2541-10-17 พุทธสถาน ฉือเหยริน จ.นครศรีธรรมราช

PDF 2541-10-17-ฉือเหยริน #20.pdf

#สัจธรรมชีวิต  #ความสุข  #ไตรรัตน์  #คำพูด  #คนดีไม่ถึงนิพพาน 


วันเสาร์ที่ ๑๗ ตุลาคม  พุทธศักราช ๒๕๔๑      พุทธสถาน ฉือ เหยริน จ.นครศรีฯ

                                                   สาธุชนกราบขอประทานพระโอวาทชี้แนะ

     คุมความคิดการกระทำสามัคคีเกิด    สอบหาผู้ล้ำเลิศกลางยุคขาว

สามคนเดินมีหนึ่งเป็นอาจารย์เรา          ภูมิภพโลกปัญญาเชาว์ใช้ให้ดี

                            เราคือ

     องค์ประธานคุมสอบสามภูมิ             รับบัญชาจาก

พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา            ลงสู่แดนโลกีย์   เคียมคัล

องค์มารดา                      ถามเมธีน้องชายหญิงเกษมฤๅ

                                      ขอทุกคนจิตสงบตั้งใจฟัง     ฮวา  ฮวา

     เกิดเป็นคนอัตตาหนักตระหนักเถิด    ยากจะเกิดยากจะมีความสำเร็จ

หากชีวิตยึดติดดั่งกินบอระเพ็ด              อารมณ์เจ็ด^๑ ขวางกั้นจิตพุทธา

แม้ว่าเป็นคนจนรวยล้วนคือคน             แม้ขัดสนอย่าหลงผิดทำชั่วช้า

ด้วยเกิดมาเพียงร้อยปีสั้นเวลา              สร้างคุณค่าชีวิตตนจะดีไหม

หากว่าเป็นผู้มีปัญญาเกิด                    คนประเสริฐไม่คิดแต่ผลของตัว

ขอเป็นจิตพ้นโคลนตมดังดอกบัว           แลจงกลัวบาปกรรมอย่าริทำ

ด้วยเวลาสั้นนักชีพหนึ่งนี้                     เป็นคนดีทั้งชาติมิเสียแรง

บำเพ็ญธรรมนำจิตใจให้กล้าแกร่ง         ลงทั้งแรงกายและใจเป็นทุนเดิม

ในบัดนี้นับว่าเป็นโอกาสดี               ศิษย์น้องพี่มาอยู่ร่วมหนึ่งสถาน

ทำบุญร่วมกันมาจึงบริบาล^๒            ขอชื่นบานในจิตนี้อย่าลังเล

ความกังขาเกิดขึ้นเมื่อยามใด           ความตั้งใจจะเลือนหาย ณ บัดนั้น

ความเข้าใจพังทลายในฉับพลัน       ความรู้ทันย่อมยากที่จะเกิดมา

เมื่อได้รู้ตนเองให้เร่งตื่น                   มาฟื้นคืนพุทธจิตในกายหนา

นำธรรมาแพร่สะพัดไม่แค่วาจา        การกระทำสำคัญกว่าหลายเท่าตัว

เกิดมาเป็นคนมีทุกข์สุขสลับ            อายุนับถอยหลังแล้วใช่ไหม

ท่านคิดจะพ้นเวียนว่ายบ้างหรือไม่    หยุดเกิดตายหยุดภพชาติสู่สุทธา

การบำเพ็ญส่งข้ามฟากทะเลทุกข์     แต่ต้องลุกจากวิสัยคนอันเบื้องหน้า

ด้วยจิตใจสามารถเป็นชวาลา^๓         กลับคืนฟ้านอกและในต้องสอดคล้อง

จงรู้เท่าทันจิตตนอันเปลี่ยนแปลง     มิคลางแคลงผู้อื่นดีหรือไม่

ย้อนใจตนยึดหลักธรรมจึงรอดได้      หาไม่แล้วจะงมงายสู่ทางวน

ฉวยโอกาสตอนเป็นคนธรรมโลกครึ่ง  ใจเป็นหนึ่งสู่กายหนึ่งมิสับสน

ไม่ยึดว่าผู้ทำถูกมีแต่ตน                  แม้อับจนย่อมไม่นานฟ้าสางเยือน

ในที่นี้ล้วนมีบุญกับพุทธะ                หวังน้องจะอยู่ครบกำหนดเวลา

หวังน้องจะเรียนรู้ทางพุทธา             หวังน้องกล้าศึกษาให้เข้าใจ

ในวันนี้รักษาพุทธระเบียบ               อย่างเรียบร้อยจากตนเองเป็นส่วนใหญ่

ทางข้างหน้ายังมีอีกยาวไกล            คนเดินไกลใจต้องยิ่งดีขึ้นตาม

ขอให้รู้ส่งกุศลบรรพชน                   อาศัยตนเหนื่อยหน่อยสร้างบุญมาก

การบำเพ็ญไม่มีใดที่หลายหลาก       แต่ขอฝากมองย้อนตนดีที่สุด

จงตั้งใจให้มากมากฟังหลักธรรม         ใส่ใจจำให้ปฏิบัติอย่างครบถ้วน

ปราชญ์เมธีต้องปราศจากความเรรวน  ใดสมควรจึงกระทำคนเจริญตาม

ในวันนี้ไม่กล่าวความให้มากไป          คนตั้งใจพี่บันทึกไว้ถ้วนถี่

คนเกียจคร้านพี่จดไว้ไม่รอรี                ขอน้องพี่ตั้งใจโดยใจเป็นกลาง

จรดวางพู่กันลงบันทึกคะแนน            

                                                    ฮวา  ฮวา   หยุด

 

^๑ อารมณ์เจ็ด            ๑. ความปีติยินดี  ๒. ความโกรธ ๓. ความเศร้าเสียใจ

                                   ๔. ความสุข  ๕. ความรักใคร่  ๖. ความแค้น ๗. ความอยาก                    

^๒ บริบาล                ดูแลรักษา  ดูแลเลี้ยงดู

^๓ ชวาลา                ตะเกียง                                                                       

วันเสาร์ที่ ๑๗ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๔๑

พระโอวาทท่านหนึ่งในแปดเซียน ฮั่นจงหลี

     ในยุคนี้ผู้บำเพ็ญนำพ้นภัย          เลือกเฟ้นไปผู้งามพร้อมคืนเบื้องฟ้า

ให้ฝึกฝนในแดนโลกด้วยปัญญา       อย่าได้ช้ายืมกายปลอมบำเพ็ญจริง

                            เราคือ

    หนึ่งในแปดเซียน ฮั่นจงหลีต้าเซียน      รับบัญชาจาก

พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา               ลงสู่แดนโลกีย์ แฝงกายอัญชุลี

องค์มารดา             ถามเมธีทุกท่านสราญฤๅ

     หมั่นศึกษาหลักสัจธรรมเข้าใจเพิ่ม   มุ่งส่งเสริมกันด้วยธรรมมิบาดหมาง

บังเกิดเป็นวาจาคิดก่อนสามครั้ง       โลกสีขาวความยั้งคอยอำนวย

สะสมกรรมเบาเบาพาตนพินาศ        เสียงกัมปนาทหนักกรรมเพราะประมาทฉวย

คุมความประพฤติทุกขณะไม่สำรวย^๑ สำรวม^๒ ด้วยคนคืนต้องงามแยบยล

ความฉลาดนั้นฤๅพาคืนฟ้า              คืนสุทธาต่างมีเหมือนคือกุศล

มีดีมีร้ายก็คือคน                            เมธาทุกผู้คนพึงฝึกอภัย

อยู่ร่วมกันอย่าเคืองเฟื่องนิวรณ์^๓       คอยบั่นทอนค้นขุดนั้นไร้ความหมาย

ฝึกปัญญาเมตตาความกล้าไม่เดียวดาย   ยามฝึกร่วมอาการใจสิ้นอัตตา

เข้าใจกันจึงสามารถบังเกิดสุข          บังเกิดทุกข์จึงสามารถเดินทั่วหล้า

ปัญญาคนปรีดาฉายทุกหย่อมหญ้า       มิตรมีค่าที่จริงใจสำคัญ

น้อมเพียงพอพบยิ่งมิตรสหาย          มีเรื่องใดดรี^๔ เราเที่ยงผจัญ^๕

ลมสะพัดเรื่องร้ายตัดหยุดคาดคั้น      ใครจาบัลย์^๖ เราช่วยสอนรู้พอ

                                                                                     ฮา ฮา  หยุด

 

^๑สำรวย             สวย    หยิบหย่งมุ่งแต่จะแต่งตัวให้สวยงาม

^๒สำรวม          ระมัดระวัง  เหนี่ยวรั้ง  ครอง

³นิวรณ์           สิ่งห้ามกันจิตไว้มิให้บรรลุความดี ๕ ประการ

                         ๑. ความพอใจรักใคร่           ๒. ความพยาบาท

                         ๓. ความง่วงเหงาหาวนอน  ๔. ความฟุ้งซ่านรำคาญ

                         ๕. ความลังเลใจ

^๔ดรี                   เรือ

^๕ผจัญ                ต่อสู้  ประจัญ

^๖จาบัลย์             ทุรนทุราย  สะอึกสะอื้น

พระโอวาทท่านหนึ่งในแปดเซียน ฮั่นจงหลี

หากกองทัพ คนข้างหน้าเดินแต่คนข้างหลังไม่เดิน กองทัพนี้ก็เป็นกองทัพที่ขาดระเบียบวินัยไม่มีความสามัคคี การร่วมแรงร่วมพลังจึงเกิดความสามัคคีอันยิ่งใหญ่ เสียงเดียวยากจะมีพลังเท่ากับหลายๆ เสียงรวมกัน แต่ถ้าเสียงไปใจไม่ไปก็ยิ่งลำบาก

 การอยู่ตรงนี้นั่งฟังเฉยๆ ย่อมเป็นธรรมดาที่ต้องรู้สึกเมื่อย เหนื่อยและเบื่อ การมีบทเพลงขับกล่อมเปลี่ยนบรรยากาศจากการนั่งฟังอย่างเดียว เป็นร้องบ้าง จึงทำให้เรารู้สึกกระปรี้กระเปร่า จะอายอะไรจากการกระทำ ถ้าเราไม่ได้ทำผิดไม่ได้ทำร้ายใคร แต่การร้องเพลงเปลี่ยนบรรยากาศทั้งช่วยเหลือตัวเองและช่วยเหลือคนอื่น สิ่งใดที่ทำแล้วเกิดประโยชน์จงทำเถิด สิ่งใดที่ทำแล้วเกิดโทษจงตัดทิ้ง  

โดยปกติคนทั่วไปมักจะชอบสิ่งดี สิ่งที่เป็นมงคลแก่ตน สิ่งใดที่นำความอัปมงคล ความเสื่อมเสีย ความเดือดร้อน เรามักจะไม่อยากอยู่ใกล้และไม่คิดกระทำ แล้ววันนี้การมาศึกษาหลักธรรม เพื่อรู้หนทางที่จะได้นำพาตนและบำเพ็ญตนคืนเบื้องฟ้านั้นเป็นสิ่งที่ดีและการที่จะทำให้ถึงก็จะต้องมีความเข้าใจเป็นพื้นฐานก่อน ถ้าเราไม่รู้วิธีปฏิบัติที่เด่นชัด เราไม่มีความเข้าใจที่เพียงพอ แม้ได้ไปก็ย่อมไร้ค่า เฉกเช่นเดียวกับเรามีรถอยู่คันหนึ่ง หากเราไม่รู้จักใช้ไม่รู้จักควบคุมรถคันนี้ก็ไม่มีประโยชน์ต่อตัวเรา แต่การที่จะมองถึงการบำเพ็ญธรรมนั้นก็ต้องย้อนมาดูที่จิตใจก่อนแล้วเราถึงจะมองรูปกาย เนื่องจากจิตใจเป็นรากฐานสำคัญของตัวบุคคล หากจิตใจดีการกระทำย่อมออกมาดี หากจิตใจร้ายการกระทำย่อมออกมาร้าย แต่จิตใจนั้นก็ขึ้นอยู่กับการปลูกฝังอุปนิสัยที่ดีตั้งแต่แรกเริ่ม หากมนุษย์เรารู้จักปลูกฝังอบรมบ่มเพาะอุปนิสัยตนเองให้ดีพร้อมแล้ว เวลาจะกระทำสิ่งใดก็ย่อมยากที่จะผิดพลาด จิตใจที่ดีอุปนิสัยที่ดีย่อมเป็นรากฐานแห่งการกระทำทุกสิ่งทุกอย่าง  แล้วถ้าจิตใจดีแต่การกระทำตรงข้ามกับจิตใจจะเป็นเช่นไร แปลว่าถ้าจิตใจดีสิ่งที่อยู่รอบข้างเราก็ล้วนต้องดีไปด้วยใช่หรือไม่ แต่ปัจจุบันนี้สิ่งรอบข้างเราทำไมถึงเลวร้ายทั้งๆ ที่มีเราจิตใจที่ดี ก็แปลว่า ใจเรากับการกระทำไม่สอดคล้องกันเพราะคนคนหนึ่งก็เป็นผลของสังคมๆ หนึ่ง อย่าพูดว่าเราไม่มีส่วนในสังคม ทุกคนล้วนเป็นส่วนหนึ่งของสังคม สังคมดีได้คนก็ต้องเป็นคนดี คนดีได้จิตใจก็ต้องดี คิดย้อนกลับถ้าจิตใจไม่ดีคนก็ต้องชั่วร้าย ถ้าคนชั่วร้ายสังคมก็ต้องวุ่นวาย แล้วตอนนี้เราจะพูดได้ไหมว่า สังคมวุ่นวาย คนสับสน แต่จิตใจของเราดี ฟังแล้วแปลกหรือไม่ (แปลก) แปลว่าจิตใจเราผิดพลาด เรารักสิ่งดี ชอบสิ่งดี แต่การกระทำให้ได้มาซึ่งสิ่งที่เรารักและชอบมักขัดแย้งกับความถูกต้องและความดีงามไม่สอดคล้องกับคุณธรรมและศีลธรรม จึงเป็นความรักที่นำไปสู่ทางที่ผิดและหลง ผลของสังคมจะโทษแค่ตัวสังคมไม่ได้ แต่ต้องโทษไปถึงจิตใจของคน

ในสำนวนของปราชญ์โบราณนั้นท่านกล่าวไว้ว่าเมื่อท่านเป็นคนดี ไยจะต้องไปสนใจผู้อื่นด้วย เขาจะเลวหรือดีมากดีน้อยก็เรื่องของเขา ไม่จำเป็นต้องสนใจ แต่เขาตอบว่า คนเราถ้าไม่อยู่กับคนแล้วจะไปอยู่ร่วมกับอะไร หากตัวฉันมีความสุข แต่สังคมวุ่นวายแล้วฉันจะสุขได้อย่างไร เราจะมองว่าข้างนอกเป็นอย่างไรก็แล้วแต่ไม่ได้ เพราะข้างนอกก็มีผลต่อจิตใจเราเหมือนกัน หลายต่อหลายครั้งที่เราคิดว่าแต่ก่อนเราเป็นคนดี แต่ปัจจุบันนี้เรายากจะดีได้เพราะบอกว่า สังคมเลวร้ายเราก็เลยรู้สึกย่ำแย่ตามไปด้วย สภาพแวดล้อมเปลี่ยนแปลงจิตใจคน แต่ความเคยชินก็เปลี่ยนแปลงจิตใจคนได้เช่นเดียวกัน มนุษย์เรารู้จักควบคุมตนเองอย่างเดียวไม่พอ ต้องรู้จักควบคุมจิตใจด้วย ใจจึงเป็นส่วนสำคัญ หากรากไม่แข็งแรงมีหนอนชอนไช ต้นไม้ที่เติบโตจะเป็นต้นไม้ที่ยิ่งใหญ่ได้หรือไม่ แม้ภายนอกจะสวยแต่ถ้าภายในเว้าแหว่ง จะเป็นต้นไม้ที่มีคุณค่าหรือเปล่า จิตใจของคนก็เฉกเช่นเดียวกัน ถ้าภายนอกรูปลักษณ์เราสวยงามหล่อเหลา มีความภูมิฐาน มีเกียรติยศทรัพย์สิน แต่ภายในจิตใจเราเว้าแหว่ง ขาดซึ่งคุณธรรมศีลธรรม เราก็ย่อมเป็นคนดีที่มีคุณค่าที่แท้จริงของสังคมไม่ได้

“ยืมกายปลอมบำเพ็ญจริง” นั่นก็คือยืมร่างกายปลอมนี้บำเพ็ญพุทธจิตบำเพ็ญกุศลให้กลับคืนสู่เบื้องบน เราคิดว่าตัวเรานั้นเป็นตัวตนที่แท้จริงหรือไม่ (ไม่) แล้วทำไมจึงเฝ้ารักเฝ้าหวงกันมากนัก ของที่ไม่จริงก็คือของที่เปลี่ยนแปลงหาความเป็นตัวตนที่แท้จริงไม่ได้  แล้วตัวเรานี้เปลี่ยนแปลงไปตลอดหรือไม่ (เปลี่ยน) เปลี่ยนแปลงไปเพราะอะไรบ้าง (กาลเวลา, สิ่งแวดล้อม, ความเกิดแก่เจ็บตาย, กิเลสตัณหาอุปาทาน, สิ่งโลมเร้า, ความโลภ โกรธ หลง) ความไม่พอใจในตนเองเป็นสิ่งสำคัญที่ทำให้เราต้องเปลี่ยนแปลง  บางครั้งกาลเวลาทำให้เราเปลี่ยนแปลงไป นั่นเป็นสัจธรรม แต่ถ้าจิตใจของเราไม่เปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลา  แม้ร่างกายจะเปลี่ยนแปลงไป แต่จิตใจก็ยังสุกใสสว่างเหมือนเดิม  แต่บางคนกาลเวลายิ่งผ่านไป จิตใจยิ่งย่ำแย่ยิ่งหม่นหมองยิ่งอับแสง ก็เพราะว่าจิตใจของเขาไหลและเปลี่ยนแปลงไปตามสิ่งแวดล้อม แล้วการกระทำหรือการปฏิบัติตนเช่นนี้เป็นสิ่งที่ดีหรือไม่ (ไม่) เพราะยิ่งเปลี่ยนแปลงไปเรื่อยๆ เรายิ่งไม่รู้จักตัวเอง เมื่อไม่รู้จักตน เราก็คงยากที่จะนำพาตนและช่วยเหลือตนได้ สภาพแวดล้อมหรือผู้อื่นจะเปลี่ยนแปลงวุ่นวายเลวร้ายอย่างไร แต่ถ้าหากว่าจิตใจเรายังคงสุกใสเหมือนเดิม ภายนอกที่เลวร้ายและวุ่นวายก็ยากจะชักนำพาเราไปได้ แต่เรายากที่จะควบคุมตนเองได้เพราะเรามักเคยชินกับการปล่อยมากกว่าการควบคุมจิตใจ เรามักเคยชินกับการไม่พอใจตนเอง ไม่ชอบความเป็นตัวเอง หรือไม่ก็ยึดมั่นในความเป็นตัวของตัวเองมากเกินไป จึงทำให้เราเปลี่ยนแปลงไปไม่หยุดนิ่งความเป็นตัวของตัวเองจึงขึ้นๆ ลงๆ ไม่แน่นอน เช่นนี้ ย่อมง่ายที่จะวุ่นวาย และย่อมยากที่จะสงบและหาความสันติสุขให้กับชีวิตได้ ในเมื่อรู้เช่นนี้เราก็ต้องรู้จักนำพาควบคุมชีวิตของตนเองให้เป็น

คนเรานั้นมักจะเหมือนกับสิ่งๆหนึ่งที่ไม่ชอบให้ใครมาตีกรอบ และไม่ชอบให้ใครมาผลักดัน ยิ่งผลักกลับยิ่งถอย ยิ่งดึงไปข้างหน้ากลับยิ่งอยากถอยไปข้างหลัง มองดูอย่างนี้แล้ว คล้ายกับสัตว์อะไร(แมว) พอเราจับหางก็อยากเดินไปข้างหน้า พอเรากดหัวก็อยากถอยหลังหรืออยากชะโงกตัวขึ้นมาใช่หรือเปล่า (ใช่) แล้วเราชอบให้คนอื่นมาผลักดันมาดึงเรา แล้วเราถึงจะยอมทำหรอกหรือ ก็คงจะไม่มีใครชอบ ฉะนั้นก่อนที่เราจะให้สภาวะแวดล้อมมาผลักดันเราให้เราต้องเป็นไป เราจึงต้องรู้จักควบคุมตนเองให้เป็นเสียก่อน จึงเรียกว่าป้องกันก่อนที่ภัยจะเกิด อย่าปล่อยให้ภัยมากำหนดความเป็นคนของเรา อย่าปล่อยให้สิ่งแวดล้อมมาทำลายความมีชีวิตและความมีคุณค่าของการเป็นคนของเรา เราเป็นคนที่ประเสริฐ เรามีปัญญา เรามีสติ เช่นนั้นเราต้องนำพาชีวิตของตนเองให้เป็น อย่าปล่อยให้สภาพแวดล้อมเปลี่ยนแปลงตนเอง เช่นนี้ย่อมไม่มีประโยชน์เลย เรียนรู้มาก็เสียเปล่า มีความสามารถก็ไร้ค่า

“หมั่นศึกษาหลักสัจธรรมเข้าใจเพิ่ม” การศึกษาหลักสัจธรรมนั้นมีประโยชน์ต่อตัวเราหรือไม่ (มี)  แล้วสัจธรรมคืออะไร ถ้าตอบไม่ได้แสดงว่าหัวข้อที่ฟังเมื่อสักครู่นี้หลับกันหมดใช่หรือไม่ (ไม่หลับ)  ถ้าเช่นนั้นแสดงว่าสิ่งที่ฟังไม่เข้าหูใช่หรือไม่ (ไม่ใช่)  ถ้าท่านฟังเข้าหูและไม่หลับก็ต้องโทษคนพูดใช่หรือไม่ (ไม่ใช่) การโทษผู้อื่นง่ายกว่าโทษตัวเอง สะบัดความผิดให้คนอื่นง่ายกว่าตัวเองรับความผิดใช่หรือไม่ เราไม่ต้องการเช่นนั้นแต่เพราะอะไรเราจึงมักมองไม่เห็นตนเองอยู่ร่ำไปว่าตนเองแท้จริงแล้วเป็นคนเช่นไรกันแน่ เป็นคนที่ดีหรือไม่มีความดีเลย บางครั้งเรามองไม่เห็นตนเองอย่างแท้จริงต้องให้คนอื่นช่วยมอง ว่าฉันเป็นคนอย่างไร แล้วพอเขาพูดก็ว่ามันไม่น่าจะใช่ แล้วอย่างนี้เราเป็นคนที่รู้จักตนเองหรือไม่รู้จักตนเองกันแน่ (ไม่รู้จักตนเอง) หากตนเองไม่รู้จักตนเอง แล้วจะมีเวลาไปรู้จักข้างนอกได้หรือ แต่มนุษย์เรามักจะรู้จักภายนอกดีกว่ารู้จักตนเอง เราเข้าใจชีวิตของคนอื่น เขาเป็นอย่างนั้น เขาเป็นอย่างนี้ ต้องแก้อย่างนั้น ต้องแก้อย่างนี้  แต่พอตัวเองเป็นเข้าเสียเอง กลับไม่รู้ว่าเราจะแก้อย่างไร  ถ้าเช่นนั้นก็ต้องรู้จักและเข้าใจก่อนว่า สัจธรรมมีความเกี่ยวข้องกับชีวิต เพราะหลักสัจธรรมคือความเป็นจริงแห่งชีวิตที่หนีไม่พ้น  เราเดินไปที่ไหนก็มีสัจธรรมล้อมรอบตัวเราอยู่เสมอ เราจะไปอยู่แห่งหนตำบลใด สัจธรรมก็ติดตามเราไปอยู่ทุกเมื่อเชื่อวัน ในเมื่อเรารู้เช่นนี้แล้ว เรามีความเข้าใจและยอมรับสัจธรรมอย่างแท้จริงหรือไม่ หากเรารู้แต่ไม่ยอมรับสัจธรรม ก็ยากที่จะมาน้อมนำชีวิตเราได้ ฉะนั้นเรารู้ว่าชีวิตทุกคนต้องมีทุกข์ต้องมีการเกิดแก่เจ็บตายและต้องเปลี่ยนแปลงไปไม่สิ้นสุด บางคนเปลี่ยนแปลงไปจุดสิ้นสุดของเขาสามารถคืนสู่เบื้องบน บางคนเปลี่ยนแปลงไปจุดสิ้นสุดของเขากลับสู่เบื้องล่าง ฟังดูเช่นนี้แล้วจุดสิ้นสุดของทุกคนในที่นี้ก็คงไม่อยากเป็นอย่างหลังใช่หรือไม่ (ใช่) ทุกคนอยากมีจุดสิ้นสุดที่ดีงามและสามารถพาตนเองกลับสู่เบื้องฟ้าได้ แต่การจะมีจุดสิ้นสุดที่ดีงามแล้วกลับคืนสู่เบื้องฟ้านั้น เราต้องมีความเข้าใจอย่างจริงแท้ อย่าเป็นเพียงผู้รู้ที่เมื่อพบกับเหตุการณ์แล้วกลับทำอะไรไม่ได้

เรายอมรับการมีชีวิตได้ เมื่อสูญเสียชีวิตเราก็ต้องรับได้เช่นเดียวกัน เพราะว่ามนุษย์เรานั้นเรื่องราวในโลกเราจะเลือกเอาแต่ข้างหน้าโดยไม่สนใจข้างหลังนั้นเป็นไปไม่ได้ เราจะเอาแต่รับโดยที่เราไม่เคยมีความรู้สึกไม่ชอบบ้างบางทีก็เป็นไปไม่ได้ เราอดไม่ได้ที่ต้องมีรักและมีชอบ มีเกียรติและมีไร้เกียรติ ฉะนั้นเราต้องรู้จักวางตัวให้ถูกต้องเหมาะสม จะเลือกที่รักมักที่ชังอยู่ในโลกนี้ไม่ได้ เพราะความเป็นจริงของโลกนี้สอนให้เรารู้ว่า มีทุกข์แล้วก็มีสุขสลับกันไป มีได้ก็ย่อมมีเสียเป็นเรื่องที่แน่นอน หากเรารู้แล้วเข้าใจและน้อมนำสู่ใจ เมื่อเจอเหตุการณ์ เราคิดได้ทันเราปรับใจได้ทัน เราก็ไม่ต้องหวาดหวั่นกับเรื่องราวที่ผ่านเข้ามา เมื่อเรื่องราวภายนอกสามารถควบคุมได้เรื่องราวภายในที่เกิดขึ้นในจิตใจก็ยากที่จะบังเกิด ยากที่จะเข้ามาสู่ใจและทำร้ายใจเราได้ ฉะนั้นการที่เราจะควบคุมชีวิตของเรา ก็ควบคุมข้างนอกก่อนแล้วจึงป้องกันข้างใน เพราะข้างในใจเรา บางครั้งมองไม่เห็น ไม่มีรูปร่าง แต่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นข้างนอกเราสามารถเห็น สามารถคาดเดาได้ เราสามารถพินิจพิเคราะห์ได้ว่าอะไรจะเกิดขึ้น แล้วเราจะรับมืออย่างไร หากข้างนอกเราป้องกันได้ดี มีหรือที่ข้างนอกจะมาทำร้ายจิตใจเราได้ แต่ถ้าข้างนอกเราป้องกันไม่ดี ข้างในเราไม่ดูแล ก็จะวุ่นวายและเกิดความทุกข์กับตัวเราได้ง่าย

“บังเกิดเป็นวาจาคิดก่อนสามครั้ง” การทำอะไรโดยไม่คิด การคิดเพียงชั่วครู่แล้วกระทำ และการมองมุมใดมุมหนึ่งของตนเองโดยไม่สนใจสิ่งรอบข้างเป็นอันตรายหรือไม่ (เป็น)  ก่อนที่เราจะกระทำเราต้องคิดไตร่ตรองให้รอบคอบถึงสามครั้งจึงยากที่จะผิดพลาดได้ เมื่อเรากระทำสิ่งใดนั้น บางครั้งเราไม่สามารถกระทำเพียงคนเดียว เราต้องมีผู้อื่นร่วมด้วย ซึ่งเราจะใช้แต่อารมณ์ของเราต่ออารมณ์ของเขาย่อมยากที่จะทำให้งานสำเร็จ การที่จะอยู่ร่วมกับผู้อื่นนั้นเราจะต้องนำอะไรปฏิบัติต่อเขา หากเรานำความซื่อสัตย์ นำน้ำใจ นำคุณธรรมความจริงใจปฏิบัติต่อเขา การอยู่ร่วมกับคนอื่นหรืออยู่ร่วมกับคนในสังคม ก็ย่อมเป็นปกติสุขได้   ถ้าเกิดอยู่ร่วมกันเราไม่สนใจผู้อื่น หวังแต่ประโยชน์ส่วนตนจะเป็นอย่างไร เอาแต่ใจตนเอง ไม่ชอบสิ่งใดก็ไม่ทำสิ่งนั้น เมื่อรักสิ่งใดก็เอาแต่ทำสิ่งนั้น เช่นนี้ จะเป็นอย่างไร (ทำให้คนอื่นเดือดร้อน,ทำให้สังคมไม่ปกติสุข,ทำให้ไม่เกิดความสามัคคี) งานไม่บรรลุเป้าหมาย แทนที่เราจะได้มิตร เราก็ย่อมได้ (ศัตรู)  จากงานที่จะได้หนึ่งแรง อาจจะได้หลายแรง ถ้าเราทำกับเขาดีๆ ใช่หรือไม่ (ใช่)  กลายเป็นว่าเขาต้องทำคนเดียวและเดือดร้อนคนเดียวใช่หรือไม่ (ใช่)

กองทัพต้องเดินด้วยท้อง ถ้าวันนี้ ฟังธรรมะไม่รู้เรื่อง ข้าวไม่ต้องทานดีไหม การรบมีอยู่อย่างหนึ่งคือ ทุบหม้อข้าวทิ้ง แล้วหวังไปทานเอาดาบหน้า ทำให้เขามีความมุ่งมั่นและไปให้ถึงใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าเช่นนั้นวันนี้มาฝึกฝนกันหน่อยดีหรือเปล่า หากฟังธรรมะไม่รู้เรื่อง พูดไม่ได้แม้ประโยคหนึ่ง ก็ไม่ต้องทานข้าว  ไม่ต้องกลับบ้านดีหรือไม่

“โลกสีขาวความยั้งคอยอำนวย” หากมนุษย์อยู่ร่วมกันโดยรู้จักนำหลักสัจธรรมมาใช้ รู้จักนำหลักธรรมมาปฏิบัติต่อกัน ความสันติสุขและความร่มเย็นย่อมบังเกิดได้ แล้วสิ่งหนึ่งที่จะช่วยยับยั้งเราไม่ให้เป็นผู้กระทำผิด ยับยั้งไม่ให้เป็นผู้เบียดเบียนผู้อื่นและทำร้ายผู้อื่นได้ นั่นก็คือการมีมโนธรรมสำนึก หากทุกคนเมื่อดำรงชีวิตอยู่ มีมโนธรรมสำนึกอันดีงาม รู้จักความถูกต้อง รู้จักผิดชอบชั่วดี สิ่งเหล่านี้จะเป็นตัวยับยั้งไม่ให้เรากระทำชั่ว ไม่ให้เราเป็นคนที่เลวร้ายในสังคม ฟังดูง่ายแต่ทำยาก เพราะขึ้นชื่อว่าผลประโยชน์ ทรัพย์สิน เกียรติยศ พอมนุษย์ยกย่องว่ามีค่า ก็ยึดติดในความมีคุณค่าและยอมทิ้งคุณค่าของตนเพื่อให้ได้มาซึ่งคุณค่าแห่งทรัพย์สินและวัตถุ คุณค่าของมนุษย์ขึ้นอยู่กับทรัพย์สินและเกียรติยศหรือเปล่า (ไม่)  หากตอบว่าใช่ก็ไม่ถือว่าผิด ถ้าหากว่าผู้ที่มีทรัพย์สินนำทรัพย์สินและชื่อเสียงเกียรติยศนั้นมาสร้างสิ่งที่ดีงาม มาสร้างคุณค่าของการเป็นมนุษย์ที่แท้ให้กับผู้อื่นได้รับรู้ และแม้ว่าเราไม่มีอะไร ไม่มีแม้ชื่อเสียง เกียรติยศ จะเป็นคนไม่มีคุณค่าหรือ ก็ไม่ใช่ คุณค่าของคนก็คือการที่เราอยู่ร่วมกับผู้อื่นอย่างปรกติสุข เขายอมรับเราและเรายอมรับเขา สรุปคือ การเป็นคนที่มีคุณค่า คือการมีชีวิตอยู่ไม่เพียงเพื่อตน แต่เพื่อช่วยเหลือผู้คน นำพาสิ่งที่ดีงามมาสู่สังคมและผู้อื่น ทุกๆ คนก็อยากเป็นคนที่มีคุณค่าและมีประโยชน์ ไม่ว่าอยู่กับใครก็อยู่ได้ ไม่ใช่ว่าอยู่กับคนนั้นได้ แต่อยู่กับผู้อื่นไม่ได้ บางครั้งเรามีชีวิตอยู่ตั้งแต่เช้าจรดเย็น ไม่เคยช่วยเหลือใคร ไม่เคยทำร้ายใคร แต่บางครั้งก็มีผลสะท้อนกับสังคมเหมือนกัน หากสิ่งที่เรากระทำเราไม่สนใจสภาพแวดล้อม เช่น วันนี้เราอยากตัดต้นไม้ต้นหนึ่ง แต่เราไม่สนใจสภาพแวดล้อม ขณะนี้แทบจะไม่มีต้นไม้แล้ว เราจะทำเพื่อตน เรามองรอบข้างแต่มองภายในวงที่แคบเกินไปจะมองก็ต้องมองวงกว้างด้วย สมมติว่าตอนนี้สังคมหรือหมู่บ้านที่เราอยู่ต้องการไม้  แต่เราตัดไม้ทิ้งแล้วทำให้สังคมนั้นสงบสุข  แต่เราอาจทำให้โลกทั้งโลกนั้นขาดแคลนน้ำก็เป็นไปได้ บางครั้งดำเนินชีวิตอย่าคิดว่าไม่ส่งผลกระทบกับใคร บางครั้งก็มีผลกระทบกับคนรอบข้างหรือสภาวะแวดล้อมของโลกด้วย ทุกชีวิตล้วนเป็นผลของสังคม ฉะนั้นไม่ว่าเราจะขยับเขยื้อนเพียงนิด หากไม่คิดถึงสังคมไม่คิดถึงคนอื่นก็ย่อมเกิดอันตรายหรือเกิดความผิดพลาดได้ง่าย

ความผิดแม้เพียงเส้นผม หากปล่อยไว้นานก็ย่อมมากมายเป็นหมื่นลี้พันลี้ได้ มนุษย์มักชอบทำแม้ความผิดเล็กๆ น้อยๆ แต่ความดีอันเล็กน้อยเรามักไม่ชอบทำ จึงทำให้ความชั่วร้ายพอกพูนสูง ทำให้ความดีนอนนิ่งไม่เคยเพิ่มเติม แล้วตัวเราเป็นอย่างไร ร้ายหรือดี  ลองมองตนเองสักพักหนึ่ง แล้วถามตัวเองลึกๆ ว่า ตอนนี้หากเราต้องดับสิ้นไป เราจะขึ้นสวรรค์หรือลงนรก เราเป็นคนดีหรือเป็นคนร้ายกัน ขอให้เราลองคิดกันดู บางคนไม่เคยมองเลย ฉะนั้นเวลามองกระจกทีไร จึงมองเห็นแต่ภายนอกของตัวเอง มองไม่เห็นข้างในจิตใจเสียที จนกระทั่งเวลามีอารมณ์ร้ายหรือเกิดความรู้สึกย่ำแย่ในจิตใจ เราจึงจะมองเห็นตนเองได้  สิ่งศักดิ์สิทธิ์เคยพูดอยู่ครั้งหนึ่งว่า มนุษย์เมื่อเจอกับความทุกข์ยากจึงจะสามารถมองเห็นคุณธรรมได้ อย่ามองเห็นว่าความทุกข์นั้นต้องนำมาแต่ความทุกข์และความเศร้าตรม บางครั้งความทุกข์ก็ให้แง่คิด ทำให้เรามองเห็นความเป็นตัวของตัวเองดีขึ้น เมื่อเรามองเห็นแล้วก็คงไม่มองอย่างนิ่งเฉย ขอยกตัวอย่างให้เห็นเด่นชัดขึ้น นั่นก็คือ พระจันทร์ บางครั้งพระจันทร์เต็มดวงบางครั้งเว้าแหว่ง  เวลาเต็มดวงเรารู้สึกว่าพระจันทร์สวยเปล่งปลั่ง แต่ตอนที่เว้าแหว่งนั้นไม่สวย และถ้าเป็นจันทร์ที่มีสุริยคราสก็จะทำให้ดวงจันทร์นั้นมืดมนอับแสง มนุษย์ก็มักจะเคาะตีโห่ร้องขับไล่ความชั่วร้ายไปให้พ้น แต่เวลามนุษย์มีความชั่วร้าย ทำไมจึงไม่มีใจเฉกเช่นมองเห็นสุริยคราสบ้างเล่า กลับนอนนิ่งเฉยสบาย เพราะว่าเรามักไม่รู้ว่าตนเองหม่นหมองไป ทั้งที่จริงเราไม่ชอบความหม่นหมอง แต่เรามักมองไม่เห็นตนเอง เราจึงไม่สามารถรู้ได้ว่าตอนนี้ใจเราหม่นหมองเหมือนสุริยคราสหรือเปล่า รู้แค่เพียงตอนจันทร์เต็มดวงกับตอนที่เว้าแหว่งเท่านั้น จันทร์ที่เว้าแหว่งคือตอนที่จิตใจเรามีแต่ความโมโห มีแต่ความคิดที่ไม่ดี มีความคิดอิจฉาผู้อื่น เห็นผู้อื่นได้ดีแล้วไม่ดีใจ แต่พอจันทร์หม่นหมองไปทั้งดวงแล้วเรากลับไม่รู้เลย จริงๆ แล้วทุกคนคงไม่ชอบสุริยคราสและจันทร์ที่เว้าแหว่ง ความดีและความไม่ดีนั้นทุกคนก็มีอยู่ แต่มีกันอยู่คนละส่วนไม่ได้เข้าไปปะปนกันเลย แค่เหลื่อมล้ำและซ้อนกันเป็นภาพซ้อนเท่านั้นเอง หากเราลบภาพซ้อนอันเลวร้าย ขับไล่ความเลวร้ายที่เป็นสิ่งไม่ดีในจิตใจได้ เราก็จะพบจิตใจอันสว่างไสว จริงๆ แล้วทุกท่านมีจิตใจอันดีงามอยู่ แต่เป็นเพราะมีภาพซ้อนแห่งความเลวร้าย ทัศนคติและประสบการณ์อันเลวร้ายมาทับถมจิตใจ หากเราล้างได้ปล่อยวางได้  เริ่มต้นวันนี้กระทำแต่สิ่งที่ดีงาม สิ่งที่เลวร้ายนำมาเป็นบทเรียน ที่สำคัญอยู่อย่างหนึ่งก็คือ ต้องมองให้เห็นตนเองก่อนว่าตนเองมีความเลวร้ายหรือไม่ เมื่อไรที่เรามองเห็นก็ย่อมง่ายที่จะขจัดความเลวร้ายทิ้ง แต่ถ้าตัวเรามองไม่เห็นสิ่งเลวร้ายในตนแล้วเราจะขับไล่อะไร  เหมือนการออกรบ ท่านออกรบก็เพราะเห็นศัตรูมาถึงที่แล้ว แล้วเมื่อรบเราก็ต้องพร้อมอยู่เสมอ หากศัตรูมาถึงที่แล้วเราเอาแต่นอน เอาแต่ปล่อยจิตปล่อยใจ เอาแต่ปล่อยให้กิเลสสิ่งชั่วร้ายมาอยู่ในจิตใจ เวลาไปรบเราก็ต้องแพ้ใช่หรือไม่  แต่ทุกขณะชีวิตถ้าเรารู้จักปกป้องควบคุมดูแลตนเองและนำพาชีวิตของตนเอง เวลามีอันตรายหรือภัยเกิดขึ้น มีเรื่องราวเกิดขึ้นมา เราก็ง่ายที่จะตั้งรับและต่อสู้ มองเช่นนี้ไม่ยากเลย ชีวิตก็เหมือนกับการรบ แต่รบทุกครั้งต้องชนะทุกครั้งหรือไม่ บางครั้งต้องแพ้ แต่แพ้เพื่อชนะใจตนเอง ไม่ใช่ว่าชนะแล้วเอาแต่ชนะอย่างเดียว การเป็นผู้ชนะตลอดก็ใช่ว่าจะเป็นผู้ชนะที่แท้จริง

“ความฉลาดนั้นฤๅพาคืนฟ้า” คนที่เป็นคนฉลาดไม่เคยเสียสละให้ใคร  ไม่เคยยอมแพ้ใครและไม่เคยทำอะไรให้ใคร ในโลกนี้มีมากไหม (มาก)  บนฟ้ามีมากไหม แทบจะไม่มีเลย บนฟ้าส่วนมากเป็นคนเช่นไรที่สามารถคืนฟ้าได้ คนที่อยู่บนฟ้าได้เป็นคนเสียสละเท่าที่ตนเองเสียสละได้ บางครั้งเสียจนไม่มีอะไรจะให้เสีย ยอมเสียสละแม้แต่ตัวตนเอง คนเช่นนี้จึงสามารถกลับคืนเบื้องฟ้าได้  คนที่โง่ ซื่อๆ กลับคืนเบื้องฟ้าได้ไหม (ได้)  คนที่ฉลาดไม่ยอมแพ้ใคร ยังไม่ปรากฏอยู่ในประวัติศาสตร์เลย

มนุษย์เราสามารถดำรงชีวิต สามารถที่จะกลับคืนเบื้องฟ้าได้ไหม บอกให้โง่ก็ไม่ยอม ให้เสียสละก็ไม่ยอม พอจะเสียสละก็คิดแล้วคิดอีกเสียไปก็ไม่เต็มเม็ดเต็มหน่วย พอจะให้ก็ให้บ้างไม่ให้บ้าง แล้วจะขึ้นฟ้าได้ไหม ขึ้นไปสักพักก็ตกลงมาแล้ว  การดำรงตนก็สามารถทำให้เรารู้ว่าตนจะเป็นเช่นไร ไม่ต้องไปดูหมอ ไปดูโหราศาสตร์ ตอนนี้เป็นอย่างไรทำเช่นไรผลก็เป็นเช่นนั้น อยากเป็นคนโชคดีมีความสุข แต่ทุกวันเอาแต่เบียดเบียนทำร้ายคนจะมีความสุขได้หรือไม่   อยากมีความสุขหรือเปล่า เบียดเบียนทำร้ายใครหรือไม่ ไม่ทำร้ายเขาแต่พรากชีวิตเขา พรากอย่างไรบ้าง (ทานเนื้อสัตว์)  ทำร้ายเขาเบียดเบียนเนื้อเขาหรือบอกว่าสัตว์เล็กเกิดมาให้สัตว์ใหญ่กินเป็นเช่นนั้นหรือเปล่า  ช้างเปลี่ยนจากกินอ้อยมากินท่าน ก็โกรธไม่ได้  ถ้าเสือออกมากินคน ท่านก็โทษเสือไม่ได้ เพราะเล็กกว่า  ให้คนที่เข้มแข็งกว่าข่มเหงคนที่อ่อนแอกว่าให้คนที่ไม่มีทางสู้ถูกรังแกถูกพรากชีวิต ท่านเองก็ไม่ต้องการให้ใครมาทำกับท่านเช่นนี้ใช่หรือเปล่า (ใช่)  ทำไมจึงทำ เขาไม่มีแรงต่อสู้ ไม่มีเสียงให้ท่านได้ยินก็เลยพรากเขาไป โดยพื้นฐานของจิตใจเมื่อเห็นเขามีชีวิตเป็นอย่างไรก็ทนไม่ได้ต้องเห็นเขาตายต่อหน้าต่อตา เมื่อเห็นได้ยินเสียงเจ็บปวดทรมาน แต่ทำไมคนบางคนแม้เขาตายต่อหน้าก็สามารถทนเห็นได้ แม้เขาโอดครวญต่อหน้าต่อตาก็ทนเห็นได้เพราะอะไร (หิว,อยาก,ความเห็นแก่ตน) เพียงเพราะเสียงท้องร้อง ท้องจึงใหญ่มากกว่าความมีเมตตา บางครั้งก็ติดรสเพียงแค่ลิ้นที่สั้นๆ นี้ จึงยอมแม้กระทั่งทำร้ายและเบียดเบียนคนอื่น

 เวลาคนอื่นทำร้ายเรา การที่จะให้เรายอมอภัยให้ง่ายๆ จะยอมไหม (ไม่ยอม) กำปั้นมากำปั้นตอบ ขามาก็ขาตอบ บางทีมาขาเดียวกลับไปสองขา อย่างน้อยต้องเอาให้หายเจ็บใจใช่หรือไม่ (ใช่)  บางครั้งเมื่อโดนกรรมเข้ากับตัวเองเมื่อถูกเคราะห์ร้ายกับตัวเองบ้างเราอย่าได้โทษเขาเลย ต้องรู้จักให้อภัยและยอมรับชะตากรรมกับสิ่งที่ตนเองเคยกระทำมา ต้องยอมรับความเป็นจริง  ผู้ที่ยอมก้มรับความเป็นจริงผู้นั้นจะสามารถอยู่บนโลกนี้ได้อย่างแท้จริง หากคนที่อยู่บนโลกนี้ไม่ยอมรับอะไรได้ง่ายๆ ยึดมั่นแต่ความเป็นตัวของตัวเอง และความสามารถของตัวเองก็อยากที่จะมีชีวิตอย่างปกติสุขหรืออยู่บนโลกนี้ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างสันติสุข ทุกคนต่างมีประสบการณ์ชีวิตมาต่างกันไป บางครั้งสอนให้รู้ว่าชีวิตต้องสู้เพื่ออะไร บางคนสู้เพื่อธำรงคุณธรรม ความดีงาม แต่บางคนสู้เพื่อปากท้อง บางคนสู้เพื่อให้ได้ทรัพย์สินมากมาย แต่แท้จริงแล้วที่หามาได้ เตียงก็นอนแค่นี้ ห้องก็อยู่เพียงเท่านี้เงินก็หยิบได้จำกัด บางครั้งปล่อยได้ก็ต้องรู้จักปล่อย ชีวิตมีโอกาสต้องรู้จักสร้างสรรค์สิ่งที่ดีให้โอกาสแก่ตัวเองประกอบกรรมดีบ้าง จึงมีสำนวนกล่าวไว้ว่า “เมื่อมีความดีมาอยู่ตรงหน้าก็อย่าชักช้าที่จะรีบฉกฉวยกระทำ แม้คนนั้นจะเป็นอาจารย์ ก็ไม่ยอมน้อยหน้าในการกระทำต้องพร้อมที่จะปฏิบัติธรรม ไม่ใช่บอกว่าพอมีโอกาสได้ทำดี อาจารย์ทำก่อน พ่อแม่ทำก่อน โอกาสทำได้ก็ทำดีเป็นศรีเป็นศักดิ์แก่ครอบครัวเป็นความภาคภูมิใจของ พ่อแม่อีกต่างหาก  เมื่อมีโอกาสทำดีเร่งรีบกระทำไม่เสียหายใช่หรือไม่ (ใช่) เมื่อขึ้นชื่อว่าคนแล้วก็ย่อมมีทั้งเรื่องดีและเรื่องร้ายสิ่งดีสิ่งร้าย บางครั้งยากที่จะอภัยให้กับคนอื่น  แล้วท่านมีสิ่งเลวร้ายไหม (มี) ให้อภัยตัวเองหรือเปล่า (ให้)  เมื่อคนอื่นเลวร้ายแล้วไม่ให้อภัย แต่ตัวเองเลวร้ายให้อภัย แสดงว่าไม่ยุติธรรม ไม่เที่ยงธรรม ไหนบอกว่ารักความยุติธรรม รักความถูกต้อง  แปลว่าไม่รักคนอื่นแต่รักแต่ตัวเอง เป็นคนลำเอียงใช่หรือไม่ (ใช่)  บางครั้งให้อภัยตนเองได้ก็ต้องพร้อมให้อภัยคนอื่นได้ เมื่อรู้ว่าตนเองยังเป็นคนดีไม่พอ ยังมีร้ายบ้างดีบ้าง บางครั้งคนอื่นก็เช่นเดียวกัน หากเราพร้อมที่จะให้อภัยเขา เมตตาเขาก็ย่อมเป็นสิ่งที่ดี  บางครั้งเมื่อให้อภัยแล้ว บอกว่าให้อภัยแต่ภายในใจยังจำได้แม่นยำว่า เคยว่า ผ่านไปสิบปีก็จำได้  พร้อมที่จะขุดออกมาได้ทุกเมื่อ แม้ว่าจะไม่ดีขึ้นอย่างไร จะมีดีขึ้นมาเมื่อใดก็ไม่สนใจ ยังจำได้ไม่ยุติธรรมเลย เป็นคนที่อภัยไม่แท้จริงเป็นคนหลอกลวงเพียงสีหน้าวาจา แต่ภายในใจยังแฝงสิ่งชั่วร้ายของคนอื่นไว้เต็มเม็ดเต็มหน่วยใช่หรือไม่ (ใช่) คนทุกคนมีใจเหมือนมีหลุม อยู่ร่วมสิบคนก็มีหลุมสิบคน หลุมของแต่ละคนล้วนแต่สะสมสิ่งที่ไม่ดีเน่าเหม็นทั้งนั้น  การปลูกฝัง หรือนำสิ่งที่ไม่ดีไว้ในใจในกายหรือใจของเรานั้นเป็นสิ่งที่ดีหรือเปล่า (ไม่ดี) ใจที่เต็มไปด้วยสิ่งที่เน่าเหม็นก็เป็นใจที่เน่าเหม็น อยากเป็นใจที่ดีงามบริสุทธิ์ก็ต้องบรรจุแต่สิ่งที่ดีงามของคนอื่นไว้ ถึงแม้จะเป็นสิ่งที่เลวร้ายก็คิดว่าเป็นบทเรียน จะไม่มีเช่นเขา แต่ไม่ใช่เอาความเลวร้ายของเขามาเป็นข้อเหตุการณ์และจำไว้ว่าเมื่อเจอหน้าเขา เป็นคนชั่วร้าย อย่างนี้ไม่ได้ใช่หรือเปล่า (ใช่)

ไม่ใช่ปลุกทีจึงตื่นทีนะ ผ่านไปอีกสองสามวันก็หลับต่อ แม้จะตื่นวันนี้แต่ถ้าต่อไปไม่คิดตื่นอย่างนี้ก็เปล่าประโยชน์ มาแล้วต้องได้ธรรมกลับไป และต้องสามารถทำได้ด้วย  ถ้าท่านทำได้ก็ดีต่อตัวเอง แม้เราจะพูดผิด แต่ถ้าท่านรู้จักกลั่นกรองสิ่งที่ถูก ท่านก็ย่อมได้รับสิ่งที่ดีไป

“ฝึกปัญญาเมตตาความกล้าไม่เดียวดาย ยามฝึกร่วมอาการใจสิ้นอัตตา”

เมื่อเราอยู่ร่วมกับคนอื่นหรือสังคมอย่าใช้ความเป็นตัวของตนเองวัดความเป็นคนของเขา อย่ายึดในความคิดของตนเองจนเกินไป แล้วทำให้เขาไม่สามารถเป็นตัวของตนเองได้ บ่อยครั้ง ที่เรามักหวังให้เขาเป็นคนดีอย่างที่เราคิด แต่บางครั้งเราก็ยึดความเป็นตัวของตนเอง จนทำให้เขาไม่มีอิสระที่จะคิด ฉะนั้นเวลาอยู่ร่วมกันต้องให้อิสระกับเขาบ้าง เราไม่ชอบถูกกักขังอย่างไรก็อย่าไปกักขังคนอื่นให้ต้องเป็นอย่างนั้น เราต้องลดอัตตาความเป็นตัวของตนเองลงไปบ้าง จึงจะสามารถอยู่ร่วมกับคนอื่นได้อย่างสนิทและกลมกลืน  หากอยู่กับคนอื่น ฉันก็มีความคิดของฉัน เธอก็มีความคิดของเธอ ก็ย่อมอยู่ร่วมกันไม่ได้  ยอมกันได้ก็ยอม ไม่เสียหลายใช่ไหม แต่บางครั้งเรามักจะปฏิบัติต่อกันไม่ถูกต้อง เมื่อขึ้นชื่อว่าเป็นผู้ที่มีธรรมะแล้ว พอเห็นคนร้ายก็ใช้ธรรมะตอบ อย่างนั้นบางครั้งก็ไม่ถูก พอเห็นความไม่ถูกต้องเราต้องใช้ความเที่ยงธรรมตอบ พอเห็นคนดีเราต้องรู้จักนำความดีตอบ  เห็นใครทำไม่ถูก ไม่ใช่เราใจอ่อนโอนอ่อนผ่อนตามเขา เมื่อเขาทำไม่ถูกเราต้องชี้ให้เขาเห็น  เมื่อคบกับคนที่ถูกเราก็ต้องดำรงความถูกต้อง ไม่ใช่ปล่อยปละตัวเองไป  การอยู่ร่วมกันเป็นการฝึกฝนและขัดเกลาจิตใจตนเอง สามารถทำให้เรารู้จักตนเองหรือทำให้เราเลวร้ายยิ่งขึ้นกว่าเดิมก็เป็นได้ ฉะนั้นเวลาอยู่ร่วมกับคนในสังคมเป็นธรรมดาที่เราต้องฝึกฝนตนเองว่าอยู่ร่วมกับเขาได้เป็นปกติสุขไหม อยู่ร่วมกับเขาสามารถนำพาไปสู่สิ่งที่ถูกต้อง ไม่ใช่แต่ก่อนเราเป็นคนมีคุณธรรม ไปๆ มาๆ กลายเป็นคนไร้คุณธรรมแปลว่า สิ่งที่เราอยู่ร่วมกับเขา เรานำไปปฏิบัติต่อเขาไม่ถูก ไม่ใช่เขามาสู่เราไม่ถูก

“เข้าใจกันจึงสามารถบังเกิดสุข     บังเกิดทุกข์จึงสามารถเดินทั่วหล้า”

(สิ่งศักดิ์สิทธิ์เมตตาให้นักเรียนในชั้นอธิบายกลอน)

(นักเรียนตอบ : เหมือนกับคนที่เป็นทุกข์คิดไม่ตกเดินคิดไปเรื่อยๆ คิดเท่าไหร่ก็คิดไม่ตกก็เดินไม่หยุด) เวลาคนเรามีความทุกข์ไม่สบายใจ บางทีแก้ไม่ได้ก็เดินคิดไปเรื่อยๆ แล้วถ้าในความหมายแฝงละ เพราะบางทีเราศึกษาสมุดเล่มเดียวก็รู้เกือบทั่วโลกเลยใช่หรือไม่ บางทีความคิดของเราก็แล่นไปเกือบทั่วโลก ทั้งเหนือใต้ออกตก (นักเรียนตอบ : เวลาเกิดสิ่งที่เราไม่สบอารมณ์มีทุกข์ใจ จิตของเราก็จะนึกไปได้ถึงสวรรค์ ถึงนรก ถึงพระ ถึงมาร)  คนเราบางครั้งเวลาทุกข์ใจก็คิดจนตัวเองลงต่ำได้ บ่อยครั้งเวลาที่เราทุกข์ท้อใจผิดหวัง ถ้าไม่คิดไปทางดีก็คิดไปทางร้าย เพราะรู้สึกว่าการไหลลงต่ำนั้นง่าย ในเมื่อทำดีแล้วไม่ได้ดีตามที่คนอื่นต้องการตามที่ตนเองต้องการ ก็ปล่อยตัวเองเลวร้ายเลย อย่างนี้ไม่ถูกต้อง

อยู่บนโลกนี้เรายากที่จะอยู่คนเดียวได้ตลอดเวลา ส่วนใหญ่เราต้องอยู่ร่วมกับคนอื่น ไม่ครอบครัวก็สังคม เวลาอยู่ร่วมกัน เมื่อเรามีความสุขยินดีปรีดาเขาก็รู้สึกว่าเป็นสุขกับเราไปด้วย แต่บางครั้งเวลาเราทุกข์เราเหมือนอยู่ตัวคนเดียว ไม่มีใครทุกข์กับเรา เมื่อเวลาเราทุกข์เราต้องรู้จักคิดพิจารณาหาสาเหตุของความทุกข์ให้เจอ เหมือนที่พุทธองค์เคยสอน เมื่อพบเหตุให้ดับที่เหตุไม่ใช่ดับที่ผลที่เกิด เราทุกข์เพราะว่าใจเราไปสัมผัสและตระหนักรับรู้เรื่องราวที่เกิดขึ้น เราทุกข์เพราะเราคาดหวังอยากให้เป็นอย่างนั้นอย่างนี้ หากเราปล่อยความพลาดหวังเสีย ไม่ไปสัมผัสกับเรื่องราวภายนอกมาก เราก็คงไม่ทุกข์มาก หากใจเราไม่คาดหวังและต้องการมาก เราก็คงไม่ต้องทุกข์และเสียใจมาก หากทุกข์มาเราก็เฉยๆ มีอารมณ์รับรู้และสามารถรับได้ทัน สุขมาเราก็ยินดีปรีดาอย่างพอเหมาะ ไม่หลงระเริงจนเกินไป ก็คงมีชีวิตที่เป็นสุขมาก คงเป็นสุขที่แท้จริงไม่ขึ้นๆ ลงๆ ตามคำว่าทุกข์และสุขที่เรากำหนดในจิตใจ บ่อยครั้ง ที่เรากำหนดว่าความสุขของเราก็คือ การได้ในสิ่งที่ต้องการ การสมหวังในสิ่งที่ปรารถนา เมื่อเราไม่ได้และไม่สมหวัง นั่นแหละเรียกว่าทุกข์ จริงๆ แล้วกำหนดอย่างนี้ไม่ถูกต้อง สำหรับเราเมื่อไม่ได้สิ่งนี้เป็นทุกข์ แต่สำหรับคนอื่นเมื่อไม่ได้สิ่งนี้อาจเป็นสุขก็ได้ เช่น มีคนๆ หนึ่งเป็นคนธรรมดาไม่ได้ร่ำรวย พอมีวันหนึ่งมีคนให้ผักเขามามากมาย แล้วเขาได้ผักเหล่านี้มาทำอาหาร ถ้าเปรียบเทียบกับมื้อก่อนๆ แล้วก็มากกว่ามื้อที่เขาเคยมี เขาก็เลยรู้สึกว่าอาหารมื้อนี้เป็นมื้อที่อร่อยที่สุดในชีวิต เขาคิดว่า การกินอาหารเช่นนี้แล้วปรุงด้วยรสเช่นนี้ น่าจะนำไปทูนถวายกับฮ่องเต้ น่าจะนำไปทูนถวายกับผู้ที่มีบรรดาศักดิ์ เพราะว่าทำแบบนี้กินแล้วมีความสุข แต่ภรรยาของเขากลับขำ เพราะเขาบอกว่ามื้ออย่างนี้ของท่านที่ท่านเรียกว่ามีความสุขที่สุด นั้นถ้าไปเทียบกับคนที่มีบุญหนักศักดิ์ใหญ่ที่มีอาหารกินเหลือเฟือ กลับเป็นมื้อที่มีความทุกข์ที่สุด ฉะนั้นสุขที่เราเรียกว่าสุขที่สุดนั้นแท้จริงแล้วอาจไม่ใช่สุขที่แท้จริงก็ได้ สุขที่เราติดและคาดหวังว่าจะต้องเป็นอย่างนี้แล้วจึงเรียกว่าสุข บางทีถ้าไม่เป็นเช่นนั้น เราก็อาจยิ้มได้ก็เป็นได้ เพราะความสุขที่แท้จริงนั้น คือ สุขที่สงบ สุขที่สันติ สุขที่ปราศจากการได้มาด้วยการดิ้นรนการแสวงหาและการทำร้ายจิตใจที่ดีงามของตนเองต่างหาก เหมือนแมลงที่บอกว่าดอกไม้ดอกนี้มีน้ำหวานเต็มเลย แต่ถ้าแมลงเงยหน้าขึ้นมาดูอีกสักนิดหนึ่ง เขาอาจจะเห็นว่ามีดอกที่ใหญ่กว่าและมีน้ำหวานมากกว่าก็เป็นได้ วันนี้ทุกท่านคิดว่าความสุขที่พบในขณะนี้เพียงพอแล้ว แต่ถ้าคิดกันให้ลึกๆ ความสุขที่แท้จริงไม่ได้อยู่บนโลกนี้ ไม่ใช่สุขจากรูปทรัพย์ เกียรติยศหรือความพอใจ แต่ความสุขที่แท้จริงนิจนิรันดร์ได้จากความสงบที่ปราศจากการแสวงหาดิ้นรนและการเบียดเบียนผู้อื่นและเบียดเบียนทำร้ายคุณธรรมในตนเอง ชีวิตที่เราคิดว่าสุขทุกข์ แท้จริงอาจไม่ใช่สุขและทุกข์ก็ได้ อย่ายึดติดในความคิดและปัญญาอันนี้จนเกินไป เพราะจะทำให้เรายากค้นพบความแท้จริงแห่งชีวิต

เข้าใจความหมายของการพายเรือธรรมหรือไม่ โลกนี้เปรียบเหมือนทะเลทุกข์ คนที่ยังไม่พบฝั่งก็คือยังเวียนว่ายอยู่ในทะเลทุกข์ การได้รับธรรมก็คือได้ขึ้นเรือเพื่อกลับคืนสู่ฝั่งนิพพาน เมื่อรับธรรมไปแล้วจะนิ่งเฉยไม่ศึกษาได้หรือเปล่า แล้วเมื่อมีโอกาสก็ทำอย่างไร (นำไปปฏิบัติ, ไปช่วยเขา) ถ้าทำทั้งสองอย่างดีหรือไม่ นั่นก็คือ เรียกร้องเขาได้ ก็ต้องเรียกร้องตัวเองได้ด้วย ก่อนที่จะเรียกร้องให้ผู้อื่นเป็นคนดีกระทำดี ก่อนที่จะเรียกร้องให้สังคมเที่ยงธรรมยุติธรรม เราก็ต้องเรียกร้องตัวเองด้วย เราเรียกร้องอยากให้เขาดีต่อเราแต่เราไม่เคยดีต่อเขาอย่างนี้ก็ไม่ถูก ฉะนั้นเมื่อรู้แล้วว่าการศึกษาและการบำเพ็ญธรรม คือ การอบรมขัดเกลาจิตใจตนเอง นำตนเองไปสู่แสงสว่าง เมื่อตนเองรู้ก็ช่วยผู้อื่นให้รู้ด้วย นั่นก็คือ ฝึกจิตใจเปิดเมตตา  แม้ไฟของตะเกียงจะหมดแล้ว แต่ก็ยังส่งต่อให้แสงเทียน แม้ไฟในตัวเราจะหมดแล้ว เราก็ยังสามารถส่งต่อไฟแห่งจิตใจของเราไปยังรุ่นลูกรุ่นหลานได้ ไฟในที่นี้คือ ปณิธานความมุ่งมั่นที่จะกระทำสิ่งดี ทำไมในโลกนี้ไม่ว่ายุคสมัยใด พูดเรื่องความดีไม่เคยล้าสมัย เพราะไม่ว่ายุคสมัยใดความดีและคนดีเป็นที่ต้องการของทุกคน ความดียังคงอยู่ก็เพราะว่ารุ่นก่อนเป็นแบบอย่างและสอนรุ่นหลังมา แล้วเราอยากให้ความดีหมดแค่รุ่นเราเพียงเท่านี้หรือ ถ้าไม่อยากเราก็ต้องรู้จักส่งต่อไฟแห่งความมุ่งมั่นแห่งการกระทำดีดวงนี้ให้คงอยู่นิจนิรันดร์

สิ่งที่ขอย้ำเตือนก่อนจากกัน ขอให้นำไปพิจารณาให้ดีว่าเป็นหลักธรรมที่หลอกลวงหรือไม่  หรือคำพูดที่พูดมาต้องการแสดงละครตบตาหรือเปล่า หากคิดเช่นนั้นก็คงยากที่จะห้ามความคิด ขอให้คิดว่าแม้จะพูดไม่ดี หรือพูดแล้วน่าคิด  ขอให้นำเอาไปใช้ วันนี้ที่มาอาจจะไม่ถูกใจใครไปทุกคน อาจจะคิดเห็นตรงบ้างไม่ตรงบ้าง แต่การอยู่ร่วมกันในสังคม หรือการมีชีวิตอยู่ในสังคมต้องรู้จักกลั่นกรองสิ่งที่ดีงามนำมาสอนนำมาสู่จิตใจ อะไรเลวร้ายหากจิตใจไม่พันผูกไม่สัมผัสไม่รับรู้ก็ยากจะมีผลต่อจิตใจได้  อยากมีสันติสุขสู่จิตใจ สู่บ้านเรือนต้องรู้จักนำคุณธรรมนั้นไปใช้ให้เกิดประโยชน์  ใช่หรือไม่ (ใช่)  ที่ใดที่ปราศจากความเคืองแค้นมีแต่ความเป็นมิตรกัน มียิ้มแย้มกัน ที่นั่นก็คือที่การรู้จักนำน้ำใจไมตรีให้แก่กัน แม้เขาจะผิดบ้างทำพลาดบ้างพร้อมที่จะให้อภัย อยากให้ที่อยู่เป็นเช่นไรก็ขึ้นกับทำกระทำเช่นไรกับที่นั้นง่ายไหม (ง่าย) หากอยากให้บ้านเป็นบ้านที่มีความผาสุก เราก็นำความผาสุกนำคุณธรรมแห่งความผาสุกแห่งความร่มเย็นมาใช้ หากต้องการอยู่กับเพื่อนด้วยความสันติสุขปราศจากความโกรธแค้นชิงชังกัน มองหน้ากันไม่ติด คือต้องรู้จักนำอะไรมาใช้เพื่อไม่ต้องพบเจอสิ่งนี้การนำน้ำใจอันดีงาม การให้อภัยมาใช้ อยากให้เขาเคารพ ศรัทธา ต้องมีสัจจะแล้วสร้างความเมตตาให้กับเขา  เขาจึงเคารพนับถือเรา ศรัทธาเราได้

คุณธรรมหากใครรู้จักน้อมนำไปปฏิบัติได้ คนนั้นย่อมเป็นผู้ที่ค้นพบความผาสุกในชีวิตได้  คุณธรรมอย่ามองเพียงแค่จารึกในหนังสือ หรือปรากฏในพระคัมภีร์ พระไตรปิฎก  คุณธรรมสามารถค้นพบได้ในจิตใจแห่งความเป็นคนอันเที่ยงตรง ยุติธรรม ไม่ลำเอียง ไม่เข้าข้างตนก็จะพบคุณธรรมที่แท้จริงในตัวตนได้   ให้หมั่นย้อนมองหมั่นตรวจสอบดูตน อยากกลับไปแดนนิพพานหรือไม่ (อยาก)  แม้จะยาก แต่ถ้าเกิดยอมทุกข์มากแล้วก็ต้องไปให้ถึง

ในประวัติศาสตร์ ทหารที่มีขวัญกำลังใจในการต่อสู้ ก็คือทุบหม้อข้าวให้แตก ทำให้เขามีกำลังใจ ฮึกเหิม เพื่อที่จะต่อสู้ เพื่อที่จะได้กินข้าว หากวันนี้เป็นคนดีไม่ได้ก็จะไม่ยอมทานข้าวดีหรือไม่   บางครั้งเวลาทำดีมักจะไม่ได้ผลดีตอบแทน แต่คนที่ทำดีแล้วหากต้องตกในอันตราย หากยังรักษาความดีเช่นเกลือรักษาความเค็มอันตรายนั้นก็ยากจะมาทำร้ายตัวเราได้ใช่หรือไม่ (ใช่)  แม้จะอยู่ในเหตุที่ทำให้เกิดความผิดพลาด ความผิดพลาดนั้นก็ยากมาสู่เขาได้  ความดีแม้จะได้รับผลช้า แม้จะได้รับทุกข์เพียงเล็กน้อย ก็คงไม่ท้อถอยในการทำความดี ใช่หรือเปล่า (ใช่)   เพราะเราได้ตั้งใจและมุ่งมั่นไปให้ถึง  หากมนุษย์มีความมุ่งมั่นจะไปให้ถึงซึ่งความดี มีหรือความชั่วร้ายจะเกิดขึ้นในจิตใจ หรือตัวเราได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) หากมุ่งมั่นไปให้ถึงต้องปกป้องและรักษาความดีนี้ไปตลอด หากปกป้องรักษาความดี ความดีก็ไม่สูญหายไปจากตัวเรา  หากเป็นผู้รักษาความดีดำรงความดีให้ถึงที่สุดนั่นแหละคือการบำเพ็ญธรรม คือคนที่สามารถเป็นพุทธะได้  แต่ถ้าหากเป็นพุทธะมีความเมตตา มีโอกาสได้ช่วยเหลือ ดึงเขาไปด้วย ดีหรือไม่ (ไม่)  สุขคนเดียวคงไม่เท่ามีมหาชนร่วมสุขด้วย วันนี้ก็คงเท่านี้พร้อมที่จะขึ้นหรือเปล่า พร้อมที่จะทุบหม้อตัวเองหรือไม่ คือมุ่งหมายให้ไปให้ถึงซึ่งความดี ไม่ยอมแพ้และไม่ท้อถอย  แล้วเราจะไปพบกันเบื้องบน อย่าได้ไปติดยึดในรูปลักษณ์ ทรัพย์สิน สิ่งที่เป็นของปลอมอย่าได้ไปยึดติดผูกพันมาก ความผูกพันที่เราควรรักษาก็คือรักษาพุทธะจิตและค้นพบความเป็นพุทธจิตแห่งพุทธะให้เจอ เมื่อไรที่ค้นพบเจอก็จะได้กลับเป็นพุทธะได้ แม้จะเป็นคนไม่ดีมาก่อน แต่นับจากนี้ไปจะต้องเป็นคนดีให้จงได้ ดีหรือไม่ (ดี)  ขอให้ตั้งใจและมุ่งมั่นไปให้ถึง

ขออำนวยชัยและอำนวยพร ให้ทุกท่านเป็นคนดีและเป็นคนที่ค้นพบความเป็นพุทธะให้จงได้ สิ่งใดเลวร้ายที่เคยผ่านมา ขอให้เป็นบทเรียนที่ดี  ใครที่เคยถูกทำร้ายทำให้ผิดหวังเสียใจ อย่าได้ท้อแท้ให้คิดว่าเป็นพลังในการต่อสู้ เป็นบทเรียนที่ดีงามและมีค่าต่อชีวิต แพ้ครั้งนี้จะไม่แพ้อีกต่อไป จะต้องเอาชนะใจตนเองให้ได้

วันอาทิตย์ที่ ๑๘ ตุลาคม พุทธศักราช ๒๕๔๑

พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง

     สลัดคราบปุถุชนสู่พุทธะ             ต้องมานะอดทนใจเข้มแข็ง

มิหวาดกลัวน้ำตามาทิ่มแทง            รู้พลิกแพลงด้วยปัญญาอันเฉียบคม

                   เราคือ

     จี้กงสงฆ์วิปลาสอาจารย์เจ้า        รับบัญชาจาก

พระอนุตตรธรรมมารดา                  ลงสู่โลกมนุษย์  แฝงกายกราบ

องค์มารดาแล้ว                ถามศิษย์รักทุกคนง่วงนอนหรือเปล่า

ไฟมิส่งต่อเทียนจุดอย่างไร               ต่างเวไนยเข้าใจกันย่อมอ่อนข้อ

จากใจไร้คำกล่าวอันละออ              แต่กว้างพอย่อมปูทางอำไพ

ชมโลกกว้างทัศนามาหลายจบ         แต่คืนสงบโลกนี้กลับไร้

เกิดเป็นคนชีพสั้นพลันเวียนว่าย       อย่าระบายอารมณ์กิเลสตามใจพึง

ชีวิตนี้มีค่ายิ่งกว่าสิ่งใด                    รู้จักใช้เกิดคุณค่าอย่างทั่วถึง

อันเวลาแบ่งให้เป็นรู้คะนึง               ใจเป็นหนึ่งตื่นจากฝันอันยาวนาน

สามัคคีกันเถิดนะศิษย์น้อยเอ๋ย         อันนิสัยความคุ้นเคยทำลายสมานฉันท์

อาจารย์นี้มองดูศิษย์อยู่ทุกวัน          มิเท่าทันใจตนเองสักเวลา

อยู่ด้วยกันฉันท์พี่น้องมีค่ายิ่ง            ทุกทุกสิ่งจะเป็นเรือสู่เบื้องหน้า

ต่างคนดีไยอยู่ร่วมยากยิ่งนา            ทำงานฟ้าใจใช่ฟ้ายากเดินไกล

แดนโลกีย์เป็นทางผ่านอย่าหลงเลย   อย่าละเลยมองใจตนเปี่ยมความหมาย

อายตนะพาศิษย์ให้วอดวาย            ศิษย์อาจตายทั้งเป็นถ้าไปหลงเพลิน

อาจารย์ฝากศิษย์เอ๋ยดีต่อกัน           รู้บากบั่นมองใครไม่มองผิวเผิน

การเจอกันรู้จักกันใช่บังเอิญ            อยากจะเดินร่วมทางเลือกมอบสิ่งดี

                                                                                 ฮา   ฮา    หยุด

          คนที่เป็นหนึ่งใครว่าเป็นสุข ความทุกข์ช่างเหน็บหนาว เมื่อยืนที่สูงเกินไป อ่อนน้อมลงก่อน รับฟังกันทุกสิ่ง หลีกเลี่ยงเรื่องความจริงถึงจนใจ

          วันนี้ไม่อาจดึงให้คงอยู่ ชีวิตที่เลิศหรูก็ทำได้เพียงแค่วาดเอา ความฝันความสุข ดั่งเมฆาแสนเบา อย่าเฝ้าวนวกแล้วไม่ตื่นใจ

     *    เฝ้าเตือนเจ้ารู้ทัน เจ้าจงได้รู้ทัน ประมาทหนึ่งวันห่างออกไป

     **  หากยังแสวง ความทุกข์ก็ยังอยู่มั่นคง น้ำตาลง ร่วงไหลไม่เคยจะเข้าใจ ปลดปลงมายาร้อยพัน ไม่เพียงความทุกข์จางไป ฟ้านั้นก็แปรสว่างไสว

     *** ไม่ติดแสวงลาภยศจอมปลอมสิ่งนอกกาย ไม่นำพาลาภยศเงินทองสิ่งล่อใจ ที่เคยกังวลลดลง มั่นคงก็เพราะมั่นใจ มองย้อนใจตนมีกิเลสไหม ขจัดไป (ซ้ำ *,**,***)

                                                         ชื่อเพลง  :  ยิ่งแสวงยิ่งตีจาก

                                                                ทำนองเพลง : แค่มีเธอ

                                                                                              

พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง

ตอนนี้ชีวิตของเรานั้นรีบๆ เข้ามาแล้วใช่ไหม ตอนนี้เวลาของเราเหลืออีกเท่าไหร่ ถ้าหากว่าวัยรุ่นก็เหลือครึ่งหนึ่งใช่หรือเปล่า แต่ถ้าหากอายุมากแล้วก็เหลือน้อย น่ากลัวไหม เพราะฉะนั้นเราจะทำอะไรดี ช่วงนี้เราจะต้องบำเพ็ญให้จริงๆ บำเพ็ญแบบสามวันดีสี่วันไข้ได้ไหม  (ไม่ได้)  วันนี้ขยันหน่อยก็มาสถานธรรมพรุ่งนี้ไม่ขยันแล้วก็เดินช้าๆ  แต่อย่าหยุดเดิน ถ้าวันไหนเราขยันเราก็รีบเดินแต่ถ้าให้ดีไม่ควรมีใจขี้เกียจ  เพราะว่าขี้เกียจหนึ่งวันก็ช้าไปหนึ่งวัน เวลาก็เหลือน้อยลง คนบำเพ็ญต้องรู้จักช่วยคนอื่น คนบำเพ็ญต้องตั้งใจทำในสิ่งที่ดี ไม่มีร่างกายอันนี้ถามว่าจะทำในสิ่งที่ดีได้อย่างไร ไม่เหมือนกับตอนที่เรามีร่างกายอยู่ ถึงจะแก่แล้วไม่ค่อยสบายแต่เราก็ต้องรู้จักทำเรื่อยๆ คนยิ่งทำมากยิ่งได้มาก คนหาเงินได้มากก็ยิ่งมีเงินมาก คนขี้เกียจหาเงินเป็นอย่างไร คนบำเพ็ญมากมีมรรคผลไหม (มี) คนบำเพ็ญน้อยมีมรรคผลไหม อยากมีหรือไม่มี (อยากมี)  อยากมีก็ต้องรีบ (บำเพ็ญ)  ดีๆ

เวลาปรบมือไม่เห็นพร้อมกันแสดงว่าเรายังมีความสามัคคีไม่เพียงพอ   คนข้างหน้ารู้จักคนข้างหลังไหม คนข้างหลังรู้จักคนข้างหน้าไหม  คนกลางรู้จักคนข้างหน้าและข้างหลังไหม  เพราะฉะนั้นใจของเรายังไม่ได้รวมกัน ไม่รู้จักกัน จึงไม่มีความสามัคคีกัน  มาอยู่ที่นี่เป็นเหมือนพี่เหมือนน้อง ต้องสนิทสนมกัน ภายนอกนั้นคนแบ่งชนชั้นวรรณะว่าสูงต่ำ จนรวย แล้วศิษย์ต้องแบ่งไหม (ไม่)   อยู่บ้านเป็นเถ้าแก่มาที่นี่เป็นนักเรียน  ถ้าอยู่ที่บ้านเป็นคุณหนู มาที่นี่เป็นอะไร อาจจะเป็นคนล้างจานก็ได้

 คนเรามักจะคิดถึงเวลาที่มีความสุข เวลาแห่งความทุกข์ไม่ชอบไม่คิดถึง ชอบความทุกข์หรือความสุข เราชอบความสุขกันทุกคน แต่ถามว่าความสุขมีทุกวันไหม (ไม่มี)  แล้วความสุขอยู่นานไหม ความสุขอยู่ไม่นาน และชีวิตนี้ก็อยู่ไม่นาน เมื่อชีวิตนี้มีความสุขบ้างความทุกข์บ้าง ต้องรู้จักประมาณตนอย่ามัวแต่หลงอยู่ในความสุขจนลืมความทุกข์ ความทุกข์มีข้อดีตรงไหน เป็นคนดีตอนนี้มีความทุกข์ เป็นคนดีตอนนี้มีความสุข ความทุกข์และความสุขนั้น ความทุกข์ดีหรือไม่ดี จะบอกว่าดีและไม่ดีสองคำตอบหนึ่งเดียวได้หรือเปล่า (ไม่ได้) ดี 24 คนเขียนไว้  ชายมีเท่าไหร่เขียนมาให้ชัดเจน  คนที่ว่าไม่ดียกมือขึ้น ยกขึ้นมาให้สูงด้วยนะ มีใครไม่ยอมยกมือบ้าง ( ชาย 39 ,หญิง 64 ) รวมกันแล้ว หญิง 88 ชาย 45 ที่เหลือมีใครที่ไม่ยอมยก  คนที่ไม่ยอมยกก็คือคนที่เอาเปรียบคนอื่น อันความทุกข์และความสุขนั้น คนมักจะเรียกหาแต่ความสุขใช่หรือไม่ (ใช่) ความสุขทำให้เรารู้สึกอย่างไร (สบาย) เหมือนกับที่เรานั่งอยู่ในห้องนี้ก็มีแอร์ ออกไปก็มีเงินใช้ ลูกก็ดีหลานก็ดี ผลการเรียนก็ได้ที่ 1 นั่นก็ถือว่าเป็นความสุขของเรา มีสิ่งเหล่านี้เราจึงมีความสุข แต่ถ้าหากว่าความสุขนั้น เวลาที่เราสูญเสียไปจากคนที่สอบได้ที่ 1 ก็สอบได้ที่สุดท้าย จากบ้านสวยๆ ที่มีแอร์ติดอยู่ก็ถูกธนาคารมายึด เวลานั่งอยู่ในห้องนี้ นั่งอยู่ดีๆ แอร์ก็เกิดเสียขึ้นมา แล้วถามว่าเรามีความสุขหรือไม่ เพราะฉะนั้นเมื่อเรามีความสุขก็จะมีความอะไรด้วย (ความทุกข์) เพราะว่าชีวิตนี้ไม่ว่าสิ่งต่างๆ ที่พัฒนาขึ้นมา เป็นเครื่องใช้ไฟฟ้า หรือร่างกายของเราเสียได้หรือไม่ (ได้) สุขภาพของเรายืนยงหรือเปล่า (ไม่ยืนยง) ร่างกายของเราที่บอกว่าอยู่ดีๆ ก็ยังป่วยได้ ฉะนั้นความสุขดีหรือไม่ดี (ไม่ดี) หากไม่มีความสุขก็จะไม่มีความทุกข์ เพราะฉะนั้นถ้าใครไม่อยากมีความทุกข์ ก็ต้องรู้จักความที่ไม่มีสุขจนเกินไป เพราะฉะนั้นความทุกข์ดีตรงไหน หากว่าเราเคยถูกมีดบาด รู้ว่ามีดบาดแล้วเจ็บ เราจะรู้จักระวังมากขึ้น ในตอนนี้ชีวิตของเรามีความทุกข์มากกว่าความสุข ความทุกข์สอนให้เราเป็นคนเต็มคน แล้วเราจะต้องรู้ว่าเรานั้นจะต้องมีชีวิตอย่างระมัดระวัง เพราะฉะนั้นความทุกข์เป็นสิ่งที่ดี เป็นบทเรียนต่างๆ ให้กับชีวิต เหมือนกับการเรียนรู้ที่ว่าถ้าหากเราออกไปตากฝน กลับมาเราก็จะเป็นไข้ ดังนั้นทุกครั้งที่กลับมาจากการตากฝนจึงรู้จักการอาบน้ำ ความทุกข์จึงถือเป็นสิ่งที่ดีแต่ว่ามนุษย์นั้นหลีกเลี่ยง ถ้าหากศิษย์ไม่รู้จักสร้างความทุกข์เล็กๆ ขึ้นมา ความทุกข์ใหญ่ๆ ก็จะไม่เกิดขึ้น ถ้าเราไม่รู้จักระวังความทุกข์เล็กๆ นี้ ก็จะต้องเจอกับความทุกข์ที่ยิ่งใหญ่ในวันข้างหน้า เหมือนกับแก้วที่บิ่นแล้ว ก็ย่อมที่จะแตกง่ายกว่าแก้วธรรมดา หากว่ามีรอยร้าวแล้ว เอาหินไปเคาะทีเดียวก็จะแตก แบบนี้สู้แก้วที่สมบูรณ์ไม่ได้ใช่หรือเปล่า(ใช่) เพราะฉะนั้นการมีชีวิตนี้ ความทุกข์สอนให้เราเป็นคนเต็มคน รู้จักความทุกข์คืออะไรจึงจะรู้จักระมัดระวังใช่หรือไม่ (ใช่)

 การบำเพ็ญธรรมก็เช่นเดียวกัน วันนี้ฟังเรื่องการบำเพ็ญภายในภายนอก อาจารย์เจตนามาหลังหัวข้อนี้ ให้รู้ไว้ว่าการบำเพ็ญนั้น มีทั้งการบำเพ็ญภายในและภายนอก ใจของเรา ความคิดความอ่านของเราอยู่ภายใน แต่การกระทำของเราคืออะไร ภายนอกก็คือการกระทำ ฉะนั้นการบำเพ็ญธรรมก็ใช้สองอย่างนี้เช่นเดียวกัน

วันนี้อยากจะได้ผลไม้ไหม (อยาก)  เมื่อวานนี้ใครยังไม่ได้ยกมือขึ้น อย่ายกขึ้นยกลงยกลงยกขึ้น ไม่ได้ก็ต้องบอกว่าไม่ได้ ได้ก็บอกว่าได้ ฉะนั้นคนที่ยังไม่ได้ผลไม้เยอะไหม คนที่ยังบำเพ็ญธรรมแล้วยังไม่รู้จักการบำเพ็ญจริงๆ มากไหม (มาก) ถามว่าหนึ่งในนั้นเป็นศิษย์หรือเปล่า (เป็น) มนุษย์เมื่อบำเพ็ญนั้นบำเพ็ญให้จิตใจเที่ยงตรง ตอนนี้เรามีจิตใจที่เที่ยงตรงหรือเปล่า (เปล่า) เรายังชอบคนนี้แต่ไม่ชอบคนโน้น ชอบสีฟ้าแต่ไม่ชอบสีดำ ชอบสีเขียวไม่ชอบสีขาว อันนี้คือกริยาของใจที่ออกมาอย่างไม่เที่ยงตรง คนนี้ดำๆ เราไม่ชอบ คนนี้ขาวๆเราชอบ นี่คือกริยาของใจที่เกิดความไม่เที่ยงตรงใช่หรือไม่ (ใช่) เราไม่สามารถจะมองให้คนนั้นกลายเป็นคนเหมือนๆกันได้ เพราะว่าใจของเราไม่ตรง การบำเพ็ญเป็นพุทธะก็คือการบำเพ็ญให้ใจนั้นเที่ยงตรง มองแอปเปิ้ลก็ต้องเป็นแอปเปิ้ล มองส้มก็ต้องมองให้ออกว่าเป็นส้ม ไม่ใช่เอาความคิดของเราเข้าไปแล้วบอกว่าส้มเหมือนกัน แต่ว่าส้มผลนี้อร่อยกว่า เราจะคิดแบบนี้ก็แสดงว่าใจของเรายังไม่เที่ยง แทนที่เราจะมองส้มว่าเป็นส้มแล้วก็อย่าเพิ่งตัดสินจากภายนอกว่าอร่อยหรือไม่ บางทีเราบอกว่าส้มนี้อร่อยแต่แกะออกมากินอาจจะไม่อร่อยก็ได้ การที่เราบอกว่าอร่อยไว้ก่อนแสดงว่าเราไปวัดคนอื่นใช่ไหม (ใช่) เพราะฉะนั้นเป็นความเสียหายใช่หรือเปล่า (ใช่) เสียหายที่เขาหรือเสียหายที่เรา (เรา) ถึงแม้คนอื่นไม่รู้แต่ใครรู้ (เรารู้) ฉะนั้นความผิดที่เกิดขึ้นต่างๆนานาที่เราทำผิดมาในชีวิตนี้ ถึงแม้จะแก้ตัวให้ตายแต่ตัวเองก็ผิดอยู่ดี เพราะฉะนั้นถ้าให้ดีจงอย่าทำผิด ลองนับดูสิว่าวันหนึ่งเราทำความผิดคร่าวๆ นับตั้งแต่ตื่นนอนจนเข้านอนเลย นับว่าที่เราทำความผิดบ่อยๆ วันหนึ่งกี่ครั้ง และที่เราทำถูกไปมีทั้งหมดกี่ครั้ง นับได้ไหม (ไม่ได้) ทำไมล่ะ (เยอะไปหมด) จริงหรือไม่ที่เรามีความผิดมากกว่าความถูก ถามว่าคนอย่างนี้เป็นพุทธะได้ไหม(ไม่ได้)  ฉะนั้นคำว่านิพพาน กับพุทธะก็เลยไกลเรา แทนที่มันจะอยู่ใกล้เรากว่านี้ เพราะว่าเรารู้จักที่จะแก้ไขแล้วทำให้จิตใจของเรานั้นตั้งอยู่กับความถูกต้อง ไม่ใช่ว่าคนแก่ๆ จึงจะบำเพ็ญ คนอายุน้อยแต่รู้จักที่จะบำเพ็ญก็มีมากมาย เพราะฉะนั้นจึงบอกว่าการบำเพ็ญธรรมนั้นวัดที่ภายนอกไม่ได้ บางทีเราตัวดำๆ แต่ใจเราขาวมาก แต่บางทีตัวเราขาวๆ ใจกลับดำอย่างไม่น่าเชื่อเลย เพราะฉะนั้นความสำคัญของการบำเพ็ญจึงไม่ได้ขึ้นอยู่กับอายุ หน้าตา หรือบุคลิกแต่อยู่ที่ใจ ต่างหาก อาจารย์ถามว่าใจของศิษย์หนึ่งวันได้ความผิดกี่ครั้ง ที่ทำอยู่บ่อยๆ ทุกวันๆ จนไม่ยอมแก้นั้น ในที่สุดความผิดอันนี้กลายเป็นนิสัยของเรา และในที่สุดเราก็กลายเป็นคนนิสัยเสีย แล้วทำไมเราไม่แก้นิสัยของเราให้มันดี แก้ไม่แก้ (แก้) ถ้าใครกลับไปไม่แก้อาจารย์จะให้มโนธรรมสำนึกของเราลงโทษเราเอง คนอื่นไม่เห็นแต่เราเห็น เหมือนกับเวลาที่จะซ่อนของ หาเงินมาได้หนึ่งพันสมมติว่าปกติเราต้องเอาเงินไปเก็บกองกลาง สมมติว่าปกติต้องเอาไปเก็บไว้ในที่ๆหนึ่งในบ้าน เช่นให้พ่อรักษา ให้แม่รักษา หรือภรรยารักษา แต่ที่นี้เราบอกว่าอันนี้จะแอบไว้ใช้เอง ใช้งานมีประโยชน์หน่อย เราซ่อนไว้ไม่มีคนอื่นรู้เลย ใครรู้ ใช่เรารู้ อยู่ในซอกที่เท่าไหร่ชั้นที่เท่าไหร่ ใครรู้ ใช่เรารู้ แม่นไหม แม่นยิ่งกว่าหมอดูเสียอีกใช่ไหม(ใช่) แม่นยิ่งกว่าเทพอีก รู้หมดเลยว่าอยู่ซอกไหน มีเท่าไหร่ แบงค์สีอะไร รู้หมดเลย ฉะนั้นความผิดก็เป็นเช่นนี้ เป็นเหมือนกับการซ่อนของเรา แม้ว่าเราจะสามารถซ่อนสีหน้าของเราโดยปราศจากคนมองออกว่าคิดดีคิดร้าย แม้ว่าเราจะซ่อนใจของเรานั้นมิดชิดโดยไม่สามารถให้คนอื่นรู้เลยว่าเราเคยทำผิดอะไรมาบ้าง แม้ว่าเราจะซ่อนความรู้สึกของเราทั้งหมดไว้มิดชิด แต่ถามว่าใครรู้ ตัวเรารู้ ถามว่าใครลงโทษ ตัวเราลงโทษตัวเองทั้งนั้น ไม่มีใครมาลงโทษเรา ในที่สุดทำความผิดมากมากสีหน้าก็หมองคล้ำ เรื่องราวที่เก็บสะสมอยู่ในใจทำให้หนักมาก ทำให้เกิดความหนักใจ ในที่สุดเราเป็นคนอมทุกข์เพราะว่าเราทำผิด เพราะฉะนั้นนี่เป็นหนึ่งในสาเหตุของความทุกข์ทั้งมวลที่เกิดจากตัวเราเอง เราแค่มีจิตใจเริ่มต้นว่าเราจะแอบทำสิ่งนี้กลายเป็นเปลี่ยนตัวเราภายนอกทั้งหมด ให้เป็นคนที่มีสีหน้าหนักใจ เป็นคนที่มีความทุกข์ แสดงว่าเรื่องราวภายในใจนั้นออกมาเปลี่ยนแปลงตัวเราที่อยู่ภายนอก เพราะฉะนั้นแม้ความผิดเล็กๆน้อยๆก็ไม่ควรทำ ถ้าหากว่าเรากล้าทำผิดเล็กๆ วันหน้าก็ทำใหญ่ขึ้น ในที่สุดทำใหญ่มากๆถามว่าจะมีใครช่วยเราได้ แม้แต่ตัวเราเองก็ช่วยตัวเราเองไม่ได้ จะไปปักธูปขอพระคุ้มครองก็คุ้มไม่ไหว ตอนที่ทำความผิดไปบอกพระหรือเปล่าว่าจะทำความผิด(ไม่บอก) เพราะฉะนั้นตอนที่ท่านคุ้มหัวจะคุ้มอยู่หรือเปล่า ถึงตอนนั้นก็คุ้มไม่อยู่แล้ว ถ้าให้ดีเราต้องรู้จักแก้ไขตัวเอง ทั้งแก้ ทั้งไข แก้คือแก้ความผิดให้เป็นถูก ไขคือไขใจของเราให้สะอาด ไม่ว่าจะสิ่งใดลี้ลับซ่อนอยู่ภายในจะต้องลากออกมาทำความสะอาดให้หมด ถามว่าคนที่ไม่มีความผิดเลยเป็นคนดีอย่างเที่ยงแท้บริสุทธิ์ใกล้หรือไม่ใกล้นิพพาน(ใกล้)สักครู่อาจารย์จะพูดต่อไปว่าคนดีทำไมจึงไปไม่ถึงนิพพาน

 รู้จักคราบแห่งปุถุชนไหม เรารู้ได้ว่าเรามีคราบแห่งปุถุชน  คือจิตใจที่ไม่สะอาดทั้งหลายคือกิเลสทั้งหลายเป็นคราบแห่งปุถุชน  พุทธะปราศจากกิเลส อารมณ์  ถวิลหาห่วงอาวรณ์ หรือว่าอยากได้ใคร่รู้ต่าง ๆ พุทธะไม่มีสิ่งเหล่านี้  ปุถุชนมีเต็มไปหมดใช่หรือไม่ (ใช่)  เมื่อเราใช้อารมณ์อย่างนี้ก็เกิดเป็นคราบแห่งปุถุชน ฉะนั้นสลัดคราบแห่งปุถุชนก็คือสลัดจิตใจที่มีกิเลส ขจัดใจที่มีอารมณ์ จิตใจที่เอาแต่ใจตัวเอง คนเอาแต่ใจตัวเองนั้นมีแต่เด็ก ถามว่าเราเอาแต่ใจตัวเองไหม  ผู้หญิงอยากจะได้เสื้อสวยๆ สักตัวหนึ่ง   เสื้อของเราจะสีขาวจืดๆ ก็ต้องปักนิดฉลุหน่อยใช่หรือไม่ (ใช่)  ผมของเราจะสวยหรือไม่สวยจะต้องมีการตกแต่งม้วนสักนิดดัดสักหน่อย อย่างนี้เอาแต่ใจตัวเองไหม เรียกว่ากิเลส อารมณ์ที่เรียกร้องอยู่ภายในเรียกว่าการเอาแต่ใจ ในที่สุดแล้วเอาแต่ใจตัวเองไม่เป็นไร แต่ถ้าเอาแต่ใจตัวเองแล้วเดือดร้อนผู้อื่นมีคนเดือดร้อนจากการกระทำของเราด้วย ถ้าเอาแต่ใจตัวเองแต่ว่าต้องทำให้คนอื่นเดือดร้อนจะเป็นความเดือดร้อนอย่างสูงสุด

 ผู้ชายเอาแต่ใจตัวเองหรือเปล่า เราอยากได้มอเตอร์ไซด์สักคันทำอย่างไร อยากได้รองเท้าสวยๆ  ทำอย่างไร (ซื้อ) เอาเงินที่ไหนมาซื้อ ทั้งๆ ที่เราไม่รู้เราก็หาใช่หรือไม่ เป็นการแสวงหาอย่างยิ่งใหญ่จนกว่าจะได้ของมาจึงหยุดหา  ผู้ใหญ่ก็อยากจะได้อะไร (รถยนต์) ส่วนใหญ่แล้วเราก็อยากได้โน่นอยากได้นี่เป็นการตามใจเราเองใช่หรือไม่ ผู้บำเพ็ญธรรมใช้ชีวิตสมถะเรียบง่าย แต่เรายังมีกิเลสโหยหาสิ่งต่างๆ รอบตัว ในที่สุดแล้วทำให้เรานั้นไม่มีเวลามาบำเพ็ญธรรม เพราะว่าเรานั้นมัวแต่ไปหาโน่นหานี่ มีบ้านหนึ่งหลังหนึ่งก็อยากได้อีกหลังนึ่ง มีรถคันที่สวยอยู่แล้วแต่อยากได้อีกคันที่สวยกว่า มีบุหรี่อยู่ในกระเป๋ายังหาเงินมาซื้อบุหรี่ซองต่อไป เมื่อสักครู่อาจารย์ถ่ายทอดเบิกธรรมที่บรรยายบอกว่าคนที่ไม่รู้จักพอกลายเป็นคนที่จนที่สุด ทำไมถึงจนเพราะเราไม่รู้จักพอ ถ้ารู้จักพอแล้วมีเงินก็รู้สึกมีแล้ว พอใช้มีกินไม่ต้องดิ้นรนขวนขวายมากไม่ต้องเดือดเนื้อร้อนใจมากก็มีความสุขแล้วใช่หรือไม่ (ใช่)  แต่ว่าบางคนไม่ใช่อย่างนั้นบางคนมีเงินพันอยากได้เงินหมื่นมีเงินหมื่นอยากได้แสน มีแสนอยากได้ล้าน มีล้านอยากได้สิบล้าน 

การรู้จักพลิกแพลงเป็นเช่นไร อย่างสมมติว่ามีกล่องสี่เหลี่ยมสักกล่องหนึ่งแล้วศิษย์ต้องการใช้กล่องๆ นี้ แต่กล่องที่ชูด้านหน้านั้นออกมาเลอะเทอะแล้ว แต่ศิษย์ต้องการกล่องที่สะอาดต้องรู้จักพลิกกล่องแล้วเอาอีกด้านหนึ่งหันไป  อาจไปหาผ้ามาเช็ดมาถูใช่หรือไม่ หรืออาจทำให้เลอะมากขึ้น เปรียบเทียบแล้วชีวิตของคนนั้นบางคน เป็นคนฉลาดแต่ขาดเฉลียวไม่รู้จักที่จะเอาจิตใจของตนเองนั้นลงไปคำนวณด้วย ทำให้เกิดผิดพลาดอย่างมากมาย ผิดพลาดเพราะว่าเรานั้นอยากจะได้กล่องที่สะอาดกลับหาสิ่งอำนวยความสะดวกนั้นประทินเข้าไปทำให้ในที่สุดแล้วกล่องๆ นี้แทนที่จะสะอาดอาจจะเลอะทั้งกล่องก็ได้ การบำเพ็ญธรรมต้องรู้จักพลิกแพลงด้วยสภาพจิตใจที่เป็นปกติ หากว่าเรานั้นอยากจะพลิกแพลง แต่ใจของเรานั้นแฝงไว้ด้วยอารมณ์ แฝงไว้ด้วยกิเลส อยากจะให้คนนั้นๆ มาช่วยทำ รู้ว่าคนที่ดีแต่เราชอบคนๆ นี้มากกว่าก็หยิบคนๆ นี้ขึ้นมาแล้วทำความเดือดร้อนวุ่นวายใช่หรือไม่  ใจของศิษย์นั้นสะอาดหรือยัง น่าชมไหม น่าชมกว่าภูเขาเขียวๆ ลำน้ำใสๆ  ไหม เคยถามใจของตัวเราเองไหม ใจเรางามเหมือนหน้าที่ตกแต่งหรือเปล่า หน้าของเราถ้าหากว่าเป็นกระเป็นฝ้าหรือเป็นสีดำหน่อยเรารีบล้างทิ้งใช่หรือเปล่า ถ้าหากว่าเลอะถ่านเลอะอะไรสักนิดหนึ่งรีบล้าง แต่ใจของเราที่เปื้อนฝุ่นเราล้างทิ้งแล้วหรือยัง (ยัง)  ใจของเรานั้นถูกพอกพูนเลอะจนมีความหนา เวลาที่เราโมโหทีก็หนาขึ้นหนึ่งชั้น เวลาที่เรามีความโลภก็หนาขึ้นอีกหนึ่งชั้น  เวลาที่มีความหลงก็หนาขึ้นอีก ลองคิดดูว่าตอนนี้ใจของเราหนาขึ้นมากี่ชั้นแล้ว  น่ากลัวไหม   ต้องเอามือของเราไปยกฝุ่นออกทีละชั้น แล้วพยายามอย่าให้ของใหม่ลงไปดีหรือไม่ ลองคิดดูว่าใจของเราที่พอกพูนไปด้วยฝุ่นกิเลสนั้นมากมายหลายชั้น ถ้าหากว่าผ่านเวลานานไป ฝุ่นนั้น กิเลสนั้นกลายเป็นใจเดียวกับเราผสมผสานเข้าไปในใจของเราแล้วถึงเวลานั้นอยากจะแกะออกก็เจ็บตัว บางคนรู้สึกรักมากเสียดายมากการจะแกะออกไปนั้นเป็นเรื่องยากๆ ในที่สุดเวลาที่จะแกะเลือดเราก็ออกมาด้วย  คุ้มไหมกับการปล่อยให้กิเลสพอกพูนอยู่ในใจของเรา ไม่คุ้มเลยกับการที่ทำให้เรามีกิเลสมากมาย เวลาเห็นคนอื่นเขาทำผิดแล้วได้ดีเราอยากจะทำตามไหม (ไม่)   ไม่อยากทำผิดตามแต่อยากได้ของที่คนๆ นั้นได้ ในที่สุดก็หมดหนทางเราก็ทำผิดอย่างเขา คุ้มไม่คุ้มกับการที่เอาตัวเราเข้าไปเสี่ยง  ไปทำผิดตามเขาเพราะอยากได้ของสิ่งเดียวกับเขา ศิษย์อาจารย์เป็นคนที่มีศาสนาซึ่งสอนให้รู้กฎแห่งกรรม คำว่าทำดีได้ดีทำชั่วได้ชั่ว ฟังกันมาตั้งแต่เด็ก เชื่อไม่เชื่อ (เชื่อ)  เราเชื่อคำนี้ก็ควรจะรู้ว่าถ้าหากว่าคนอื่นไม่ดีแล้วเราจำเป็นต้องไม่ดีตามหรือเปล่า (ไม่จำเป็น) ไม่ว่าจะมีเหตุปัจจัยใดๆ  ผลักนำเกื้อหนุน ให้เราจะต้องทำชั่วต้องหลีกเลี่ยงให้ได้ เมื่อเราทำผิดเข้าไปแล้วเราก็กลายเป็นคนผิดใช่หรือเปล่า ถึงวันนั้นเราบอกว่าเราไม่ตั้งใจไปขโมยของ ไม่ได้ตั้งใจไปฆ่าคน ไม่ได้ตั้งใจไปทำผิดนั้นๆ  แต่เราเป็นคนทำกับมือจะมีคนให้อภัยเราหรือเปล่า เพราะเราเป็นคนทำผิด เพราะฉะนั้นถ้าให้ดีก็ต้องรู้จักทำในสิ่งที่ถูกต้อง

พุทธะนั่งอยู่บนฐานบัว แล้วที่จะให้อาจารย์นั่งคือไม้แข็งๆ ใช่หรือเปล่า (ใช่)  ถามว่าเป็นพุทธะแล้วนั่งฐานบัวศิษย์อยากนั่งไหม (อยาก)  มีดอกบัวดอกใหญ่ให้เรานั่งได้เคยเห็นหรือเปล่า นั่งแล้วไม่จมเคยเห็นหรือเปล่า (ไม่เคย)  แล้วอยากจะได้ไหม (อยากได้)  ถ้าเราอยากจะได้เราต้องบำรุงดอกบัวดอกนี้ให้ใหญ่ๆ ไม่อย่างนั้นก็จะเล็กเท่ากับดอกบัวที่เห็นอยู่บนโลก  เป็นคนบำเพ็ญธรรมต้องคล่องแคล่วว่องไว แต่ทุกๆ ก้าวที่ก้าวออกไปทำสิ่งใดต้องมีสติ ไม่ใช่ทำไปรวดเร็วจริงแต่ผิดหมด ต้องรู้จักช้าๆ ได้พร้าเล่มงาม ถ้าทำเร็วๆแต่ผิดหมดก็ไม่คุ้มใช่หรือเปล่า มีเงินทองถึงร้อยล้านไม่สามารถซื้อเวลาได้ ชีวิตของเรามีความสำคัญมากกว่าเงินทอง มีชีวิตจึงมีโอกาสที่จะบำเพ็ญธรรม ไม่มีชีวิตแล้วแม้โอกาสบำเพ็ญธรรมสักเสี้ยวหนึ่งก็ไม่มีแล้ว

เมื่อสักครู่นี้ฟังหัวข้อ การบำเพ็ญภายในและภายนอก  ถามว่าการบำเพ็ญภายในคืออะไร (บำเพ็ญช่วยเหลือตนเอง, ทำจิตให้เป็นสมาธิ, ทำจิตใจให้สะอาด, ทำจิตใจให้สงบ, ความพอดี) ความพอดีอยู่ที่ไหน (อยู่ที่จิตใจ)  แล้วควรจะพอดีเรื่องใดก่อน (ทุกเรื่อง)  ต้องรู้จักพอดีจากเรื่องง่ายๆ ไปหาเรื่องที่ยาก เรื่องง่ายๆ ได้แก่ ทรัพย์สินที่อยู่รอบๆ ตัวเรา เป็นเรื่องที่ง่ายที่สุด  (ทำจิตให้รู้จักพอ ไม่โลภ ไม่โกรธ ไม่หลง)

ลัญจกรที่อาจารย์ให้ไปเป็นกุญแจประตู เวลาเข้าบ้านต้องใช้กุญแจ ไม่มีกุญแจเข้าได้ไหม ถามว่าเราทำกุญแจหาย ถึงเวลาไปอยู่ที่หน้าประตูแล้วทำอย่างไร (งัดบ้าน)  ได้หรือเปล่า (ไม่ได้)  สมมติว่าศิษย์ห้องนี้มีบ้านหลังเดียวกัน พอขึ้นคนหนึ่งงัด สองคนงัด สามคนงัด ต่อไปก็ไม่ต้องใช้กุญแจใช่หรือเปล่า (ใช่)  เพราะว่าคนในบ้านงัดพังหมดแล้ว  แต่แท้ที่จริงแล้วนิพพานมีประตูอันกล้าแข็งถึงสามประตู หากว่าใครไม่มีกุญแจอย่าหวังได้ งัดปีนป่ายก็ไม่สำเร็จ เพราะฉะนั้นเรามีหัวสมองไว้จำสิ่งต่างๆ มากมาย ไตรรัตน์ง่ายๆ แค่สามอย่างจำได้ไหม ถ้าจำไม่ได้ก็ต้องจำให้ได้  เพราะว่าไม่อย่างนั้นเวลาไปถึงหน้าประตูแล้วเข้าบ้านไม่ได้ พอเดินเข้าบ้านไม่ได้ก็ทำอย่างไร บ้านหลังนี้ไม่มีคนเปิดประตูมาต้อนรับ ไม่ต้องรอ นั่งไปเท่าไหร่ก็ไม่มีคนออกมาเรียกให้เข้าบ้าน บ้านหลังนี้ออกจะประหลาดให้ยืนรอเท่าไหร่ก็ไม่มีคนออกมาต้อนรับ ถึงออกมาต้อนรับแล้วก็เชิญให้เข้าบ้านไม่ได้ เพราะฉะนั้นถ้าให้ดีกุญแจของใคร ใครก็ต้องเป็นผู้รับผิดชอบเอง  ถ้าเกิดว่าทำกุญแจตกหายระหว่างทางจะทำอย่างไร (ใช้กุญแจสำรอง)  อย่าคิดว่ากุญแจสำรองทำง่าย กุญแจสำรองต้องทำอย่างนี้ พาเพื่อนหนึ่งคนไปสถานธรรมแล้วให้เขาจำให้ได้ พาเพื่อนสองคนไปสถานธรรมแล้วให้เขาจำให้ได้ นี่คือ การแจกกุญแจสำรองคนละชุด

เมื่อเรามีกุญแจแล้วเราลืมกุญแจควรทำอย่างไร เราลืมไตรรัตน์แล้ว อย่าคิดว่าจะมีคนมาบอกเราได้ เมื่อเราออกจากร่างกายอันนี้ไปแล้ว ร่างกายอันนี้ขาดลมหายใจเพราะว่าไม่มีจิตเป็นผู้บงการแล้ว ร่างกายนี้ก็แน่นิ่ง ไม่มีลมหายใจสามารถเคลื่อนไหวได้อีก เมื่อวิญญาณเราออกจากร่างกายอันนี้แล้วก็ล่องลอย คนที่มีจิตที่ดีงามบริสุทธิ์ จิตอันนี้เป็นจิตที่เบาสบายก็ลอยขึ้น หากว่าเป็นจิตที่หนักก็ตกลงใช่หรือไม่ (ใช่)  ถ้าหากว่าจิตเราเบาก็เปรียบเหมือนขนนกที่เบา  หากว่าจิตเราหนักก็เป็นก้อนหินที่หนัก  ถึงเวลานั้นแล้วถามว่าเมื่อจิตของเราได้ขึ้นนิพพานแล้วแต่ว่าเราลืมกุญแจ ถึงเวลาเมื่อขึ้นไปไม่ได้แล้วก็ต้องลงมาใหม่ถูกหรือเปล่า ถามว่าคุ้มไม่คุ้ม (ไม่คุ้ม)  แต่ถ้าขึ้นไปแล้วก็ไม่ได้หมายความว่า เมื่อเข้าไปบ้านแล้วจะเข้าแล้วเข้าเลย เข้าบ้านแล้วก็ออกจากบ้านได้  ดูว่าศิษย์ของอาจารย์นั้นมีจิตใจที่เป็นพุทธะพอหรือไม่ หากเราไม่มีจิตใจที่เป็นพุทธะเราจะอยู่บ้านพุทธะได้ไหม (ไม่ได้)  ถ้าเรามีจิตใจเป็นเช่นผีนรกเราก็ควรจะอยู่ที่ไหน (นรก)  ถ้าเรามีจิตใจเช่นเดียวกับพุทธะเราก็ไปอยู่กับพุทธะใช่หรือไม่ (ใช่)

เมื่อสักครู่นี้อาจารย์พูดว่าทำไมคนดีถึงขึ้นนิพพานไม่ได้ คนที่บำเพ็ญแล้วด้วยนะ อยากรู้ไหม (อยากรู้) ศิษย์ต้องอยากรู้ให้มากในเรื่องนี้เพราะว่าเกี่ยวกับการบำเพ็ญโดยตรง บางคนบำเพ็ญไปยิ่งบำเพ็ญไปใจของเรายิ่งพอกพูนความมีอคติมากขึ้น พอกพูนความยึดติดมากขึ้น หลุดจากเรื่องนั้นก็มายึดติดเรื่องนี้ จิตใจของเรานั้นบงการไปทั่ว จิตใจของเรานั้นไม่พอใจไปทั่ว ในที่สุดแล้วจิตใจมีความลำเอียงไม่ตรง ไม่กลาง เอียงซ้ายเอียงขวา ในที่สุดแล้วยิ่งบำเพ็ญ บำเพ็ญเหมือนกันแต่บำเพ็ญเป็นผี  ยิ่งบำเพ็ญใจของเรายิ่งกลายเป็นผีไม่ใช่เป็นพุทธะ เพราะฉะนั้นการที่เราฉาบหน้าของเราด้วยการเป็นคนดีแต่ว่าจิตใจของเรานั้นไม่เที่ยงตรงเป็นสิ่งอันตรายที่สุด เพราะว่าคนอื่นจะดูเราไม่ออกเลยว่าเราเป็นเช่นไร ศิษย์นั้นยังสู้ไม่ได้กับคนที่เขานั้นมีจิตใจที่ทำสิ่งที่ตัวเองคิด แต่ถ้าให้ดีการทำตามใจในสิ่งที่ตัวเองคิดก็เป็นข้อเสียอีกเหมือนกัน สู้เราดีทั้งภายในและภายนอกจริงๆ ไม่ได้  การที่เราโกหกคนอื่นนั้นเป็นสิ่งที่ง่ายแต่ไม่สามารถโกหกตนเองได้ หากว่ายังมีจิตใจที่รังเกียจ รังเกียจคนนี้ แล้วชอบคนนี้ อันนี้เป็นจิตใจของคนที่เป็นพุทธะหรือไม่ (ไม่ใช่)  เราต้องไม่จิตใจที่แยกแยะใครเลย จึงจะสามารถนำทั้งตัวเองและผู้อื่นไปได้ตลอดรอดฝั่ง ไม่ใช่นำผู้อื่นได้แต่เอาตัวเองไม่รอดนะ

การจะพาใครสักคนหนึ่งมารับธรรมะเป็นเรื่องที่ค่อนข้างจะยาก แต่การที่จะส่งเสริมเขาให้ตลอดรอดฝั่งเป็นสิ่งที่ยากยิ่งกว่า เราไม่สามารถจะบอกว่าวันนี้เขาดีไปชวนเขามารับธรรมะ  แล้วอีกห้าวันต่อมาเขาไม่ดีแล้ว แล้วเราก็ไม่เอาเขา การทำเช่นนี้เป็นการทำผิดต่อบรรพชนของคนที่เราพามาเป็นอย่างยิ่ง อันด้วยทุกๆ  คนนั้นมีสิทธิ์ที่จะเป็นพุทธะองค์หนึ่ง เพราะทุกคนมีพุทธะจิตธรรมญาณเท่ากัน  จงหาโอกาสที่จะส่งเสริมกันให้ดีๆ  เข้าใจแล้วจงรู้จักที่จะมอบสิ่งดีๆ ให้กัน  ไม่ใช่ว่าทุกวันขัดใจกันเล็กๆ  น้อยๆ  ในที่สุดแล้วมองหน้ากันไม่ติด  แล้วถามว่าจะบำเพ็ญต่อไปได้อย่างไร จะโทษว่าผู้อื่นผิดแล้วตัวเราไม่ผิดก็ไม่ได้  เราต้องผิดด้วยกันทั้งคู่  ศิษย์ของอาจารย์เป็นคนดีทุกคน   เพราะฉะนั้นเวลาผิด  ช่วยกันแบกความผิดหรือเปล่า เมื่อทุกร่วมแบกขึ้นมาเรื่องผิดก็กลายเป็นเรื่องไม่ผิด เพราะทุกๆ   ครั้งที่เอาผิดกันไม่ใช่พุทธะมาเอาผิดมนุษย์ แต่มนุษย์เอาผิดกันเอง ทุกๆ   คนเป็นคนดีเหมือนกัน แล้วทำไมอยู่ด้วยกันมันถึงไม่ดี แปลกไหม  

“ไฟมิส่งต่อ เทียนจุดอย่างไร“ หากว่าเราเป็นคนที่เก่งกว่าก็อย่าหลงตัวเองว่าเราเก่ง เมื่อเรารู้จักส่งต่อไฟไปให้ผู้อื่น เราก็ต้องเอาไฟที่ดีส่งไปให้  ไฟแห่งธรรมะไฟแห่งคุณธรรมส่งต่อไปให้ จึงสามารถสว่างชั่วนาน  หากเป็นเทียนที่เผาตัวเอง เราจะเหลือความดีอะไรให้กับตัวเอง ทุกๆ  สิ่งทุกๆ  อย่างก็เผาเป็นแสงให้กับประชาหมดเราจะดีได้อย่างไรกลายเป็นคนดีให้คนอื่นยกย่องได้อย่างไรทั้งที่เราไม่เหลือความดีอะไรเลย  การทำเช่นนี้จึงเป็นการไม่ยึดติดในความดี  ถ้าเรายึดติดในความดีเราก็จะมีความดี แล้วในที่สุดคนอื่นว่าเราไม่ดีก็ไม่ได้ เพราะเรายึดติดในความดีของเรา เพราะฉะนั้น  ถ้าไฟอันนี้เราไม่ส่งต่อไปยึดแต่ว่าเราเป็นคนดี หรือส่งไปให้เขานิดหนึ่ง อย่างนี้ไม่ถูกต้องอันว่าวิชาความรู้ ข้อหลักธรรมต่างๆ  ไม่มีสิ่งใดเป็นความลับ การกระทำดีที่สุดคือการแสดงออก

“ต่างเวไนยเข้าใจกันยอมอ่อนข้อ”   ต่างก็เป็นเวไนยทุกคนใช่หรือไม่  ไม่มีใครเป็นพุทธะ เป็นเวไนยเหมือนกันจึงต้องเข้าใจกันใช่หรือเปล่า ศิษย์ของอาจารย์มีความเข้าใจกันดีหรือเปล่า  ทำไมจึงบอกว่าคนอื่นเป็นอย่างนั้น  แล้วฉันเป็นอย่างนี้ฉันทำถูกแล้วเธอทำผิดต่างก็เป็นเวไนยใช่หรือไม่ เราก็มีวันทำผิดเหมือนกับคนอื่นที่ทำผิด วันนี้เขาผิดเราต้องให้อภัย  วันหน้าเราผิดเขาจะได้อภัย ความเข้าใจเป็นสิ่งล้ำค่าที่สุด ไม่มีความเข้าใจแล้วความสุขแห่งการร่วมกันจะอยู่ที่ใด แล้วใครจะเป็นพี่น้องเราจริงๆ  ในยามที่ไม่มีคนเข้าใจเรา เราต้องการคนเข้าใจเราสักคนหนึ่ง การเข้าใจกันนั้นแสดงออกได้สามอย่าง คือ  กาย วาจา ใจ  เราต้องมีใจที่เข้าใจเขาจริงๆ  ไม่เสแสร้งและจริงใจ จึงจะสามารถแสดงออกมาทางกายได้ จะโค้งและชี้แนะก็ด้วยความจริง วาจาของเรานั้นก็ไม่เป็นวาจาที่กระโชกโฮกฮากและกระตุกไปกระตุกมา  เพราะว่าเราจริงใจ 

มนุษย์ปัจจุบันขาดแคลนที่สุดคือความจริงใจต่อกัน  สวมหน้ากากเข้าหากัน หน้ากากแม้จะสวยงามเท่าไรก็ไม่สู้หน้าตาจริงๆ  ของเรา   หน้าตาจริงๆ  ของเราแม้ไม่สวย ไม่ได้ทาปากทาหน้า แต่หน้าตาของเรานั้นเป็นหน้าตาที่บริสุทธิ์  หากว่าเป็นคนโกรธคนง่ายโมโหบ่อย ควบคุมอารมณ์ไม่ได้  แค่มีอารมณ์นิดหน่อยก็ไม่ได้ฉันไม่เอา  หน้าตานี้น่าดูไหม  นานไปก็เป็นหน้าตาของคนที่โมโหง่าย   คนที่ไม่มองใครตรงๆ  เพราะว่าจิตใจของเขาคดงอใช่หรือไม่  หน้าตาของคนที่โลภเป็นอย่างไร (ตาโต)  ดูแล้วหลุกหลิกใช่หรือไม่  สมมติว่าศิษย์สามารถมองส้มสองผลในเวลาเดียวกันได้หรือเปล่า  (ไม่ได้)  ส้มอันนี้มีหนึ่งผลแต่เวลามีสองผลมองอีก ใช่หรือเปล่า  ตาก็กลอกไปทางซ้ายทีทางขวาที อยากได้อันนี้ด้วยอยากได้อีกอันด้วย ในที่สุดก็กลายเป็นคนโลภ  และอีกอย่างมือจะมาก่อน แต่ว่ามนุษย์สมัยนี้มีความสามารถมากกว่าคนสมัยก่อนเวลาอยากได้ก็ไม่พูดตรงๆ  ว่าอยากได้พูดจาแฝงความนัยพูดจาประจบประแจงแฝงความนัย ในที่สุดแล้วก็เป็นกรรมปาก เพราะฉะนั้นความรัก โลภ โกรธ หลง เป็นสาเหตุสำคัญของกิเลสใช่หรือไม่  ต้องปลูกฝังไว้ไหม เสียดายไหม  (ไม่)  

ความจริงเป็นสิ่งที่น่ายอมรับ เวลาเราผิดเราก็บอกว่าผิด เวลาเราถูกก็บอกว่าถูก  เวลาเราไม่รู้ก็บอกไม่รู้  เวลารู้ก็บอกว่ารู้  รู้ก็คือรู้ ไม่รู้ก็คือไม่รู้เราไม่น่าจะกลัวเสียหน้าพูดไปนิดๆ  หน่อยๆ  เหมือนกับการพูดธรรมะ เวลารู้ก็บอกว่ารู้พูดให้ชัดเจน เวลาไม่รู้ก็ต้องบอกว่าไม่รู้ เราไม่รู้เราจะบอกว่ารู้ได้อย่างไร  เวลาผิดก็ต้องยอมรับผิด  เวลาเราถูกก็บอกว่าถูก แต่คนอื่นเขาบอกว่าผิด เขาใส่ความเรา  เราพยายามพูดเท่าไรเขาก็ไม่ฟังบอกว่าเราผิดอยู่เรื่อย ทำอย่างไรดี  เราต้องทำให้เขารู้ว่าเราถูกด้วยการกระทำ ในเมื่อพูดใช้ไม่ได้ก็ต้องทำให้เขารู้ใช่หรือไม่ (ใช่)   ต้องกระทำให้รู้เพราะว่าการพูดเป็นสิ่งที่อันตรายที่สุดบางคนชอบนินทากัน วิธีนี้ก็ไม่ถูกต้อง วิธีที่ถูกต้องคือการพูดจาให้เข้าใจ พูดไม่ได้ใช้การกระทำ แต่ไม่มีการนินทาว่าร้ายเข้ามาเกี่ยวข้อง เพราะว่าศิษย์เผลอว่าร้ายไปสักคนหนึ่งหรือว่าร้ายคนที่ว่าเราผิด จากศิษย์คนที่ถูกจะกลายเป็นคนที่ผิดทันที  เพราะฉะนั้นอย่าได้เผลอง่ายๆ 

คนที่ชอบเล่นหวยเวลาที่อยากจะถูกหวยให้หยอดกระปุก เอาเงินที่จะไปซื้อหวย วันนี้ซื้อ 20  บาท ก็หยอด 20 บาท  พอตอนเย็นหวยออกก็ถูกหวย เวลาที่หวย 16 วันก็เอาเงินมาหยอดทุกวัน พอ 16 วันครบ ก็ถูกหวย  ไม่ต้องเสียเวลาไปตีความฝันให้เมื่อย  บางคนบอกว่าถูกอะไรได้เงินน้อยนิดเดียว  วันนี้ซื้อหวย  20  บาท  เงินไปแล้วไม่กลับ ถ้าอยากถูกบ่อยๆ   ได้เยอะสักที  ห้าวันสิบวันมาแกะทีได้เยอะไหม (เยอะ) ทำมาก็ถูกหวย ถ้าหากว่าอยากจะให้เหมือนหน่อย ก็สามวันห้าวันก็ถูกสักครั้งหนึ่ง เดือนหนึ่งถูกสักครั่งหนึ่งก็แกะออกมาใช่ไหม ซื้อมาวันละยี่สิบบาทสามสิบวันได้เท่าไหร่ (หกร้อย) เยอะใหม่ ได้เยอะแล้วใช่หรือไม่ (ใช่) ง่ายใหม่ (ง่าย) นี้เป็นวิธีการเลิก อาจารย์บอกให้นี้เป็นวิธีการเลิก เลิกซื้อหวยใช่หรือเปล่า (ใช่) เพราะถ้าศิษย์ทำอย่างนี้ได้ทุกวัน แม้ว่าพอดีเลขที่เราจะถูก แต่ว่าเดียวอีกยี่สิบวันเราก็ถูกแล้ว เรากำหนดได้ด้วยว่าอีกยี่สิบวันเราจะถูกหวยใช่หรือเปล่า (ใช่) เพราะฉะนั้น อีกยี่สิบวันเราก็จะได้เหมือนเพื่อนบ้าน ไม่ขายหน้าไม่อับอายใช่หรือเปล่า แต่ถ้าหากว่าเราเอาเงินไปซื้อหวยหมดจนไม่มีเงินนี้อับอายใหม่ (อับอาย)    ไม่รู้นั่งหลับหรือเข้าสมาธิ อยากรู้ใหม่ว่าเขาทำอะไร  (อยากรู้) นี้เป็นอารมณ์ของมนุษย์ อยากรู้ใช่ใหม่ว่าคนข้างหน้าเขาเป็นอะไรใช่หรือเปล่า (ใช่)  อาจารย์จะบอกให้มนุษย์ควรรู้ในสิ่งที่ควรรู้  ควรจะรู้ในสิ่งที่ใช่หรือเปล่า (ใช่) สิ่งใดมีประโยชน์จึงรู้ใช่หรือไม่ (ใช่) ถ้าหากว่าสิ่งใดไม่ประโยชน์ต้องรู้ใหม่ (ไม่ต้อง)  เวลาไม่รู้แล้วเกิดอะไรขึ้น เกิดความอยากเปรียบเสมือนอะไร มีกิเลสออกมาให้จับแล้วใช่ไหม เป็นการเล่นเกมส์อาจารย์จะสมมติให้ดู เคยเห็นพื้นดินที่เรียบๆ  ไหม  ผุดขึ้นมาหนึ่งอันคือจิตใจของเราที่มีความราบเรียบเวลาเรานินทาว่าร้ายคนอื่นมันก็ขึ้นๆ มา หินหนึ่งก้อนใช่หรือเปล่า เวลาเรามีอคติกับคนอื่นมีอะไร หินหนึ่งก้อน มีอะไรอีก  เวลามีอารมณ์ก็มีหินอีกก้อน มีมากก็ก้อนใหญ่มีเล็กก็ก้อนเล็ก เพราะฉะนั้นอย่าให้จิตใจของเราเรียบๆ  หรือมีหินเยอะๆ  เวลาเราอยากมีความอยากรู้อยากเห็นก็มีหินหนึ่งก้อนใช่หรือเปล่า

บางคนบำเพ็ญธรรมมีแต่ความสบาย บอกว่าเขารวยกว่าเราเขาเลยสบายใช่อย่างนั้นหรือเปล่า  การบำเพ็ญธรรมนั้นสำคัญที่สุดไม่ใช่อยู่ที่ทรัพย์สินภายนอก  การบำเพ็ญธรรมสำคัญที่สุดอยู่ที่จิตใจของเรา จิตใจเรียบๆ  สบายๆ  แม้ว่าอุปสรรคมากับสิ่งอื่นที่นอกเหนือจากใจก็ฝ่าไปด้วยความราบรื่นสบายใจ กลับกันกับคนที่ภายในใจนั้นขนาดภายในตัวเองขจัดเรียบๆ  ไม่ได้นับประสาอะไรจะไปขจัดกิเลสภายนอก  เพราะฉะนั้นดินอันนี้เรียบๆ  หากว่าจิตใจของเรานั้นไม่บริสุทธิ์ก็จะเกิดหินหนึ่งก้อน เอาไว้เดินให้สะดุดเล่นๆ   เพราะฉะนั้นควรที่ทำอย่างไง เกลี่ยใหม่ใช่หรือไม่ใช้อะไรเกลี่ย (ใจ,บุญกุศล,ศีล,ทาน,ภาวนา,ความพอดี,ความดี,สติ,ปัญญา, ด้วยกายและจิตใจ,บำเพ็ญภายในและบำเพ็ญภายนอก,ภาวนา, ธรรมะ) ธรรมะใกล้เคียงแล้ว แต่มีอย่างหนึ่งถูกที่สุด  เราต้องทำอย่างไรอย่างหนึ่งจึงได้มรรคผล นั่นคือการบำเพ็ญใช่หรือเปล่า (ใช่) เวลาที่เราจะเอามรรคผลมาสักลูกไม่ใช่ว่าจะเอามาได้เฉยๆ ถ้าหากว่าเรานั่งอยู่กับบ้านสถานธรรมก็ไม่ไป เรียกไปศึกษาธรรมะก็ไม่เอา  ศิษย์นั้นจะเข้าใจธรรมะหรือเปล่าแล้วจะบำเพ็ญอะไร  การบำเพ็ญนั้น บำเพ็ญไปไม่ถูกทาง ฉะนั้นเขาเรียกเราฟังธรรมะไปสถานธรรมบอกว่าไม่ว่างดีหรือเปล่า

ทำไมถึงบอกว่าใช้สัจธรรมรู้หรือเปล่า  เราบำเพ็ญธรรม คำว่าธรรมคำหลังนั้นย่อมาจากอะไร  บำเพ็ญธรรมก็คือบำเพ็ญสัจธรรมใช่หรือไม่  แล้วถามว่าสัจจะแปลว่าอะไร  สัจจะแปลว่าความเป็นจริงถูกหรือเปล่า  ธรรมะก็คือความดี  แสดงว่าเราจะต้องบำเพ็ญในสิ่งที่เป็นความจริง  บำเพ็ญในสิ่งที่เป็นความจริง  ไม่ใช่ว่าเราจะแก้ปัญหาใดๆ  ได้ด้วยการห่างไกลจากสัจธรรมถ้าหากว่ายิ่งเข้าใกล้กิเลสยิ่งเข้าใกล้กิเลสยิ่งเข้าใกล้ตัณหาก็ยิ่งไม่สามารถจะเจอทางที่ถูกต้องได้หวังว่าศิษย์ของอาจารย์นั้นทำสิ่งใดก็แล้วแต่ให้ผิดไปจากความเป็นจริงก็ไม่สามารถที่จะเจอทางสว่างไสวได้  หากว่าบำเพ็ญธรรมถูกต้องตามสัจธรรมทุกอย่างการที่เราจะทำอะไรนั้นแม้ว่าเราจะยากในตอนต้นหรือลำบากในตอนปลาย ในที่สุดแล้วก็จะถึงเส้นชัย เพราะฉะนั้นการกระทำสิ่งใดก็แล้วแต่ไม่พลาดไม่เพี้ยนจากความเป็นจริง การบำเพ็ญนั้นต้องอาศัยความจริงเป็นหลัก

เราจะขจัดกิเลส กิเลสของเราก็คือการที่เรานั้นชอบสิ่งนี้มากเกิดไป ดังเช่น เราชอบดูทีวี ถ้าหากว่าเรานั่งอยู่หน้าจอทีวีทุก กิเลสตัวนี้ก็ตัดไปได้ไหม (ไม่ได้) เรายังชอบกินเนื้อสัตว์ แต่ว่าเรา จะกินเจ  แล้วทุกๆ   วันเรายังเหล่ตาไปมองทุกวันแล้วก็คิดว่ามันอร่อย ๆ   ถามว่าศิษย์จะตัดได้ไหม (ไม่ได้)  เพราะฉะนั้นการที่เราจะบำเพ็ญก็คือบำเพ็ญสัจธรรมความเป็นจริง อย่าได้ทำสิ่งใดก็แล้วแต่ผิดเพี้ยนไปจากความเป็นจริง ทุกสิ่งทุกอย่างขอให้หันมามองความจริงจึงจะมีความสำเร็จได้ หากว่าเราอยากบำเพ็ญธรรม แต่ว่าทุกๆ  ครั้งหลอกตัวเอง  หลอกผู้อื่น แล้วถามว่าจะบำเพ็ญธรรมอะไร

ใจแห่งฟ้าคือผู้ที่มีใจเมตตา  แต่ละคนมาที่นี่ฝึกการเป็นพุทธะก็นั่งเก้าอี้เซียน แต่ก็นั่งพาดไปพาดมาตัวไหลไปไหลมา   โดยเฉพาะผู้ชาย  การเป็นพุทธะต้องฝึกอย่างจริงจัง   สบายๆ อย่างนี้แล้วจะต้องเข้มงวดกับตัวเองหน่อย  ธรรมะไม่ใช่ฟังสองวันแล้วเป็นพุทธะได้ จะต้องศึกษาให้เข้าใจอีกมากมาย  ถามว่าเป็นพุทธะ ตอนอยู่คนเดียวคิดร้ายหรือทำสิ่งที่ไม่ดี  ปล่อยใจฟุ้งซ่านลอยไกลได้ไหม  ส่วนกลางอยู่ร่วมกันก็จะต้องอยู่ร่วมกันกับกัลยาณมิตรพาตัวเองไปอยู่ร่วมกับคนไม่ดีก็ย่อมจะทำไม่ดี  เวลาเห็นเพื่อนเขาดื่มเหล้าเราไม่ดื่มก็กลายเป็นตัวประหลาดใช่หรือเปล่า  ในที่สุดเขาคะยั้นคะยอเราก็ต้อง (เราก็ต้องดื่ม)  เพราะฉะนั้นพาตัวไปพบกัลยาณมิตรดีหรือไม่ (ดี)  หากว่าเราเป็นคนไม่ดีก็ต้องทำตัวให้เป็นคนดี  คนอื่นเขาดีอยู่แล้วก็อย่าไปชวนเขาทำไม่ดี เราต้องดูตัวเราด้วย จะเป็นฮิปปี้หรือว่าจะเป็นพุทธะดี  เราจะต้องทำตัวเราให้เหมาะสม  เราจะบอกว่าเราเป็นคนดี  แต่ว่าที่เราทำอยู่นี้ ใครๆ  เขามองแล้วบอกว่าไม่ดี  เราก็ต้องมาย้อนมองตัวเอง  เวลาเราส่องกระจกเห็นอะไร เห็นตัวเองใช่ไหม  ถามว่าในกระจกนั้นพุทธะหรือมาร (แล้วแต่อารมณ์,เห็นทั้งมารและพุทธ) เวลาส่องกระจกเห็นอะไร (ตัวเอง,รูปลักษณ์ภายนอก,คน,เงาตัวเอง) อาจารย์จะบอกให้ ถ้าเรามองเห็นพุทธะในกระจกนั้นแสดงว่าเราก็เป็นพุทธะ ถ้าเรายังไม่ดีพอเราก็บอกกับตัวเองว่าเราเห็นมารในกระจก หรือว่าเห็นกึ่งพุทธะกึ่งมารอยู่ในนั้น ครึ่งผีครึ่งคนหรือเปล่า ต้องพิจารณาใช่หรือไม่(ใช่) ถ้าเรามองกระจกแล้วยังเห็นเป็นตัวเราเองยังเห็นนี่คือคน นี่คือกายภายนอกนอกนี่คือเนื้อหนังมังสา แสดงว่าเราก็ยังเป็นคนอยู่ เป็นคนที่มีภูมิปัญญา คนที่มีความเฉลียวฉลาดเฉยๆ แต่ถ้าเราสามารถมองเห็นลึกไปกว่านั้น เห็นตนเป็นพุทธะ เห็นตนเป็นมาร แสดงว่าเราเป็นคนที่มีภูมิปัญญาเป็นเลิศ และผู้ที่บำเพ็ญแล้วสามารถกลับหน้าจากมารเป็นพุทธะได้ นี่จึงจะเป็นอนาคตของพุทธะ หากว่ายังเห็นแต่ตนเองยังเห็นแต่ร่างกายคนนั้นก็เป็นคน ถ้าหากว่าเห็นตนเองแล้วบอกว่านี่คือกึ่งพุทธะกึ่งมารต้องรีบบำเพ็ญแล้ว

ห้องพระนั้นย้ายที่ไปแล้วแต่ว่าต้อนรับศิษย์รักทุกคนเหมือนเดิม ถามว่าศิษย์รักต้อนรับตัวเองไปสถานธรรมไหม ยินดีที่ตัวเองจะไปสถานธรรมหรือเปล่า ไม่ใช่ว่าคนเค้าไม่เรียกแล้วไม่ไปนะ ไปไหม (ไป) ไปแล้วมีอะไรขัดหู ขัดตา ขัดใจ ไปหรือเปล่า (ไป) ถ้าขัดตาเราก็เข่นตาหน่อยดีไหม(ดี) ถ้าขัดหูเราก็เกาทิ้งหน่อยดีไหม(ดี) ถ้าขัดใจเราทำอย่างไรดี ก็เอาสีขาวลงไปเติม เป็นการฝึกฝนตนเองยิ่งมีสิ่งที่เป็นอุปสรรคมากเท่าไหร่ มรรคผลการบำเพ็ญให้บรรลุก็ยิ่งสูงขึ้นเท่านั้น หากว่าคนที่ชอบเดินทางราบเรียบราบรื่น ก็แสดงว่าอยากจะบำเพ็ญไม่ค่อยจะสำเร็จ  แต่ถ้าหากว่ายิ่งอุปสรรคความยากมากเท่าไหร่ ยิ่งฝ่าพ้นมากเท่าไหร่ ประสบการณ์สูงเท่าไหร่ มรรคผลก็ยิ่งสูงขึ้นเท่านั้น อยากได้ไหมมรรคผล(อยาก) อยากได้ก็ต้องเดิน ต้องพยายาม ไม่ใช่ว่านั่งอยู่แต่ที่บ้าน วันๆดูทีวี ฟังเพลง ดูหนังแล้วไปทำงาน โวยวายๆ สองสามทีแล้วก็กลับบ้าน กลับมาบ้านก็ฉันเป็นใหญ่อีก ในที่สุดแล้วก็เป็นปุถุชน อยากจะเป็นพุทธะก็ต้องขัดหู ขัดตา ขัดใจบ้าง บางที่อะไรๆ ก็ไม่เป็นอย่างที่เราคิดก็ต้องทำใจ แล้วเราก็ต้องทำให้ดีอย่าทำเหมือนเขา บอกว่าเขาไม่ดีเลยขัดใจจริงๆ แต่พอเรามาอยู่ที่เดียวกับเขา เขาเดินออกไปแล้วเราไปยืนอยู่ที่เดียวกับเขาแล้วทำท่าเดียวกับเขาเลย ก็กลายเป็นคนไม่ดีใช่หรือเปล่า เวลาคนเค้ามาเห็นเราก็ขัดใจเขาอีก แทนที่เราจะดีขึ้น ไม่ทำในสิ่งที่เขาทำ ก็เปล่า เราไปทำในสิ่งที่เขาทำ ก็เลยเป็นพวกเดียวกัน ดีก็ดีเหมือนกัน ไม่ดีก็ไม่ดีเหมือนกัน เพราะฉะนั้นเลือกทำแต่สิ่งที่ดี ดีหรือเปล่า(ดี) อะไรที่เราไม่ชอบใจก็อย่าไปทำ ไม่เช่นนั้นแล้ววันหลังคนอื่นก็ไม่ชอบใจ การอยู่ที่นี่

บำเพ็ญธรรมยุคนี้ คือการอยู่ร่วมกันเป็นหมู่เป็นคณะเป็นกลุ่มเป็นก้อน การมีสังคมจึงทำให้การบำเพ็ญนั้นมีสิ่งที่มาขัดใจเรามากมาย แต่ว่าการบำเพ็ญเช่นนี้จึงจะให้เห็นว่าศิษย์ของอาจารย์นั้นมีฝีมือสูงเท่าไร การอยู่ร่วมกันนั้นจึงจะต้องเอาจริยะมารยาทมาเป็นอันดับหนึ่ง จริยามารยาทเป็นอย่างไร หากว่าเขาเดินมาจะชนเรา ถ้าเราไม่ยอมหลีกก็ชน ดังนั้นจึงควรมีการหลีกทางให้กัน โดยไม่ยึดติด ในบางครั้งนั้นถึงแม้เราจะอายุมากกว่าแต่ถ้าเราถอยก้าวเดียวแต่เขาต้องถอยเป็นสิบก้าวเราก็ควรถอยให้เขา ขอให้ศิษย์นั้นรู้จักที่จะพลิกแพลง อย่างนี้จึงเรียกปัญญา หาใช่ว่าเรานั้นมองสิ่งต่างๆแล้วมองไม่เห็นความในแห่งธรรมไม่ เราควรจะมองไปรอบๆข้างเรา แม้ว่าจะเป็นแค่การเดินสวนทาง ก็ย่อมย้อนมองเห็นว่าเราควรทำอย่างไรในการบำเพ็ญธรรมของเราได้ว่าควรจะเป็นอย่างไร

อยู่สถานธรรมต้องรู้จักหัดฝึกฝนสิ่งต่างๆ  ให้มากด้วยความอ่อนน้อมถ่อมตน ด้วยความรู้จริงจึงพูด  ถ้าหากว่าสิ่งใดที่คนข้างหน้าทำดีก็จงเลียนแบบ ถ้าหากคนข้างหน้าทำไม่ดีก็ไม่ต้องเลียนแบบ

(พระอาจารย์เมตตาประทานเพลงพระโอวาท  ชื่อเพลง “ยิ่งแสวงยิ่งตีจาก” ทำนองเพลง “แค่มีเธอ”)

ยิ่งแสวงหมายถึง ลาภยศ เงินทอง สิ่งจอมปลอมนอกกาย  หากเรายิ่งแสวงก็ยิ่งตีจากใช่หรือไม่ เวลาเราอยากจะได้เงินเหมือนเงินวิ่งหนีหรือเปล่า อยากได้ลาภยศเหมือนลาภยศวิ่งหนีหรือเปล่า (เหมือน) ไม่ว่าอยากได้สิ่งใดก็เหมือนตีจากแต่เราก็ยิ่งแสวง  อาจารย์อยากให้ศิษย์แสวงสัจธรรม สิ่งนี้ไม่ตีจากตัวเราเพราะว่าอยู่ในตัวเรา เพราะฉะนั้นสิ่งนี้เป็นของศิษย์อยู่แล้วศิษย์จงแสวงให้มากเข้า  

(พระอาจารย์เมตตาประทานน้ำให้นักเรียนและผู้ร่วมฟังในชั้นดื่ม)

ดื่มน้ำคิดถึงอะไร เวลาดื่มน้ำคิดถึงต้นน้ำ เรามีร่างกายเพราะว่ามีพ่อแม่ ฉะนั้นบุญคุณต่างๆ ลืมไม่ได้ บุญคุณประเทศชาติลืมไม่ได้ บุญคุณพ่อแม่บุญคุณฟ้าดินก็เช่นกัน คิดแล้วต้องตอบแทนให้ได้ด้วย ขอให้ศิษย์เดินทางไปสู่ต้นน้ำได้ราบรื่น  บางคนบอกว่าทำไมชีวิตไม่ราบรื่นสักที ก็เพราะมีสิ่งหนึ่งเรียกว่ากรรม กรรมเป็นการกระทำ คือสิ่งที่ศิษย์เคยทำมาแล้ว เป็นสาเหตุที่ทำให้มีหน้าตาและผิวพรรณเช่นนี้ เกิดในสภาวะแวดล้อมและสังคมเช่นนี้ เรามีกรรม กรรมเก่ายังไม่ใช้ กรรมใหม่ยังทำเพิ่มขึ้นทุกวัน ชีวิตจึงไม่มีความสุขไม่สมหวัง  มีลูกไม่ได้ดั่งใจ แต่งงานก็ไม่ได้ดังที่คิด สังคมคนแวดล้อมของเราทำไมถึงเป็นเช่นนี้ หาเงินแล้วทำไมต้องเสียเงินด้วย สิ่งเหล่านี้เป็นวิบากกรรม อยากจะพ้นจากกรรมก็ต้องชดใช้กรรมด้วยการกระทำ จิตใจมีความสำนึก เมื่อเราชดใช้จนหมดไม่เหลือแล้วจึงจะโล่งสบาย ความสำคัญอยู่ที่กรรมใหม่อย่าสร้างเพิ่ม ไม่เช่นนั้นก็เป็นเหมือนกับกระชังที่ก้นรั่ว ใส่น้ำเท่าไรก็รั่วออกหมด หากว่าเราไปเจาะรูรั่ว คือการกระทำของเรา ในที่สุดแล้วทำดีมากแต่ก็ทำชั่วมาก จึงไม่เหลืออะไรเลย เพราะฉะนั้นการบำเพ็ญธรรมก็คือ ซื่อๆ โง่ๆ ธรรมดาๆ ไม่มีอะไรพิเศษ  สำคัญที่สุดก็คือควบคุมอารมณ์ของตนเองให้ดี  เพราะว่าอารมณ์นี้จะเป็นสิ่งที่ร้ายแรงที่สุดที่อยู่ข้างในตัวเรา  เป็นยาพิษที่พร้อมจะออกฤทธิ์อยู่ตลอดเวลา ใครที่มีอารมณ์รุนแรงก็หัดควบคุมให้เป็นอารมณ์ที่เบา ขจัดทิ้งให้หมดไปอย่าได้เสียดาย บางคนมีอารมณ์อยู่นิดหน่อย แล้วก็คิดว่าไม่เป็นไร มีอารมณ์บ้างชีวิตมีสีสัน แต่การมีอารมณ์ยิ่งทำให้ชีวิตวอดวายมากขึ้น

“ส่งเสริมกันด้วยวาจาเป็นสีขาว” ปกติคำเป็นนามธรรม แต่อาจารย์บอกว่าให้คำพูดออกมาเป็นสีขาว แล้วคำพูดสีดำเป็นอย่างไร  คำพูดสีดำก็คือคำพูดที่พูดให้ร้ายผู้อื่น  คำพูดสีแดงก็คือ พูดโพนทะนาคนอื่นให้เขาเสียหาย สียิ่งแดงยิ่งเด่นชัด คำพูดสีเหลืองคือคำพูดที่โกหกมดเท็จ ศิษย์จะสมมติคำพูดเป็นสีอะไรก็ได้ แต่คำพูดสีขาวก็คือคำพูดที่รู้จักส่งเสริมผู้อื่น  คำพูดที่เป็นเรื่องดี คือพูดแล้วส่งเสริมผู้อื่น การส่งเสริมคนย่อมเป็นเรื่องที่ดี เรื่องใดที่เป็นเรื่องมงคล พบเราก็ต้องยิ่งกว้างออกไปใช่หรือไม่ แต่ถ้าเราไปรู้เรื่องความผิดของคนอื่นเราก็ต้องไม่พูด ไม่ไปโพนทะนาให้เขาเสียหาย เรื่องร้ายตัดอยู่ที่เราไม่ส่งต่อ ใครเขาจะเสียหายอย่างไร เราอย่าได้ส่งต่อไปดีหรือเปล่า ไม่เช่นนั้นเราเสียความรู้สึกคนเดียวไม่พอ ยังทำให้คนอื่นเสียความรู้สึกเหมือนกับเราไปด้วย ในที่สุดคนๆ นั้นอีกสองวันเขาอยากเป็นคนดีก็ไม่ต้องทำดีพอดี เพราะรู้สึกว่ามีคนว่าเขา 

“ช่วยเวไนยเข้าใจกันใจกว้างพอ”  เรามีใจที่กว้างพอหรือเปล่าใจของเราใส่อะไรได้บ้าง ใจของเราใส่โลกได้ทั้งใบ ใส่พระอาทิตย์ได้ทั้งดวง  ใส่พระจันทร์หรือใส่บ้านได้ทั้งหลัง  ใส่คนทั้งโลกก็ใส่ได้  แต่ว่ามนุษย์มักมีใจคับแคบไม่รู้จักเพียงพอในสิ่งที่ตนเองมี แล้วหาสิ่งที่เป็นขยะมาใส่ เพราะฉะนั้นควรมีใจกว้างๆ อะไรอภัยได้ก็รู้จักอภัย ยอมรับได้ก็จงยอมรับเสียง่ายๆ  ไม่เช่นนั้นแล้วหากว่าเราเป็นคนใจแคบความทุกข์ก็ตกที่เรา

“ความคิดเบากรรมหนักกัมปนาท” เวลาเราคิดเราคิดเบาๆ ใช่หรือเปล่า ไม่มีใครรู้แต่เรารู้อยู่คนเดียว แต่เวลาเราทำออกมากรรมหนักกัมปนาท กัมปนาท แปลว่า เสียงที่กึกก้อง เพราะฉะนั้นถ้าให้ดีก็คือ แม้แต่คิดร้ายก็อย่าได้คิด ความคิดนั้นเบาเพราะว่าไม่มีคนอื่นสามารถรับรู้ได้แต่เมื่อกระทำออกมาแล้วอย่าคิดว่าความลับมีในโลก

“ความประพฤติทุกขณะไม่ประมาท” หมายถึงความประพฤติทุกขณะจิตไม่ใช่ความประพฤติเฉพาะตอนที่อยู่ในสถานธรรม หรือความประพฤติเฉพาะตอนที่เราเผอเรอ  จึงบอกว่าความประพฤติทุกขณะไม่มีความประมาท

“คนฉลาดนั้นฤๅคืนสุทธา” คนยิ่งมีความฉลาดเจ้าเล่ห์แกมโกงเท่าไร ยิ่งไม่สามารถคืนสุทธาได้ คนที่โง่ให้เขาเอาเปรียบเป็นสะพานให้เขาเดิน ยิ่งเป็นพุทธะเร็วรู้หรือเปล่า

“ไร้คำยอ”  หากไม่มีคนที่เฝ้าแต่ยกยอปอปั้นกัน โลกถึงจะสงบได้ มัวแต่ยกว่าคนนี้ดีคนนี้ไม่ดี ในที่สุดโลกในใจศิษย์ก็ไม่สงบ โลกภายนอกก็ยิ่งไม่สงบใหญ่ ฉะนั้นอย่าเป็นคนที่ยอใคร หากเขาดีเขาก็จะดีด้วยตัวเอง หากเขาไม่ดีแต่ไปบอกว่าเขาดีจนเขาหลงตัวเอง เมื่อเผลอไปทำผิดแล้วโดนคนอื่นว่า แล้วเขาจะไม่สงสัยหรือว่าเราเป็นคนประเภทไหน เราก็กลายเป็นคนไม่ดี แล้วเขาก็ไม่อยากมาสถานธรรมอีก ถามว่าเขาจะคิดว่าคนที่ว่าเขาหรือคนที่ยอเขาผิด (คนว่า) หากเราไปชมเขาจนเกินเหตุเขาก็เสียคน เพราะฉะนั้นพูดแต่ความจริง ชมกันบ้างเพื่อเป็นกำลังใจ ปลอบประโลมให้มีน้ำหล่อเลี้ยงในใจของกันและกัน  ความเข้าใจกันเป็นสิ่งสำคัญที่สุดที่จะทำให้อยู่ร่วมกันได้ คำเยินยอเป็นสุดโต่งในด้านเสีย หากศิษย์ยอเขา วาจาของเราก็เป็นวาจาที่ไม่บริสุทธิ์ คนที่ฟังไปก็จะไม่บอกว่าตัวเองผิด แต่จะว่าคนที่ว่าเขานั้นผิด นี่ก็จะเป็นข้อเสียทั้งต่อเราและเขา ไม่มีข้อดีเลย  ความสงบของการอยู่ร่วมกันก็คือ ไม่มีใครดีกว่าใคร เมื่อมีคนดีกว่าก็ย่อมมีคนไม่ดี แล้วใครจะยอมเป็นคนไม่ดี จริงหรือเปล่า ฉะนั้นหากว่าเราไม่ดี ก็ไม่ดีเท่ากันหมด ดีก็ดีเท่ากันหมด ถ้าเราว่าเขาไม่ดีเราก็ไม่ดี ถ้าเราว่าเขาดีเราก็ดี อย่าได้มีใครดีกว่าใครจึงจะอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติสุข บางคนอาจมีความสามารถด้านใดมากกว่า แต่ความสามารถนั้นไม่ต้องการการยกยอกันเกินไป มีชมบ้างบางครั้งแต่ไม่ใช่ยอ

“ต่างมีดีมีร้ายทุกผู้คน” ทุกคนก็มีข้อดีข้อร้าย "อย่าขุดค้นบั่นทอนการฝึกเมตตา" บางคนชอบเอาเรื่องที่จบแล้วมาว่าใหม่ ดูในครอบครัวเรา เราอยากให้พ่อแม่พี่น้องมาว่าเราบ่อยๆ ไหม สิ่งที่เราผิดไปแล้ว สำนึกแล้ว แก้ผิดไปแล้ว อยากให้เขามาว่าเราอีกไหม (ไม่อยาก) การอยู่ร่วมกันในสถานธรรมก็เช่นเดียวกัน อย่าพยายามค้นเอาสิ่งที่แอบแฝงให้ปรากฏ การขุดค้นนั้นบั่นทอนการฝึกเมตตา คือ ความปรานี ความเห็นอกเห็นใจซึ่งกันและกัน เพราะคนที่เมตตาย่อมไม่ขุดค้นความผิดผู้อื่นออกมาโพนทะนา

“ร่วมใจกันจึงสามารถฉายปรีดา” ความปรีดาเป็นเหมือนแสงสว่างที่ฉายออกมาได้ ไม่ใช่อยู่ในใจเราคนเดียว ความปรีดานี้เกิดจากความร่วมมือกันเท่านั้น

“คนมีค่าที่จริงใจย่อมเพียงพอ” ให้ถามตัวเราว่าเรามีความจริงใจพอหรือไม่ มานั่งฟังธรรมเราศรัทธาจริงใจพอหรือเปล่า ทำการงานซื่อสัตย์จริงใจพอหรือไม่

(พระอาจารย์เมตตาประทานพระโอวาทซ้อนพระโอวาทคำว่า “เอาใจเขามาใส่ใจเรา” )

คำนี้อาจารย์อยากให้ศิษย์ทำให้ได้ อาจารย์รู้สึกว่าศิษย์ของอาจารย์มีการทะเลาะเบาะแว้งกันบ่อยมาก อาจารย์อยากให้รู้ว่าไม่มีใครไม่ดีในสายตาอาจารย์ ไม่มีใครดีกว่าใครในสายตาอาจารย์ ทุกคนเป็นคนดีและอาจารย์อยากให้ศิษย์เอาใจเขามาใส่ใจเรา ไม่เช่นนั้นบ้านนี้ก็จะลุกเป็นเพลิง ไม่ว่าศิษย์จะอยู่ร่วมกับใครหรือจะทำอะไร ต้องเกรงใจกัน เอาใจเขามาใส่ใจเรา มีมารยาท อย่าข้ามหน้าข้ามตากันไปมา แต่เมื่อเขาข้ามหน้าเราไป เราอย่าได้รู้สึกว่าเสียเกียรติ คนบำเพ็ญธรรมไม่ต้องมีเกียรติทางโลกแล้ว อะไรเราทุกข์เป็นเขาก็ทุกข์เป็น อะไรเราสุขเป็นเขาก็สุขเป็น ใจเราระเริงได้เขาก็ระเริงได้ ใจเขาใจเราก็สีเดียวกัน เต้นเท่าๆ กันเหมือนๆ กัน คนเหมือนกันบำเพ็ญด้วยกันทั้งนั้นอย่าได้แบ่งแยกกันเลย อาจารย์หวังว่าศิษย์จะอยู่ร่วมกันด้วยความสุข ยิ่งนานวันยิ่งสุขมีความปีติยินดีต่อกันให้มาก

(พระอาจารย์เมตตากับหัวหน้าชั้นและรองหัวหน้าชั้น)

วันนี้ศิษย์ช่วยงานธรรมช่วยอาจารย์ แต่วันหน้าอาจารย์ไม่รู้ว่าศิษย์จะเปลี่ยนไปถึงไหน ก็อยากบอกศิษย์ว่าให้กลับไปศึกษาให้เข้าใจให้ดี อาจารย์ไม่ได้ต้องการบ้านของศิษย์ แต่ต้องการให้ศิษย์บำเพ็ญธรรม ถ้าเข้าใจแล้วทุกๆ อย่างย่อมดีขึ้นเอง ข้อคั่งค้างในใจย่อมแก้ได้ด้วยตัวศิษย์เอง ไม่มีหนังสือเล่มไหนตอบศิษย์ได้ว่า ที่ศิษย์สงสัยคืออะไร จนกว่าศิษย์จะตอบตัวเอง

ในวันนี้อาจารย์มาเวลาสั้นๆ พบหน้าศิษย์รักทุกคน อาจารย์ก็ยินดีมีความสุข แต่ไม่รู้ว่าศิษย์มีความสุขที่ได้เจอกันหรือเปล่า ศิษย์รู้จักอาจารย์กันทุกคนแล้วใช่ไหม การรู้จักกันรู้จักง่าย พบกันง่ายจากกันยาก เราอย่าเจอกันรู้จักกันเพียงผิวเผินภายนอกเลยนะ  ร่างที่อาจารย์ใช้นี้ไม่ใช่ร่างของอาจารย์ การที่ศิษย์จะรู้จักอาจารย์ อยากให้รู้จักอย่างแท้จริงมากกว่า อาจารย์มีชื่อว่า "จี้กง" แปลว่า อนุเคราะห์ชาวโลก หากศิษย์อยากรู้จักอาจารย์ ขอให้รู้จักกันโดยช่วยคนเหมือนที่อาจารย์ทำ ทุกวันนี้ไม่ว่าอาจารย์จะกลับชาติมาเกิดกี่ครั้ง อาจารย์ก็ยังออกช่วยคนอยู่นั่นเอง ไม่ใช่อาจารย์ไม่รู้ว่าการเป็นมนุษย์มีความทุกข์ กิเลสขจัดยากเช่นไร แต่อาจารย์เคยเป็นมนุษย์และเคยขจัดกิเลสเหล่านี้แล้ว จึงกล้าบอกศิษย์ว่า หากศิษย์กล้าที่จะขจัด มีหรือที่กิเลสจะไม่ไป ทุกๆ วันก้าววันละก้าว มีหรือนิพพานนั้นห่างไกล กลัวก็แต่ศิษย์ไม่พยายามตั้งใจและเห็นการที่อาจารย์มาเป็นเรื่องเล่น สิ่งที่น่ากลัวที่สุดในโลกก็คือ ใจของตัวเราเอง ใจเราเป็นมารหรือเป็นพระก็ห่างกันแค่วินาทีเดียว หากว่ามีเมตตาจิต วินาทีนั้นก็เป็นพุทธะ มีความสุขเหมือนล่องลอยบนสวรรค์ แต่หากวินาทีนั้นคิดร้ายให้ร้ายคนก็เหมือนตกนรกหมกไหม้ ใบหน้าแสดงออกถึงความเป็นมารอย่างเต็มที่ ศิษย์อยากเป็นพุทธะก็จงสลัดคราบแห่งปุถุชนอันนี้ให้พ้นไปจากตัว

(พระอาจารย์เมตตากับผู้ที่จัดหาสถานที่ประชุมธรรม)

หยุดก้าวเมื่อไรก็ถอยหลังลงคลองเท่านั้น ก้าวไปเรื่อยๆ ก็มีแต่ก้าวหน้า

อีกสักครู่อาจารย์ก็ไปแล้ว ไม่ได้อยู่ดูหน้าใสๆ ของศิษย์ทุกคนอีกแล้ว  อาจารย์ไปแล้วจะลืมอาจารย์ไหม (ไม่ลืม)  อาจารย์ก็ไม่ลืมศิษย์เช่นเดียวกัน  วันนี้เจอกันวันหน้าเจอกันหรือเปล่า เจอกันในสภาพไหน  ดีกว่าเดิมหรือแย่กว่าเดิม (ดีกว่าเดิม) ถ้าเราแย่กว่าเดิม คนที่จะเสียก่อนก็คือเรา  ทุกๆ วันต้องส่องกระจกมองให้เห็นพุทธะข้างในหรือไม่ก็เห็นมารยิ้มก่อน มารยิ้มได้ต่อไปพุทธะก็ปรากฏใช่หรือเปล่า  ทุกๆ  วินาทีไม่ว่าเราไปเจอกระจกที่ไหนเราต้องมองว่ามารหรือพุทธะ

ทุกๆ  วันมีค่า ทุกๆ  นาทีมีค่า อันว่าชีวิตนั้นสั้นเหมือนแมลง แมลงนั้นเวลามีชีวิตขึ้นมาก็ไม่กี่วัน สิ่งศักดิ์สิทธิ์มองมนุษย์ในโลกก็ไม่กี่วันเอง เหมือนกับที่มนุษย์มองชีวิตของแมลง ต่อไปไม่ว่าคนอื่นจะพูดจาว่าอย่างไร อย่าเห็นว่าการบำเพ็ญธรรมเป็นเรื่องงมงาย ขอให้ศึกษาธรรมะที่แท้จริง ถ้าหากคนจะบอกว่าเรางมงาย ก็ต้องดูตัวเราว่างมงายหรือไม่ เพราะว่าการบำเพ็ญธรรมนั้นไม่มีความงมงายเข้ามาข้องเกี่ยว

 ในบัดนี้ยุคกาลสมัยเปลี่ยนไปการบำเพ็ญธรรมนั้นต้องบำเพ็ญในครัวเรือน เพราะฉะนั้นความลำบากจึงยิ่งทวีเป็นเท่าตัว ยิ่งคนมากเท่าไรก็ยิ่งทวีความลำบากในการอยู่ร่วมกับผู้อื่นมากเท่านั้น หวังว่าศิษย์ทุกๆ คนจะมีจุดมุ่งหมายที่มั่นคงแน่นอน รักษาตัวกันให้ดีทุกๆ คน ไม่ว่าคนไหนก็เป็นศิษย์รักของอาจารย์  รู้ใจอาจารย์ก็บำเพ็ญให้ดีๆ อย่ามัวให้คนอื่นเขาเรียก

อาจารย์รู้ว่าศิษย์หลายคนไม่มีความเชื่อมั่นถึงร้อยเปอร์เซ็นต์ ไม่ อยากจะเชื่อว่ามีสิ่งเหล่านี้ แต่อาจารย์อยากจะบอกว่า อย่าได้มีความคิดชั่ววูบ อารมณ์ชั่วแล่นขาดการพิจารณาธรรมะที่สูงส่งและแท้จริงอันนี้ ไม่เช่นนั้นแล้วศิษย์จะต้องเสียใจไปจนชั่วนาน ไม่ชั่วชีวิตนะ ชั่วชีวิตนั้นสั้นไป ชั่วฟ้าดินสลายก็ว่าได้ อาจารย์ไม่อยากจะบอกว่า สองสามชั่วโมงที่อาจารย์มาอยากจะให้ศิษย์เชื่อและศรัทธา อยากให้ศิษย์เข้าใจว่าการบำเพ็ญนั้นเป็นอย่างไร ทำไมถึงคิดอย่างนั้น ทำไมจึงต้องรับหน้าที่อันนี้

อาจารย์นั้นมองเห็นศิษย์เปลี่ยนไปทุกๆ วันทุกๆ ปี ไม่มีใครสามารถรู้ได้ว่าตนเองเดินมาถึงครึ่งทางหรือยัง ชีวิตของเรานั้นอีกยาวไกลเท่าไร จะจบสิ้นวันนี้หรือพรุ่งนี้ เพราะฉะนั้นศิษย์อย่าประมาท อย่าบอกว่าเราดีคนอื่นไม่ดี อาจารย์บอกแล้ว ทุกๆ คนสำหรับอาจารย์นั้นดีไปหมด ดีจนบางทีอาจารย์ไม่กล้าทดสอบ ปล่อยศิษย์อยู่เฉยๆ เจ้ากรรมนายเวรมาก็ปกป้องให้ จนศิษย์ไม่รู้เลยว่าอันที่จริงแล้วศิษย์ควรที่จะรับหนักกว่านี้หรือแย่กว่านี้ เพราะฉะนั้นไม่ว่าศิษย์จะเดินไปถึงไหน อาจารย์อยากจะเตือนหรืออยากจะว่า แต่ไม่เคยกล้าเลย เพราะฉะนั้นโอวาทอันนี้ที่จริงแล้วท่านฮั่นจงหลีได้เมตตาสอนสั่งศิษย์ไว้มากมาย มีคำพูดหลายคำเป็นคำพูดของอาจารย์ มีหลายๆ คำที่อาจารย์อยากจะบอกศิษย์แต่ไม่เคยกล้า ขอให้ศิษย์ไปอ่านแล้วก็ดู ทั้งของอาจารย์ ของท่านฮั่นจงหลีและท่านองค์ประธานคุมสอบสามภูมิ ดูซิว่าศิษย์คนไหนรู้ใจอาจารย์บ้าง