสมัยก่อน ดวงดาวบนท้องฟ้าก็แทบจะมองไม่เห็น อันนี้เปรียบเทียบว่ามนุษย์คือผู้ทำลายธรรมชาติ ไม่เพียงธรรมชาติภายนอก ยังทำลายธรรมชาติภายในจิตของตัวเองด้วย  จิตตนนั้นแทบจะไม่ใช่จิตพุทธะอยู่แล้ว ใกล้ที่จะกลายเป็นจิตพญามาร หากจิตใจของเรานั้นเปรียบเหมือนมือข้างหนึ่ง มือนี้มีหน้ามือและหลังมือ หน้ามือดูขาวสะอาดดีคือ “จิตพุทธะ” หลังมือดูไม่สะอาดเท่าไรก็คือ “จิตมาร” หากศิษย์ยกมือไปช่วยผู้อื่นแต่ใช้หลังมือก็คือจิตมาร ถ้าเอาหน้ามือไปช่วยเขาก็เป็นจิตพุทธะ จิตของเรานี้จะปล่อยให้เป็นจิตที่ตกต่ำไม่ได้ ต้องเป็นจิตที่สว่างอยู่เสมอ ถึงจะเป็นดังพระอาทิตย์ที่สาดส่องให้ผู้อื่นได้  บางคนใช้ชีวิตเรื่อยๆ ไปวันๆ ทำงานก็ลวกๆ ผ่านๆ ดูไร้ค่า จึงควรมีความฉับไวขึ้น เวลานิ่งก็ให้นิ่งเหมือนกบที่จำศีล เวลาเคลื่อนไหวก็ให้เหมือนกับหัวหน้างาน ต้องรู้ก่อนผู้อื่นและรู้ว่าจะทำอะไรด้วย

“หากว่าศิษย์มีเมตตามิต้องกลัว ใต้ฟ้าทั่วแดนนี้เป็นบ้านตน”

บางคนหาเงินมากมายเพราะกลัวว่าแก่แล้วจะไม่มีคนเลี้ยง แต่ศิษย์เคยมีความเมตตาที่จะแปรเป็นบุญคุณให้คนมาตอบแทนหรือไม่ เมื่อเป็นเช่นนี้ ยามเราแก่ตัว แทนที่จะมีคนช่วยเกื้อหนุนเรากลับมารังแกเรา  ฉะนั้นตั้งแต่วันนี้ต้องรู้จักเมตตาผู้อื่นบ้าง ช่วยเหลือใครได้จงช่วย แล้วจะไม่ต้องห่วงเลยว่าแก่ตัวไปแล้วจะไม่มีใครมาช่วย เพราะลูกหลานสมัยนี้ก็ไม่แน่ว่าจะมาดูแลศิษย์ใช่หรือเปล่า ฉะนั้นจงสั่งสมความเมตตาเป็นทุนทรัพย์ ไม่ใช่สั่งสมทรัพย์เพื่อรอวันสูญหาย เพราะเงินทองยิ่งใช้ยิ่งหมด ความเมตตาจะทำให้ทุกคนรักเราและทั่วฟ้าก็จะเป็นพี่น้องกับศิษย์อย่างแท้จริง

(พระอาจารย์เมตตาประทานพระโอวาทซ้อนพระโอวาทคำว่า “ไม่ท้อถอยกลางคัน”)

หากไปบำเพ็ญแล้วเกิดความท้อถอยขึ้นในจิต จะทำให้ทางสั้นกลายเป็นทางยาว การจะก้าวออกไปสักก้าวยังรู้สึกว่าขี้เกียจ  ฉะนั้นหากว่าเราไม่ท้อถอยก็ไม่ต้องกลัวว่าทางจะยาวไกล สำหรับคนใหม่ก็คือ ต้องรู้จักเดินหน้า สำหรับคนเก่าก็อย่าได้เกิดความท้อถอยขึ้นในจิตของตัวเอง  อันว่าแม้เวไนยสัตว์ยากที่จะโปรด แต่ว่าคงไม่เกินแรงความพยายามของเรา ขอให้เรามีความจริงใจศรัทธา มีความมั่นคงเชื่อมั่นและลงมืออย่างแท้จริง อาจารย์เชื่อว่าไม่ว่าศิษย์จะทำเรื่องอะไรก็สำเร็จทั้งนั้น เพียงแต่ว่าการที่จะช่วยใครสักคนหนึ่งจำเป็นต้องช่วยให้ตลอดรอดฝั่ง ศิษย์จะเอาอารมณ์มาเป็นเหตุให้รู้สึกว่าขี้เกียจไปส่งเสริมเขาเพราะเขาเป็นคนดื้อไม่ได้ อาจารย์ว่าจริงๆ แล้วศิษย์ก็ดื้อเหมือนกัน การส่งเสริมใครต้องส่งเสริมให้ตลอดรอดฝั่ง ให้เขายืนได้เราจึงปล่อยมือ แล้วอย่าลืมใครคนหนึ่งไป ถ้าลืมไปสักคนก็เหมือนลืมบรรพบุรุษของเขาด้วย เมื่อช่วยแล้วก็ต้องรับผิดชอบช่วยให้ถึงที่สุด ไม่ใช่ช่วยแค่จะเอากุศลจากตอนที่เขารับธรรมะก็พอแล้ว ทำเช่นนั้นมีกุศลเท่าไร  สมมติมีกุศลสิบหน่วยแต่กลับมีกรรมมาร้อยหน่วย เพราะแทนที่จะไปทำให้เขาเข้าใจมากขึ้น เขากลับออกไปให้ร้ายธรรมะ ก็เพราะเราไม่ได้ส่งเสริมเขาอย่างจริงจังพอ ไม่ได้ทำให้เขาเข้าใจพอ  ศิษย์จงทำให้เต็มความสามารถจึงจะไม่ต้องกลัวว่าเขาจะเดินหน้าบำเพ็ญหรือไม่ ขอให้ศิษย์นั้นได้ทำจริง ได้หว่านเมล็ดพันธุ์แห่งพุทธะนั้นไปให้ทั่ว ก็ไม่ต้องกลัวว่าเมล็ดพันธุ์แห่งพุทธะนั้นจะไม่ขึ้น เมื่อได้คำว่าไม่ท้อถอยแล้ว แสดงว่าจะต้องบำเพ็ญด้วยใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าหากว่าไม่บำเพ็ญแล้วจะเอาความท้อมากจากที่ไหน วันหลังกลับมาสถานธรรมก็มาหัดกันใหม่ดีหรือเปล่า (ดี)  ต้นไม้ไม่สามารถโตได้ในสองวัน ศิษย์ไม่สามารถฟังธรรมะเข้าใจได้ถ่องแท้ทั้งหมดในสองวัน ธรรมะยังมีอีกมากมายรอศิษย์มาศึกษาไม่ใช่รอฟัง สองวันนี้รู้เรื่องไปหมดแล้ว รู้ไปหมดก็เลยเหมาเอาว่าเรารู้หมด ถ้าทำเช่นนี้เป็นผู้ประมาทเกินไป อาจารย์บอกไว้ในเพลงตอนสุดท้าย ถึงเราจะดีแต่ว่าไม่จำเป็นต้องให้ใครมาเห็นความดีของเราใช่หรือไม่ (ใช่)  บางคนนั้นทำความดีนิดหน่อยก็อยากจะประกาศให้คนทั้งโลกรับรู้ กุศลนั้นหายไปกับชื่อที่สลักอยู่ตามความดีของเราใช่หรือเปล่า (ใช่)  บางคนอยากจะสลักชื่อไว้ที่วัดใช่หรือเปล่า (ใช่)  บางคนนั้นทำบุญแต่ว่าอยากจะประกาศออกโทรโข่ง ในที่สุดความดีมันไปไหน มันลอยไปแล้ว ไม่เหลืออะไรแล้ว  เพราะฉะนั้นยิ่งศิษย์ทำความดีเท่าไร ยิ่งคนไม่เห็นเท่าไหร่ ความดีนั้นยิ่งคงอยู่  ไม่ใช่ว่าหวังจะให้ผู้อื่นเห็น ถ้าหวังให้ผู้อื่นเห็น กุศลของเราไม่ได้ไปแปะติดไว้ที่ตาของเขา เขาชมเราสองทีก็เป็นอย่างไร นานๆ เข้าก็หลงตัวเองใช่หรือเปล่า (ใช่)  โลกนี้ชอบคนชมไม่ชอบคนติใช่หรือเปล่า (ใช่)  แต่รู้หรือเปล่าว่าคำตินั้นดีกว่าคำชม  เพราะฉะนั้นหลังจากวันนี้ถ้าหากคนอื่นเขาว่าเรา เราควรจะทำอย่างไร (ขอบคุณ)  ขอบคุณที่ช่วยตักเตือนใช่หรือเปล่า (ใช่)  อาจารย์มักจะพูดประจำว่าคนที่อายุขึ้นเลขสามไปแล้ว ในที่นี้มีหลายคนใช่หรือเปล่า (ใช่)  พอขึ้นเลขสามแล้วใครมาว่าได้ไหม (ไม่ได้)  ไม่ได้ ไม่ยอมทั้งนั้น ไม่ว่าจะเป็นหน้าไหนมากระเด็นไปหมดเพราะว่าเรานั้นอายุมากแล้ว เราถูกแล้วใช่หรือเปล่า (ใช่)  แต่จริงๆ แล้วถามหน่อยเถอะว่ามีใครที่ถูกตลอดเวลาไหม (ไม่มี)  แล้วศิษย์ไม่ยอมให้คนอื่นว่า แล้วเมื่อไรศิษย์จะได้แก้ไข  เพราะฉะนั้นอย่าได้ถือตนทะนงตนมากเกินไป คนยิ่งชมยิ่งต้องรู้สึกกลัวเป็นอย่างยิ่ง ไม่ใช่แค่ไม่พอใจหรือไม่รู้สึกอะไร คนยิ่งชมยิ่งต้องรู้สึกกลัวให้มากเข้าไว้ คนยิ่งติยิ่งมีจิตใจอันเบิกบานยินดี แสดงว่าเรามีโอกาสแล้วที่จะแก้ไขตนเอง แต่ถ้าคนเขาชมเรานี่เหมือนกับเอามีดมาจ่อหลังแล้วทำไม (สังหาร)  เพราะฉะนั้นควรยึดอย่างยิ่งที่จะวางใจของตัวเองนั้นให้มีสติ ไม่ประมาทใช่หรือเปล่า (ใช่)  คนประมาทตายง่าย คนไม่ประมาทตายยาก อยากตายยากหรือตายง่าย ตายที่นี้ไม่ใช่เกิดแก่เจ็บตาย ตายในที่นี้คือจิตใจที่ตายไปแล้ว ถ้าหากเราอยู่ในคำชมอยู่ในโลกโลกีย์ อยู่ในความสุขเท่าไรก็ยิ่งเผลอเรอมากเท่านั้น เพราะฉะนั้นจงเป็นคนที่มีสติ จะได้ไม่เผลอ

ในวันนี้อาจารย์มาก็นานแล้ว ถ้าอาจารย์ไปแล้วศิษย์จะคิดถึงอาจารย์ไหม (คิดถึง)  ศิษย์รู้จักอาจารย์หรือยัง (รู้จักแล้ว)  รู้จักแล้วควรทำอย่างไร ศิษย์ควรจะปฏิบัติเหมือนกับที่อาจารย์สอนไว้ ทำเหมือนที่อาจารย์ทำ ถ้าหากว่าศิษย์ไม่ทำเหมือนที่อาจารย์ทำก็จะเป็นลูกศิษย์ที่ลืมคำสอนของอาจารย์ ในวันนี้อาศัยเวลาสั้นๆ ที่เราศิษย์อาจารย์ได้คุยกัน ตอนนี้รู้ตัวเองหรือยังว่าตลอดชีวิตที่ผ่านมานั้นมีความลุ่มหลงในโลกโลกีย์มากเท่าไร รู้ตัวเองไหมว่าตัวเองนั้นหลง เมื่อรู้ตัวแล้วถามว่าจะหายหลงได้หรือยัง (ได้)  บอกอาจารย์สักคำว่าหลังจากวันนี้กลับไปไม่ว่าจะเกิดอะไรขึ้น ไม่ว่าจะอุปสรรคเล็กหรือใหญ่ศิษย์ของอาจารย์จะพยายามที่จะบำเพ็ญธรรม พยายามที่จะฝึกฝนตน ความทุกข์ยังมีมาก ผู้มีปณิธานอันกล้าแข็งย่อมไม่กลัวการสูญเสีย ย่อมไม่กลัวอุปสรรคเล็กๆ น้อยๆ ไม่เอาสิ่งที่ขัดตา ขัดหูมาเป็นตัวทำลายตัวเอง มีคนจำนวนมากที่เมื่อก่อนนี้เคยเป็นศิษย์ของอาจารย์ ต่างใช้วิธีง่ายๆ ในการทำลายตัวเอง ทำลายด้วยการปล่อยให้กิเลสนั้นพัดพาเอาตนเองไหลไปตามกระแสน้ำ บางคนนั้นทำความชั่วที่ยิ่งใหญ่มากเกินกว่าที่จะกลับมาเป็นพุทธะได้ เพียงแค่อารมณ์ชั่ววูบในที่สุดแล้วคนๆ นั้นจะกลับมาบำเพ็ญต่อก็สายเกินไปแล้ว ศิษย์ลองสำรวจตัวเองจงย้อนมองตัวเองว่ากิเลสเล็กๆ น้อยๆ ที่ติดเฝ้าสั่งสมกันทุกวันนั้นกลายเป็นกิเลสที่ยิ่งใหญ่เกินแก้หรือเปล่า ศิษย์ตัวเล็กๆ เท่านี้ศิษย์คิดว่าศิษย์ทำได้หรือที่จะขจัดกิเลสเหล่านั้นให้พ้นไปจากตัวในเวลาอันสั้น หากตอนนี้ไม่เริ่มต้นไม่พยายามแล้ว วันใดจะเริ่มต้น ในเพลงวันนี้อาจารย์พูดไว้บอกว่าช่วยทั้งโลกนี้ อาจารย์ก็หวังว่าศิษย์นั้นจะช่วยตนเองให้รอด เมื่อตัวเองรอดแล้วผู้อื่นย่อมรอดใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าหากว่าศิษย์ไม่รอด ไม่รอดเพราะว่าแค่หู ตา จมูก ลิ้น กาย ใจของตัวเองนั้นกำจัดไปไม่ได้ ควบคุมไม่ได้ ไม่เป็นการน่าเสียดายหรือที่ต้องเกิดมา ชีวิตนี้เสียดายไหม (เสียดาย)  อาจารย์ว่าอาจารย์เสียดายนะ

(พระอาจารย์เมตตาให้นำแอปเปิ้ลไปให้แม่ครัว)

เนื่องด้วยชั้นนี้มีหลายระดับอยู่ด้วยกัน การที่อาจารย์จะพูดอะไรจึงไม่ใช่เป็นสิ่งที่ศิษย์ทุกคนจะเข้าใจถึง แต่การเข้าใจในคำพูดของอาจารย์นั้น แม้ว่าจะมีความสำคัญแต่คงจะไม่สำคัญเท่ากับศิษย์ของอาจารย์นั้นเข้าใจตนเองได้อย่างถ่องแท้ การเข้าใจตนเองได้ดีนั้นดียิ่งกว่าศิษย์ของอาจารย์เข้าใจผู้อื่น จิตใจนั้นเหมือนคัมภีร์เล่มใหญ่ ขอให้เปิดอ่านจิตใจนี้เรื่อยๆ ในยามที่เราส่องมองกระจกนั้น ขอให้มองเห็นตนเอง และรู้ว่าตนเองนั้นควรจะทำอะไร ไม่ใช่มองเห็นว่าตนเองนั้นสวยพอหรือยัง ไม่ใช่มองว่าตัวเรามีจุดด่างดำแค่ไหน จะต้องมองให้ถึงจิตใจของตัวเราว่าจิตใจของเราสะอาดพอหรือยัง เกลี้ยงพอหรือยัง

ไม่ว่าจะกี่ครั้งผ่านไป อาจารย์ไม่เคยมีความรู้สึกว่าจะมีอะไรวิเศษเท่ากับความเข้าใจใทางธรรมของศิษย์ ไม่มีอะไรวิเศษเท่ากับจิตใจที่ได้ส่องความเมตตานั้นให้ผู้อื่น

ลากันวันนี้ ไม่รู้วันหน้าเราจะได้เจอกันหรือเปล่า นักเรียนในชั้นทั้งหลายตอบให้อาจารย์ชื่นใจหน่อยได้ไหม วันนี้ลากันแล้ววันหน้าเราจะเจอกันอีกหรือเปล่า (เจอ) แล้วอาจารย์จะเจอศิษย์ในสภาพไหน สภาพที่ทำให้อาจารย์นี้สบายใจมากยิ่งขึ้นได้หรือไม่ เมื่อศิษย์ของอาจารย์ได้ฝึกหัดการเป็นพุทธะไปสักช่วงหนึ่ง ย่อมเป็นธรรมดาที่จะเจอขวากหนาม แต่ต้องทำหูของเราให้หนักแน่นไว้ ทำใจของเราให้หนักแน่นขึ้นดีหรือไม่ ทุกๆ วันจะเป็นวันที่ทอแสงแห่งการบำเพ็ญพุทธะ จึงไม่มีวันไหนที่เราท้อจนล้มลงไปดีหรือเปล่า (ดี) อาจารย์เชื่อว่าวันหน้าถ้าเราเจอกันอีก ศิษย์คงเป็นผู้ที่มีความใหม่เอี่ยมมากขึ้น เป็นผู้ทีมีจิตใจอันสะอาดกลมเกลี้ยงมากขึ้น จิตใจที่กลมๆ อันนี้เหมือนกับที่อาจารย์ให้ศิษย์นั้นขึ้นไปวาด วาดได้กลมเท่าไรก็วาดเป็นวงกลมเหมือนกัน บางคนวาดไม่ยอมกลมสักที เพราะจิตใจข้างในของเราไม่กลมไม่เกลี้ยง แต่วาดเล็กๆ ถามว่าในวงกลมวงนี้จะมีที่ว่างให้เวไนยยืนได้สักกี่คน ถ้าวาดวงเล็กแค่เท้าของเราวางลงไปก็เต็มแล้ว

ศิษย์ของอาจารย์ทุกๆ คนที่เป็นญาติธรรมเก่าแล้วเป็นเสาหลักให้ผู้อื่น อาจารย์คิดอยู่ทุกเมื่อเชื่อวัน หวังใจเป็นอย่างยิ่ง หวังให้ศิษย์นั้นบำเพ็ญดีขึ้น ไม่เช่นนั้นแล้วทั้งชีวิตนี้ก็เสียเปล่า เช่นเดียวกับคนอื่นๆ อย่าได้เอาใบหน้าที่สวยงามมาหลอกอาจารย์ว่าศิษย์นั้นบำเพ็ญดีแล้ว คำพูดของอาจารย์จะกลายเป็นลม จะกลายเป็นฝน ถ้าหากว่าศิษย์นั้นไม่ได้นำกลับมาปฏิบัติจริงๆ อาจารย์ให้ศิษย์บำเพ็ญอย่างจริงจัง ให้บำเพ็ญให้เข้าถึงจิตใจแห่งพุทธะจริงๆ หากว่าผิดไปจากนี้ศิษย์ก็จะไม่ได้บรรลุขึ้นนิพพาน อย่าคิดว่าอาจารย์ชี้ธรรมให้ง่ายและศิษย์จะบำเพ็ญง่ายๆ  แม้ว่าเราอยู่บ้าน เราก็ต้องเอาใจกายของเราเป็นเหมือนวัด ให้ถือศีล ใจของเราต้องดีงาม กายของเราต้องสะอาด ชีวิตเขาเราอย่ากิน ความลำบากมีมากมาย แต่อาจารย์เชื่อว่าศิษย์ทุกคนฝ่าฟันได้ ฝ่าฟันให้ได้ ชาตินี้จะได้เป็นชาติสุดท้ายของศิษย์จริงๆ ความทุกข์ของวันนี้ไม่ใช่พรุ่งนี้จะไม่เกิด ความสุขของวันนี้ไม่ใช่พรุ่งนี้จะไม่มี ฉะนั้นไม่ว่าจะทุกข์มากสุขมากเท่าไรอย่าได้หลง อย่าได้ให้ความทุกข์เหล่านั้นมาเป็นอุปสรรค อย่าได้เอาความสุขเหล่านั้นมาเป็นกำแพงกีดขวางทางของเราให้ไม่สามารถเข้าถึงสิ่งใดได้เลย

อาจารย์จะเฝ้าดูอยู่ข้างบน และยามใดที่ศิษย์คิดถึงอาจารย์ อาจารย์จะอยู่ข้างๆ ศิษย์ ยามใดที่ศิษย์ลงแรงได้สามส่วน สิ่งศักดิ์สิทธิ์เบื้องบนและอาจารย์จะช่วยถึงเจ็ดส่วน ลาก่อน ไว้วันหลังเราเจอกันใหม่

อ่านต่อ...