西元二○一八年歲次戊戌四月初五日 仙佛慈悲訓
วันเสาร์ที่ ๑๙ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๑ สถานธรรมเซิ่งเต๋อ จ.ประจวบคีรีขันธ์
พระโอวาทศิษย์พี่นาจา
ทางสายหนึ่งเพียรมานานผ่านมาเยอะ เนื้อตัวเลอะชำระด้วยปัญญาสาง
บำเพ็ญด้วยการลงเรือลำเดียวกัน ร่วมมือกันเรื่องยากจะง่ายดาย
เราคือ
นาจาน้อย รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่แดนโลก แฝงกายน้อมกราบอัญชุลี
องค์มารดาแล้ว ถามศิษย์น้องทุกคนสบายดีไหม
หดหู่เพราะใจสุมประเดประดัง หูตาสว่างมั่นคงธรรมไสว
ชีวิตคนไม่หมายมุ่งแสวงไป อะไรไม่ปัญญาได้ไม่ยากเย็น
วางอำนาจใช้เพราะขาดอำนาจนัก จับยึดเกิดจากบรรดาที่เห็น
เสพติดกิเลสอัตตาเราที่เป็น คนชอบคิดจะบำเพ็ญยากลำบากลำบน
มัวนึกทางคอยสบายไม่ขยับ เพียรสดับธรรมอยู่ทุกแห่งหน
สุญญตาคือดับสิ้นไร้ตัวตน คุ้ยเชื้อไฟอย่าฉงนทำไมมี
พูดทำซึ่งยึดเป็นปัญหาเด่น ชินกลายเจนเดียดฉันท์รังเกียจเพราะอคติ
ปราศจากยึดอย่าทุกข์ทุกข์อย่าหนี มีสุขอย่ากลัวมีเผื่อแผ่ประจำ
บำเพ็ญจนกลายเป็นนักธรรมดี ขอให้มีสามัคคีพาเมตตาค้ำ
การสอนธรรมใหญ่หลักทวงพฤติกรรม เฝ้าตามรู้สติธรรมชัยชนะ
เป็นคนจริงนิสัยใช่แค่ตรง โมหะหลงไม่ไปปรุงแต่งธรรมะ
ความสุภาพผ่อนกิเลสมารกลายพระ พายุอารมณ์ก่อให้จะต้องควบคุม
ฮิ ฮิ หยุด
พระโอวาทศิษย์พี่นาจา
ท่านเป็นคนที่ชอบให้ เป็นคนที่มีน้ำใจ เมื่อให้เขามากๆ แต่เขาไม่เคยพอ ยังจะให้เขาอีกไหม (ให้) ถ้าท่านพยายามที่จะให้อะไรกับใครสักคนด้วยความหวังดี แต่พอให้ไปแล้วเขาไม่เห็นคุณค่า ให้แล้วก็ยังโดนต่อว่าอีก ท่านยังจะให้อีกไหม (ให้) หลักใหญ่ของการศึกษาบำเพ็ญ ไม่ใช่แค่เพียงเป็นคนดี แต่ต้องเป็นคนดีที่รู้จักแก้ไขตัวเอง และพัฒนาตัวเองให้ดียิ่งๆ ขึ้นไป เพราะไม่มีใครเปลี่ยนเราได้นอกจากตัวเราเอง ไม่มีใครแก้ไขตัวเราได้ นอกจากตัวเราเอง จะยอมรับไหมว่าตัวเราเองยังดีไม่พอ (ยอมรับ)
โดยส่วนใหญ่มักจะคิดว่าเราเป็นคนดีแล้ว ยังต้องมาฟังธรรมะอะไรอีก ปฏิบัติธรรมก็ปฏิบัติอยู่บ้างแล้ว ทำไมยังต้องมาฟังธรรมอีก อดคิดไม่ได้ ถ้าท่านคือคนหนึ่งที่เป็นคนดีปฏิบัติดีมาก่อน คนดีสามารถโดนว่าได้ไหม (ได้) คนดีเมื่อโดนว่าแล้วยังสามารถรักษาความดีได้อยู่ใช่ไหม คนดีโดนว่าแล้วไม่เสียความดีไปใช่ไหม (ใช่) เป็นคนดีแล้วต้องไม่ประพฤติผิดศีลและไม่ขาดคุณธรรมของความเป็นคน แล้วเราเป็นคนดีที่ประพฤติผิดไหม เราเป็นคนดีที่ยึดติดว่าเราดีใช่ไหม (ใช่) การศึกษาธรรมข้อสำคัญคือ การย้อนมองส่องตน ขัดเกลาแก้ไขสิ่งที่ไม่ดีให้ดียิ่งขึ้นไป เพราะในโลกปัจจุบันนี้ทุกคนต่างก็พูดว่าตัวเองเป็นคนดี ใครว่าเราไม่ดีได้ไหม (ไม่ได้) ใครจะแก้ไขเราได้ ในเมื่อใครๆ ก็ว่าเรา แต่ตัวเราก็ไม่ยอมรับ ข้อสำคัญหลักใหญ่ของการศึกษาบำเพ็ญคือ ย้อนมองส่องตนเพื่อแก้ไขข้อผิดพลาด แม้ว่าใครมาว่าเรานั้นไม่ดี ตัวเราก็ไม่เชื่อ แม้ว่าใครจะมาเปลี่ยนแปลงตัวเรา ตัวเราก็ไม่คิดจะเปลี่ยน จนกว่าตัวเราจะยอมรับตัวเราเองว่าไม่ดี เราถึงจะเปลี่ยนแปลง ใช่ไหม (ใช่) แต่ถ้าตอนนี้เราคิดว่าตัวเราเป็นคนดี เราจะเปลี่ยนแปลงตัวเองไหม (ไม่เปลี่ยน) เป็นคนดีแล้วก็ไม่ต้องเปลี่ยนแปลงตัวเอง แต่ที่ต้องเปลี่ยนแปลงคือสิ่งที่ไม่ดี แต่คนดีเคยยอมรับไหมว่าตัวเองไม่ดี (ไม่ยอมรับ) วันนี้เราจะมาคุยและพิจารณาที่ละเรื่องว่า ท่านเป็นคนดีจริงๆ ไหม
ฟังธรรมะแล้วสบายใจไหม (สบายใจ) เวลาเราตั้งใจทำสิ่งใดก็ตาม เพื่อเป็นการให้ด้วยจิตใจที่อยากให้ แม้ว่าการให้นั้นจะทำให้คนที่เขารับไม่เห็นคุณค่า แต่จงมุ่งมั่นตั้งใจให้ต่อไป อย่าได้เสียใจ อย่าได้ท้อแท้ แม้สิ่งที่เราให้เป็นสิ่งที่ดีและมีค่า แต่เขาไม่เห็นคุณค่า เขาไม่เข้าใจ ถ้าศิษย์น้องคือคนหนึ่งที่มุ่งมั่นทำความดีเพื่อช่วยคน ขอจงอย่าท้อ เพราะคนดีย่อมไม่เปลี่ยนแปลง และเราขอเป็นคนดีคนหนึ่งเมื่อมีโอกาสจะทำให้เต็มที่ และเมื่อมีโอกาสเป็นผู้รับ จะเป็นคนหนึ่งที่รู้สำนึกคุณคนที่ให้ เราจะไม่ยอมผิดพลาดเหมือนคนที่เราเคยเจอ เราจะไม่ยอมทำให้ใครที่ให้เราแล้วรู้สึกแย่เหมือนที่เรารู้สึก ฉะนั้นถ้าศิษย์น้องคือคนหนึ่งที่อยากมุ่งมั่นทำความดี เมื่อคิดจะให้ ก็ให้จนถึงที่สุด แม้เขาจะไม่เห็นคุณค่าก็ตาม นั่นเป็นประจักษ์หลักฐานว่าเราก็คือคนดีที่แท้จริง อย่างไรเราก็ไม่เปลี่ยนแปลง และเราจะเป็นคนดีที่เห็นคุณค่าของการให้ และรู้คุณคนของการที่เมื่อเรารับอะไรของใครมาแล้ว เราไม่ลืมคุณคน ดีไหม (ดี) เพราะในโลกนี้มีคนที่ให้และมีคนที่รับ
ศิษย์พี่พูดเพื่อให้ศิษย์น้องเข้มแข็งในความดี เข้มแข็งในจิตใจที่งดงาม ถ้าเมื่อใดตั้งใจจะทำ จงทำให้เต็มที่สุดๆ ใครจะไม่รู้ไม่เห็นก็ไม่เป็นไร มีฟ้ารู้ ดินรู้ เรารู้ก็พอ เขาจะพูดอย่างไรไม่เป็นไร เราเข้าใจตัวเราดีพอว่าเราให้สิ่งที่ดีที่สุดที่เราคิดว่าเราอยากให้ เขาไม่เห็นคุณค่าก็ไม่เป็นไร ศิษย์น้องรู้ไหม โลกน่าอยู่เพราะเรารู้จักขอบคุณ และโลกไม่น่าอยู่เพราะเราเอาแต่ชอบตำหนิต่อว่า เรามีสุขได้เพราะเรารู้จักขอบคุณคนให้ แต่เรามีทุกข์ได้เพราะเราคิดแต่จะจับผิดต่อว่า และก็มองแต่เรื่องที่ไม่ดี ฉะนั้นเราอยากอยู่บนโลกอย่างมีความสุขหรือเราอยากอยู่บนโลกอย่างมีความทุกข์ (อยากมีความสุข) และเราเอาแต่ขอบคุณหรือจับผิดต่อว่า (ขอบคุณ) จริงหรือ ถ้าเราขอบคุณรอยยิ้มก็จะเกิดบนใบหน้า ถ้าเรารู้จักสำนึกคุณ คนที่ให้ก็จะชื่นใจ มอบสุขดีกว่ามอบทุกข์ มอบความขอบคุณ มอบใจที่ยินดี ดีกว่ามอบใจที่เอาแต่จับผิด จ้องต่อว่า และวันนี้มาด้วยใจขอบคุณหรือมาด้วยใจที่ต่อว่าด่าทอ
ถ้าอยากมีความสุข เราควรยื่นความสุขให้กับเขา ใช่หรือไม่ (ใช่) ศิษย์น้องทุกคนอยากมีทุกข์ไหม (ไม่อยาก) แล้วสิ่งที่เรายื่นนั้นคือสุขหรือทุกข์ (สุข) สุขทั้งนั้นเลยใช่ไหม สิ่งที่เรายื่นให้ไม่ใช่ความทุกข์เลย ถูกหรือเปล่า อยากมีความสุขแล้วทำไมไม่ยื่นความสุขให้เขา ทำไมเรายื่นความทุกข์ให้กับคนอื่น ใช่หรือไม่ (ใช่) ศิษย์พี่ถามหน่อย ศิษย์น้องอายุเท่าไรแล้ว ไม่กล้าบอกหรือ อย่างนั้นศิษย์พี่ถามใหม่ ศิษย์น้องใช้เวลาอยู่ในโลกนี้มากี่ปีแล้ว ไม่ถามอายุก็ได้ รู้สึกว่าหลายสิบปีเลยใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วเคยโดนคนว่า โดนคนทำอะไรให้ไม่พอใจ และโดนคนพูดผิดหูไหม (เคย) เคยมาเยอะไหม (เยอะ) บ่อยไหม (บ่อย) ชินหรือไม่ (ไม่ชิน) เมื่อบ่อยก็น่าจะชินแล้วนะ จริงไหม (จริง) แล้วชินนานๆ เข้าก็จะกลายเป็นตายด้านใช่ไหม (ใช่) แต่ก็แปลกนะ เราอยู่มาตั้งหลายสิบปีแล้ว เรื่องที่เราโดนว่า บางทีใช่เรื่องเดิมไหม (เรื่องเดิม) ถ้าเรื่องโดนว่าเป็นเรื่องเดิม ก็ต้องพิจารณาแล้ว เรื่องที่โดนว่า เรื่องที่รู้สึกขัดใจ ใช่เป็นเรื่องเดิมไหม เหมือนจะคล้ายๆ เรื่องเดิมตลอด ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่มีคำพูดคำหนึ่งกล่าวไว้ว่า คนเรานี้เกิดเป็นคน อย่าให้เมื่อมีอายุมากแล้วก็แค่มีชีวิตอยู่มากขึ้น แค่นั้นไม่มีประโยชน์ อายุมากแล้ว ใช้ชีวิตมามากแล้ว ก็ต้องเข้าใจโลกมากขึ้น ถูกไหม (ถูก) เมื่อเข้าใจโลกมากขึ้น ก็ต้องทุกข์น้อยลงใช่ไหม (ใช่) แต่ทำไมมีชีวิตมาก็มาก อายุก็มาก แต่ความทุกข์ก็ยังเท่าเดิม แสดงว่าเราไม่ได้เข้าใจชีวิตเลยใช่ไหม
ฉะนั้นถ้าศิษย์พี่พูดว่าวันหนึ่งเราต้องโดนว่า ต้องโดนดูถูก ต้องโดนเข้าใจผิด น้อยเนื้อต่ำใจ หดหู่ท้อแท้ และหมดอะไรตายอยากไหม เวลาโดนว่าก็ท้อแท้ไม่อยากทำ เวลาโดนเข้าใจผิดก็จะหนีไปให้พ้นๆ ดีกว่า ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่แปลกอายุก็มากขึ้น เรื่องราวเจอมาก็มากขึ้น น่าจะทำใจได้ดีขึ้น แต่กลับไม่มีอะไรดีขึ้นเลย
ศิษย์น้องเคยไหมเวลาเราเจอเรื่องอะไรก็ตาม ไม่ว่าเรื่องนั้นจะทำให้เราทุกข์เจ็บปวดขนาดไหน ศิษย์น้องก็เคยได้ยินว่าความอ่อนแอที่ปราศจากความอดทน อดกลั้น ไม่สามารถทำอะไรให้ดีขึ้นได้เลย เวลาเจอคนว่า เจอคนดูถูก หรือเจอชีวิตที่มีปัญหา ความอ่อนแอ ความท้อแท้ ความคิดฟุ้งซ่าน การคิดทำลายตัวเอง ไม่ช่วยให้เราดีขึ้นเลย มีแต่จิตใจที่เข้มแข็งอดทนและสู้ใช่หรือไม่ (ใช่)
ศิษย์น้องรู้ไหมใจที่รู้จักมีขันติ ใจที่รู้จักอดทนอดกลั้น เป็นใจที่สามารถตัดภัยทั้งปวงในโลก รวมถึงภัยที่เกิดในชีวิตได้ และจิตที่รู้จักอดทนอดกลั้นสู้ไม่ถอยและมุ่งมั่นในความดียังสามารถบังเกิดหนทางที่เรียกว่า คุณประโยชน์หรือคุณธรรมอันงดงามด้วย
ฉะนั้นถึงเวลาอายุก็มากแล้ว เรื่องที่เจอก็มักจะเป็นเรื่องเดิมๆ เรายังจะสู้หรือเราเอาแต่ท้อแท้ เราจะรู้จักอดทนอดกลั้นหรือตำหนิต่อว่า
ศิษย์น้องรู้ไหม คนที่ดีจริงจะไม่ว่าใครให้ตัวเองดูดียิ่งขึ้นไป มีที่ไหนบอกว่าตัวเองดี ว่าคนอื่นแย่ เพื่อตัวเองจะได้ดูดีขึ้น แล้วเราเป็นอย่างนั้นไหม (ไม่เป็น) ท้อแท้ หดหู่ ทนไม่ไหวก็ด่าไปเลย ใช่ไหม (ไม่ใช่) ไม่ยอมรับก็ดีไม่ได้ ไม่ยอมรับก็แก้ไขไม่ได้ ศิษย์พี่ถามหน่อย ถ้าคนหนึ่งเขาว่าเราไม่ดี เราไปนินทาเขาแล้วเขาจะดีขึ้นไหม (ไม่ดี) แล้วถ้าหากคนหนึ่งเขาไม่ดีจริงๆ แล้วเราไปใส่ความ พูดให้เขาไม่เหลือดีเลย เขาจะดีขึ้นไหม (ไม่ดี) เราจะนินทาและแอบว่า จะซ้ำเติมเขาอีกไหม เราจะประจานจนทำให้เขาไม่มีที่อยู่ไหม (ไม่) ศิษย์พี่ขอถาม ถ้ามีคนหนึ่งเขาไม่ดี คนหนึ่งเขาทำผิด เรานินทาว่าเขา เขาจะดีขึ้นไหม เขาจะแก้ตัวไหม (ไม่) ทางที่ดีที่สุดคือศิษย์น้องต้องเห็นใจคนที่กำลังรู้สึกแย่ เหมือนศิษย์พี่ถามศิษย์น้องว่า เคยทำผิดไหม (เคย) เคยทำเรื่องเลวร้ายไหม อยากได้คนซ้ำเติม หรืออยากได้คนเห็นใจ (คนเห็นใจ) แต่ถึงเวลาทำไมจึงไปซ้ำเติมเขา พระพุทธะได้กล่าวไว้ว่า “เห็นโทษของคนอื่น เพื่อมาย้อนดูตัวเอง และเมื่อเห็นโทษตัวเอง เพื่อเห็นใจผู้อื่น” นี่จึงจะเรียกว่าคนดี เห็นใครทำผิดเอามาย้อนดูตัวเอง ว่าเราเคยทำผิดไหม เราอยากได้คนที่ซ้ำเติมแบบนั้นไหม เมื่อไม่อยากก็ขอให้เห็นใจ แล้วเราผิดเป็นไหม เราก็ทำผิดเป็น ศิษย์น้องอยากได้มิตรเพิ่มหรืออยากได้ศัตรูเพิ่ม
อยู่ในโลกอยากมีมิตรหรืออยากมีศัตรู (อยากมีมิตร) เขาเกลียดเราแล้วเราก็เกลียดตอบดีไหม (ไม่ดี) เมื่อเขาด่ามาเราจะสร้างศัตรูหรือสร้างมิตร (สร้างมิตร) ในเมื่ออยากได้มิตรแต่กลับไปด่ากันให้เกิดศัตรู ดีชั่วเขาเป็นคนชี้นำ เป็นคนกำหนดศิษย์น้อง ร้ายดีเขาเป็นคนจี้เป็นคนผลักดันให้ศิษย์น้องเป็น ใช่ไหม (ไม่ใช่) ดีชั่วอยู่ที่ตัวเรา เราเลือกได้ ถ้าเข้าใจเขา ไม่ว่าเขาจะด่าให้เราชั่วอย่างไร เราจะต้องชั่วไหม (ไม่ชั่ว) เขาจะด่าเราให้เราเลว เราจะเลวไหม (ไม่เลว) นอกจากเราอยากเลวเอง จึงมีคำสอนคำหนึ่งกล่าวไว้ว่า “กล้วยไม้ป่าแม้ไม่มีคนพานพบเห็น ก็ไม่หยุดส่งกลิ่นหอม คนมุ่งมั่นทำสิ่งที่ดี แม้เจอเรื่องยากลำบากก็ไม่เปลี่ยนแปลงความมุ่งมั่นในการเป็นคนดี” ฉะนั้นคนที่พบความสำเร็จล้วนต้องผ่านความยากลำบากบนหนทางนี้ ถ้าศิษย์น้องคิดว่าศิษย์น้องเป็นคนดีจริง ทำได้อย่างที่ศิษย์พี่พูดหรือเปล่า
พอเข้าใจการมุ่งมั่นเป็นคนดีกันบ้างแล้วนะ ศิษย์น้องเป็นคนดีที่มือหนึ่งยังทำดี แต่อีกมือหนึ่งก็ยังทำบาป (ใช่) อย่างนั้นจะเรียกว่าคนดีหรือ บอกว่าฉันเป็นคนดี แต่ฉันอดนินทาไม่ได้ ฉันยังชอบว่าคนอื่นอยู่เลย ยังเป็นคนคดโกงพูดไม่จริงอยู่เลย ศิษย์น้องรู้ไหม หนทางการบำเพ็ญคือ มุ่งมั่นปฏิบัติธรรม พอเจออะไรที่ทำให้เราทุกข์ เราก็จะนำธรรมะมาข่ม เจอคนด่าเรา เราก็เมตตา อดทน อภัย สัพเพสัพตาสัตว์ทั้งหลายที่เป็นเพื่อนทุกข์ ทำอย่างนี้ใช่ไหม (ใช่) นี่คือหนทางของคนดี ถ้าเกิดว่าคนที่เขาเป็นคนดีจริงๆ เขาก็น่าจะละชั่ว บำเพ็ญบุญ เมื่อความชั่วไม่ทำนั่นก็คือยอดบุญ เมื่อความผิดไม่ก่อนั่นก็เรียกว่าสร้างบุญ แต่มนุษย์นั้นไม่ใช่ บาปก็ก่อ บุญก็ทำ
ฉะนั้นหนทางของการศึกษาบำเพ็ญธรรมที่แท้จริงคือ ไม่ทำบาปนั่นคือยอดบุญ ไม่ทำชั่วนั่นคือยอดของศีล ไม่ประพฤติผิดนั่นคือยอดของคุณธรรม แต่มนุษย์ปัจจุบันชั่วก็ทำ ดีก็ทำ แล้วชั่วกับดีหักล้างกันได้ไหม (ไม่ได้) แล้วศิษย์น้องจะบอกว่าทำดีแล้วไม่เห็นได้ดี ก็ความชั่วศิษย์น้องไม่เคยละเลย แล้วจะเป็นคนดีได้อย่างไร แล้วผลดีจะตกผลหรือ
ฉะนั้นถ้าอยากมุ่งมั่นปฏิบัติธรรมที่แท้จริง ชั่ว ผิด บาป ตกเป็นธาตุของกิเลสตัณหาและอารมณ์ จะต้องไม่มี อย่างนี้จึงจะเรียกว่าเป็นยอดบุญ ไม่ผิดศีลถึงจะเรียกว่าคุณธรรม แต่ตอนนี้ศิษย์น้องศีลก็ผิด บาปก็มี แล้วยังบอกว่าตัวเองเป็นคนดีใช่หรือไม่ (ใช่)
ฉะนั้นหนทางปฏิบัติธรรมที่แท้จริงคือ ถ้าศิษย์น้องเมตตา ถ้าศิษย์น้องมีใจซื่อตรง ถ้าศิษย์น้องรู้จักมโนธรรมสำนึกละอายเกรงกลัวต่อบาป ศิษย์น้องจะผิดศีลไหม (ไม่ผิด) ศิษย์น้องจะทำบาปไหม (ไม่ทำ) อย่างนั้นเราควรมีธรรมตั้งแต่ก่อนที่จะก่อทุกข์ ก่อกรรมแล้วค่อยมาสร้างธรรมทีหลังใช่ไหม (ใช่) แล้วปัจจุบันนี้เรามีทุกข์ก่อนแล้วเราค่อยพยายามมีธรรมใช่หรือไม่ (ใช่) ศิษย์น้องปล่อยให้ตัวเองมีทุกข์ สร้างเหตุแห่งทุกข์ สร้างกรรม แล้วค่อยพยายามมีธรรมะไว้ใช่ไหม (ใช่) อย่างนั้นหนทางที่ถูกต้องก็คือควรมีธรรมเพื่อไม่ให้ต้องเจอทุกข์ แต่ศิษย์น้องกลายเป็นมีทุกข์ แล้วค่อยพยายามใช้ธรรมดับ แล้วจะแก้กันได้ไหม ข่มได้ไหม หายไหม สวดมนต์ก็แล้ว อดทนก็แล้ว ขันติก็แล้ว
ฉะนั้นถ้าเกิดกับทุกคนศิษย์น้องก็มีเมตตา กับทุกคนศิษย์น้องก็จริงใจ กับทุกคนศิษย์น้องก็ซื่อตรงไม่หวั่นไหว เราจะทำผิดหรือ จึงมีคำพูดคำหนึ่งกล่าวไว้ว่า “ความจริงเรียกว่าทุกข์” เมื่อใดที่เรามองเห็นความจริง เมื่อนั้นเราก็สามารถดับทุกข์ได้ถูกไหม (ถูก) ถ้าศิษย์น้องไม่อยากทุกข์ก็จงรู้จักที่จะเรียนรู้ตามความเป็นจริงมากกว่าเรียนรู้ที่จะเอาแต่ใจ และเอาแต่อารมณ์ ทางหนึ่งคือทางที่มีคุณธรรม ยิ่งเดินต้องยิ่งสว่าง อีกทางหนึ่งคือทางที่เรียกว่ากิเลสอารมณ์ ยิ่งเดินตามยิ่งหดหู่หม่นหมอง ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วชีวิตเราเดินตามธรรมหรือเดินตามอารมณ์ ศิษย์พี่เห็นอารมณ์มาก่อนแล้วค่อยเลี้ยวเข้าหาธรรม ไปมืดก่อนแล้วค่อยมาสว่าง สู้สว่างแล้วก็สว่าง อย่างไหนดีกว่ากัน (สว่าง) ถึงเวลาเราตามธรรมหรือตามอารมณ์ (อารมณ์, ธรรม) สิ่งที่มนุษย์มัวจมอยู่กับทุกข์ พระพุทธะนำมาให้เห็นธรรม สิ่งที่ศิษย์น้องกำลังเผชิญเรียกว่า “ทุกข์” พระพุทธะนำก่อเกิดความเป็นธรรมแท้ที่สอนใจตน แล้วตอนนี้เราเอาสิ่งนั้นมาเป็นทางพ้นทุกข์ หรือเราเอาสิ่งนั้นมาทำให้ตัวเองยิ่งทุกข์ คนดีควรเอาสิ่งนั้นมาพบธรรมหรือพบทุกข์ แล้วปัจจุบันนี้พบธรรมหรือพบทุกข์
ศิษย์น้องเป็นคนดีใช่ไหม (ใช่) เป็นคนดีที่ถูกว่าไม่ดีได้ไหม เป็นคนดีที่ถูกว่าเลวได้ไหม เป็นคนดีที่ถูกว่าไม่ได้เรื่องได้ไหม เป็นคนดีที่ถูกว่าได้และเป็นคนดีที่ไม่ยึดดีใช่ไหม (ใช่) ศิษย์พี่ถามหน่อย คนดีส่วนใหญ่มีนิสัยชอบคิดหวังดีใช่ไหม (ใช่) แล้วก็ชอบคิดดี เมื่อไรที่เราคิดหวังดีก็หวังว่าเราอยากให้คนที่เราคิดนั้นต้องเป็นคนดี และเมื่อไรที่เราคิดหวังดีก็หวังว่าคนที่อยู่รอบข้างจะต้องทำดีใช่หรือไม่ (ใช่) ศิษย์พี่ถามหน่อย คนดีเป็นไปได้ไหมที่ทุกคนจะต้องทำดีตอบกลับเราเป็นไปได้ไหม (ไม่ได้)
คนที่มุ่งมั่นอยากจะเป็นคนดี และหวังให้คนในโลกเป็นคนดี บางครั้งก็อดไม่ได้ว่า เธอต้องดีกว่านี้ ลูกต้องดีกว่านี้ เราคาดหวังมาก เวลาคิดเรามักจะเรียกร้องไหม (เรียกร้อง) พูดและตักเตือน บ่นมากๆ ไม่ดีสักที ก็ด่าเลย เพราะหวังดี เราหวังให้เขาดี แล้วไม่ได้ดั่งใจหวัง ทุกข์ไหม (ทุกข์) การเป็นคนดีเป็นสิ่งที่ดี แล้วหวังให้คนอื่นดีก็ดี แต่อย่างหนึ่งที่ศิษย์น้องต้องจำไว้ว่า การคาดหวังว่าทุกคนต้องปฏิบัติดีกับเรา ทุกคนที่อยู่รอบตัวเราต้องดีด้วยนั้นเป็นเรื่องยาก ศิษย์น้องรู้ไหม การหวังดีเป็นสิ่งที่ดี แต่ถ้าเรียกร้องมากเกินไป จะก่อเกิดปัญหา ความขัดแย้งและรับไม่ได้ ทำให้ทะเลาะเบาะแว้ง เป็นคนดีคือทำตัวเองให้ดีที่สุด เขาจะเป็นอย่างไรอย่าไปคาดหวังเลย เหมือนศิษย์น้องไม่คิดหวังศิษย์พี่ ศิษย์พี่ก็ไม่ได้คิดหวังศิษย์น้อง ตัวใครตัวมันดีไหม (ไม่ดี) ถ้าเราทำได้ถูกต้อง การกระทำของเราจะเป็นบทพิสูจน์และบทเรียนที่ดีที่สุดให้กับคนที่อยู่รอบข้างเราเอง โดยที่บางครั้งไม่ต้องพูดจา พูดคำไหนเป็นคำนั้น พูดจริงทำได้จริง มีเมตตาเป็นหลัก มีหรือเขาจะไม่เลียนแบบ ดีจนสุดจิตสุดใจ มีหรือเขาจะไม่อยากเอาเยี่ยงอย่าง กลัวแต่ศิษย์น้อง บอกให้เขาดี แต่ตัวเองยังดีไม่ได้เลย
ศิษย์พี่ถามหน่อย เต่ากับกระต่ายอะไรดีกว่ากัน ใครว่ากระต่ายดีกว่า ใครว่าไม่ดีทั้งสองแบบ หรือใครว่าดีทั้ง ๒ แบบ ศิษย์พี่จะบอกให้นะศิษย์น้อง ไม่ว่าเต่าหรือกระต่ายก็มีดีและมีไม่ดี แต่ที่เป็นปัญหาก็คือใจของตัวศิษย์น้องเอง ถ้าเอาแต่รีบร้อน ก็ว่าเต่าช้า ถ้าเป็นคนใจร้อนมุทะลุทำอะไร ก็จะมองว่าเต่านั้นช้า ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ถ้าเป็นคนใจเย็นทำอะไรค่อยๆ คิดค่อยๆ ทำก็จะบอกว่ากระต่ายนั้น (ไม่ดี) แต่จริงๆ กระต่ายมันวิ่งเร็วจริงหรือ ศิษย์พี่เห็นมันกระโดด มันไม่ได้วิ่งเลยนะ เหมือนกันศิษย์น้อง บางครั้งคนที่ศิษย์น้องเห็นแล้วบอกว่าเขาไม่ดี แล้วศิษย์น้องคาดหวังให้เขาต้องดี ศิษย์น้องเอาอะไรวัด เอาอะไรมอง เอาอะไรตัดสิน และเอาอะไรคิดว่าเขาไม่ดี แล้วเป็ดกับไก่อะไรดีกว่ากัน (ดีทั้งสองอย่าง) แต่จริงๆ ศิษย์พี่อยากจะบอกว่า เป็ดก็ดีนะ มันสะเทิ้นน้ำสะเทิ้นบก แถมเวลาตกใจก็ยังบินได้ด้วย แต่ไก่ว่ายน้ำไม่ได้
ศิษย์พี่ต้องการจะบอกว่าบางครั้งสิ่งที่เรายึด สิ่งที่เราคิดว่าคือดีที่สุด แต่ก็ไม่แน่ ทุกสิ่งล้วนมีธรรมชาติเป็นของตัวเอง และทุกสิ่งล้วนมีนิสัยพื้นเพเดิมไม่เหมือนกัน ถูกไหม (ถูก) เหมือนศิษย์น้องเห็นนิ้วเท่ากันไหม (ไม่เท่า) ให้นิ้วโป้งไปอยู่ตรงนิ้วก้อย แล้วเอานิ้วก้อยมาอยู่ตรงนิ้วโป้งได้ไหม (ไม่ได้) ฉะนั้นจำไว้นะศิษย์น้อง เมื่อฟ้าให้กำเนิดชีวิต ทุกชีวิตย่อมมีคุณค่า เมื่อฟ้าให้เขามาอยู่กับเรา มาเกี่ยวข้องกันแปลว่าต้องมีบุญกรรมกันมา ฉะนั้นอยากจบกรรม หรืออยากก่อเวรกรรมไม่จบสิ้น ก็ขึ้นอยู่กับตัวศิษย์น้อง ถึงแม้จะหวังดีแต่ถ้าการหวังดีนั้น ก่อเกิดเป็นกรรมก็ควรจะหยุด ถึงแม้ว่าสิ่งที่เขาทำจะดูไม่ถูกต้องในสายตาเรา แต่ไม่แน่เมื่อถึงที่สุดเขาอาจจะดีก็ได้ ฉะนั้นตราบที่เรายังไม่หมดลมหายใจ อย่าเพิ่งตัดสินใจว่าใครสวยใครเก่งใครแน่จริง และก็อย่าดูถูกตัวเองว่าตัวเองไร้คุณค่า ถ้าเราไม่ดูถูกคุณค่าตัวเอง เราก็เป็นคนดีที่สุดได้ และก็เป็นคนดีที่เจริญรอยตามพุทธะเบื้องบนได้ จำไว้นะ ฟ้าดินไม่ให้คนเกิดมาไร้ค่า ดินยังก่อเกิดต้นไม้ ฉะนั้นมนุษย์อย่าดูถูกดูเบาตัวเอง ศิษย์น้องอย่าดูถูกคุณค่าของตัวเอง แต่ในทางกลับกัน ก็อย่ายกตัวเองสูงจนคิดว่า โลกนี้ถ้าไม่มีฉันอยู่พวกเธอจะอยู่อย่างไร ซึ่งเป็นนิสัยของคนที่คิดว่าตัวเองดี เพราะถึงที่สุดเมื่อโลกไม่มีเรา โลกก็ยังหมุนเวียนต่อไปได้
หนทางการฝึกฝนบำเพ็ญคือ ฟื้นฟูใจอันดีงามให้กลับคืนสู่ตัวเราเอง ด้วยการหมั่นตรวจสอบความไม่ดีและประพฤติดีให้ตลอดรอดฝั่ง บำเพ็ญยากไหม (ไม่ยาก) แต่ยากอย่างเดียวตรงที่ไม่รู้ว่าเมื่อไรจะลงมือทำและแก้ไขนิสัยที่ไม่ดี ศิษย์น้องทุกคนมีนิสัยที่ไม่ดีไหม (มี) อะไรเป็นสิ่งที่ไม่ดีที่เราต้องพยายามแก้ไข นิสัยอะไรที่ควรจะแก้ไขเป็นการด่วนและไม่ควรมีไว้ในใจ เพราะมีแล้วทำให้เราหนีไม่พ้นวิบากกรรมและวัฏฏะแห่งการเวียนว่าย
(ไม่มีความเมตตา) เมื่อมีเมตตาแล้วจะเบียดเบียนใครไหม อยากจะได้ของคนอื่นมาเป็นของตัวเองไหม จะขี้นินทาไหม ฉะนั้นเมื่อไรที่มีการนินทา แสดงว่าไม่มีความเมตตา เมื่อไรโมโหโทโส แสดงว่ายังไม่มีความเมตตา ทำให้ได้เหมือนกินกล้วยเข้าปาก การแก้เรื่องขี้โมโห ต้องแก้ด้วยการใจเย็น มีขันติความอดทน (ความโลภ) อยากได้แล้วอยากได้อีก ถ้าพอแล้วจึงดี แต่มนุษย์เสียนิสัยอย่างหนึ่งคือ ดีเท่าไรก็ไม่เคยพอ ไม่ว่าใครจะทำดีเท่าไร เราเคยรู้จักพอไหม ต้องให้ดีกว่านี้อีก แต่ตัวเองกลับไม่เคยดีขึ้นเลย
(เป็นคนโมโหใจร้อน ต่อไปจะพยายามใจเย็น) อย่าพยายาม ต้องเย็นได้แล้ว เพราะพิษภัยที่น่ากลัวที่สุดก็คือโมโห เพราะเมื่อเห็นเขา ไม่ถูกใจก็โมโหเขา เท่ากับจุดไฟเผาตัวเอง เขารู้เรื่องไหม ก็ไม่รู้ ยังหัวเราะสนุก
นิสัยอะไรที่เราอยากขจัดทิ้งและการกระทำอะไรที่เราพยายามอยากจะมีในชีวิต เพื่อที่เราจะได้เป็นคนดีมีสุข
(ความโลภ) เวลาความโลภเข้าครอบงำแล้วอะไรก็ทำได้ ความอยากครอบงำแล้วอะไรเราก็ผิดได้ ต่อไปนี้อย่าปล่อยให้ความโลภครอบงำจนขาดศีลขาดธรรม นึกถึงศีลธรรมก่อน เภทภัยที่น่ากลัวที่สุดล้วนมาจากความโลภที่ไม่รู้พอ
(ขี้บ่น) ฉะนั้นต่อไปอะไรก็จะไม่บ่น ถ้าไม่อยากบ่นก็ต้องรู้จักทำใจยอมรับวางใจให้เป็น อะไรก็ดีแค่นี้ก็ดีแล้ว สามีขี้เหล้าก็ดีแล้ว บ่นไปก็เหนื่อย ถ้ายอมรับได้ ทำใจได้ก็จะไม่บ่น
(ขี้โมโหขี้น้อยใจ) ขี้โมโหขี้น้อยใจ ขี้น้อยใจน่าจะเยอะกว่าขี้โมโห เพราะว่าน้อยใจก่อน เลยโมโห ไม่เห็นมาดูดำดูดีเราเลย ไม่เคยสนใจเราเลยว่าเราเหนื่อยแค่ไหนใช่ไหม (ใช่) เมื่อมองเห็นแต่ตัวเอง เราก็จะมองไม่เห็นใคร แต่เมื่อไรที่เราเปิดกว้าง เราก็เหนื่อยเขาก็เหนื่อย แต่เราอาจจะมองไม่เห็น เมื่อเห็นใจ เราจะไม่เคืองโกรธ แต่ต้องเห็นใจคนอื่นมากๆ ด้วย อย่ามัวแต่เห็นใจตนเองอย่างเดียว
(มีเมตตา) จงมีเมตตาธรรมให้ได้ เมตตาต้องเมตตาให้ได้ ทั้งคนที่เรารักและคนที่เราไม่รัก จึงจะประเสริฐสุด
(รู้บุญคุณคน) คนทุกคนล้วนมีคุณ (มองโลกในแง่บวก) มองโลกในแง่ดีและถึงแม้จะเจอแง่ลบก็ต้องยอมรับให้ได้ เพราะนั่นคือความจริงที่เรียกว่าธรรมะ แต่เป็นธรรมะที่ทำให้เราไม่ทุกข์แต่เข้าใจ (เอาแต่ใจ) ต่อไปนี้จะรู้จักคิดถึงหัวอกเขาหัวอกเรา
ศิษย์น้องอย่าลืมว่ามีศิษย์น้องวันนี้ได้เพราะมีคนยอมเหนื่อย มีคนยอมเสียสละ ฉะนั้นอย่ามัวแต่ห่วงตัวเอง ถ้าวันหนึ่งคนที่เหนื่อยและเสียสละไม่อยู่ ศิษย์น้องก็จะต้องรู้จักชีวิตที่แท้จริง ฉะนั้นรักษาคนที่ดูแลเราให้ดี อย่ามัวแต่เห็นแก่ตัว ไม่ใช่มัวเอาแต่ใจตัวเอง
(ความใจร้อน) ทำอะไรต้องสำเร็จจะล้มเหลวไม่ได้และแพ้ไม่ได้ใช่ไหม (ไม่) ศิษย์น้องรู้ไหม จิตที่รู้จักชื่นชมยินดีจะเป็นจิตที่อยู่ที่ไหนก็มีความสุข ยินดีในสิ่งที่เขามีเขาเป็น เราก็เป็นสุข เขาก็เป็นสุข แต่เวลาใครดีแล้วเราอดบ่นอดนินทาได้ไหม ศิษย์พี่เคยได้ยินว่ามนุษย์ในโลก มีสิ่งที่น่ากลัวที่สุด ที่ชอบเป็นอันดับหนึ่งคือ อิจฉา แต่ไม่ค่อยยอบรับว่าตัวเองอิจฉา ได้แต่บ่นในใจว่าจะดีอะไรนักหนาเชียวใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นต้องระวังให้จงหนักนะ จงแปรบาปให้เป็นบุญ จิตใจที่คิดอิจฉา จิตใจที่คิดมองเขาในแง่ไม่ดี ล้วนก่อเกิดเป็นบาปทั้งสิ้น แต่เมื่อไรที่จะคิดไม่ดี แปรบาปเป็นบุญดีกว่าไหม แปรบุญเป็นกุศลจะประเสริฐกว่าไหม เห็นใครไม่ดีแล้วไม่ด่า เราก็ไม่สร้างบาป ในใจให้คิดขอให้เขาดี ขอให้เขาคิดได้ จากบาปก็กลายเป็นบุญ แล้วจิตเรายังสงบไม่เอาเขาไปนินทา ไปว่าต่อ บุญก็จะกลายเป็นกุศล เพราะโดนด่าแล้วเราไม่คั่งค้าง เราไม่ติดยึด เราสามารถชำระล้างตัวตนได้ และเห็นเขาแล้วใจ เรายังสงบและสอนใจตัวเองว่า เราจะไม่ผิดอีกแล้ว เราจะไม่เป็นแบบนั้น แต่เราจะเข้าใจเขาให้มากขึ้น กุศลก็จะกลายเป็นหนทางนำพาให้เราพ้นทุกข์ แต่มนุษย์ไม่เป็นแบบนั้น เจอเขาเมื่อไหร่ก็ด่า ผูกกรรมจองเวรจองกรรม แช่งชักหักกระดูกกัน และก็เวียนกลับมาเจอกันไม่จบสิ้นเอาไหม (ไม่เอา) อย่างนั้นก็คิดให้ดีนะ เพราะชีวิตไม่เหมือนกล้วยที่พอปอกแล้วก็กินได้ทันที กล้วยถ้ากินแล้วทิ้งไม่เป็นที่เป็นทาง ก็อาจจะทำร้ายคนให้เป็นทุกข์ได้เหมือนกันการกระทำอะไรก็ตามของศิษย์น้อง ถ้าไม่รู้จักระมัดระวัง เลือกง่ายๆ ไม่ค่อยไตร่ตรองให้ดี ไม่คิดพิจารณาให้ดีๆ ไม่แน่อาจจะส่งผลกรรมให้เราทุกข์ไม่จบสิ้นก็เป็นได้
มีโอกาสลองตั้งใจศึกษาให้ดีๆ แล้วจะเข้าใจว่าสิ่งที่มีค่าในชีวิต ไม่ใช่ทรัพย์สิน ไม่ใช่รูปลักษณ์ แต่คือการพ้นทุกข์และพบธรรม ที่นำพาให้ชีวิตไม่ต้องเวียนว่ายตายเกิดอีกต่อไป ลองศึกษาให้ดีๆ วันนี้เพิ่งเริ่มต้นแต่วันพรุ่งนี้อาจจะยากยิ่งขึ้น ขอให้เราตั้งใจ ลองทำอะไรเพื่อธรรมในใจตนบ้าง ชีวิตนี้สนองกิเลส สนองร่างกายมาเยอะแล้ว วันนี้เรามีชีวิตเพื่อธรรมในใจตนบ้าง เพื่อค้นหาธรรมในใจตนบ้าง มัวแต่มองออกข้างนอก แต่วันนี้จะหันกลับมามองข้างใน และหาธรรมในตนให้เจอ และธรรมอันนี้ที่จะนำพาให้ศิษย์น้องทุกคนพ้นทุกข์ เพราะทุกชีวิตมาจากธรรม ก็ต้องกลับคืนสู่ธรรม แต่อะไรที่มาจากธรรม แต่ก่อเกิดกลายเป็นกรรม และไม่พบธรรม ใช่ไม่ใช่การยึดติด และเราจะแก้ความยึดติดและหลงผิดได้อย่างไร ถ้าอยากรู้ต้องรอดูต่อไป
วันอาทิตย์ที่ ๒๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๑ สถานธรรมเซิ่งเต๋อ จ.ประจวบคีรีขันธ์
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
ทางสายตรงจุดหมายอยู่ตรงหน้า แต่ทว่าไขว้เขวไปนิดนิดหน่อย
กว่ารู้ตัวก็เฉไปไม่ใช่น้อย ตั้งใจหน่อยชีวิตคนไม่ยืดยาว
เราคือ
จี้กงสงฆ์วิปลาส รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่พุทธสถานเซิ่งเต๋อ แฝงกายกราบ
องค์มารดาแล้ว ถามศิษย์รักทุกคนยินดีต้อนรับอาจารย์ไหม
ธรรมต้องทำต้องทำ อย่างเข้าหาเข้าใจ คนตั้งใจทั้งใจ ทำให้ดีเท่านั้น
อย่าลดละเฝ้าตาม บำเพ็ญธรรมด้วยธรรม ชีวิตเจียนพลบค่ำ จงตั้งใจตั้งใจ
* จากแค่คนมีใจ ศรัทธายิ่งใหญ่ ตั้งใจบำเพ็ญทุกวัน นับตั้งแต่นั้น ขอเพียงไม่ผิดสัญญา บุญเบ่งบานเก้าชั้น ใช้ธรรมะสร้างหลักแห่งใจ บุญเบ่งบานเก้าชั้น ใช้ชีวิตจริงใจ ตั้งใจบำเพ็ญวันนี้ เพื่อทุกวัน
เจ้ามีภาวะธรรม อยู่ในลมหายใจ จงตั้งใจทั้งใจ คว้าฐานบัวเก้าชั้น
ทำนองเพลง : เพียงสบตา
ชื่อเพลง : ธรรมต้องทำต้องทำ
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
ศิษย์เคยอยู่ในโลกโดยทำอะไรมีหลักในการคิดหรือไม่ หรือนึกจะคิดก็คิดไปเรื่อยๆ จนบางครั้งทำให้ตัวเองทุกข์ ไม่รู้จะคิดมากไปถึงไหน ไม่รู้จะให้ความคิดทำร้ายตัวเองไปทำไม ธรรมะสอนให้เรารู้และจงมีสติ ธรรมะสอนให้เรารู้หลักในการยึด หลักในการครองชีวิต ไม่ให้ชีวิตสาดส่ายไปจนหาหลักยึดอะไรไม่ได้ การเรียนรู้ธรรมจึงเป็นเหมือนตัวกรองความคิด ตัวตรวจสอบจิตให้มีสติเวลาที่จะทำสิ่งใด เพราะโดยส่วนใหญ่มนุษย์มักจะทำอะไรตามใจตัวเอง การทำอะไรตามใจตัวเองก็ง่ายที่จะหลงไปกับอารมณ์ความคิด ฉะนั้นการเรียนรู้ธรรมก็จึงเป็นเหมือนตัวที่คอยยั้งเตือนเรา คอยดึงเราให้อยู่ในหนทางที่ถูกต้องและดีงาม และคอยกรองความคิดเราด้วยสติปัญญาที่ถูกต้อง ฉะนั้นการมีธรรมบ่อยๆ จะช่วยทำให้เราเรียนรู้ที่จะอยู่บนโลกอย่างมีสติ รู้จักคิด รู้จักพูด รู้จักทำ ให้อยู่ในทำนองครองธรรม
เราเข้าใจในช่วงเริ่มต้นเหมือนกันว่า วันนี้เรามาศึกษาธรรม ธรรมที่เอาไว้ใช้ในชีวิต และนำพาชีวิตให้ดี ศิษย์เอ๋ยอาจารย์ถามหน่อย ถ้ามนุษย์เราใจกว้าง เราจะทุกข์ง่ายไหม (ไม่) เราทุกข์เพราะเราใจแคบ เราเจ็บปวดเพราะเรายึดติดความคิด แบ่งกั้นใจว่าอย่างนี้ได้อย่างนี้ไม่ได้ อย่างนี้เอาอย่างนี้ไม่เอา แต่ถ้าเราใจกว้างเราจะทุกข์ไหม (ไม่) เหมือนท้องฟ้ากว้างไหม (กว้าง) แล้วใจศิษย์ล่ะกว้างไหม (กว้าง) อาจารย์เห็นใจศิษย์เหมือนท้องฟ้ากว้างก็จริง แต่บางครั้งกว้างก็มีเมฆหมอก บางทีก็มีฟ้าผ่าเปรี้ยงๆ ใช่หรือไม่ (ใช่)
อาจารย์ถามหน่อย ท้องฟ้าบางครั้งมีฝนบ้างมีครึ้มบ้างมีฟ้าผ่าบ้าง แต่จริงๆ แล้วนั้นเป็นใจเดิมของศิษย์ไหม (ไม่ใช่) จิตเดิมแท้ของมนุษย์ทุกคน หรือใจเดิมแท้ของศิษย์ทุกคนจริงๆ เหมือนฟ้ากว้าง แต่บางครั้งคับแคบไปก็เพระว่าเมฆหมอก หรือเหตุการณ์บางเหตุการณ์ที่ทำให้อารมณ์เสียอารมณ์บูด หรือไม่ก็เศร้า หรือไม่ก็โกรธเคือง ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่จะไปโทษเมฆหมอกหรือโทษฟ้าดี อย่าบอกนะว่าเราร้าย จริงๆ เราร้ายไม่จริงหรอก ถ้าร้ายจริงเราต้องมีอารมณ์ อย่างตอนนี้ให้ว่าคน ศิษย์กล้าว่าไหม มันต้องอารมณ์ขึ้นขึ้นขึ้น พอขึ้นได้ที่แล้วก็เปรี้ยงทันทีใช่ไหม แต่ถ้าไม่มีอารมณ์ ศิษย์จะฟ้าผ่าใครหรือไม่ (ไม่)
ฉะนั้นถ้าศิษย์อยากบำเพ็ญง่ายๆ พูดอย่างง่ายๆ เข้าใจง่ายๆ ลองฝึกให้เหมือนคนใจฟ้า กว้าง กว้างแล้วก็กว้างอีก ใหญ่แล้วก็ใหญ่อีก ได้ไหม เมื่อกว้างจนถึงที่สุด ใหญ่จนหาที่สุดไม่ได้ เราจะทุกข์ตรงไหน จริงไหม (จริง) ตรงไหนจะทำให้เราเจ็บ แต่เรายึดว่าได้แค่นี้ เราเป็นแบบนี้ ฉันทำได้อย่างนี้ มันก็เลยทำให้เราเจ็บง่าย ทุกข์ง่าย จริงไหม (จริง) แต่ถ้าเราไม่เป็นอะไรเลย เป็นคนใจกว้าง จะทุกข์ไหม (ไม่ทุกข์) จะเจ็บไหม (ไม่เจ็บ) จริงหรือ เหมือนคนอยู่ท่ามกลางฟ้าและดิน ถ้าเราสามารถเลียนแบบใจฟ้าดินได้ก็จะดี
ใจหนึ่งคือกว้างให้ถึงที่สุด อีกใจหนึ่งคือหนักแน่นและรองรับทุกสิ่งได้โดยไม่หวั่นไหว ไม่แตกแยก ยังรักษาใจหนึ่งเดียวนี้ได้ รองรับและโอบอุ้มผู้คนได้ นั่นคือใจธรรม ถ้าทำได้เราก็เป็นมนุษย์ที่อยู่กลางฟ้าดินและรักษาความเป็นธรรมได้ แต่ปัจจุบันนี้ใจเรากว้างหรือแคบ แล้วแต่อารมณ์ใช่ไหม (ใช่) อารมณ์ดีก็ใจกว้าง อารมณ์ไม่ดีก็ใจแคบ อย่างนี้ก็ใช้ไม่ได้ อย่างนี้ไม่ใช่เป็นคนจริง คนจริงตั้งใจทำอะไรแล้วต้องทำให้ถึงที่สุด อยากรวยไหม (อยากรวย) อยากรวยแต่ขี้เกียจ เอาแต่ใช้เงินฟุ่มเฟือยจะรวยไหม วันวันเอาแต่เล่นหวยไม่เก็บเงินจะรวยไหม รอแต่โชคใช่ไหม (ใช่) แล้วเราจะมีโชคไหม หน้าตาแบบนี้มัวแต่รอโชค ไม่สู้สร้างโชคด้วยน้ำมือตัวเอง มัวแต่รอบุญวาสนาไม่สู้สร้างบุญวาสนาด้วยน้ำมือตัวเองถูกหรือไม่ อยากรวยทำไมไม่ขยัน อยากมีกินทำไมไม่รู้จักประหยัดอดออม ถ้ารู้จักขยันจะอดไหม (ไม่อด) ถ้ารู้จักประหยัดแล้วยังมีน้ำใจให้ผู้อื่นด้วยจะลำบากไหม (ไม่ลำบาก) แต่ปัจจุบันนี้ขยัน ฟุ่มเฟือย เป็นหนี้ไหม (เป็น) ชอบเอาเงินอนาคตมาใช้ แล้วก็ต้องเป็นทุกข์ใช่หรือเปล่า (ใช่)
ฉะนั้นถ้าอยากรวย ก็จงรู้จักซื่อตรง ขยันทำมาหากิน จริงใจในการค้าขาย มีหรือจะไม่รวยใช่หรือเปล่า (ใช่) แล้วมีน้ำใจกอบเกื้อช่วยเหลือผู้อื่น มีหรือที่จะไม่มีบุญบารมีที่จะได้มีกินกับเขาบ้าง แต่อาจารย์ถามหน่อย เราอยู่ในโลกนี้มีสิ่งใดบ้างที่แสวงหาแล้วเราไม่ตกเป็นทาสของกิเลส ที่แสวงหาแล้วไม่ทำให้เราเจ็บและทุกข์ ที่แสวงหาแล้วไม่ทำให้เราผิดพลาดแล้วกลายเป็นคนขาดคุณธรรมความเป็นคน ไม่ค่อยมี มีอะไรบ้างที่ชีวิตนี้ศิษย์แสวงหาแล้วไม่ตกเป็นทาสของกิเลสอารมณ์ มีสิ่งใดบ้างที่เราแสวงหาแล้วไม่กลายเป็นคนผิดศีลขาดธรรม มีสิ่งใดบ้างที่ศิษย์แสวงหาแล้วไม่เคยทำให้ศิษย์เจ็บช้ำและพ้นทุกข์ มีแต่ยิ่งแสวงก็ยิ่งทุกข์ ยิ่งหาก็ผิดศีลธรรมใช่หรือไม่ (ใช่) อาจารย์ถามศิษย์ว่าการเกิดความอยากนั้นเป็นสิ่งที่เราต้องมีในชีวิตใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ก็จงอย่าอยากจนทำให้เสียความเป็นคนถูกหรือไม่ (ถูก) อาจารย์ไม่ได้ห้ามที่ศิษย์จะต้องไปแสวงหาเงินทอง ไม่ได้ห้ามที่ศิษย์จะต้องมีเงินมีทอง แต่ขอให้การมีเงินทองการแสวงหานั้นไม่ผิดต่อมโนธรรมสำนึกในใจตัวเอง ไม่ผิดต่อศีลธรรมคุณธรรมความเป็นคน และต้องไม่มากจนทำให้อารมณ์เข้าครอบงำ จนทำร้ายผู้คนได้เพียงเพราะสมอยาก
อาจารย์ถามหน่อย ในโลกนี้กว่าจะได้อะไรมาสักอย่างหนึ่ง คุ้มไหมที่เราจะต้องเสียอะไรไปอีกอย่างหนึ่ง ตลอดชีวิตที่ศิษย์หามาศิษย์เสียมูลค่าของชีวิตเพื่อเงินทองไปเท่าไร ได้เงินมาแต่ชีวิตที่หายไปคุ้มไหม ได้ทรัพย์สินมา แต่ความเป็นเพื่อน ความเป็นมิตรหายไป คุ้มไหม (ไม่คุ้ม) แล้วเราได้หรือเสีย (เสีย) แล้วเรายังอยากได้ในทางเดิมไหม (ไม่อยาก) ฉะนั้นก่อนที่เราจะกลับไปหาเหมือนเดิม อาจารย์ขอแค่เพียงทำหน้าที่ให้ดีที่สุด ไม่ผิดศีลธรรมแห่งความเป็นคน แล้วถึงที่สุด ได้ไม่ได้ก็ช่าง อย่างนี้ดีกว่าไหม (ดีกว่า) ดีกว่าได้มาแล้วเราเสียความเป็นคน อย่างนี้เอาไหม (ไม่เอา) ดีกว่าได้มาแล้วมีอารมณ์ครอบงำจนทำร้ายผู้คน อย่างนี้เอาไหม (ไม่เอา) ฉะนั้นก่อนจะอยากอะไร ควรคิดให้ดีๆ ดีไหมศิษย์ (ดี) อาจารย์ไม่ได้ห้าม ไม่ให้ศิษย์อยาก แต่อาจารย์ถามจริงๆ อยากมากก็ (ทุกข์มาก) ใช่หรือไม่ (ใช่) ศิษย์เคยได้ยินคำพูดคำหนึ่งไหมว่า เกิดกี่ทีก็เป็นทุกข์ทุกทีไหม (เคย) แล้วเรายังอยากอยู่ไหม (ไม่อยาก) แล้วถ้าเงินตกอยู่ของใครก็ไม่รู้ อย่างนี้เอาไหม (ไม่เอา)
ศิษย์ก็รู้ว่า การเกิดนั้นเป็นทุกข์ ไม่ใช่แค่การเกิดของการมีสังขาร แต่เกิดอยากได้ อยากมี อยากเป็น อยากสวย อยากรวย อยากเก่ง อยากยิ่งใหญ่ ล้วนเป็นความอยากที่ก่อให้เกิดทุกข์ทั้งนั้น แต่อาจารย์ไม่เห็นว่าจะมีใครหยุดอยากได้สักคน จริงหรือเปล่า (จริง) ทั้งที่รู้ว่าความอยากเป็นทุกข์ แต่ก็ยังอยาก ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วเมื่อการเกิดเป็นทุกข์ แล้วการเกิดก็ยังหนีไม่พ้นชะตากรรมที่เรียกว่ากรรมดีและกรรมชั่ว ศิษย์ก็ยังอดที่จะอยากอีกไม่ได้ แล้วขอให้การเกิดนั้นมีแต่กรรมดี อย่างนี้เป็นไปได้ไหม (ได้) มีแต่กรรมดีไม่มีกรรมชั่วได้ไหม (ได้)
มนุษย์เกิดมาพร้อมกับกรรม มีทั้งกรรมดีและกรรมชั่ว กรรมชั่วและกรรมดีเกิดจากอะไร และให้ผลเป็นอะไร ชีวิตนี้เราสามารถพ้นจากกรรมได้ไหม เรามาคุยกันเรื่องนี้ดีไหม สมมติว่าพัดอันนี้เกิดแตกหักเสียหายขึ้นมา ศิษย์ก็มองว่าเป็นเรื่องธรรมดา พัดจะเสื่อมสลายไป ศิษย์ก็มองว่าเป็นเรื่องธรรมดา โต๊ะพระเกิดเสียหายแตกหัก ศิษย์ก็มองว่าเป็นเรื่องธรรมดา แก้วน้ำตั้งอยู่ล้มไป ศิษย์ก็มองเป็นเรื่องธรรมดา แต่ถ้าเมื่อไรที่บอกว่า โต๊ะพระเป็นของศิษย์ที่ต้องรับผิดชอบ ห้ามแตกหัก แต่โต๊ะพระเกิดแตกหักเสียหาย ตอนนี้กลายเป็นเรื่องธรรมดาไหม (ไม่ธรรมดา) แก้วน้ำถ้าศิษย์เป็นคนซื้อเอง แล้วเกิดตกแตกเสียหาย จะกลายเป็นเรื่องธรรมดาไหม (ไม่ธรรมดา) เพราะเหตุใดล่ะ (เพราะเราต้องดูแลรับผิดชอบ) ถ้าอาจารย์บอกว่าต้นไม้ล้มลงมา ศิษย์ก็รู้สึกเฉยๆ ไม่รู้สึกอะไร แต่ถ้าอาจารย์บอกว่าต้นไม้ล้มทับรถใครก็ไม่รู้ (วิ่งไปดูทันที) คนที่มีรถรีบวิ่งไปดูทันที ศิษย์สังเกตไหมอะไรที่เกิดขึ้น ตั้งอยู่และเสื่อมสลายไป ถ้าไม่มีคำว่าของศิษย์ ศิษย์ก็จะมองว่าเป็นเรื่องธรรมดา เวลามีคนอื่นที่เขาเสียชีวิต เราก็บอกคนอื่นเขาว่าเป็นเรื่องธรรมดา ใครๆ ก็ต้องตายอย่าไปคิดมาก แต่พอถึงเวลาที่ตัวเราเองต้องสูญเสียเป็นอย่างไร รู้สึกธรรมดาไหม (ไม่ธรรมดา) เราก็จะบอกว่า ไม่เป็นตัวเองไม่รู้สึกหรอก ใช่หรือเปล่า (ใช่) เมื่อไรที่มีคำว่าของๆ เรา สิ่งที่ศิษย์เคยพูดว่าเป็นเรื่องธรรมดากลายเป็นเรื่องที่ไม่ธรรมดา ทำไมเมื่อสิ่งนั้นไม่ใช่ของๆ เรา ศิษย์ยังพูดได้ว่าเป็นเรื่องธรรมดาและไม่รู้สึกเจ็บปวด ไม่ทุกข์อะไรทั้งนั้น ทำไมศิษย์ยังตัดใจได้ อาจารย์ขอถามหน่อย สิ่งที่ศิษย์ทุกข์ใจอยู่ทุกวันนี้ ใช่ของๆ ศิษย์ไหม (ไม่ใช่) เงินผ่านมากี่เจ้าของ บ้านและที่ดินเป็นของใคร ใช่ของเราไหม (ไม่ใช่) สามีและภรรยาเป็นของเราไหม เมื่อก้าวพ้นประตูบ้านเขาก็ไม่ใช่ของเราแล้ว
ศิษย์เอ๋ยถ้าศิษย์อยากดับทุกข์ อยากไม่ทุกข์ แค่ง่ายๆ เอง ลองถอนตัวเองออกมาจากสิ่งนั้น แล้วศิษย์ก็จะรู้ว่าทุกสิ่งทุกอย่างมันก็ล้วนแล้วแต่เป็นเรื่องธรรมดา และก็เป็นเช่นนั้นเอง เหมือนตามีหน้าที่มองเห็น เมื่อไม่มีตัวเรามันก็แค่เห็น หูมีหน้าที่ฟังหรือได้ยิน ถ้าไม่มีตัวเรามันก็แค่ได้ยิน ปากมีหน้าที่ลิ้มรส กินอะไรลงไปถ้าไม่มีตัวเรา มันจะรู้ไหมว่าอร่อยหรือไม่อร่อย พอถอนตัวเราออกจากการมองการเห็น การได้ยินและการสัมผัส ทุกสิ่งมันก็แค่นั้น แต่เมื่อเอาตัวเราใส่เข้าไปในตา ทำไมเราแบ่งสวยไม่สวย ดีไม่ดี พอเอาตัวเราใส่เข้าไปในหู เราเริ่มอยากฟังอันโน้น ไม่อยากฟังอันนี้ เกลียดเสียงแบบนั้น ชอบเสียงแบบนี้ ฉะนั้นถ้าเมื่อไรที่มนุษย์เราสามารถถอนตัวเอง ออกจากการยึดติดครอบครองสรรพสิ่ง เราจะทุกข์เพราะเหตุใดเล่า ในเมื่อทุกสิ่งล้วนเกิดขึ้นตั้งอยู่ดับไปเป็นธรรมดา แล้วใครเป็นของใครจริง แล้วอะไรเป็นของเราจริง มีไหม (ไม่มี) อย่างนั้นเรากำลังทุกข์กับอะไร ทุกข์เพราะความหลงที่พยายามไปยึด ทั้งที่จริงๆ แล้วมันใช่ของเราไหม (ไม่ใช่) ยึดไหม (ไม่ยึด) ถ้าไม่ยึดก็ผลักมันไปเลยใช่ไหม (ไม่ใช่) รังเกียจมันเลยได้ไหม ฉะนั้นถึงเวลาศิษย์ไม่ต้องผลักไม่ต้องยึด มันเกิดแล้วมันก็จบ ทุกสิ่งมันเกิดขึ้นและจบไป แต่เราไม่ยอมจบเลยกลายเป็นเรื่องเป็นราวเป็นทุกข์ ฉะนั้นถ้าไม่อยากทุกข์ก็ถอนตัวเองออกมา เพราะทุกสิ่งล้วนเกิดขึ้นและก็จบในทุกขณะอยู่แล้ว แต่เมื่อไม่จบมันจึงก่อเกิดกรรมดีและกรรมชั่ว แต่ธรรมคือทางสายกลางที่พ้นจากกรรมดีและกรรมชั่ว นั่นคือจบ
ศิษย์เอ๋ยถ้าไม่อยากจะทุกข์ก็คิดถึงตัวเองให้น้อยๆ และคิดถึงคนอื่นมากๆ แล้วศิษย์จะทุกข์น้อย คนในโลกนี้ที่ทุกข์อยู่ทุกวันนี้และทุกข์ไม่จบสิ้นก็เพราะมัวแต่ห่วงตัวเองจนลืมนึกถึงคนอื่น ลองเปลี่ยนเป็นนึกถึงคนอื่นเยอะๆ แล้วตัวเองน้อยๆ เมื่อนั้นศิษย์จะมีความสุขที่สุดเลยเชื่อไหม
(พระอาจารย์เมตตาถามนักเรียนว่าฟังเรื่องอะไรไปแล้วบ้าง แต่นักเรียนจำไม่ได้)
ลืมง่ายจริงๆ เลย อาจารย์อยากให้เวลาที่ศิษย์เจอทุกข์ เจอใครทำร้าย ขอให้ลืมง่ายๆ อย่างนี้นะ ใครด่าปุ๊บก็ลืมเลย จะทุกข์ไหม (ไม่ทุกข์) ใครว่าปุ๊บลืมเลยจะเจ็บไหม (ไม่เจ็บ) ใครชิงชัง ใครโกหกเรา เราลืมเลยเราจะช้ำใจไหม (ไม่ช้ำ) ให้มันลืมได้อย่างนี้สิ แล้วเวลาเจอทุกข์ศิษย์ชอบผัดวันประกันพรุ่ง บอกพรุ่งนี้ค่อยทุกข์ พอถึงพรุ่งนี้ พรุ่งนี้ค่อยทุกข์ เพราะพรุ่งนี้ก็จะกลายเป็นวันมะรืน ทีอย่างนี้ทำไมศิษย์จึงไม่รู้จักใช้ เรื่องดีๆ ล่ะไม่ผัดวัน ใช่หรือเปล่า หรือว่าเรื่องดีๆ ขยันผัดวัน เดี๋ยวค่อยทำใช่ไหม
(พระอาจารย์เมตตาประทานเพลงพระโอวาททำนองเพลง “เพียงสบตา”)
ตั้งแต่ฟังธรรมะมาสองวัน สิ่งที่ชอบมากที่สุดคือการร้องเพลงธรรมะ รู้สึกว่ามีชีวิตชีวา กระปรี้กระเปร่า แต่พอเพลงจบก็หลับ
สิ่งที่อยู่กับเรามายี่สิบปี สามสิบปี อยู่ในชีวิตเราแต่เราไม่เคยรู้จักอย่างแท้จริงเลยคืออะไรรู้ไหม อยู่ใกล้เราที่สุด แต่เราไม่เข้าใจเลยคืออะไร (ตัวตน, วิญญาณ) สิ่งที่เราไม่เคยรู้ก็คือ ตัวของเราเอง หรือใจเราเอง ศิษย์เคยรู้ไหมว่าตัวเรามาจากไหน มาจากพ่อมาจากแม่ ใช่หรือไม่ (ใช่) ตัวเราที่มาจากพ่อแม่นั่นเรียกว่าสังขาร หรือเรียกว่าร่างกาย ถูกหรือไม่ (ถูก) แต่ความคิด นิสัย จิตใจ อารมณ์ มาจากที่ไหน (มาจากตัวเราเอง) แล้วตัวเราเป็นแบบไหน อย่างนี้เรามารู้จักตัวของเราเองที่เราไม่เคยรู้จักมาก่อน ดีไหม (ดี) สังขารนี้พ่อแม่ให้เรามา ถูกไหม (ถูก) แต่ชีวิต จิตใจ นิสัย อารมณ์ ความเคยชิน ความประพฤติ ล้วนเป็นการสั่งสมมาจากเราเป็นผู้ค่อยๆ เก็บเกี่ยว ค่อยๆ สั่งสม ใช่หรือไม่ (ใช่)
ก่อนที่เราจะรู้จักตัวของเราเอง ตัวเรามาจากความรู้ความเข้าใจ ถูกไหม (ถูก) เรารู้เราเข้าใจอะไร เราคิดอะไร เราไปเรียนรู้อะไรมา แล้วก่อเกิดมาเป็นความคิด แล้วความคิดก็สร้างตัวเราขึ้นมา ถูกไหม (ถูก) ฉะนั้นตัวเราก็คือส่วนหนึ่งของความคิด ความคิดก็คือส่วนหนึ่งของตัวเรา ใช่หรือไม่ (ใช่) ดังที่เขาพูดกันว่า เราคิดอย่างไร เราก็เป็นอย่างนั้น ถ้าเราคิดดีเราก็ดี ถ้าเราคิดร้ายเราก็ร้าย ฉะนั้นหากเราอยากแก้ไขตัวตนของเรา เราก็ต้องเปลี่ยนที่ (ตัวเรา)
สมมติว่า ตรงนั้นเป็นตัวตน ก่อนที่จะมีตัวตนนั้น ย่อมมาจากความรู้ความเข้าใจ แล้วความรู้ความเข้าใจ ก็ก่อเกิดเป็นความคิด แล้วความคิดก็ก่อเกิดเป็นนิสัยความเคยชิน แล้วนิสัยความเคยชินก็ก่อเกิดเป็นความประพฤติ แล้วความประพฤติเมื่อทำบ่อยๆ ก็กลายเป็นชะตากรรม ฉะนั้นชะตากรรมของใครดี หรือไม่ดี ต้องรู้จักแก้ไขที่ไหน (ความคิด, จิตใจ, ตัวเราเอง)
เรามีสังขาร เรายังไม่รู้จักตัวของเราเอง แต่เมื่อเราได้เรียนรู้จากพ่อแม่ จากครูบาอาจารย์ จากเพื่อน เมื่อเรารู้แล้วจึงเข้าใจ จนก่อเกิดเป็นความคิดแล้วฝังอยู่ในใจว่า ฉันชอบแบบนี้ ฉันไม่ชอบแบบนี้ แบบนี้ฉันเกลียด แบบนี้ฉันรัก แบบนี้ฉันไม่รัก แล้วสิ่งที่เราปลูกฝังอยู่บ่อยๆ ในความคิด จนก่อเกิดเป็นนิสัย นิสัยเกิดเป็นพฤติกรรม พฤติกรรมก่อเกิดเป็นชะตากรรม ใช่หรือไม่ มีคนบอกว่าตอนนี้ชะตากรรมเราไม่ดี เราจะเปลี่ยนตรงไหน ต้องเปลี่ยนที่ความคิดใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ความคิดใช่ที่สุดของจุดเริ่มต้นไหม (ไม่ใช่) ต้องเริ่มเปลี่ยนตั้งแต่ความรู้ความเข้าใจ เข้าใจมาอย่างไรศิษย์ก็คิดอย่างนั้น เข้าใจมาอย่างไรศิษย์ก็ทำแบบนั้น ถ้าเกิดไม่เข้าใจอย่างไรศิษย์ก็ไปปฏิบัติแบบไม่เข้าใจอย่างนั้น แล้วเราก็มักจะเข้าใจว่าเราเข้าใจ เรารู้ ฉะนั้นตัวตนจึงเกิดจากความรู้ความเข้าใจ และตัวตนความรู้ความเข้าใจนี้ก็ก่อเกิดเป็นความคิด ฉะนั้นจึงพูดได้ว่าอัตตาคือความคิด ความคิดคือตัวตน ถ้าอยากจะเปลี่ยนตัวตนต้องเปลี่ยนที่ความคิด และความเข้าใจที่ตัวเองบอกว่าตัวเองรู้ ทั้งที่จริงๆ แล้วเรารู้หรือไม่รู้ (ไม่รู้) ศิษย์รู้อีกไหมว่า ปัญหาเล็กๆ น้อยๆ ที่เกิดขึ้น เกิดขึ้นจากความคิด แล้วศิษย์รู้ไหมว่าสิ่งที่เรียกว่า กิเลสหรือกรรมชั่วนั้นมาจากความนึกคิดแห่งตัวตน ฉะนั้นสิ่งที่ศิษย์รู้และศิษย์ใช้ความคิด และศิษย์ตัดสินใจความคิดมาเป็นนิสัยตัวตน แล้วกำหนดเป็นชะตากรรม ถ้าศิษย์อยากจะเปลี่ยนไม่ให้เกิดกรรมชั่ว ให้มีแต่กรรมดี หรือพ้นกรรม ศิษย์ก็ต้องแก้ที่ความคิด แต่ความคิดของศิษย์ต้องอย่าลืมอย่างหนึ่งว่า ทุกครั้งที่ศิษย์มีกิเลสไม่ว่าจะเป็นกิเลสดีหรือกิเลสร้าย ล้วนเกิดมาจากความคิด คิดแบบนี้แล้วชอบจึงหลงจึงรัก จึงเกิดความโลภหลง คิดแบบนี้ไม่ชอบจึงก่อเกิดความเกลียดโกรธา โมโหโทโส
ฉะนั้นต้นเหตุของการดับ ถ้าศิษย์อยากดับทุกข์ที่เกิดจากกรรมชั่ว ศิษย์ก็ต้องควบคุมกิเลส และกิเลสที่เป็นต้นเหตุแห่งทุกข์ก็คือความคิด ใช่ไหม ฉะนั้นถ้าศิษย์อยากสิ้นทุกข์ก็จงสิ้นกิเลส เพราะกิเลสเป็นทางแห่งกรรมชั่ว และกรรมชั่วให้ผลเป็นทุกข์ ใช่หรือไม่ ศิษย์บอกว่า อาจารย์ศิษย์ไม่เคยทำกรรมชั่ว แต่ศิษย์เอย ถ้าศิษย์ยังหยุดยั้งกรรมชั่วไม่ได้ ศิษย์ก็หนีไม่พ้นทุกข์ และบาปกรรมที่ศิษย์ต้องไปรับ ถ้าศิษย์ยังหนีกิเลสไม่ได้ ศิษย์ก็ยังหนีไม่พ้นกรรมชั่วและวิบากกรรมแห่งความทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่) มีใครไม่ทำกรรมชั่วบ้าง ผู้ปฏิบัติงานธรรมยังทำกรรมชั่วอีกหรือ ใครไม่เคยฆ่าสัตว์ตัดชีวิต ยุงไม่เคยตบ มดไม่เคยขยี้ แมงสาบไม่เคยขยำ ไม่เคยกินเนื้อสัตว์อะไรเลย
ความรู้ความเข้าใจ ก่อเกิดเป็นความคิด
ความคิด ก่อเกิดเป็นตัวตน
และตัวตนถ้าทำตามความคิด ก็จะกลายเป็นนิสัย ความประพฤติ แล้วกลายเป็นชะตากรรม ฉะนั้นศิษย์ต้องอย่าลืมว่า ความคิดนี้มีอยู่ ๒ แบบ คือคิดดีคือกรรมดี คิดชั่วคือกรรมชั่ว และกรรมชั่วก็มีรากฐานมาจากกิเลส ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นถ้าศิษย์จะหยุดกิเลส ศิษย์จะต้องหยุดตั้งแต่ที่ความคิด ศิษย์จะหยุดความคิดได้ ศิษย์ต้องหยุดที่ความรู้ความเข้าใจ
ศาสนาพุทธสอนให้เรารู้เท่าทันความคิด จนสามารถสยบตัวตนจนไม่เหลือกรรม เราจะรู้อะไรโดยที่เราควบคุมความคิดและการกระทำไม่ให้ก่อเกิดกรรมชั่วนั้นยาก ไม่อยากจะบอกเลยว่าทำไม่ได้สักคน อารมณ์ดีหน้ายิ้ม อารมณ์ไม่ดีหน้าบึ้ง แล้วศิษย์เคยเห็นไหมเวลาศิษย์หน้าบึ้งครั้งหนึ่ง แล้วไปทำใส่คนอื่น เขาจะจำไปจนตายเลยว่าคนนี้หน้าบึ้งทำท่ารังเกียจใส่ฉัน ฉันจะจำไว้ไม่ลืม แค่ศิษย์ทำหน้าบึ้งก็สร้างกรรมชั่วแล้ว ศิษย์เคยเห็นไหมคนบางคนไม่รู้ว่าเราเคยไปทำอะไรกับเขามา แต่ทำไมเขาเกลียดชังเราจังเลย ไม่รู้จะจองล้างจองผลาญกันไปถึงไหน บางทีแค่ส่งสายตาไม่ดีด้วยความไม่ตั้งใจ ไม่คาดคิด แต่คนเขากลับจำไม่ลืม เก็บไปจองล้างจองผลาญ เหมือนกับใจศิษย์ มักเก็บร้ายมากกว่าเรื่องดี ลองถามตัวเองใครมาทำดีกับเรา เราจำไม่ได้ แต่พอใครว่าเรา ส่งสายตาไม่ดีกับเรา เราจำได้แม่นเลย ผ่านไปสิบปี ไม่รู้ว่าเขาทำอะไรให้ แต่รู้ว่าเกลียดเขา ไม่ยอมรับความจริงก็จะแก้ไขไม่ได้นะ ศิษย์ต้องแก้ที่ความคิด และยังต้องมีความสำรวมระมัดระวัง
ปราชญ์โบราณท่านสอนไว้ว่า “เมื่อดำเนินชีวิตท่านเหมือนคนที่เดินอยู่บนน้ำแข็งบางๆ ทุกก้าวพลาดนิดเดียวคือกรรมเวร และเกี่ยวกรรม” เหมือนที่พระพุทธะองค์สอนไว้ว่า “อย่าประมาท จงมีสติ” เพราะทุกขณะที่ผิดพลาด ศิษย์ต้องชดใช้กรรม ศิษย์มักมีความประมาท พอใจก็ดี ไม่พอใจก็ไม่ดี กรรมอะไรที่ทำให้เราต้องเจอกัน ก็กรรมตัวเองที่ไปทำเขานั่นแหละ แต่จำไม่ได้เท่านั้นเอง อย่างน้อยคนอื่นที่เขามาทำเรา ถือว่าเราได้ชดใช้กรรม จะได้จบ แต่ถ้าเราไปทำคนอื่น ก็จะเป็นสิ่งที่แก้ยากนะศิษย์ ศิษย์จะพ้นกรรมได้ก็ต่อเมื่อศิษย์สิ้นกรรมแล้วศิษย์ไม่สร้างกรรมอีก ฉะนั้นใครทำอะไรเราก็ดีจะได้หมดเวรหมดกรรม แต่คนในโลกใครทำอะไรกับเราไม่ดี เราก็ทำไม่ดีกลับ แต่พุทธะคิดตรงข้าม ใครทำเราก็ดีแต่เราอย่าไปทำใครนั่นแหละดีที่สุด ถ้าเราศึกษาบำเพ็ญยอมได้ก็ยอม
อาจารย์จะบอกให้นะศิษย์ที่ยึดมั่นถือมั่นยอมไม่ได้ จะทำให้ศิษย์ไม่สามารถอยู่บนโลกด้วยสติปัญญาที่แท้จริงและมองเห็นความจริงในโลก ฉะนั้นจิตที่รู้จักยอม จิตที่ไม่ยึดจึงจะสามารถทำอะไรด้วยสติปัญญาอันแจ่มชัด ยอมไหมถ้าเขาเอาเงินไปไม่คืน (ยอม) ฉะนั้นก่อนจะให้ใครไปคิดเสียว่าถ้าเขาไม่คืนก็ไม่เป็นไร การให้ของเราจะได้ไม่ผูกกรรมและจะได้จบกันแค่นี้ดีหรือไม่ (ดี)
ฉะนั้นจึงบอกว่าถ้าเมื่อไรหลงยึดมั่น ศิษย์จะไม่สามารถทำอะไรด้วยสติปัญญาที่มองเห็นโลกอย่างแจ่มชัด ฉะนั้นถ้าเรียนรู้ที่จะใช้ชีวิต จงรู้จักยั้งคิดก่อนจะลงมือทำ เพราะมีบางสิ่งบางที่เราไม่รู้และไม่เข้าใจ แล้วเรากลับมารู้ อะไรที่จะทำให้เราเข้าใจความเป็นจริงแห่งชีวิต อาจารย์ถามหน่อยคำว่า “รู้” เรารู้จักตัวเราดีไหม
วันนี้เรารู้แล้วว่าตัวตนมาจากไหน คำว่าตัวตนนี้ยังมีอีกสิ่งหนึ่งที่เรียกว่าจิตญาณ เรามีสังขาร เรามีจิต เรามีญาณ ใครคิดว่าตายแล้วจบกัน ศิษย์ว่าจบไหม (ไม่จบ) ทำไมไม่จบ เพราะเราไม่เคยยอมจบอะไรสักเรื่อง อาจารย์จะบอกศิษย์ว่า สังขารมีวันเสื่อมสลาย แต่จิตถ้ายังยึดมั่นถือมั่นกับความมีตัวตนก็จะหนีไม่พ้นการเวียนว่าย ที่ตัวเองยึดเรียกว่ากรรมดีกรรมชั่ว สังขารมีวันเสื่อมสลาย แต่ถ้าจิตยังเข้าไม่ถึงธรรม ยังยึดติดอยู่กับความมีตัวตน ก็จะหนีไม่พ้นสิ่งที่เรียกว่ากรรมดีกรรมชั่ว เหมือนที่ศิษย์ทำดีแล้วศิษย์บอกว่าขอให้ชาติหน้าเกิดมาสวย ขอให้รวย ขอให้ร่มเย็น นั่นหมายความว่า ศิษย์ทำเพื่ออยากจะกลับมาเกิดอีกใช่ไหม (ใช่) แต่ศีลธรรมของศิษย์มีไม่ครบจะได้เกิดมาเป็นคนไหม จะเอาแต่บุญบารมีก็เลยได้มาเกิดเป็นอะไรก็ไม่รู้ ถ้าศิษย์ศึกษาธรรมศิษย์จะรู้ว่าอยากเกิดเป็นคนต้องศีลห้าครบ ถ้าศีลห้าไม่ครบศิษย์ไม่สามารถเกิดเป็นคนได้ แม้ศิษย์จะสั่งสมบุญมากแค่ไหน บุญนั้นอาจจะทำให้ศิษย์ขึ้นไปเสวยสุข แต่หมดบุญเมื่อไร ศิษย์ก็ต้องกลับมาเกิดเป็นคน แล้วก็ต้องใช้กรรมชั่วที่ศิษย์ทำ
ฉะนั้นทำอย่างไรที่เราทำไปแล้วไม่ต้องกลับมาเวียนว่ายตายเกิดอีก ทำความรู้ให้ถึงแจ้ง เราไม่ได้เกิดมาเพื่อเฝ้าเพียรทุกข์แล้วทุกข์อีก แต่เราเกิดมาเพื่อเข้าถึงทุกข์จนค้นพบธรรม เราไม่ได้เกิดมาเพื่อเพียรดับทุกข์แล้วดับทุกข์อีก แต่เราเกิดมาเพื่อเข้าถึงทุกข์และค้นพบธรรม แต่มนุษย์เอาธรรมมาใช้เพียงแค่ดับทุกข์แล้วดับทุกข์อีกแต่ไม่เคยสิ้นทุกข์ ปล่อยให้ตัวเองทุกข์แล้วก็ยุบหนอพองหนอ ทำใจทำใจ ใจเย็นใจเย็น เมตตาเมตตา ไม่เคยได้สิ้นทุกข์สักที แต่ธรรมที่แท้จริงนั้นคือเข้าถึงทุกข์จนพบธรรม
แล้วทำอย่างไรเราจึงจะเข้าถึงทุกข์ นั่นก็คือมีตัวรู้ รู้ทันความคิด รู้ความเป็นจริงของโลก สรุปง่ายๆ ถ้าศิษย์ยังยึดติดในตัวตน ก็จะเกิดกรรมดีกับกรรมชั่ว แต่ถ้าเมื่อไรที่ศิษย์เข้าใจถึงตัวตนที่แท้จริงว่า ตัวตนจริงๆ นั้นก็ไม่มี เมื่อเราทำอะไร เราก็จะทำแบบไม่ยึดติด ศิษย์ก็จะสิ้นกรรมหมดกรรม แต่ส่วนใหญ่เมื่อเราทำแล้ว เราก็มักจะจำและไม่ลืม อันนี้ก็เกลียดไม่ลืม อันนี้ก็รักจนวางไม่ลง อย่างนี้จึงกลายเป็นกรรมดีกรรมชั่ว แต่ถ้าศิษย์เข้าใจความเป็นจริง แล้วศิษย์จะรู้ว่ารักแค่ไหนก็ต้องวาง เกลียดแค่ไหนก็ต้องปลง หนทางธรรมคือทางสายตรงที่สงบ จบไม่ก่อเกิดเรื่องราว เห็นอะไร วาง จบ แต่ถ้าเห็นอะไรแล้วยังคิดว่าต้องทำบุญมากๆ แสดงว่าศิษย์ยังยึดติดตัวตน แล้วพยายามนำธรรมมาดับทุกข์ สุดท้ายแล้วศิษย์ก็จะยังไม่สามารถพ้นทุกข์ได้ ถูกหรือไม่ (ถูก)
ศิษย์รู้จักความว่างไหม แล้วศิษย์เคยเห็นความว่างไหม ไม่เคยเห็น แล้วความว่างมีรูปลักษณ์ที่แท้จริงหรือไม่ (ไม่) แต่เรารู้ว่านั่นคือว่าง เหมือนในห้องนี้มีคนอยู่ แต่ก็มีความว่างอยู่ ในเมื่อความว่างไม่มีรูปลักษณ์ เหมือนเห็นแต่ก็มองไม่เห็น แล้วความว่างหาขอบเขตไม่ได้ อาจารย์จะบอกให้ว่า ใจของเราหรือจิตเดิมแท้ หรือสภาวธรรมแท้ ไม่ต่างอะไรกับความว่าง แต่มนุษย์ไม่ชอบความว่าง จึงพยายามสร้างให้ตัวเองมี และก็มีแบบนั้นมีแบบนี้ ทั้งที่จริงๆ แล้วที่มีก็คือไม่มี ที่พยายามยึดว่าเราเป็นแบบนั้นแบบนี้ก็คือไม่มี ที่บอกว่าหน้าตาอย่างนั้นอย่างนี้ ถึงที่สุดมันเปลี่ยน เหี่ยว แก่และตาย เงินก็แก่เงินก็ตายได้เหมือนกันใช่ไหม (ใช่) เงินเปลี่ยนไหม (เปลี่ยน) สามีเปลี่ยนไหม (เปลี่ยน) ทุกสิ่งย่อมมีวันเปลี่ยน
ฉะนั้นเมื่อเรายอมรับความว่างและเข้าสู่กระแสแห่งความว่างนั่นแหละคือค้นพบธรรม แต่มนุษย์ไม่มีสักคนหนึ่งยอมกลับสู่กระแสแห่งความว่าง เมื่อยังยึดว่าตัวเองมีก็หนีไม่พ้นกรรมดีกรรมชั่ว และวิบากกรรมที่ต้องไปรับ แต่ถ้าเมื่อไรมนุษย์กลับสู่ความว่าง เราจะคืนสู่กระแสธรรมที่เราจากมา โดยต้องไม่พยายามใช้อะไรมาข่มอะไรเลย ขอแค่เพียงรู้แจ้งความเป็นจริง ว่าสิ่งที่มันคงอยู่มันก็อยู่แค่ชั่วขณะหนึ่ง ศิษย์เห็นอาจารย์ อาจารย์มีวันเปลี่ยนไหม (เปลี่ยน) อาจารย์จะอยู่ตรงนี้ตลอดไหม (ไม่) และที่ตรงนี้ศิษย์อยู่ตลอดไหม (ไม่) ทุกสิ่งทุกอย่างล้วนหมุนเปลี่ยนแปรผัน ศิษย์จะหมุนเปลี่ยนแปรผันเพื่อกลับสู่ธรรม หรือศิษย์จะหมุนเปลี่ยนแปรผัน แล้วยึดติดในกรรมดีกรรมชั่วที่ศิษย์สร้าง ถ้าอยากกลับสู่ธรรมก็ต้องว่างๆ บ้าง เคลียร์ใจให้สะอาดบ้าง เห็นอะไรก็จบบ้าง ไม่ใช่อันนั้นก็ไม่จบอันนี้ก็ไม่จบ นั่นก็เกลียดนี่ก็ด่า เมื่อไม่จบก็กลายเป็นกระแสวิบากกรรม
ศิษย์อย่าทำให้อาจารย์ใจหาย เห็นเหมือนไม่เห็น มีเหมือนไม่มี เป็นอย่างนั้นจริงๆ ใช่ไหม
เพลงที่อาจารย์ให้ เป็นเพลงประจำของศิษย์ในชั้นนี้ ดีไหม (ดี) เราศึกษาธรรม สิ่งสำคัญคือต้องลงแรงจริง ปฏิบัติธรรมจริง และเพียรทำจริง อย่าแค่ฟัง การฟังไม่ทำให้ศิษย์พ้นทุกข์ได้ นอกจากศิษย์ต้องลงมือปฏิบัติด้วยใจ ทุ่มเทด้วยหัวใจ ถ้าศิษย์ไม่ทำ ศิษย์ก็ไม่มีวันเข้าถึงธรรมได้อย่างแท้จริง จริงหรือเปล่า (จริง) แล้วปฏิบัติธรรมตอนไหน (ตอนนี้) เราปฏิบัติต่อเขาด้วยธรรม หรือปฏิบัติต่อเขาอย่างคนที่มีกรรมต่อกัน (ด้วยธรรม) คนที่จะปฏิบัติต่อผู้อื่นด้วยธรรมไม่ใช่กรรม เราควรเอาธรรมอะไรมาช่วยยับยั้ง ไม่ให้ก่อเกิดกรรม (ทำดีกับเขา) บางครั้งบอกให้ทำดีแต่เรานึกไม่ออก ทำดีอย่างไรที่เรียกว่าทำดี (เวลามีคนว่าเรามาเราต้องไม่โกรธ) และต้องรู้จักขอโทษเขาด้วย ถึงแม้ว่าเราไม่รู้ว่าเราทำผิดอะไร แต่เราก็รู้จักขอโทษไว้ก่อน อย่างน้อยจะได้ช่วยดับร้อนในใจเขาได้ คนกำลังโมโห แต่ศิษย์ไปยิ้มใส่เขา ยิ่งทำให้เขาโมโหมากขึ้น บอกเขาว่าใจเย็นๆ แต่หน้าเราไปยิ้มแบบเบิกบานใส่เขา ทำให้เขาโมโหมากขึ้นไปอีก ฉะนั้นเราบอกว่า เราขอโทษ เราผิดไปแล้ว ทำอะไรที่ช่วยยับยั้งให้เราอยู่บนโลก ไม่ก่อเกิดกรรมและสามารถปฏิบัติต่อผู้อื่นด้วยมีกระแสแห่งธรรมอยู่ในใจ (แบ่งปัน ไม่จำกัดในการที่จะแบ่งปัน ถ้าใจเรารู้จักที่จะแบ่งปัน) อาจารย์จะบอกให้นะศิษย์ แค่ศิษย์ไปเอาของเขาให้น้อยลง ก็เท่ากับคือการให้แล้ว จริงไหม คิดอยากได้ของคนอื่นให้น้อยๆ ก็เท่ากับศิษย์ลดการสร้างบาปแล้ว ดีกว่าแบ่งปันเยอะ เพราะไปเอาของเขามาเต็มที่แล้วค่อยมาให้ จะช้าเกินไปนะ (เราให้ในสิ่งที่เราพอจะมี) ศิษย์เอ๋ยสิ่งที่สามารถให้ง่ายที่สุดคือความซื่อตรง จริงใจ (จริงใจกับทุกคน)
(บอกลูกหลานให้ทำความดี ซื่อสัตย์) ขายของ ปลูกอะไรก็ต้องซื่อสัตย์ ซื่อตรง ห้ามเอาของไม่ดีไปให้คนอื่นกิน (อยากส่งต่อความดีที่เราเข้าใจให้) อย่ามัวแต่หาเงินจนลืมส่งต่อความดีนะ อาจารย์จะบอกให้ เราหาเงินเราสามารถส่งต่อความดีง่ายๆ ของที่ขายเป็นของที่ดีที่สุดไหม ของที่เราขายเราเลือกมาอย่างดีที่สุดไหม ดีที่สุดเราขายให้เขา ไม่ใช่ดีไม่ดีเอามารวมกันแล้วบอกว่าดีที่สุด อย่างนี้ก็เรียกว่าไม่จริงใจ ไม่ซื่อตรง มีใจที่จะรักในสิ่งที่เราทำและทำด้วยใจที่ดีที่สุด (บอกลูกหลานขอให้เข้าถึงธรรมะจริงๆ) อาจารย์อยากให้ศิษย์ยิ้ม (ธรรมะดี) ศิษย์ชวนคนอื่นไม่เท่ากับปฏิบัติให้ได้จริงอย่างที่ศิษย์รับรู้ เพราะถ้าศิษย์ปฏิบัติได้จริง พ้นทุกข์ได้จริง ไม่ต้องชวน เขาก็เดินตาม ขอให้ศิษย์ทำให้ได้นะ
(เป็นคนเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่และใจกว้าง) ทำให้ได้นะ อาจารย์อยากขอแค่เราอยากให้น้อยๆ แล้วให้เยอะๆ ดีกว่าไปอยากเยอะๆ แล้วค่อยมาให้คน มันสายไปนะ (โลภให้น้อยเอาธรรมะให้คนอื่นเยอะๆ, ทำความเข้าใจผู้อื่นให้มากจะได้ไม่ทุกข์กับเขา, เป็นผู้ให้ ให้โดยไม่หวังผลตอบแทน ให้โดยไม่คิดว่าเขาจะคิดดีหรือไม่ดีกับเรา) รากฐานของความดีงามทั้งมวลล้วนเกิดจากการให้มากกว่ารับ แต่มนุษย์โลกในวันนี้มักจะรับก่อนแล้วค่อยให้ (ปรับเปลี่ยนนิสัยที่ไม่ดีและเรียนรู้สิ่งที่ดีให้กับชีวิตตัวเองมากยิ่งขึ้น) สิ่งที่ต้องมีให้มากยิ่งขึ้นคือ พยายามมีศีลและมีธรรมประจำใจ เป็นคนเมตตาเป็นคนจริงใจ
สิ่งหนึ่งที่อาจารย์อยากให้ศิษย์ประพฤติปฏิบัติ เพื่อช่วยลดละบาปเวรกรรมนั่นก็คือ การประพฤติปฏิบัติชอบ มีศีลครองใจมีธรรมครองกาย มีศีลครองใจคือ ไม่ผิดศีลห้า เราจะไม่เบียดเบียนเขาทั้งกายวาจาใจ และไม่เบียดเบียนทั้งสายตาและการกระทำ แม้ทางสายตาเราก็จะไม่ดูถูกดูหมิ่นใคร แม้ความคิดเราก็จะไม่อิจฉาใคร ไม่แช่งชักหักกระดูกใคร แต่เราทำมาหมดแล้วใช่ไหม
ฉะนั้นศิษย์จำไว้ อดีตนั้นแก้ไม่ได้ ตอนนี้ศิษย์ต้องใช้กรรมในสิ่งที่เคยก่อ แต่อนาคตและปัจจุบันศิษย์แก้ไขให้ดีขึ้นได้ ฉะนั้นไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้นให้ถือว่าเป็นการชดใช้กรรม ดีหรือเปล่า (ดี) แล้วคุณธรรมการประพฤติปฏิบัติในการอยู่ร่วมกันก็ไม่ยาก นั่นก็คือ อยู่กับผู้อื่นต้องมีความเมตตา เมตตาแล้วจะฆ่าเขาไหม เมตตาแล้วจะนินทาเขาไหม เมตตาแล้วจะไปแย่งของเขาไหม เมตตาแล้วจะผิดศีลไหม มีเมตตา มีมโนธรรมสำนึก มีสัตยธรรม มีจริยธรรมที่ดีงาม และมีปัญญาที่ถูกต้อง เห็นตามความเป็นจริง ไม่ใช่เอาแต่สิ่งที่ตัวเองคิดตามใจ ยากไหม (ไม่ยาก) (พระอาจารย์เมตตาประทานผลไม้แก่ผู้ตอบคำถาม) ฉะนั้นการดำเนินชีวิต อย่าเอาคุณธรรมมาดับทุกข์ แต่ให้เอาคุณธรรมนำพาเพื่อไม่ก่อให้เกิดทุกข์ นี่คือการปฏิบัติที่ถูกต้อง ถ้าศิษย์มีเมตตา ศิษย์มีความซื่อตรง ศิษย์จะโลภ จะโกรธ จะหลง จะเกลียด จะโกรธด่าใครไหม แต่ปัจจุบันนี้ศิษย์ไปโลภ ไปโกรธ ไปหลง ไปเกลียด แล้วค่อยมีปัญญาธรรม มีเมตตาธรรม มีสัตยธรรม สายไปไหม (สาย) แล้วเป็นอย่างนั้นใช่ไหม(ใช่) แล้วถูกไหม (ไม่ถูก) แล้วยังทำอีกไหม (ไม่ทำ) อย่าทำ ได้หรือไม่ (ได้) ยังมีเวลาอีกนิดหนึ่งก่อนจะจากกัน
มนุษย์มีความทุกข์มากมาย แล้วมีทุกข์หลายๆ อย่างที่เราพยายามแก้แล้วแก้ไม่ได้ จริงไหม (จริง) ต้นเหตุหลักที่ทำให้เราทุกข์คือความคิดที่อยู่ในจิต สิ่งที่ไม่ควรคิดก็คิด คิดมากเหลือเกิน สิ่งที่ควรรู้จักยั้งคิดก็ไม่ยั้งคิด ฉะนั้นสิ่งที่น่ากลัวที่สุดสำหรับมนุษย์ ก็คือความคิด แล้วก็มักจะคิดให้ทุกสิ่งเป็นดั่งใจคิด แล้วก็ทุกข์เพราะความคิด ศิษย์เชื่อไหมว่า ศิษย์มีนิสัยอย่างหนึ่งที่ชอบบงการ และควบคุมให้ทุกสิ่งทุกอย่างต้องเป็นอยู่ในมือของศิษย์ บงการแม้กระทั่งไส้เดือนยันเครื่องบิน จริงไหม (จริง)
ศิษย์เอ๋ย อยู่กับพ่อแม่ ศิษย์ก็บงการว่า พ่อต้องเป็นอย่างนี้ แม่ต้องเป็นอย่างนี้ เมื่ออยู่กับเพื่อน ศิษย์ก็หวังว่าเพื่อนต้องเป็นแบบนี้ อยู่กับภรรยา ก็หวังว่าภรรยาน่าจะเป็นแบบนี้ ภรรยาอยู่กับสามี ภรรยาก็หวังว่าสามีน่าจะเป็นแบบนี้ จริงไหม (จริง) แล้วศิษย์เชื่อไหม บงการพ่อแม่อย่างเดียวยังไม่พอ ยังบงการครูบาอาจารย์ด้วย อาจารย์ว่าศิษย์เป็นแบบนี้ทุกคน อย่างเช่น ใครมีครูบาอาจารย์ ใครมีพี่ ก็บอกว่า อาจารย์ทำไมไม่พูดดีกว่านี้ ถ้าอาจารย์พูดดีกว่านี้ อาจารย์จะเป็นคนพูดนิ่มนวล ศิษย์จะรักมากๆ เลย ทำไมอาจารย์ต้องเสียงดังโวยวายด้วย ศิษย์บงการหมดเลย ใช่ไหม (ใช่)
สิ่งที่น่ากลัวที่สุดสำหรับมนุษย์ และทำให้มนุษย์ทุกข์และหนีไม่พ้นทุกข์นั่นก็คือ ชอบยึดติดความคิดและควบคุมทุกอย่างให้เป็นดั่งใจคิด ทั้งที่จริงๆ แล้วมองไปลึกๆ ถึงอาจารย์จะเอะอะโวยวายกระโตกกระตาก อาจารย์ใจดีไหม (ใจดี) แต่ในความใจดีอาจารย์ใจร้ายไหม ร้ายใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ในความร้ายและความดีอะไรคือตัวตนที่แท้จริงของอาจารย์ (ความดี) ไม่มี ศิษย์เอ๋ยมองสิ่งใดอย่ายึดติด ถ้ายึดติดจะหนีไม่พ้นดีชั่ว ชอบชัง แต่ถ้าไม่ยึดติดมันคือความว่าง ที่ทำให้ศิษย์ค้นพบธรรม และคือหนทางอันสงบ ฉะนั้นถ้าเราไม่มีอะไรในความคิด เห็นอะไรไม่ตัดสิน เห็นอะไรไม่ยึดติด เขาจะเอะอะหรือนุ่นนวลชวนฝัน ศิษย์ก็ไม่ยึดติด แล้วจะเกิดกรรม เกิดความโลภ เกิดความหลงไหม (ไม่) เห็นเขาเอะอะจะโมโหโกรธาไหม ในเมื่อเราไม่ยึดติดความคิดแห่งตัวตน เพราะสิ่งที่ศิษย์รู้แท้จริงแล้วศิษย์ไม่รู้ เพราะความเป็นจริงแห่งสรรพสิ่งล้วนเปลี่ยนแปรผัน และถึงที่สุดก็กลับคืนสู่ความว่างเปล่าที่หาตัวตนจริงไม่ได้เลย
ฉะนั้นผู้ที่อยากตื่นรู้ต้องมีความคิดเห็นอย่างถูกต้อง ถ้าเห็นอย่างถูกต้องก็สามารถพ้นทุกข์ได้ แต่เรามักไม่เป็นเช่นนั้น เราคิดว่าเรารู้เราเห็น มันต้องเป็นอย่างที่รู้ที่เห็น แต่จริงๆ แล้วเป็นดั่งที่เห็นเป็นดั่งที่รู้ไหม ฉะนั้นความรู้ที่แท้จริงคือ ไม่มีอะไรเลยที่เราเห็นจริง และไม่มีอะไรเลยที่เรารู้จริง เพราะทุกสิ่งล้วนเปลี่ยนแปรผัน ถ้าเมื่อไรที่ศิษย์ทุกข์ ถามว่าศิษย์พยายามให้เขาเป็นดั่งใจคิดหรือไม่ ศิษย์กำลังกระวนกระวาย เพราะเขาไม่ได้เป็นดั่งที่คิด และอีกสิ่งที่ทำให้ศิษย์ทุกข์คือ ชอบจำฝังใจ เมื่อไม่เป็นดั่งใจคิดก็เอามาเก็บ ตัดพ้อต่อว่า ผูกใจเจ็บ พอเจออะไรอีกก็ไม่ชอบ ผลสุดท้ายพอทนไม่ได้ก็ระเบิดอารมณ์ออกมาใช่ไหม (ใช่)
ฉะนั้นทุกข์อีกอันหนึ่งคือ เมื่อไม่ยอมรับความจริงแล้ว เอาสิ่งนั้นมาเก็บไว้ในใจ จนบังเกิดทุกข์เป็นรอบที่สอง หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “เวรกรรมผูกพัน” แล้วมันจบไหม มันยังยืดเยื้อต่อ แล้วเราจะตัดกระแสเวรกรรมได้อย่างไร
(ไม่ยึดติด ปล่อยวาง) ศิษย์เคยเห็นอะไรที่ทะลุปรุโปร่ง เคยเห็นจนเหมือนมองไม่เห็นไหม เคยมองเห็นชัดจนไม่มีอะไรมาลวงหลอกไหม ศิษย์ดูหนังจบแล้วมาดูอีกรอบหนึ่ง ความตื่นเต้นความสนุกนั้นน้อยลง ถ้าศิษย์อยากเข้าใจความเป็นจริงแห่งชีวิต จงมองชีวิตให้จบม้วน จงมองชีวิตให้ถึงที่สุด เมื่อหนังจบแล้วจะมาฉายใหม่อีกกี่รอบ ศิษย์ก็จะมองเห็นชัดไม่สามารถมาลวงใจศิษย์ได้ เขาจะชมเราขนาดไหน เราต้องไม่หลง เพราะเดี๋ยวก็โดนคำด่า เขาจะหล่อขนาดไหน เราต้องมองให้ชัดไม่นานก็ต้องเหี่ยว เขาจะดีขนาดไหน เราต้องมองให้ชัดไม่นานเขาก็ต้องตาย ไม่เขาตาย เราก็ตาย เหมือนกับการเห็นทุกอย่างชัดเจน อะไรก็ไม่สามารถมาลวงให้เราหลงจนก่อเกิดกิเลส ถ้าศิษย์เข้าใจความเป็นจริงแห่งธรรม ศิษย์จะรู้ว่าทุกอย่างใดๆ ในโลก ศิษย์ไม่ควรยึดเอาไว้เลย แล้วศิษย์จะกลับสู่กระแสแห่งสภาวธรรมที่เรียกว่า มาว่างๆ ก็กลับไปอย่างว่างๆ มาจากธรรมก็กลับไปสู่ธรรม ที่ไม่ต้องพยายามจะสงบ แต่ก็จบลงทุกขณะที่มีชีวิต เห็นใครหรือเห็นอะไรก็จบ ดีแล้วที่ทำให้เราจบ และขอบคุณที่ทำให้เราเข้าใจชีวิต ถึงจะด่าเรา โกงเรา เอาเปรียบเรา แช่งชักหักกระดูกเรา แต่ก็ขอบคุณที่ทำให้เราเห็นวงจรชีวิตจบในม้วนเดียวและขอในชาตินี้เป็นชาติสุดท้าย
เกิดมาเพื่อมาใช้กรรมเก่าไม่สร้างกรรมใหม่อีกต่อไป อย่ารอชาติหน้าเลยนะ ทำเดี๋ยวนี้ตอนนี้ เห็นอะไรถ้ามันอยากแล้วผิดศีลธรรม อย่าอยากเลย เห็นอะไรถ้ามันอยากแล้วมันทำร้ายคุณธรรมความเป็นคน อย่าอยากเลย กินน้อย กินง่าย แต่ไม่ก่อทุกข์ไม่ก่อกรรม ดีกว่ามีเยอะๆ เรียนสูงๆ แล้วเหนื่อยแทบขาดใจ บ่นใครไม่ได้เพราะตัวเองหาเอง แล้วใครทำให้เราเจ็บก็เราเองทั้งสิ้น ฉะนั้นเป็นอย่างอาจารย์ดีกว่า ใส่เสื้อเหม็นๆ รองเท้าเก่าๆ อยู่ง่ายๆ นอนง่ายๆ เพราะถึงที่สุดศิษย์ก็เอาอะไรไปไม่ได้ ถ้าศิษย์ยังไม่เข้าถึงธรรม สิ่งที่ติดตัวไปได้คือ กรรมดีกรรมชั่ว แต่ถ้าศิษย์เข้าถึงธรรมเราก็แค่สิ้นกรรมคืนสู่ภาวะธรรม แล้วเมื่อศิษย์เข้าใจศิษย์จะรู้เลยว่า ในโลกนี้อย่าเกลียดใครเลยและอยู่ในโลกนี้อย่ารักใครให้เจ็บปวดใจเลย รักมากก็เจ็บมาก แค้นมากก็ทุกข์มาก ห่วงมากก็กังวลมาก
(พระอาจารย์เมตตาประทานพระโอวาทซ้อนพระโอวาท “ธรรมต้องทำ”)
ศิษย์เอ๋ย หูตาคนไม่สว่างเพราะใจมั่นหมาย ถ้าใจยังยึดติดอยู่กับความคิดเวลามองอะไรก็ไม่เห็นชัด ถ้าใจยังยึดติดกับความคาดหวังฟังอะไรก็จะฟังไม่รู้เรื่อง และอีกสิ่งหนึ่งที่อาจารย์อยากทิ้งท้ายลองเอาไปพิจารณา ปฏิบัติธรรมต้องทำนะศิษย์
ลองนำไปพิจารณาดูนะ สิ่งที่ศิษย์วงนี้ได้มาเป็นกลอนสองบท อย่าอ่านแค่จบเดียวแล้วผ่านแล้วผ่านเลย ลองอ่านแล้วไตร่ตรองในสิ่งที่อาจารย์พยายามเน้นย้ำให้ศิษย์รับรู้แล้วเข้าถึงธรรมให้ได้
ธรรมต้องทำ อย่าแค่ธรรมแต่ไม่ทำนะศิษย์ ได้หรือไม่ (ได้) และสิ่งสุดท้ายที่อาจารย์อยากจะบอกศิษย์ก็คือ มนุษย์หนีไม่พ้นความเป็นจริงแห่งชีวิต คือ เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป เกิด แก่ เจ็บ ตาย ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นเกิดเป็นคน อย่ากลัวแก่ อย่ากลัวเจ็บ อย่ากลัวตาย ความตายไม่น่ากลัวนะศิษย์ ความเจ็บก็ไม่น่ากลัว แต่การไม่ยอมรับความเจ็บแล้วดิ้นทุรนทุรายเพื่อจะให้ตัวเองไม่ต้องเจ็บนั้นเป็นไปไม่ได้ เพราะทุกชีวิตล้วนต้องเจ็บ ล้วนต้องแก่ ล้วนต้องตาย ใช่หรือไม่ (ใช่) แค่ยืดอกยอมรับความจริง ศิษย์ของอาจารย์เป็นศิษย์ที่เข้มแข็งไหม (เข้มแข็ง) กล้าหาญไหม (กล้าหาญ) เมื่ออ่อนแอได้ ก็กลับมาเข้มแข็งได้ แต่ถ้าร่างกายไม่ไหว ใจก็ต้อง (สู้) ได้ไหม (ได้) เข้าใจนะ เพราะไม่มีใครห้ามความแก่ ความเจ็บ ความตายได้นะศิษย์เอ๋ย เมื่อถึงเวลาเราก็ต้องกลับ กลับอย่างคนที่เข้าใจธรรม ภาคภูมิใจในความดีที่ตัวเองทำถึงที่สุดแล้ว ส่วนสังขารจะเป็นอย่างไรนั้นก็เป็นเรื่องของสังขาร ขอเพียงจิตกลับคืนสู่ธรรม นั่นคือสิ่งที่ประเสริฐสุด ใช่หรือไม่ (ใช่)
อาจารย์ก็เชื่อและหวังอยู่เล็กๆ ว่าศิษย์ของอาจารย์ในชั้นนี้จะมีคนที่ไปถึงได้ และมีคนที่เข้าถึงธรรมได้ แม้จะไม่ถึงที่สุดแต่ก็ขอให้กลับไปบำเพ็ญต่อดีไหม แม้จะยังไม่ถึงที่สุด แม้อะไรจะไม่เป็นดั่งหวังก็ขอให้เดินหน้าก้าวต่อไปนะ ได้ไหมศิษย์ (ได้) ชีวิตนี้มันไม่เป็นดั่งที่ใจคิดหรอก เมื่อไม่เป็นดั่งใจคิด จะล้มคว่ำกับมันหรือจะลุกขึ้นสู้แล้วก้าวต่อไป หาทางพ้นทุกข์และค้นพบธรรมให้เจอ อย่าเป็นคนที่เพียรดับทุกข์ แต่จงมองให้เห็นว่าทุกข์ไม่ใช่สิ่งที่น่ากลัว เราพ้นทุกข์ได้ เราผ่านมันได้ จริงไหม (จริง) อาจารย์ถามว่าทุกข์น่ากลัวไหม ไม่น่ากลัว ทุกข์นั้นทำให้อาจารย์ได้มาเจอศิษย์ เพราะถ้าศิษย์ไม่ทุกข์ อาจารย์จะมาไหม (ไม่มา) ใช่หรือไม่ (ใช่) และเพราะศิษย์เข้าใจทุกข์ ศิษย์จึงสามารถกลับไปเจออาจารย์
ฉะนั้นอาจารย์จึงไม่รังเกียจทุกข์ แต่อาจารย์ขอบคุณทุกข์ที่ทำให้ศิษย์กับอาจารย์ได้เจอกัน เข้าใจที่อาจารย์พูดไหม เข้าใจนะ ฉะนั้นขอให้ศิษย์เข้มแข็งในการดำเนินชีวิต รู้จักคิด รู้จักทำด้วยสติ อย่าสร้างบาปเวรกรรมเพียงเพราะอารมณ์ชั่ววูบ อย่าทำผิดคิดร้ายเพียงเพราะไม่รู้จักยับยั้งชั่งใจ อย่าประกอบกรรมชั่วเพียงเพราะตกเป็นทาสของอบายมุข อย่าทิ้งธรรมไปเพียงเพราะใจท้อ หนทางธรรมเป็นหนทางที่กลับสู่ความสงบ และอาจารย์ก็หวังว่าศิษย์ของอาจารย์ทุกคนจะกลับสู่หนทางนี้ ทางที่แท้จริงที่นำพาทุกชีวิตไปสู่ความพ้นทุกข์ และค้นพบธรรมในใจตัวเอง สงบได้ไหม เย็นได้ไหม อดทนได้ไหม อภัยได้ไหม หนทางธรรมไม่ยาก แต่ยากตรงที่ถ้าอดทนไม่ได้ ใจเย็นต่อไปไม่ได้ ศิษย์ก็จะไม่ได้เจออาจารย์อีก เพราะศิษย์รู้แล้ว จริงไหม แล้วถ้ารู้แล้วยังไม่ทำ ไม่ค่อยถูกต้องเท่าไหร่นะ ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นรู้แล้วทำให้ได้ ไปให้ถึง ดีไหม (ดี) เราไม่ได้เกิดมาเพื่อสร้างกรรม แต่เราเกิดมาเพื่อชดใช้กรรมและจบกรรมนะ ใช่ไหม (ใช่) เราไม่ได้เกิดมาเพื่อทุกข์ แต่เราเกิดมาเพื่อเข้าใจทุกข์ สิ้นทุกข์ และคืนสู่ธรรม
ให้อาจารย์หมดห่วงได้หรือยัง อาจารย์รักศิษย์ทุกคน แม้ศิษย์จะไม่รักอาจารย์ อาจารย์ก็ไม่ว่าอะไร อาจารย์ห่วงศิษย์ทุกคน แม้ศิษย์จะไม่ห่วงตัวเอง ไม่รู้ค่าของตัวเองเลยก็ตาม ศิษย์สามารถเป็นพุทธะน้อยๆ ศิษย์สามารถเป็นคนดีที่สุดได้ และศิษย์ก็สามารถช่วยเหลือผู้อื่นได้ แต่มันอยู่ที่ตัวศิษย์เอง
ขอให้ไตร่ตรองสิ่งที่อาจารย์พูดวันนี้ให้ดี ขอเพียงศิษย์ศรัทธาเชื่อมั่นในธรรมของตัวเองและปฏิบัติตัวเองให้ถึงที่สุด อย่าให้ชีวิตนั้นทุกข์แล้วทุกข์อีกเลยนะศิษย์เอ๋ย ความทุกข์มันไม่น่าล้อเล่นเลยจริงไหม ฉะนั้นตั้งสติเวลาทำอะไรไตร่ตรองให้ดี อย่าตกเป็นธาตุของอารมณ์ง่ายๆ อายุมากแล้ว สังขารร่วงโรยไปเป็นธรรมดา ขอรักษาจิตหนึ่งกลับคืนสู่ธรรมที่แท้จริง อย่าได้กลัวความแก่ ความเจ็บ ความตาย รักษาจิตหนึ่งเดียวกลับคืนหาอาจารย์นะศิษย์
พระโอวาทซ้อนพระโอวาท “ธรรมต้องทำ”
หูตาคนไม่สว่างเพราะใจมั่นหมาย ไม่อาจใช้ปัญญาได้เพราะยึดติด
กิเลสเกิดจากอัตตาคอยนึกคิด ทางธรรมคือดับสิ้นซึ่งเชื้อไฟ
อย่ายึดดีจนกลายเป็นรังเกียจทุกข์ อย่ายึดสุขจนกลายเป็นกลัวทุกข์ใหญ่
ธรรมสอนให้มีสติรู้ตามจริงไป ไม่หลงปรุงกิเลสให้ก่ออารมณ์
พระอาจารย์เมตตาแก้ไขพระโอวาท สถานธรรมผูถี จ.พิษณุโลก
(วันที่ ๕-๗ พฤษภาคม ๒๕๖๑)
เพลงพระโอวาท หน้า ๑๗
เดิม
บำเพ็ญอีกแล้วข้าคอยเน้นหนัก ย้ำย้ำซ้ำซ้ำกำซาบบำเพ็ญคือจุดหมาย รู้ชาติเดียวเท่าที่เป็น ทุกข์จนแทบทนไม่ไหว เลือดในกายไหลรวมเป็นทะเล
บำเพ็ญอีกหนาก็คือทุกอย่าง ตรงนี้ที่ไหนไกลเท่าไรเพื่อเดินไปไหน พร้อมจะเดินก็ไม่ยาก หากรอมีใครจะพร้อม ขอบำเพ็ญมิวอนมากกว่านี้
แก้ไขเป็น
บำเพ็ญอีกแล้วข้าคอยเน้นหนัก ย้ำย้ำซ้ำซ้ำกำซาบบำเพ็ญคือจุดหมาย รู้ชาติเดียวดังที่เป็น ทุกข์จนแทบทนไม่ไหว เลือดในกายไหลรวมเป็นทะเล
บำเพ็ญแหละหนาก็คือทุกอย่าง ตรงนี้ที่ไหนไกลเท่าไรเพื่อเดินไปไหน พร้อมจะทำก็ไม่ยาก หากรอมีใครจะพร้อม ขอบำเพ็ญมิวอนมากกว่านี้
วันเสาร์ที่ ๑๙ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๑ สถานธรรมเซิ่งเต๋อ จ.ประจวบคีรีขันธ์
พระโอวาทศิษย์พี่นาจา
ทางสายหนึ่งเพียรมานานผ่านมาเยอะ เนื้อตัวเลอะชำระด้วยปัญญาสาง
บำเพ็ญด้วยการลงเรือลำเดียวกัน ร่วมมือกันเรื่องยากจะง่ายดาย
เราคือ
นาจาน้อย รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่แดนโลก แฝงกายน้อมกราบอัญชุลี
องค์มารดาแล้ว ถามศิษย์น้องทุกคนสบายดีไหม
หดหู่เพราะใจสุมประเดประดัง หูตาสว่างมั่นคงธรรมไสว
ชีวิตคนไม่หมายมุ่งแสวงไป อะไรไม่ปัญญาได้ไม่ยากเย็น
วางอำนาจใช้เพราะขาดอำนาจนัก จับยึดเกิดจากบรรดาที่เห็น
เสพติดกิเลสอัตตาเราที่เป็น คนชอบคิดจะบำเพ็ญยากลำบากลำบน
มัวนึกทางคอยสบายไม่ขยับ เพียรสดับธรรมอยู่ทุกแห่งหน
สุญญตาคือดับสิ้นไร้ตัวตน คุ้ยเชื้อไฟอย่าฉงนทำไมมี
พูดทำซึ่งยึดเป็นปัญหาเด่น ชินกลายเจนเดียดฉันท์รังเกียจเพราะอคติ
ปราศจากยึดอย่าทุกข์ทุกข์อย่าหนี มีสุขอย่ากลัวมีเผื่อแผ่ประจำ
บำเพ็ญจนกลายเป็นนักธรรมดี ขอให้มีสามัคคีพาเมตตาค้ำ
การสอนธรรมใหญ่หลักทวงพฤติกรรม เฝ้าตามรู้สติธรรมชัยชนะ
เป็นคนจริงนิสัยใช่แค่ตรง โมหะหลงไม่ไปปรุงแต่งธรรมะ
ความสุภาพผ่อนกิเลสมารกลายพระ พายุอารมณ์ก่อให้จะต้องควบคุม
ฮิ ฮิ หยุด
พระโอวาทศิษย์พี่นาจา
ท่านเป็นคนที่ชอบให้ เป็นคนที่มีน้ำใจ เมื่อให้เขามากๆ แต่เขาไม่เคยพอ ยังจะให้เขาอีกไหม (ให้) ถ้าท่านพยายามที่จะให้อะไรกับใครสักคนด้วยความหวังดี แต่พอให้ไปแล้วเขาไม่เห็นคุณค่า ให้แล้วก็ยังโดนต่อว่าอีก ท่านยังจะให้อีกไหม (ให้) หลักใหญ่ของการศึกษาบำเพ็ญ ไม่ใช่แค่เพียงเป็นคนดี แต่ต้องเป็นคนดีที่รู้จักแก้ไขตัวเอง และพัฒนาตัวเองให้ดียิ่งๆ ขึ้นไป เพราะไม่มีใครเปลี่ยนเราได้นอกจากตัวเราเอง ไม่มีใครแก้ไขตัวเราได้ นอกจากตัวเราเอง จะยอมรับไหมว่าตัวเราเองยังดีไม่พอ (ยอมรับ)
โดยส่วนใหญ่มักจะคิดว่าเราเป็นคนดีแล้ว ยังต้องมาฟังธรรมะอะไรอีก ปฏิบัติธรรมก็ปฏิบัติอยู่บ้างแล้ว ทำไมยังต้องมาฟังธรรมอีก อดคิดไม่ได้ ถ้าท่านคือคนหนึ่งที่เป็นคนดีปฏิบัติดีมาก่อน คนดีสามารถโดนว่าได้ไหม (ได้) คนดีเมื่อโดนว่าแล้วยังสามารถรักษาความดีได้อยู่ใช่ไหม คนดีโดนว่าแล้วไม่เสียความดีไปใช่ไหม (ใช่) เป็นคนดีแล้วต้องไม่ประพฤติผิดศีลและไม่ขาดคุณธรรมของความเป็นคน แล้วเราเป็นคนดีที่ประพฤติผิดไหม เราเป็นคนดีที่ยึดติดว่าเราดีใช่ไหม (ใช่) การศึกษาธรรมข้อสำคัญคือ การย้อนมองส่องตน ขัดเกลาแก้ไขสิ่งที่ไม่ดีให้ดียิ่งขึ้นไป เพราะในโลกปัจจุบันนี้ทุกคนต่างก็พูดว่าตัวเองเป็นคนดี ใครว่าเราไม่ดีได้ไหม (ไม่ได้) ใครจะแก้ไขเราได้ ในเมื่อใครๆ ก็ว่าเรา แต่ตัวเราก็ไม่ยอมรับ ข้อสำคัญหลักใหญ่ของการศึกษาบำเพ็ญคือ ย้อนมองส่องตนเพื่อแก้ไขข้อผิดพลาด แม้ว่าใครมาว่าเรานั้นไม่ดี ตัวเราก็ไม่เชื่อ แม้ว่าใครจะมาเปลี่ยนแปลงตัวเรา ตัวเราก็ไม่คิดจะเปลี่ยน จนกว่าตัวเราจะยอมรับตัวเราเองว่าไม่ดี เราถึงจะเปลี่ยนแปลง ใช่ไหม (ใช่) แต่ถ้าตอนนี้เราคิดว่าตัวเราเป็นคนดี เราจะเปลี่ยนแปลงตัวเองไหม (ไม่เปลี่ยน) เป็นคนดีแล้วก็ไม่ต้องเปลี่ยนแปลงตัวเอง แต่ที่ต้องเปลี่ยนแปลงคือสิ่งที่ไม่ดี แต่คนดีเคยยอมรับไหมว่าตัวเองไม่ดี (ไม่ยอมรับ) วันนี้เราจะมาคุยและพิจารณาที่ละเรื่องว่า ท่านเป็นคนดีจริงๆ ไหม
ฟังธรรมะแล้วสบายใจไหม (สบายใจ) เวลาเราตั้งใจทำสิ่งใดก็ตาม เพื่อเป็นการให้ด้วยจิตใจที่อยากให้ แม้ว่าการให้นั้นจะทำให้คนที่เขารับไม่เห็นคุณค่า แต่จงมุ่งมั่นตั้งใจให้ต่อไป อย่าได้เสียใจ อย่าได้ท้อแท้ แม้สิ่งที่เราให้เป็นสิ่งที่ดีและมีค่า แต่เขาไม่เห็นคุณค่า เขาไม่เข้าใจ ถ้าศิษย์น้องคือคนหนึ่งที่มุ่งมั่นทำความดีเพื่อช่วยคน ขอจงอย่าท้อ เพราะคนดีย่อมไม่เปลี่ยนแปลง และเราขอเป็นคนดีคนหนึ่งเมื่อมีโอกาสจะทำให้เต็มที่ และเมื่อมีโอกาสเป็นผู้รับ จะเป็นคนหนึ่งที่รู้สำนึกคุณคนที่ให้ เราจะไม่ยอมผิดพลาดเหมือนคนที่เราเคยเจอ เราจะไม่ยอมทำให้ใครที่ให้เราแล้วรู้สึกแย่เหมือนที่เรารู้สึก ฉะนั้นถ้าศิษย์น้องคือคนหนึ่งที่อยากมุ่งมั่นทำความดี เมื่อคิดจะให้ ก็ให้จนถึงที่สุด แม้เขาจะไม่เห็นคุณค่าก็ตาม นั่นเป็นประจักษ์หลักฐานว่าเราก็คือคนดีที่แท้จริง อย่างไรเราก็ไม่เปลี่ยนแปลง และเราจะเป็นคนดีที่เห็นคุณค่าของการให้ และรู้คุณคนของการที่เมื่อเรารับอะไรของใครมาแล้ว เราไม่ลืมคุณคน ดีไหม (ดี) เพราะในโลกนี้มีคนที่ให้และมีคนที่รับ
ศิษย์พี่พูดเพื่อให้ศิษย์น้องเข้มแข็งในความดี เข้มแข็งในจิตใจที่งดงาม ถ้าเมื่อใดตั้งใจจะทำ จงทำให้เต็มที่สุดๆ ใครจะไม่รู้ไม่เห็นก็ไม่เป็นไร มีฟ้ารู้ ดินรู้ เรารู้ก็พอ เขาจะพูดอย่างไรไม่เป็นไร เราเข้าใจตัวเราดีพอว่าเราให้สิ่งที่ดีที่สุดที่เราคิดว่าเราอยากให้ เขาไม่เห็นคุณค่าก็ไม่เป็นไร ศิษย์น้องรู้ไหม โลกน่าอยู่เพราะเรารู้จักขอบคุณ และโลกไม่น่าอยู่เพราะเราเอาแต่ชอบตำหนิต่อว่า เรามีสุขได้เพราะเรารู้จักขอบคุณคนให้ แต่เรามีทุกข์ได้เพราะเราคิดแต่จะจับผิดต่อว่า และก็มองแต่เรื่องที่ไม่ดี ฉะนั้นเราอยากอยู่บนโลกอย่างมีความสุขหรือเราอยากอยู่บนโลกอย่างมีความทุกข์ (อยากมีความสุข) และเราเอาแต่ขอบคุณหรือจับผิดต่อว่า (ขอบคุณ) จริงหรือ ถ้าเราขอบคุณรอยยิ้มก็จะเกิดบนใบหน้า ถ้าเรารู้จักสำนึกคุณ คนที่ให้ก็จะชื่นใจ มอบสุขดีกว่ามอบทุกข์ มอบความขอบคุณ มอบใจที่ยินดี ดีกว่ามอบใจที่เอาแต่จับผิด จ้องต่อว่า และวันนี้มาด้วยใจขอบคุณหรือมาด้วยใจที่ต่อว่าด่าทอ
ถ้าอยากมีความสุข เราควรยื่นความสุขให้กับเขา ใช่หรือไม่ (ใช่) ศิษย์น้องทุกคนอยากมีทุกข์ไหม (ไม่อยาก) แล้วสิ่งที่เรายื่นนั้นคือสุขหรือทุกข์ (สุข) สุขทั้งนั้นเลยใช่ไหม สิ่งที่เรายื่นให้ไม่ใช่ความทุกข์เลย ถูกหรือเปล่า อยากมีความสุขแล้วทำไมไม่ยื่นความสุขให้เขา ทำไมเรายื่นความทุกข์ให้กับคนอื่น ใช่หรือไม่ (ใช่) ศิษย์พี่ถามหน่อย ศิษย์น้องอายุเท่าไรแล้ว ไม่กล้าบอกหรือ อย่างนั้นศิษย์พี่ถามใหม่ ศิษย์น้องใช้เวลาอยู่ในโลกนี้มากี่ปีแล้ว ไม่ถามอายุก็ได้ รู้สึกว่าหลายสิบปีเลยใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วเคยโดนคนว่า โดนคนทำอะไรให้ไม่พอใจ และโดนคนพูดผิดหูไหม (เคย) เคยมาเยอะไหม (เยอะ) บ่อยไหม (บ่อย) ชินหรือไม่ (ไม่ชิน) เมื่อบ่อยก็น่าจะชินแล้วนะ จริงไหม (จริง) แล้วชินนานๆ เข้าก็จะกลายเป็นตายด้านใช่ไหม (ใช่) แต่ก็แปลกนะ เราอยู่มาตั้งหลายสิบปีแล้ว เรื่องที่เราโดนว่า บางทีใช่เรื่องเดิมไหม (เรื่องเดิม) ถ้าเรื่องโดนว่าเป็นเรื่องเดิม ก็ต้องพิจารณาแล้ว เรื่องที่โดนว่า เรื่องที่รู้สึกขัดใจ ใช่เป็นเรื่องเดิมไหม เหมือนจะคล้ายๆ เรื่องเดิมตลอด ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่มีคำพูดคำหนึ่งกล่าวไว้ว่า คนเรานี้เกิดเป็นคน อย่าให้เมื่อมีอายุมากแล้วก็แค่มีชีวิตอยู่มากขึ้น แค่นั้นไม่มีประโยชน์ อายุมากแล้ว ใช้ชีวิตมามากแล้ว ก็ต้องเข้าใจโลกมากขึ้น ถูกไหม (ถูก) เมื่อเข้าใจโลกมากขึ้น ก็ต้องทุกข์น้อยลงใช่ไหม (ใช่) แต่ทำไมมีชีวิตมาก็มาก อายุก็มาก แต่ความทุกข์ก็ยังเท่าเดิม แสดงว่าเราไม่ได้เข้าใจชีวิตเลยใช่ไหม
ฉะนั้นถ้าศิษย์พี่พูดว่าวันหนึ่งเราต้องโดนว่า ต้องโดนดูถูก ต้องโดนเข้าใจผิด น้อยเนื้อต่ำใจ หดหู่ท้อแท้ และหมดอะไรตายอยากไหม เวลาโดนว่าก็ท้อแท้ไม่อยากทำ เวลาโดนเข้าใจผิดก็จะหนีไปให้พ้นๆ ดีกว่า ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่แปลกอายุก็มากขึ้น เรื่องราวเจอมาก็มากขึ้น น่าจะทำใจได้ดีขึ้น แต่กลับไม่มีอะไรดีขึ้นเลย
ศิษย์น้องเคยไหมเวลาเราเจอเรื่องอะไรก็ตาม ไม่ว่าเรื่องนั้นจะทำให้เราทุกข์เจ็บปวดขนาดไหน ศิษย์น้องก็เคยได้ยินว่าความอ่อนแอที่ปราศจากความอดทน อดกลั้น ไม่สามารถทำอะไรให้ดีขึ้นได้เลย เวลาเจอคนว่า เจอคนดูถูก หรือเจอชีวิตที่มีปัญหา ความอ่อนแอ ความท้อแท้ ความคิดฟุ้งซ่าน การคิดทำลายตัวเอง ไม่ช่วยให้เราดีขึ้นเลย มีแต่จิตใจที่เข้มแข็งอดทนและสู้ใช่หรือไม่ (ใช่)
ศิษย์น้องรู้ไหมใจที่รู้จักมีขันติ ใจที่รู้จักอดทนอดกลั้น เป็นใจที่สามารถตัดภัยทั้งปวงในโลก รวมถึงภัยที่เกิดในชีวิตได้ และจิตที่รู้จักอดทนอดกลั้นสู้ไม่ถอยและมุ่งมั่นในความดียังสามารถบังเกิดหนทางที่เรียกว่า คุณประโยชน์หรือคุณธรรมอันงดงามด้วย
ฉะนั้นถึงเวลาอายุก็มากแล้ว เรื่องที่เจอก็มักจะเป็นเรื่องเดิมๆ เรายังจะสู้หรือเราเอาแต่ท้อแท้ เราจะรู้จักอดทนอดกลั้นหรือตำหนิต่อว่า
ศิษย์น้องรู้ไหม คนที่ดีจริงจะไม่ว่าใครให้ตัวเองดูดียิ่งขึ้นไป มีที่ไหนบอกว่าตัวเองดี ว่าคนอื่นแย่ เพื่อตัวเองจะได้ดูดีขึ้น แล้วเราเป็นอย่างนั้นไหม (ไม่เป็น) ท้อแท้ หดหู่ ทนไม่ไหวก็ด่าไปเลย ใช่ไหม (ไม่ใช่) ไม่ยอมรับก็ดีไม่ได้ ไม่ยอมรับก็แก้ไขไม่ได้ ศิษย์พี่ถามหน่อย ถ้าคนหนึ่งเขาว่าเราไม่ดี เราไปนินทาเขาแล้วเขาจะดีขึ้นไหม (ไม่ดี) แล้วถ้าหากคนหนึ่งเขาไม่ดีจริงๆ แล้วเราไปใส่ความ พูดให้เขาไม่เหลือดีเลย เขาจะดีขึ้นไหม (ไม่ดี) เราจะนินทาและแอบว่า จะซ้ำเติมเขาอีกไหม เราจะประจานจนทำให้เขาไม่มีที่อยู่ไหม (ไม่) ศิษย์พี่ขอถาม ถ้ามีคนหนึ่งเขาไม่ดี คนหนึ่งเขาทำผิด เรานินทาว่าเขา เขาจะดีขึ้นไหม เขาจะแก้ตัวไหม (ไม่) ทางที่ดีที่สุดคือศิษย์น้องต้องเห็นใจคนที่กำลังรู้สึกแย่ เหมือนศิษย์พี่ถามศิษย์น้องว่า เคยทำผิดไหม (เคย) เคยทำเรื่องเลวร้ายไหม อยากได้คนซ้ำเติม หรืออยากได้คนเห็นใจ (คนเห็นใจ) แต่ถึงเวลาทำไมจึงไปซ้ำเติมเขา พระพุทธะได้กล่าวไว้ว่า “เห็นโทษของคนอื่น เพื่อมาย้อนดูตัวเอง และเมื่อเห็นโทษตัวเอง เพื่อเห็นใจผู้อื่น” นี่จึงจะเรียกว่าคนดี เห็นใครทำผิดเอามาย้อนดูตัวเอง ว่าเราเคยทำผิดไหม เราอยากได้คนที่ซ้ำเติมแบบนั้นไหม เมื่อไม่อยากก็ขอให้เห็นใจ แล้วเราผิดเป็นไหม เราก็ทำผิดเป็น ศิษย์น้องอยากได้มิตรเพิ่มหรืออยากได้ศัตรูเพิ่ม
อยู่ในโลกอยากมีมิตรหรืออยากมีศัตรู (อยากมีมิตร) เขาเกลียดเราแล้วเราก็เกลียดตอบดีไหม (ไม่ดี) เมื่อเขาด่ามาเราจะสร้างศัตรูหรือสร้างมิตร (สร้างมิตร) ในเมื่ออยากได้มิตรแต่กลับไปด่ากันให้เกิดศัตรู ดีชั่วเขาเป็นคนชี้นำ เป็นคนกำหนดศิษย์น้อง ร้ายดีเขาเป็นคนจี้เป็นคนผลักดันให้ศิษย์น้องเป็น ใช่ไหม (ไม่ใช่) ดีชั่วอยู่ที่ตัวเรา เราเลือกได้ ถ้าเข้าใจเขา ไม่ว่าเขาจะด่าให้เราชั่วอย่างไร เราจะต้องชั่วไหม (ไม่ชั่ว) เขาจะด่าเราให้เราเลว เราจะเลวไหม (ไม่เลว) นอกจากเราอยากเลวเอง จึงมีคำสอนคำหนึ่งกล่าวไว้ว่า “กล้วยไม้ป่าแม้ไม่มีคนพานพบเห็น ก็ไม่หยุดส่งกลิ่นหอม คนมุ่งมั่นทำสิ่งที่ดี แม้เจอเรื่องยากลำบากก็ไม่เปลี่ยนแปลงความมุ่งมั่นในการเป็นคนดี” ฉะนั้นคนที่พบความสำเร็จล้วนต้องผ่านความยากลำบากบนหนทางนี้ ถ้าศิษย์น้องคิดว่าศิษย์น้องเป็นคนดีจริง ทำได้อย่างที่ศิษย์พี่พูดหรือเปล่า
พอเข้าใจการมุ่งมั่นเป็นคนดีกันบ้างแล้วนะ ศิษย์น้องเป็นคนดีที่มือหนึ่งยังทำดี แต่อีกมือหนึ่งก็ยังทำบาป (ใช่) อย่างนั้นจะเรียกว่าคนดีหรือ บอกว่าฉันเป็นคนดี แต่ฉันอดนินทาไม่ได้ ฉันยังชอบว่าคนอื่นอยู่เลย ยังเป็นคนคดโกงพูดไม่จริงอยู่เลย ศิษย์น้องรู้ไหม หนทางการบำเพ็ญคือ มุ่งมั่นปฏิบัติธรรม พอเจออะไรที่ทำให้เราทุกข์ เราก็จะนำธรรมะมาข่ม เจอคนด่าเรา เราก็เมตตา อดทน อภัย สัพเพสัพตาสัตว์ทั้งหลายที่เป็นเพื่อนทุกข์ ทำอย่างนี้ใช่ไหม (ใช่) นี่คือหนทางของคนดี ถ้าเกิดว่าคนที่เขาเป็นคนดีจริงๆ เขาก็น่าจะละชั่ว บำเพ็ญบุญ เมื่อความชั่วไม่ทำนั่นก็คือยอดบุญ เมื่อความผิดไม่ก่อนั่นก็เรียกว่าสร้างบุญ แต่มนุษย์นั้นไม่ใช่ บาปก็ก่อ บุญก็ทำ
ฉะนั้นหนทางของการศึกษาบำเพ็ญธรรมที่แท้จริงคือ ไม่ทำบาปนั่นคือยอดบุญ ไม่ทำชั่วนั่นคือยอดของศีล ไม่ประพฤติผิดนั่นคือยอดของคุณธรรม แต่มนุษย์ปัจจุบันชั่วก็ทำ ดีก็ทำ แล้วชั่วกับดีหักล้างกันได้ไหม (ไม่ได้) แล้วศิษย์น้องจะบอกว่าทำดีแล้วไม่เห็นได้ดี ก็ความชั่วศิษย์น้องไม่เคยละเลย แล้วจะเป็นคนดีได้อย่างไร แล้วผลดีจะตกผลหรือ
ฉะนั้นถ้าอยากมุ่งมั่นปฏิบัติธรรมที่แท้จริง ชั่ว ผิด บาป ตกเป็นธาตุของกิเลสตัณหาและอารมณ์ จะต้องไม่มี อย่างนี้จึงจะเรียกว่าเป็นยอดบุญ ไม่ผิดศีลถึงจะเรียกว่าคุณธรรม แต่ตอนนี้ศิษย์น้องศีลก็ผิด บาปก็มี แล้วยังบอกว่าตัวเองเป็นคนดีใช่หรือไม่ (ใช่)
ฉะนั้นหนทางปฏิบัติธรรมที่แท้จริงคือ ถ้าศิษย์น้องเมตตา ถ้าศิษย์น้องมีใจซื่อตรง ถ้าศิษย์น้องรู้จักมโนธรรมสำนึกละอายเกรงกลัวต่อบาป ศิษย์น้องจะผิดศีลไหม (ไม่ผิด) ศิษย์น้องจะทำบาปไหม (ไม่ทำ) อย่างนั้นเราควรมีธรรมตั้งแต่ก่อนที่จะก่อทุกข์ ก่อกรรมแล้วค่อยมาสร้างธรรมทีหลังใช่ไหม (ใช่) แล้วปัจจุบันนี้เรามีทุกข์ก่อนแล้วเราค่อยพยายามมีธรรมใช่หรือไม่ (ใช่) ศิษย์น้องปล่อยให้ตัวเองมีทุกข์ สร้างเหตุแห่งทุกข์ สร้างกรรม แล้วค่อยพยายามมีธรรมะไว้ใช่ไหม (ใช่) อย่างนั้นหนทางที่ถูกต้องก็คือควรมีธรรมเพื่อไม่ให้ต้องเจอทุกข์ แต่ศิษย์น้องกลายเป็นมีทุกข์ แล้วค่อยพยายามใช้ธรรมดับ แล้วจะแก้กันได้ไหม ข่มได้ไหม หายไหม สวดมนต์ก็แล้ว อดทนก็แล้ว ขันติก็แล้ว
ฉะนั้นถ้าเกิดกับทุกคนศิษย์น้องก็มีเมตตา กับทุกคนศิษย์น้องก็จริงใจ กับทุกคนศิษย์น้องก็ซื่อตรงไม่หวั่นไหว เราจะทำผิดหรือ จึงมีคำพูดคำหนึ่งกล่าวไว้ว่า “ความจริงเรียกว่าทุกข์” เมื่อใดที่เรามองเห็นความจริง เมื่อนั้นเราก็สามารถดับทุกข์ได้ถูกไหม (ถูก) ถ้าศิษย์น้องไม่อยากทุกข์ก็จงรู้จักที่จะเรียนรู้ตามความเป็นจริงมากกว่าเรียนรู้ที่จะเอาแต่ใจ และเอาแต่อารมณ์ ทางหนึ่งคือทางที่มีคุณธรรม ยิ่งเดินต้องยิ่งสว่าง อีกทางหนึ่งคือทางที่เรียกว่ากิเลสอารมณ์ ยิ่งเดินตามยิ่งหดหู่หม่นหมอง ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วชีวิตเราเดินตามธรรมหรือเดินตามอารมณ์ ศิษย์พี่เห็นอารมณ์มาก่อนแล้วค่อยเลี้ยวเข้าหาธรรม ไปมืดก่อนแล้วค่อยมาสว่าง สู้สว่างแล้วก็สว่าง อย่างไหนดีกว่ากัน (สว่าง) ถึงเวลาเราตามธรรมหรือตามอารมณ์ (อารมณ์, ธรรม) สิ่งที่มนุษย์มัวจมอยู่กับทุกข์ พระพุทธะนำมาให้เห็นธรรม สิ่งที่ศิษย์น้องกำลังเผชิญเรียกว่า “ทุกข์” พระพุทธะนำก่อเกิดความเป็นธรรมแท้ที่สอนใจตน แล้วตอนนี้เราเอาสิ่งนั้นมาเป็นทางพ้นทุกข์ หรือเราเอาสิ่งนั้นมาทำให้ตัวเองยิ่งทุกข์ คนดีควรเอาสิ่งนั้นมาพบธรรมหรือพบทุกข์ แล้วปัจจุบันนี้พบธรรมหรือพบทุกข์
ศิษย์น้องเป็นคนดีใช่ไหม (ใช่) เป็นคนดีที่ถูกว่าไม่ดีได้ไหม เป็นคนดีที่ถูกว่าเลวได้ไหม เป็นคนดีที่ถูกว่าไม่ได้เรื่องได้ไหม เป็นคนดีที่ถูกว่าได้และเป็นคนดีที่ไม่ยึดดีใช่ไหม (ใช่) ศิษย์พี่ถามหน่อย คนดีส่วนใหญ่มีนิสัยชอบคิดหวังดีใช่ไหม (ใช่) แล้วก็ชอบคิดดี เมื่อไรที่เราคิดหวังดีก็หวังว่าเราอยากให้คนที่เราคิดนั้นต้องเป็นคนดี และเมื่อไรที่เราคิดหวังดีก็หวังว่าคนที่อยู่รอบข้างจะต้องทำดีใช่หรือไม่ (ใช่) ศิษย์พี่ถามหน่อย คนดีเป็นไปได้ไหมที่ทุกคนจะต้องทำดีตอบกลับเราเป็นไปได้ไหม (ไม่ได้)
คนที่มุ่งมั่นอยากจะเป็นคนดี และหวังให้คนในโลกเป็นคนดี บางครั้งก็อดไม่ได้ว่า เธอต้องดีกว่านี้ ลูกต้องดีกว่านี้ เราคาดหวังมาก เวลาคิดเรามักจะเรียกร้องไหม (เรียกร้อง) พูดและตักเตือน บ่นมากๆ ไม่ดีสักที ก็ด่าเลย เพราะหวังดี เราหวังให้เขาดี แล้วไม่ได้ดั่งใจหวัง ทุกข์ไหม (ทุกข์) การเป็นคนดีเป็นสิ่งที่ดี แล้วหวังให้คนอื่นดีก็ดี แต่อย่างหนึ่งที่ศิษย์น้องต้องจำไว้ว่า การคาดหวังว่าทุกคนต้องปฏิบัติดีกับเรา ทุกคนที่อยู่รอบตัวเราต้องดีด้วยนั้นเป็นเรื่องยาก ศิษย์น้องรู้ไหม การหวังดีเป็นสิ่งที่ดี แต่ถ้าเรียกร้องมากเกินไป จะก่อเกิดปัญหา ความขัดแย้งและรับไม่ได้ ทำให้ทะเลาะเบาะแว้ง เป็นคนดีคือทำตัวเองให้ดีที่สุด เขาจะเป็นอย่างไรอย่าไปคาดหวังเลย เหมือนศิษย์น้องไม่คิดหวังศิษย์พี่ ศิษย์พี่ก็ไม่ได้คิดหวังศิษย์น้อง ตัวใครตัวมันดีไหม (ไม่ดี) ถ้าเราทำได้ถูกต้อง การกระทำของเราจะเป็นบทพิสูจน์และบทเรียนที่ดีที่สุดให้กับคนที่อยู่รอบข้างเราเอง โดยที่บางครั้งไม่ต้องพูดจา พูดคำไหนเป็นคำนั้น พูดจริงทำได้จริง มีเมตตาเป็นหลัก มีหรือเขาจะไม่เลียนแบบ ดีจนสุดจิตสุดใจ มีหรือเขาจะไม่อยากเอาเยี่ยงอย่าง กลัวแต่ศิษย์น้อง บอกให้เขาดี แต่ตัวเองยังดีไม่ได้เลย
ศิษย์พี่ถามหน่อย เต่ากับกระต่ายอะไรดีกว่ากัน ใครว่ากระต่ายดีกว่า ใครว่าไม่ดีทั้งสองแบบ หรือใครว่าดีทั้ง ๒ แบบ ศิษย์พี่จะบอกให้นะศิษย์น้อง ไม่ว่าเต่าหรือกระต่ายก็มีดีและมีไม่ดี แต่ที่เป็นปัญหาก็คือใจของตัวศิษย์น้องเอง ถ้าเอาแต่รีบร้อน ก็ว่าเต่าช้า ถ้าเป็นคนใจร้อนมุทะลุทำอะไร ก็จะมองว่าเต่านั้นช้า ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ถ้าเป็นคนใจเย็นทำอะไรค่อยๆ คิดค่อยๆ ทำก็จะบอกว่ากระต่ายนั้น (ไม่ดี) แต่จริงๆ กระต่ายมันวิ่งเร็วจริงหรือ ศิษย์พี่เห็นมันกระโดด มันไม่ได้วิ่งเลยนะ เหมือนกันศิษย์น้อง บางครั้งคนที่ศิษย์น้องเห็นแล้วบอกว่าเขาไม่ดี แล้วศิษย์น้องคาดหวังให้เขาต้องดี ศิษย์น้องเอาอะไรวัด เอาอะไรมอง เอาอะไรตัดสิน และเอาอะไรคิดว่าเขาไม่ดี แล้วเป็ดกับไก่อะไรดีกว่ากัน (ดีทั้งสองอย่าง) แต่จริงๆ ศิษย์พี่อยากจะบอกว่า เป็ดก็ดีนะ มันสะเทิ้นน้ำสะเทิ้นบก แถมเวลาตกใจก็ยังบินได้ด้วย แต่ไก่ว่ายน้ำไม่ได้
ศิษย์พี่ต้องการจะบอกว่าบางครั้งสิ่งที่เรายึด สิ่งที่เราคิดว่าคือดีที่สุด แต่ก็ไม่แน่ ทุกสิ่งล้วนมีธรรมชาติเป็นของตัวเอง และทุกสิ่งล้วนมีนิสัยพื้นเพเดิมไม่เหมือนกัน ถูกไหม (ถูก) เหมือนศิษย์น้องเห็นนิ้วเท่ากันไหม (ไม่เท่า) ให้นิ้วโป้งไปอยู่ตรงนิ้วก้อย แล้วเอานิ้วก้อยมาอยู่ตรงนิ้วโป้งได้ไหม (ไม่ได้) ฉะนั้นจำไว้นะศิษย์น้อง เมื่อฟ้าให้กำเนิดชีวิต ทุกชีวิตย่อมมีคุณค่า เมื่อฟ้าให้เขามาอยู่กับเรา มาเกี่ยวข้องกันแปลว่าต้องมีบุญกรรมกันมา ฉะนั้นอยากจบกรรม หรืออยากก่อเวรกรรมไม่จบสิ้น ก็ขึ้นอยู่กับตัวศิษย์น้อง ถึงแม้จะหวังดีแต่ถ้าการหวังดีนั้น ก่อเกิดเป็นกรรมก็ควรจะหยุด ถึงแม้ว่าสิ่งที่เขาทำจะดูไม่ถูกต้องในสายตาเรา แต่ไม่แน่เมื่อถึงที่สุดเขาอาจจะดีก็ได้ ฉะนั้นตราบที่เรายังไม่หมดลมหายใจ อย่าเพิ่งตัดสินใจว่าใครสวยใครเก่งใครแน่จริง และก็อย่าดูถูกตัวเองว่าตัวเองไร้คุณค่า ถ้าเราไม่ดูถูกคุณค่าตัวเอง เราก็เป็นคนดีที่สุดได้ และก็เป็นคนดีที่เจริญรอยตามพุทธะเบื้องบนได้ จำไว้นะ ฟ้าดินไม่ให้คนเกิดมาไร้ค่า ดินยังก่อเกิดต้นไม้ ฉะนั้นมนุษย์อย่าดูถูกดูเบาตัวเอง ศิษย์น้องอย่าดูถูกคุณค่าของตัวเอง แต่ในทางกลับกัน ก็อย่ายกตัวเองสูงจนคิดว่า โลกนี้ถ้าไม่มีฉันอยู่พวกเธอจะอยู่อย่างไร ซึ่งเป็นนิสัยของคนที่คิดว่าตัวเองดี เพราะถึงที่สุดเมื่อโลกไม่มีเรา โลกก็ยังหมุนเวียนต่อไปได้
หนทางการฝึกฝนบำเพ็ญคือ ฟื้นฟูใจอันดีงามให้กลับคืนสู่ตัวเราเอง ด้วยการหมั่นตรวจสอบความไม่ดีและประพฤติดีให้ตลอดรอดฝั่ง บำเพ็ญยากไหม (ไม่ยาก) แต่ยากอย่างเดียวตรงที่ไม่รู้ว่าเมื่อไรจะลงมือทำและแก้ไขนิสัยที่ไม่ดี ศิษย์น้องทุกคนมีนิสัยที่ไม่ดีไหม (มี) อะไรเป็นสิ่งที่ไม่ดีที่เราต้องพยายามแก้ไข นิสัยอะไรที่ควรจะแก้ไขเป็นการด่วนและไม่ควรมีไว้ในใจ เพราะมีแล้วทำให้เราหนีไม่พ้นวิบากกรรมและวัฏฏะแห่งการเวียนว่าย
(ไม่มีความเมตตา) เมื่อมีเมตตาแล้วจะเบียดเบียนใครไหม อยากจะได้ของคนอื่นมาเป็นของตัวเองไหม จะขี้นินทาไหม ฉะนั้นเมื่อไรที่มีการนินทา แสดงว่าไม่มีความเมตตา เมื่อไรโมโหโทโส แสดงว่ายังไม่มีความเมตตา ทำให้ได้เหมือนกินกล้วยเข้าปาก การแก้เรื่องขี้โมโห ต้องแก้ด้วยการใจเย็น มีขันติความอดทน (ความโลภ) อยากได้แล้วอยากได้อีก ถ้าพอแล้วจึงดี แต่มนุษย์เสียนิสัยอย่างหนึ่งคือ ดีเท่าไรก็ไม่เคยพอ ไม่ว่าใครจะทำดีเท่าไร เราเคยรู้จักพอไหม ต้องให้ดีกว่านี้อีก แต่ตัวเองกลับไม่เคยดีขึ้นเลย
(เป็นคนโมโหใจร้อน ต่อไปจะพยายามใจเย็น) อย่าพยายาม ต้องเย็นได้แล้ว เพราะพิษภัยที่น่ากลัวที่สุดก็คือโมโห เพราะเมื่อเห็นเขา ไม่ถูกใจก็โมโหเขา เท่ากับจุดไฟเผาตัวเอง เขารู้เรื่องไหม ก็ไม่รู้ ยังหัวเราะสนุก
นิสัยอะไรที่เราอยากขจัดทิ้งและการกระทำอะไรที่เราพยายามอยากจะมีในชีวิต เพื่อที่เราจะได้เป็นคนดีมีสุข
(ความโลภ) เวลาความโลภเข้าครอบงำแล้วอะไรก็ทำได้ ความอยากครอบงำแล้วอะไรเราก็ผิดได้ ต่อไปนี้อย่าปล่อยให้ความโลภครอบงำจนขาดศีลขาดธรรม นึกถึงศีลธรรมก่อน เภทภัยที่น่ากลัวที่สุดล้วนมาจากความโลภที่ไม่รู้พอ
(ขี้บ่น) ฉะนั้นต่อไปอะไรก็จะไม่บ่น ถ้าไม่อยากบ่นก็ต้องรู้จักทำใจยอมรับวางใจให้เป็น อะไรก็ดีแค่นี้ก็ดีแล้ว สามีขี้เหล้าก็ดีแล้ว บ่นไปก็เหนื่อย ถ้ายอมรับได้ ทำใจได้ก็จะไม่บ่น
(ขี้โมโหขี้น้อยใจ) ขี้โมโหขี้น้อยใจ ขี้น้อยใจน่าจะเยอะกว่าขี้โมโห เพราะว่าน้อยใจก่อน เลยโมโห ไม่เห็นมาดูดำดูดีเราเลย ไม่เคยสนใจเราเลยว่าเราเหนื่อยแค่ไหนใช่ไหม (ใช่) เมื่อมองเห็นแต่ตัวเอง เราก็จะมองไม่เห็นใคร แต่เมื่อไรที่เราเปิดกว้าง เราก็เหนื่อยเขาก็เหนื่อย แต่เราอาจจะมองไม่เห็น เมื่อเห็นใจ เราจะไม่เคืองโกรธ แต่ต้องเห็นใจคนอื่นมากๆ ด้วย อย่ามัวแต่เห็นใจตนเองอย่างเดียว
(มีเมตตา) จงมีเมตตาธรรมให้ได้ เมตตาต้องเมตตาให้ได้ ทั้งคนที่เรารักและคนที่เราไม่รัก จึงจะประเสริฐสุด
(รู้บุญคุณคน) คนทุกคนล้วนมีคุณ (มองโลกในแง่บวก) มองโลกในแง่ดีและถึงแม้จะเจอแง่ลบก็ต้องยอมรับให้ได้ เพราะนั่นคือความจริงที่เรียกว่าธรรมะ แต่เป็นธรรมะที่ทำให้เราไม่ทุกข์แต่เข้าใจ (เอาแต่ใจ) ต่อไปนี้จะรู้จักคิดถึงหัวอกเขาหัวอกเรา
ศิษย์น้องอย่าลืมว่ามีศิษย์น้องวันนี้ได้เพราะมีคนยอมเหนื่อย มีคนยอมเสียสละ ฉะนั้นอย่ามัวแต่ห่วงตัวเอง ถ้าวันหนึ่งคนที่เหนื่อยและเสียสละไม่อยู่ ศิษย์น้องก็จะต้องรู้จักชีวิตที่แท้จริง ฉะนั้นรักษาคนที่ดูแลเราให้ดี อย่ามัวแต่เห็นแก่ตัว ไม่ใช่มัวเอาแต่ใจตัวเอง
(ความใจร้อน) ทำอะไรต้องสำเร็จจะล้มเหลวไม่ได้และแพ้ไม่ได้ใช่ไหม (ไม่) ศิษย์น้องรู้ไหม จิตที่รู้จักชื่นชมยินดีจะเป็นจิตที่อยู่ที่ไหนก็มีความสุข ยินดีในสิ่งที่เขามีเขาเป็น เราก็เป็นสุข เขาก็เป็นสุข แต่เวลาใครดีแล้วเราอดบ่นอดนินทาได้ไหม ศิษย์พี่เคยได้ยินว่ามนุษย์ในโลก มีสิ่งที่น่ากลัวที่สุด ที่ชอบเป็นอันดับหนึ่งคือ อิจฉา แต่ไม่ค่อยยอบรับว่าตัวเองอิจฉา ได้แต่บ่นในใจว่าจะดีอะไรนักหนาเชียวใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นต้องระวังให้จงหนักนะ จงแปรบาปให้เป็นบุญ จิตใจที่คิดอิจฉา จิตใจที่คิดมองเขาในแง่ไม่ดี ล้วนก่อเกิดเป็นบาปทั้งสิ้น แต่เมื่อไรที่จะคิดไม่ดี แปรบาปเป็นบุญดีกว่าไหม แปรบุญเป็นกุศลจะประเสริฐกว่าไหม เห็นใครไม่ดีแล้วไม่ด่า เราก็ไม่สร้างบาป ในใจให้คิดขอให้เขาดี ขอให้เขาคิดได้ จากบาปก็กลายเป็นบุญ แล้วจิตเรายังสงบไม่เอาเขาไปนินทา ไปว่าต่อ บุญก็จะกลายเป็นกุศล เพราะโดนด่าแล้วเราไม่คั่งค้าง เราไม่ติดยึด เราสามารถชำระล้างตัวตนได้ และเห็นเขาแล้วใจ เรายังสงบและสอนใจตัวเองว่า เราจะไม่ผิดอีกแล้ว เราจะไม่เป็นแบบนั้น แต่เราจะเข้าใจเขาให้มากขึ้น กุศลก็จะกลายเป็นหนทางนำพาให้เราพ้นทุกข์ แต่มนุษย์ไม่เป็นแบบนั้น เจอเขาเมื่อไหร่ก็ด่า ผูกกรรมจองเวรจองกรรม แช่งชักหักกระดูกกัน และก็เวียนกลับมาเจอกันไม่จบสิ้นเอาไหม (ไม่เอา) อย่างนั้นก็คิดให้ดีนะ เพราะชีวิตไม่เหมือนกล้วยที่พอปอกแล้วก็กินได้ทันที กล้วยถ้ากินแล้วทิ้งไม่เป็นที่เป็นทาง ก็อาจจะทำร้ายคนให้เป็นทุกข์ได้เหมือนกันการกระทำอะไรก็ตามของศิษย์น้อง ถ้าไม่รู้จักระมัดระวัง เลือกง่ายๆ ไม่ค่อยไตร่ตรองให้ดี ไม่คิดพิจารณาให้ดีๆ ไม่แน่อาจจะส่งผลกรรมให้เราทุกข์ไม่จบสิ้นก็เป็นได้
มีโอกาสลองตั้งใจศึกษาให้ดีๆ แล้วจะเข้าใจว่าสิ่งที่มีค่าในชีวิต ไม่ใช่ทรัพย์สิน ไม่ใช่รูปลักษณ์ แต่คือการพ้นทุกข์และพบธรรม ที่นำพาให้ชีวิตไม่ต้องเวียนว่ายตายเกิดอีกต่อไป ลองศึกษาให้ดีๆ วันนี้เพิ่งเริ่มต้นแต่วันพรุ่งนี้อาจจะยากยิ่งขึ้น ขอให้เราตั้งใจ ลองทำอะไรเพื่อธรรมในใจตนบ้าง ชีวิตนี้สนองกิเลส สนองร่างกายมาเยอะแล้ว วันนี้เรามีชีวิตเพื่อธรรมในใจตนบ้าง เพื่อค้นหาธรรมในใจตนบ้าง มัวแต่มองออกข้างนอก แต่วันนี้จะหันกลับมามองข้างใน และหาธรรมในตนให้เจอ และธรรมอันนี้ที่จะนำพาให้ศิษย์น้องทุกคนพ้นทุกข์ เพราะทุกชีวิตมาจากธรรม ก็ต้องกลับคืนสู่ธรรม แต่อะไรที่มาจากธรรม แต่ก่อเกิดกลายเป็นกรรม และไม่พบธรรม ใช่ไม่ใช่การยึดติด และเราจะแก้ความยึดติดและหลงผิดได้อย่างไร ถ้าอยากรู้ต้องรอดูต่อไป
วันอาทิตย์ที่ ๒๐ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๑ สถานธรรมเซิ่งเต๋อ จ.ประจวบคีรีขันธ์
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
ทางสายตรงจุดหมายอยู่ตรงหน้า แต่ทว่าไขว้เขวไปนิดนิดหน่อย
กว่ารู้ตัวก็เฉไปไม่ใช่น้อย ตั้งใจหน่อยชีวิตคนไม่ยืดยาว
เราคือ
จี้กงสงฆ์วิปลาส รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่พุทธสถานเซิ่งเต๋อ แฝงกายกราบ
องค์มารดาแล้ว ถามศิษย์รักทุกคนยินดีต้อนรับอาจารย์ไหม
ธรรมต้องทำต้องทำ อย่างเข้าหาเข้าใจ คนตั้งใจทั้งใจ ทำให้ดีเท่านั้น
อย่าลดละเฝ้าตาม บำเพ็ญธรรมด้วยธรรม ชีวิตเจียนพลบค่ำ จงตั้งใจตั้งใจ
* จากแค่คนมีใจ ศรัทธายิ่งใหญ่ ตั้งใจบำเพ็ญทุกวัน นับตั้งแต่นั้น ขอเพียงไม่ผิดสัญญา บุญเบ่งบานเก้าชั้น ใช้ธรรมะสร้างหลักแห่งใจ บุญเบ่งบานเก้าชั้น ใช้ชีวิตจริงใจ ตั้งใจบำเพ็ญวันนี้ เพื่อทุกวัน
เจ้ามีภาวะธรรม อยู่ในลมหายใจ จงตั้งใจทั้งใจ คว้าฐานบัวเก้าชั้น
ทำนองเพลง : เพียงสบตา
ชื่อเพลง : ธรรมต้องทำต้องทำ
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
ศิษย์เคยอยู่ในโลกโดยทำอะไรมีหลักในการคิดหรือไม่ หรือนึกจะคิดก็คิดไปเรื่อยๆ จนบางครั้งทำให้ตัวเองทุกข์ ไม่รู้จะคิดมากไปถึงไหน ไม่รู้จะให้ความคิดทำร้ายตัวเองไปทำไม ธรรมะสอนให้เรารู้และจงมีสติ ธรรมะสอนให้เรารู้หลักในการยึด หลักในการครองชีวิต ไม่ให้ชีวิตสาดส่ายไปจนหาหลักยึดอะไรไม่ได้ การเรียนรู้ธรรมจึงเป็นเหมือนตัวกรองความคิด ตัวตรวจสอบจิตให้มีสติเวลาที่จะทำสิ่งใด เพราะโดยส่วนใหญ่มนุษย์มักจะทำอะไรตามใจตัวเอง การทำอะไรตามใจตัวเองก็ง่ายที่จะหลงไปกับอารมณ์ความคิด ฉะนั้นการเรียนรู้ธรรมก็จึงเป็นเหมือนตัวที่คอยยั้งเตือนเรา คอยดึงเราให้อยู่ในหนทางที่ถูกต้องและดีงาม และคอยกรองความคิดเราด้วยสติปัญญาที่ถูกต้อง ฉะนั้นการมีธรรมบ่อยๆ จะช่วยทำให้เราเรียนรู้ที่จะอยู่บนโลกอย่างมีสติ รู้จักคิด รู้จักพูด รู้จักทำ ให้อยู่ในทำนองครองธรรม
เราเข้าใจในช่วงเริ่มต้นเหมือนกันว่า วันนี้เรามาศึกษาธรรม ธรรมที่เอาไว้ใช้ในชีวิต และนำพาชีวิตให้ดี ศิษย์เอ๋ยอาจารย์ถามหน่อย ถ้ามนุษย์เราใจกว้าง เราจะทุกข์ง่ายไหม (ไม่) เราทุกข์เพราะเราใจแคบ เราเจ็บปวดเพราะเรายึดติดความคิด แบ่งกั้นใจว่าอย่างนี้ได้อย่างนี้ไม่ได้ อย่างนี้เอาอย่างนี้ไม่เอา แต่ถ้าเราใจกว้างเราจะทุกข์ไหม (ไม่) เหมือนท้องฟ้ากว้างไหม (กว้าง) แล้วใจศิษย์ล่ะกว้างไหม (กว้าง) อาจารย์เห็นใจศิษย์เหมือนท้องฟ้ากว้างก็จริง แต่บางครั้งกว้างก็มีเมฆหมอก บางทีก็มีฟ้าผ่าเปรี้ยงๆ ใช่หรือไม่ (ใช่)
อาจารย์ถามหน่อย ท้องฟ้าบางครั้งมีฝนบ้างมีครึ้มบ้างมีฟ้าผ่าบ้าง แต่จริงๆ แล้วนั้นเป็นใจเดิมของศิษย์ไหม (ไม่ใช่) จิตเดิมแท้ของมนุษย์ทุกคน หรือใจเดิมแท้ของศิษย์ทุกคนจริงๆ เหมือนฟ้ากว้าง แต่บางครั้งคับแคบไปก็เพระว่าเมฆหมอก หรือเหตุการณ์บางเหตุการณ์ที่ทำให้อารมณ์เสียอารมณ์บูด หรือไม่ก็เศร้า หรือไม่ก็โกรธเคือง ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่จะไปโทษเมฆหมอกหรือโทษฟ้าดี อย่าบอกนะว่าเราร้าย จริงๆ เราร้ายไม่จริงหรอก ถ้าร้ายจริงเราต้องมีอารมณ์ อย่างตอนนี้ให้ว่าคน ศิษย์กล้าว่าไหม มันต้องอารมณ์ขึ้นขึ้นขึ้น พอขึ้นได้ที่แล้วก็เปรี้ยงทันทีใช่ไหม แต่ถ้าไม่มีอารมณ์ ศิษย์จะฟ้าผ่าใครหรือไม่ (ไม่)
ฉะนั้นถ้าศิษย์อยากบำเพ็ญง่ายๆ พูดอย่างง่ายๆ เข้าใจง่ายๆ ลองฝึกให้เหมือนคนใจฟ้า กว้าง กว้างแล้วก็กว้างอีก ใหญ่แล้วก็ใหญ่อีก ได้ไหม เมื่อกว้างจนถึงที่สุด ใหญ่จนหาที่สุดไม่ได้ เราจะทุกข์ตรงไหน จริงไหม (จริง) ตรงไหนจะทำให้เราเจ็บ แต่เรายึดว่าได้แค่นี้ เราเป็นแบบนี้ ฉันทำได้อย่างนี้ มันก็เลยทำให้เราเจ็บง่าย ทุกข์ง่าย จริงไหม (จริง) แต่ถ้าเราไม่เป็นอะไรเลย เป็นคนใจกว้าง จะทุกข์ไหม (ไม่ทุกข์) จะเจ็บไหม (ไม่เจ็บ) จริงหรือ เหมือนคนอยู่ท่ามกลางฟ้าและดิน ถ้าเราสามารถเลียนแบบใจฟ้าดินได้ก็จะดี
ใจหนึ่งคือกว้างให้ถึงที่สุด อีกใจหนึ่งคือหนักแน่นและรองรับทุกสิ่งได้โดยไม่หวั่นไหว ไม่แตกแยก ยังรักษาใจหนึ่งเดียวนี้ได้ รองรับและโอบอุ้มผู้คนได้ นั่นคือใจธรรม ถ้าทำได้เราก็เป็นมนุษย์ที่อยู่กลางฟ้าดินและรักษาความเป็นธรรมได้ แต่ปัจจุบันนี้ใจเรากว้างหรือแคบ แล้วแต่อารมณ์ใช่ไหม (ใช่) อารมณ์ดีก็ใจกว้าง อารมณ์ไม่ดีก็ใจแคบ อย่างนี้ก็ใช้ไม่ได้ อย่างนี้ไม่ใช่เป็นคนจริง คนจริงตั้งใจทำอะไรแล้วต้องทำให้ถึงที่สุด อยากรวยไหม (อยากรวย) อยากรวยแต่ขี้เกียจ เอาแต่ใช้เงินฟุ่มเฟือยจะรวยไหม วันวันเอาแต่เล่นหวยไม่เก็บเงินจะรวยไหม รอแต่โชคใช่ไหม (ใช่) แล้วเราจะมีโชคไหม หน้าตาแบบนี้มัวแต่รอโชค ไม่สู้สร้างโชคด้วยน้ำมือตัวเอง มัวแต่รอบุญวาสนาไม่สู้สร้างบุญวาสนาด้วยน้ำมือตัวเองถูกหรือไม่ อยากรวยทำไมไม่ขยัน อยากมีกินทำไมไม่รู้จักประหยัดอดออม ถ้ารู้จักขยันจะอดไหม (ไม่อด) ถ้ารู้จักประหยัดแล้วยังมีน้ำใจให้ผู้อื่นด้วยจะลำบากไหม (ไม่ลำบาก) แต่ปัจจุบันนี้ขยัน ฟุ่มเฟือย เป็นหนี้ไหม (เป็น) ชอบเอาเงินอนาคตมาใช้ แล้วก็ต้องเป็นทุกข์ใช่หรือเปล่า (ใช่)
ฉะนั้นถ้าอยากรวย ก็จงรู้จักซื่อตรง ขยันทำมาหากิน จริงใจในการค้าขาย มีหรือจะไม่รวยใช่หรือเปล่า (ใช่) แล้วมีน้ำใจกอบเกื้อช่วยเหลือผู้อื่น มีหรือที่จะไม่มีบุญบารมีที่จะได้มีกินกับเขาบ้าง แต่อาจารย์ถามหน่อย เราอยู่ในโลกนี้มีสิ่งใดบ้างที่แสวงหาแล้วเราไม่ตกเป็นทาสของกิเลส ที่แสวงหาแล้วไม่ทำให้เราเจ็บและทุกข์ ที่แสวงหาแล้วไม่ทำให้เราผิดพลาดแล้วกลายเป็นคนขาดคุณธรรมความเป็นคน ไม่ค่อยมี มีอะไรบ้างที่ชีวิตนี้ศิษย์แสวงหาแล้วไม่ตกเป็นทาสของกิเลสอารมณ์ มีสิ่งใดบ้างที่เราแสวงหาแล้วไม่กลายเป็นคนผิดศีลขาดธรรม มีสิ่งใดบ้างที่ศิษย์แสวงหาแล้วไม่เคยทำให้ศิษย์เจ็บช้ำและพ้นทุกข์ มีแต่ยิ่งแสวงก็ยิ่งทุกข์ ยิ่งหาก็ผิดศีลธรรมใช่หรือไม่ (ใช่) อาจารย์ถามศิษย์ว่าการเกิดความอยากนั้นเป็นสิ่งที่เราต้องมีในชีวิตใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ก็จงอย่าอยากจนทำให้เสียความเป็นคนถูกหรือไม่ (ถูก) อาจารย์ไม่ได้ห้ามที่ศิษย์จะต้องไปแสวงหาเงินทอง ไม่ได้ห้ามที่ศิษย์จะต้องมีเงินมีทอง แต่ขอให้การมีเงินทองการแสวงหานั้นไม่ผิดต่อมโนธรรมสำนึกในใจตัวเอง ไม่ผิดต่อศีลธรรมคุณธรรมความเป็นคน และต้องไม่มากจนทำให้อารมณ์เข้าครอบงำ จนทำร้ายผู้คนได้เพียงเพราะสมอยาก
อาจารย์ถามหน่อย ในโลกนี้กว่าจะได้อะไรมาสักอย่างหนึ่ง คุ้มไหมที่เราจะต้องเสียอะไรไปอีกอย่างหนึ่ง ตลอดชีวิตที่ศิษย์หามาศิษย์เสียมูลค่าของชีวิตเพื่อเงินทองไปเท่าไร ได้เงินมาแต่ชีวิตที่หายไปคุ้มไหม ได้ทรัพย์สินมา แต่ความเป็นเพื่อน ความเป็นมิตรหายไป คุ้มไหม (ไม่คุ้ม) แล้วเราได้หรือเสีย (เสีย) แล้วเรายังอยากได้ในทางเดิมไหม (ไม่อยาก) ฉะนั้นก่อนที่เราจะกลับไปหาเหมือนเดิม อาจารย์ขอแค่เพียงทำหน้าที่ให้ดีที่สุด ไม่ผิดศีลธรรมแห่งความเป็นคน แล้วถึงที่สุด ได้ไม่ได้ก็ช่าง อย่างนี้ดีกว่าไหม (ดีกว่า) ดีกว่าได้มาแล้วเราเสียความเป็นคน อย่างนี้เอาไหม (ไม่เอา) ดีกว่าได้มาแล้วมีอารมณ์ครอบงำจนทำร้ายผู้คน อย่างนี้เอาไหม (ไม่เอา) ฉะนั้นก่อนจะอยากอะไร ควรคิดให้ดีๆ ดีไหมศิษย์ (ดี) อาจารย์ไม่ได้ห้าม ไม่ให้ศิษย์อยาก แต่อาจารย์ถามจริงๆ อยากมากก็ (ทุกข์มาก) ใช่หรือไม่ (ใช่) ศิษย์เคยได้ยินคำพูดคำหนึ่งไหมว่า เกิดกี่ทีก็เป็นทุกข์ทุกทีไหม (เคย) แล้วเรายังอยากอยู่ไหม (ไม่อยาก) แล้วถ้าเงินตกอยู่ของใครก็ไม่รู้ อย่างนี้เอาไหม (ไม่เอา)
ศิษย์ก็รู้ว่า การเกิดนั้นเป็นทุกข์ ไม่ใช่แค่การเกิดของการมีสังขาร แต่เกิดอยากได้ อยากมี อยากเป็น อยากสวย อยากรวย อยากเก่ง อยากยิ่งใหญ่ ล้วนเป็นความอยากที่ก่อให้เกิดทุกข์ทั้งนั้น แต่อาจารย์ไม่เห็นว่าจะมีใครหยุดอยากได้สักคน จริงหรือเปล่า (จริง) ทั้งที่รู้ว่าความอยากเป็นทุกข์ แต่ก็ยังอยาก ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วเมื่อการเกิดเป็นทุกข์ แล้วการเกิดก็ยังหนีไม่พ้นชะตากรรมที่เรียกว่ากรรมดีและกรรมชั่ว ศิษย์ก็ยังอดที่จะอยากอีกไม่ได้ แล้วขอให้การเกิดนั้นมีแต่กรรมดี อย่างนี้เป็นไปได้ไหม (ได้) มีแต่กรรมดีไม่มีกรรมชั่วได้ไหม (ได้)
มนุษย์เกิดมาพร้อมกับกรรม มีทั้งกรรมดีและกรรมชั่ว กรรมชั่วและกรรมดีเกิดจากอะไร และให้ผลเป็นอะไร ชีวิตนี้เราสามารถพ้นจากกรรมได้ไหม เรามาคุยกันเรื่องนี้ดีไหม สมมติว่าพัดอันนี้เกิดแตกหักเสียหายขึ้นมา ศิษย์ก็มองว่าเป็นเรื่องธรรมดา พัดจะเสื่อมสลายไป ศิษย์ก็มองว่าเป็นเรื่องธรรมดา โต๊ะพระเกิดเสียหายแตกหัก ศิษย์ก็มองว่าเป็นเรื่องธรรมดา แก้วน้ำตั้งอยู่ล้มไป ศิษย์ก็มองเป็นเรื่องธรรมดา แต่ถ้าเมื่อไรที่บอกว่า โต๊ะพระเป็นของศิษย์ที่ต้องรับผิดชอบ ห้ามแตกหัก แต่โต๊ะพระเกิดแตกหักเสียหาย ตอนนี้กลายเป็นเรื่องธรรมดาไหม (ไม่ธรรมดา) แก้วน้ำถ้าศิษย์เป็นคนซื้อเอง แล้วเกิดตกแตกเสียหาย จะกลายเป็นเรื่องธรรมดาไหม (ไม่ธรรมดา) เพราะเหตุใดล่ะ (เพราะเราต้องดูแลรับผิดชอบ) ถ้าอาจารย์บอกว่าต้นไม้ล้มลงมา ศิษย์ก็รู้สึกเฉยๆ ไม่รู้สึกอะไร แต่ถ้าอาจารย์บอกว่าต้นไม้ล้มทับรถใครก็ไม่รู้ (วิ่งไปดูทันที) คนที่มีรถรีบวิ่งไปดูทันที ศิษย์สังเกตไหมอะไรที่เกิดขึ้น ตั้งอยู่และเสื่อมสลายไป ถ้าไม่มีคำว่าของศิษย์ ศิษย์ก็จะมองว่าเป็นเรื่องธรรมดา เวลามีคนอื่นที่เขาเสียชีวิต เราก็บอกคนอื่นเขาว่าเป็นเรื่องธรรมดา ใครๆ ก็ต้องตายอย่าไปคิดมาก แต่พอถึงเวลาที่ตัวเราเองต้องสูญเสียเป็นอย่างไร รู้สึกธรรมดาไหม (ไม่ธรรมดา) เราก็จะบอกว่า ไม่เป็นตัวเองไม่รู้สึกหรอก ใช่หรือเปล่า (ใช่) เมื่อไรที่มีคำว่าของๆ เรา สิ่งที่ศิษย์เคยพูดว่าเป็นเรื่องธรรมดากลายเป็นเรื่องที่ไม่ธรรมดา ทำไมเมื่อสิ่งนั้นไม่ใช่ของๆ เรา ศิษย์ยังพูดได้ว่าเป็นเรื่องธรรมดาและไม่รู้สึกเจ็บปวด ไม่ทุกข์อะไรทั้งนั้น ทำไมศิษย์ยังตัดใจได้ อาจารย์ขอถามหน่อย สิ่งที่ศิษย์ทุกข์ใจอยู่ทุกวันนี้ ใช่ของๆ ศิษย์ไหม (ไม่ใช่) เงินผ่านมากี่เจ้าของ บ้านและที่ดินเป็นของใคร ใช่ของเราไหม (ไม่ใช่) สามีและภรรยาเป็นของเราไหม เมื่อก้าวพ้นประตูบ้านเขาก็ไม่ใช่ของเราแล้ว
ศิษย์เอ๋ยถ้าศิษย์อยากดับทุกข์ อยากไม่ทุกข์ แค่ง่ายๆ เอง ลองถอนตัวเองออกมาจากสิ่งนั้น แล้วศิษย์ก็จะรู้ว่าทุกสิ่งทุกอย่างมันก็ล้วนแล้วแต่เป็นเรื่องธรรมดา และก็เป็นเช่นนั้นเอง เหมือนตามีหน้าที่มองเห็น เมื่อไม่มีตัวเรามันก็แค่เห็น หูมีหน้าที่ฟังหรือได้ยิน ถ้าไม่มีตัวเรามันก็แค่ได้ยิน ปากมีหน้าที่ลิ้มรส กินอะไรลงไปถ้าไม่มีตัวเรา มันจะรู้ไหมว่าอร่อยหรือไม่อร่อย พอถอนตัวเราออกจากการมองการเห็น การได้ยินและการสัมผัส ทุกสิ่งมันก็แค่นั้น แต่เมื่อเอาตัวเราใส่เข้าไปในตา ทำไมเราแบ่งสวยไม่สวย ดีไม่ดี พอเอาตัวเราใส่เข้าไปในหู เราเริ่มอยากฟังอันโน้น ไม่อยากฟังอันนี้ เกลียดเสียงแบบนั้น ชอบเสียงแบบนี้ ฉะนั้นถ้าเมื่อไรที่มนุษย์เราสามารถถอนตัวเอง ออกจากการยึดติดครอบครองสรรพสิ่ง เราจะทุกข์เพราะเหตุใดเล่า ในเมื่อทุกสิ่งล้วนเกิดขึ้นตั้งอยู่ดับไปเป็นธรรมดา แล้วใครเป็นของใครจริง แล้วอะไรเป็นของเราจริง มีไหม (ไม่มี) อย่างนั้นเรากำลังทุกข์กับอะไร ทุกข์เพราะความหลงที่พยายามไปยึด ทั้งที่จริงๆ แล้วมันใช่ของเราไหม (ไม่ใช่) ยึดไหม (ไม่ยึด) ถ้าไม่ยึดก็ผลักมันไปเลยใช่ไหม (ไม่ใช่) รังเกียจมันเลยได้ไหม ฉะนั้นถึงเวลาศิษย์ไม่ต้องผลักไม่ต้องยึด มันเกิดแล้วมันก็จบ ทุกสิ่งมันเกิดขึ้นและจบไป แต่เราไม่ยอมจบเลยกลายเป็นเรื่องเป็นราวเป็นทุกข์ ฉะนั้นถ้าไม่อยากทุกข์ก็ถอนตัวเองออกมา เพราะทุกสิ่งล้วนเกิดขึ้นและก็จบในทุกขณะอยู่แล้ว แต่เมื่อไม่จบมันจึงก่อเกิดกรรมดีและกรรมชั่ว แต่ธรรมคือทางสายกลางที่พ้นจากกรรมดีและกรรมชั่ว นั่นคือจบ
ศิษย์เอ๋ยถ้าไม่อยากจะทุกข์ก็คิดถึงตัวเองให้น้อยๆ และคิดถึงคนอื่นมากๆ แล้วศิษย์จะทุกข์น้อย คนในโลกนี้ที่ทุกข์อยู่ทุกวันนี้และทุกข์ไม่จบสิ้นก็เพราะมัวแต่ห่วงตัวเองจนลืมนึกถึงคนอื่น ลองเปลี่ยนเป็นนึกถึงคนอื่นเยอะๆ แล้วตัวเองน้อยๆ เมื่อนั้นศิษย์จะมีความสุขที่สุดเลยเชื่อไหม
(พระอาจารย์เมตตาถามนักเรียนว่าฟังเรื่องอะไรไปแล้วบ้าง แต่นักเรียนจำไม่ได้)
ลืมง่ายจริงๆ เลย อาจารย์อยากให้เวลาที่ศิษย์เจอทุกข์ เจอใครทำร้าย ขอให้ลืมง่ายๆ อย่างนี้นะ ใครด่าปุ๊บก็ลืมเลย จะทุกข์ไหม (ไม่ทุกข์) ใครว่าปุ๊บลืมเลยจะเจ็บไหม (ไม่เจ็บ) ใครชิงชัง ใครโกหกเรา เราลืมเลยเราจะช้ำใจไหม (ไม่ช้ำ) ให้มันลืมได้อย่างนี้สิ แล้วเวลาเจอทุกข์ศิษย์ชอบผัดวันประกันพรุ่ง บอกพรุ่งนี้ค่อยทุกข์ พอถึงพรุ่งนี้ พรุ่งนี้ค่อยทุกข์ เพราะพรุ่งนี้ก็จะกลายเป็นวันมะรืน ทีอย่างนี้ทำไมศิษย์จึงไม่รู้จักใช้ เรื่องดีๆ ล่ะไม่ผัดวัน ใช่หรือเปล่า หรือว่าเรื่องดีๆ ขยันผัดวัน เดี๋ยวค่อยทำใช่ไหม
(พระอาจารย์เมตตาประทานเพลงพระโอวาททำนองเพลง “เพียงสบตา”)
ตั้งแต่ฟังธรรมะมาสองวัน สิ่งที่ชอบมากที่สุดคือการร้องเพลงธรรมะ รู้สึกว่ามีชีวิตชีวา กระปรี้กระเปร่า แต่พอเพลงจบก็หลับ
สิ่งที่อยู่กับเรามายี่สิบปี สามสิบปี อยู่ในชีวิตเราแต่เราไม่เคยรู้จักอย่างแท้จริงเลยคืออะไรรู้ไหม อยู่ใกล้เราที่สุด แต่เราไม่เข้าใจเลยคืออะไร (ตัวตน, วิญญาณ) สิ่งที่เราไม่เคยรู้ก็คือ ตัวของเราเอง หรือใจเราเอง ศิษย์เคยรู้ไหมว่าตัวเรามาจากไหน มาจากพ่อมาจากแม่ ใช่หรือไม่ (ใช่) ตัวเราที่มาจากพ่อแม่นั่นเรียกว่าสังขาร หรือเรียกว่าร่างกาย ถูกหรือไม่ (ถูก) แต่ความคิด นิสัย จิตใจ อารมณ์ มาจากที่ไหน (มาจากตัวเราเอง) แล้วตัวเราเป็นแบบไหน อย่างนี้เรามารู้จักตัวของเราเองที่เราไม่เคยรู้จักมาก่อน ดีไหม (ดี) สังขารนี้พ่อแม่ให้เรามา ถูกไหม (ถูก) แต่ชีวิต จิตใจ นิสัย อารมณ์ ความเคยชิน ความประพฤติ ล้วนเป็นการสั่งสมมาจากเราเป็นผู้ค่อยๆ เก็บเกี่ยว ค่อยๆ สั่งสม ใช่หรือไม่ (ใช่)
ก่อนที่เราจะรู้จักตัวของเราเอง ตัวเรามาจากความรู้ความเข้าใจ ถูกไหม (ถูก) เรารู้เราเข้าใจอะไร เราคิดอะไร เราไปเรียนรู้อะไรมา แล้วก่อเกิดมาเป็นความคิด แล้วความคิดก็สร้างตัวเราขึ้นมา ถูกไหม (ถูก) ฉะนั้นตัวเราก็คือส่วนหนึ่งของความคิด ความคิดก็คือส่วนหนึ่งของตัวเรา ใช่หรือไม่ (ใช่) ดังที่เขาพูดกันว่า เราคิดอย่างไร เราก็เป็นอย่างนั้น ถ้าเราคิดดีเราก็ดี ถ้าเราคิดร้ายเราก็ร้าย ฉะนั้นหากเราอยากแก้ไขตัวตนของเรา เราก็ต้องเปลี่ยนที่ (ตัวเรา)
สมมติว่า ตรงนั้นเป็นตัวตน ก่อนที่จะมีตัวตนนั้น ย่อมมาจากความรู้ความเข้าใจ แล้วความรู้ความเข้าใจ ก็ก่อเกิดเป็นความคิด แล้วความคิดก็ก่อเกิดเป็นนิสัยความเคยชิน แล้วนิสัยความเคยชินก็ก่อเกิดเป็นความประพฤติ แล้วความประพฤติเมื่อทำบ่อยๆ ก็กลายเป็นชะตากรรม ฉะนั้นชะตากรรมของใครดี หรือไม่ดี ต้องรู้จักแก้ไขที่ไหน (ความคิด, จิตใจ, ตัวเราเอง)
เรามีสังขาร เรายังไม่รู้จักตัวของเราเอง แต่เมื่อเราได้เรียนรู้จากพ่อแม่ จากครูบาอาจารย์ จากเพื่อน เมื่อเรารู้แล้วจึงเข้าใจ จนก่อเกิดเป็นความคิดแล้วฝังอยู่ในใจว่า ฉันชอบแบบนี้ ฉันไม่ชอบแบบนี้ แบบนี้ฉันเกลียด แบบนี้ฉันรัก แบบนี้ฉันไม่รัก แล้วสิ่งที่เราปลูกฝังอยู่บ่อยๆ ในความคิด จนก่อเกิดเป็นนิสัย นิสัยเกิดเป็นพฤติกรรม พฤติกรรมก่อเกิดเป็นชะตากรรม ใช่หรือไม่ มีคนบอกว่าตอนนี้ชะตากรรมเราไม่ดี เราจะเปลี่ยนตรงไหน ต้องเปลี่ยนที่ความคิดใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ความคิดใช่ที่สุดของจุดเริ่มต้นไหม (ไม่ใช่) ต้องเริ่มเปลี่ยนตั้งแต่ความรู้ความเข้าใจ เข้าใจมาอย่างไรศิษย์ก็คิดอย่างนั้น เข้าใจมาอย่างไรศิษย์ก็ทำแบบนั้น ถ้าเกิดไม่เข้าใจอย่างไรศิษย์ก็ไปปฏิบัติแบบไม่เข้าใจอย่างนั้น แล้วเราก็มักจะเข้าใจว่าเราเข้าใจ เรารู้ ฉะนั้นตัวตนจึงเกิดจากความรู้ความเข้าใจ และตัวตนความรู้ความเข้าใจนี้ก็ก่อเกิดเป็นความคิด ฉะนั้นจึงพูดได้ว่าอัตตาคือความคิด ความคิดคือตัวตน ถ้าอยากจะเปลี่ยนตัวตนต้องเปลี่ยนที่ความคิด และความเข้าใจที่ตัวเองบอกว่าตัวเองรู้ ทั้งที่จริงๆ แล้วเรารู้หรือไม่รู้ (ไม่รู้) ศิษย์รู้อีกไหมว่า ปัญหาเล็กๆ น้อยๆ ที่เกิดขึ้น เกิดขึ้นจากความคิด แล้วศิษย์รู้ไหมว่าสิ่งที่เรียกว่า กิเลสหรือกรรมชั่วนั้นมาจากความนึกคิดแห่งตัวตน ฉะนั้นสิ่งที่ศิษย์รู้และศิษย์ใช้ความคิด และศิษย์ตัดสินใจความคิดมาเป็นนิสัยตัวตน แล้วกำหนดเป็นชะตากรรม ถ้าศิษย์อยากจะเปลี่ยนไม่ให้เกิดกรรมชั่ว ให้มีแต่กรรมดี หรือพ้นกรรม ศิษย์ก็ต้องแก้ที่ความคิด แต่ความคิดของศิษย์ต้องอย่าลืมอย่างหนึ่งว่า ทุกครั้งที่ศิษย์มีกิเลสไม่ว่าจะเป็นกิเลสดีหรือกิเลสร้าย ล้วนเกิดมาจากความคิด คิดแบบนี้แล้วชอบจึงหลงจึงรัก จึงเกิดความโลภหลง คิดแบบนี้ไม่ชอบจึงก่อเกิดความเกลียดโกรธา โมโหโทโส
ฉะนั้นต้นเหตุของการดับ ถ้าศิษย์อยากดับทุกข์ที่เกิดจากกรรมชั่ว ศิษย์ก็ต้องควบคุมกิเลส และกิเลสที่เป็นต้นเหตุแห่งทุกข์ก็คือความคิด ใช่ไหม ฉะนั้นถ้าศิษย์อยากสิ้นทุกข์ก็จงสิ้นกิเลส เพราะกิเลสเป็นทางแห่งกรรมชั่ว และกรรมชั่วให้ผลเป็นทุกข์ ใช่หรือไม่ ศิษย์บอกว่า อาจารย์ศิษย์ไม่เคยทำกรรมชั่ว แต่ศิษย์เอย ถ้าศิษย์ยังหยุดยั้งกรรมชั่วไม่ได้ ศิษย์ก็หนีไม่พ้นทุกข์ และบาปกรรมที่ศิษย์ต้องไปรับ ถ้าศิษย์ยังหนีกิเลสไม่ได้ ศิษย์ก็ยังหนีไม่พ้นกรรมชั่วและวิบากกรรมแห่งความทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่) มีใครไม่ทำกรรมชั่วบ้าง ผู้ปฏิบัติงานธรรมยังทำกรรมชั่วอีกหรือ ใครไม่เคยฆ่าสัตว์ตัดชีวิต ยุงไม่เคยตบ มดไม่เคยขยี้ แมงสาบไม่เคยขยำ ไม่เคยกินเนื้อสัตว์อะไรเลย
ความรู้ความเข้าใจ ก่อเกิดเป็นความคิด
ความคิด ก่อเกิดเป็นตัวตน
และตัวตนถ้าทำตามความคิด ก็จะกลายเป็นนิสัย ความประพฤติ แล้วกลายเป็นชะตากรรม ฉะนั้นศิษย์ต้องอย่าลืมว่า ความคิดนี้มีอยู่ ๒ แบบ คือคิดดีคือกรรมดี คิดชั่วคือกรรมชั่ว และกรรมชั่วก็มีรากฐานมาจากกิเลส ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นถ้าศิษย์จะหยุดกิเลส ศิษย์จะต้องหยุดตั้งแต่ที่ความคิด ศิษย์จะหยุดความคิดได้ ศิษย์ต้องหยุดที่ความรู้ความเข้าใจ
ศาสนาพุทธสอนให้เรารู้เท่าทันความคิด จนสามารถสยบตัวตนจนไม่เหลือกรรม เราจะรู้อะไรโดยที่เราควบคุมความคิดและการกระทำไม่ให้ก่อเกิดกรรมชั่วนั้นยาก ไม่อยากจะบอกเลยว่าทำไม่ได้สักคน อารมณ์ดีหน้ายิ้ม อารมณ์ไม่ดีหน้าบึ้ง แล้วศิษย์เคยเห็นไหมเวลาศิษย์หน้าบึ้งครั้งหนึ่ง แล้วไปทำใส่คนอื่น เขาจะจำไปจนตายเลยว่าคนนี้หน้าบึ้งทำท่ารังเกียจใส่ฉัน ฉันจะจำไว้ไม่ลืม แค่ศิษย์ทำหน้าบึ้งก็สร้างกรรมชั่วแล้ว ศิษย์เคยเห็นไหมคนบางคนไม่รู้ว่าเราเคยไปทำอะไรกับเขามา แต่ทำไมเขาเกลียดชังเราจังเลย ไม่รู้จะจองล้างจองผลาญกันไปถึงไหน บางทีแค่ส่งสายตาไม่ดีด้วยความไม่ตั้งใจ ไม่คาดคิด แต่คนเขากลับจำไม่ลืม เก็บไปจองล้างจองผลาญ เหมือนกับใจศิษย์ มักเก็บร้ายมากกว่าเรื่องดี ลองถามตัวเองใครมาทำดีกับเรา เราจำไม่ได้ แต่พอใครว่าเรา ส่งสายตาไม่ดีกับเรา เราจำได้แม่นเลย ผ่านไปสิบปี ไม่รู้ว่าเขาทำอะไรให้ แต่รู้ว่าเกลียดเขา ไม่ยอมรับความจริงก็จะแก้ไขไม่ได้นะ ศิษย์ต้องแก้ที่ความคิด และยังต้องมีความสำรวมระมัดระวัง
ปราชญ์โบราณท่านสอนไว้ว่า “เมื่อดำเนินชีวิตท่านเหมือนคนที่เดินอยู่บนน้ำแข็งบางๆ ทุกก้าวพลาดนิดเดียวคือกรรมเวร และเกี่ยวกรรม” เหมือนที่พระพุทธะองค์สอนไว้ว่า “อย่าประมาท จงมีสติ” เพราะทุกขณะที่ผิดพลาด ศิษย์ต้องชดใช้กรรม ศิษย์มักมีความประมาท พอใจก็ดี ไม่พอใจก็ไม่ดี กรรมอะไรที่ทำให้เราต้องเจอกัน ก็กรรมตัวเองที่ไปทำเขานั่นแหละ แต่จำไม่ได้เท่านั้นเอง อย่างน้อยคนอื่นที่เขามาทำเรา ถือว่าเราได้ชดใช้กรรม จะได้จบ แต่ถ้าเราไปทำคนอื่น ก็จะเป็นสิ่งที่แก้ยากนะศิษย์ ศิษย์จะพ้นกรรมได้ก็ต่อเมื่อศิษย์สิ้นกรรมแล้วศิษย์ไม่สร้างกรรมอีก ฉะนั้นใครทำอะไรเราก็ดีจะได้หมดเวรหมดกรรม แต่คนในโลกใครทำอะไรกับเราไม่ดี เราก็ทำไม่ดีกลับ แต่พุทธะคิดตรงข้าม ใครทำเราก็ดีแต่เราอย่าไปทำใครนั่นแหละดีที่สุด ถ้าเราศึกษาบำเพ็ญยอมได้ก็ยอม
อาจารย์จะบอกให้นะศิษย์ที่ยึดมั่นถือมั่นยอมไม่ได้ จะทำให้ศิษย์ไม่สามารถอยู่บนโลกด้วยสติปัญญาที่แท้จริงและมองเห็นความจริงในโลก ฉะนั้นจิตที่รู้จักยอม จิตที่ไม่ยึดจึงจะสามารถทำอะไรด้วยสติปัญญาอันแจ่มชัด ยอมไหมถ้าเขาเอาเงินไปไม่คืน (ยอม) ฉะนั้นก่อนจะให้ใครไปคิดเสียว่าถ้าเขาไม่คืนก็ไม่เป็นไร การให้ของเราจะได้ไม่ผูกกรรมและจะได้จบกันแค่นี้ดีหรือไม่ (ดี)
ฉะนั้นจึงบอกว่าถ้าเมื่อไรหลงยึดมั่น ศิษย์จะไม่สามารถทำอะไรด้วยสติปัญญาที่มองเห็นโลกอย่างแจ่มชัด ฉะนั้นถ้าเรียนรู้ที่จะใช้ชีวิต จงรู้จักยั้งคิดก่อนจะลงมือทำ เพราะมีบางสิ่งบางที่เราไม่รู้และไม่เข้าใจ แล้วเรากลับมารู้ อะไรที่จะทำให้เราเข้าใจความเป็นจริงแห่งชีวิต อาจารย์ถามหน่อยคำว่า “รู้” เรารู้จักตัวเราดีไหม
วันนี้เรารู้แล้วว่าตัวตนมาจากไหน คำว่าตัวตนนี้ยังมีอีกสิ่งหนึ่งที่เรียกว่าจิตญาณ เรามีสังขาร เรามีจิต เรามีญาณ ใครคิดว่าตายแล้วจบกัน ศิษย์ว่าจบไหม (ไม่จบ) ทำไมไม่จบ เพราะเราไม่เคยยอมจบอะไรสักเรื่อง อาจารย์จะบอกศิษย์ว่า สังขารมีวันเสื่อมสลาย แต่จิตถ้ายังยึดมั่นถือมั่นกับความมีตัวตนก็จะหนีไม่พ้นการเวียนว่าย ที่ตัวเองยึดเรียกว่ากรรมดีกรรมชั่ว สังขารมีวันเสื่อมสลาย แต่ถ้าจิตยังเข้าไม่ถึงธรรม ยังยึดติดอยู่กับความมีตัวตน ก็จะหนีไม่พ้นสิ่งที่เรียกว่ากรรมดีกรรมชั่ว เหมือนที่ศิษย์ทำดีแล้วศิษย์บอกว่าขอให้ชาติหน้าเกิดมาสวย ขอให้รวย ขอให้ร่มเย็น นั่นหมายความว่า ศิษย์ทำเพื่ออยากจะกลับมาเกิดอีกใช่ไหม (ใช่) แต่ศีลธรรมของศิษย์มีไม่ครบจะได้เกิดมาเป็นคนไหม จะเอาแต่บุญบารมีก็เลยได้มาเกิดเป็นอะไรก็ไม่รู้ ถ้าศิษย์ศึกษาธรรมศิษย์จะรู้ว่าอยากเกิดเป็นคนต้องศีลห้าครบ ถ้าศีลห้าไม่ครบศิษย์ไม่สามารถเกิดเป็นคนได้ แม้ศิษย์จะสั่งสมบุญมากแค่ไหน บุญนั้นอาจจะทำให้ศิษย์ขึ้นไปเสวยสุข แต่หมดบุญเมื่อไร ศิษย์ก็ต้องกลับมาเกิดเป็นคน แล้วก็ต้องใช้กรรมชั่วที่ศิษย์ทำ
ฉะนั้นทำอย่างไรที่เราทำไปแล้วไม่ต้องกลับมาเวียนว่ายตายเกิดอีก ทำความรู้ให้ถึงแจ้ง เราไม่ได้เกิดมาเพื่อเฝ้าเพียรทุกข์แล้วทุกข์อีก แต่เราเกิดมาเพื่อเข้าถึงทุกข์จนค้นพบธรรม เราไม่ได้เกิดมาเพื่อเพียรดับทุกข์แล้วดับทุกข์อีก แต่เราเกิดมาเพื่อเข้าถึงทุกข์และค้นพบธรรม แต่มนุษย์เอาธรรมมาใช้เพียงแค่ดับทุกข์แล้วดับทุกข์อีกแต่ไม่เคยสิ้นทุกข์ ปล่อยให้ตัวเองทุกข์แล้วก็ยุบหนอพองหนอ ทำใจทำใจ ใจเย็นใจเย็น เมตตาเมตตา ไม่เคยได้สิ้นทุกข์สักที แต่ธรรมที่แท้จริงนั้นคือเข้าถึงทุกข์จนพบธรรม
แล้วทำอย่างไรเราจึงจะเข้าถึงทุกข์ นั่นก็คือมีตัวรู้ รู้ทันความคิด รู้ความเป็นจริงของโลก สรุปง่ายๆ ถ้าศิษย์ยังยึดติดในตัวตน ก็จะเกิดกรรมดีกับกรรมชั่ว แต่ถ้าเมื่อไรที่ศิษย์เข้าใจถึงตัวตนที่แท้จริงว่า ตัวตนจริงๆ นั้นก็ไม่มี เมื่อเราทำอะไร เราก็จะทำแบบไม่ยึดติด ศิษย์ก็จะสิ้นกรรมหมดกรรม แต่ส่วนใหญ่เมื่อเราทำแล้ว เราก็มักจะจำและไม่ลืม อันนี้ก็เกลียดไม่ลืม อันนี้ก็รักจนวางไม่ลง อย่างนี้จึงกลายเป็นกรรมดีกรรมชั่ว แต่ถ้าศิษย์เข้าใจความเป็นจริง แล้วศิษย์จะรู้ว่ารักแค่ไหนก็ต้องวาง เกลียดแค่ไหนก็ต้องปลง หนทางธรรมคือทางสายตรงที่สงบ จบไม่ก่อเกิดเรื่องราว เห็นอะไร วาง จบ แต่ถ้าเห็นอะไรแล้วยังคิดว่าต้องทำบุญมากๆ แสดงว่าศิษย์ยังยึดติดตัวตน แล้วพยายามนำธรรมมาดับทุกข์ สุดท้ายแล้วศิษย์ก็จะยังไม่สามารถพ้นทุกข์ได้ ถูกหรือไม่ (ถูก)
ศิษย์รู้จักความว่างไหม แล้วศิษย์เคยเห็นความว่างไหม ไม่เคยเห็น แล้วความว่างมีรูปลักษณ์ที่แท้จริงหรือไม่ (ไม่) แต่เรารู้ว่านั่นคือว่าง เหมือนในห้องนี้มีคนอยู่ แต่ก็มีความว่างอยู่ ในเมื่อความว่างไม่มีรูปลักษณ์ เหมือนเห็นแต่ก็มองไม่เห็น แล้วความว่างหาขอบเขตไม่ได้ อาจารย์จะบอกให้ว่า ใจของเราหรือจิตเดิมแท้ หรือสภาวธรรมแท้ ไม่ต่างอะไรกับความว่าง แต่มนุษย์ไม่ชอบความว่าง จึงพยายามสร้างให้ตัวเองมี และก็มีแบบนั้นมีแบบนี้ ทั้งที่จริงๆ แล้วที่มีก็คือไม่มี ที่พยายามยึดว่าเราเป็นแบบนั้นแบบนี้ก็คือไม่มี ที่บอกว่าหน้าตาอย่างนั้นอย่างนี้ ถึงที่สุดมันเปลี่ยน เหี่ยว แก่และตาย เงินก็แก่เงินก็ตายได้เหมือนกันใช่ไหม (ใช่) เงินเปลี่ยนไหม (เปลี่ยน) สามีเปลี่ยนไหม (เปลี่ยน) ทุกสิ่งย่อมมีวันเปลี่ยน
ฉะนั้นเมื่อเรายอมรับความว่างและเข้าสู่กระแสแห่งความว่างนั่นแหละคือค้นพบธรรม แต่มนุษย์ไม่มีสักคนหนึ่งยอมกลับสู่กระแสแห่งความว่าง เมื่อยังยึดว่าตัวเองมีก็หนีไม่พ้นกรรมดีกรรมชั่ว และวิบากกรรมที่ต้องไปรับ แต่ถ้าเมื่อไรมนุษย์กลับสู่ความว่าง เราจะคืนสู่กระแสธรรมที่เราจากมา โดยต้องไม่พยายามใช้อะไรมาข่มอะไรเลย ขอแค่เพียงรู้แจ้งความเป็นจริง ว่าสิ่งที่มันคงอยู่มันก็อยู่แค่ชั่วขณะหนึ่ง ศิษย์เห็นอาจารย์ อาจารย์มีวันเปลี่ยนไหม (เปลี่ยน) อาจารย์จะอยู่ตรงนี้ตลอดไหม (ไม่) และที่ตรงนี้ศิษย์อยู่ตลอดไหม (ไม่) ทุกสิ่งทุกอย่างล้วนหมุนเปลี่ยนแปรผัน ศิษย์จะหมุนเปลี่ยนแปรผันเพื่อกลับสู่ธรรม หรือศิษย์จะหมุนเปลี่ยนแปรผัน แล้วยึดติดในกรรมดีกรรมชั่วที่ศิษย์สร้าง ถ้าอยากกลับสู่ธรรมก็ต้องว่างๆ บ้าง เคลียร์ใจให้สะอาดบ้าง เห็นอะไรก็จบบ้าง ไม่ใช่อันนั้นก็ไม่จบอันนี้ก็ไม่จบ นั่นก็เกลียดนี่ก็ด่า เมื่อไม่จบก็กลายเป็นกระแสวิบากกรรม
ศิษย์อย่าทำให้อาจารย์ใจหาย เห็นเหมือนไม่เห็น มีเหมือนไม่มี เป็นอย่างนั้นจริงๆ ใช่ไหม
เพลงที่อาจารย์ให้ เป็นเพลงประจำของศิษย์ในชั้นนี้ ดีไหม (ดี) เราศึกษาธรรม สิ่งสำคัญคือต้องลงแรงจริง ปฏิบัติธรรมจริง และเพียรทำจริง อย่าแค่ฟัง การฟังไม่ทำให้ศิษย์พ้นทุกข์ได้ นอกจากศิษย์ต้องลงมือปฏิบัติด้วยใจ ทุ่มเทด้วยหัวใจ ถ้าศิษย์ไม่ทำ ศิษย์ก็ไม่มีวันเข้าถึงธรรมได้อย่างแท้จริง จริงหรือเปล่า (จริง) แล้วปฏิบัติธรรมตอนไหน (ตอนนี้) เราปฏิบัติต่อเขาด้วยธรรม หรือปฏิบัติต่อเขาอย่างคนที่มีกรรมต่อกัน (ด้วยธรรม) คนที่จะปฏิบัติต่อผู้อื่นด้วยธรรมไม่ใช่กรรม เราควรเอาธรรมอะไรมาช่วยยับยั้ง ไม่ให้ก่อเกิดกรรม (ทำดีกับเขา) บางครั้งบอกให้ทำดีแต่เรานึกไม่ออก ทำดีอย่างไรที่เรียกว่าทำดี (เวลามีคนว่าเรามาเราต้องไม่โกรธ) และต้องรู้จักขอโทษเขาด้วย ถึงแม้ว่าเราไม่รู้ว่าเราทำผิดอะไร แต่เราก็รู้จักขอโทษไว้ก่อน อย่างน้อยจะได้ช่วยดับร้อนในใจเขาได้ คนกำลังโมโห แต่ศิษย์ไปยิ้มใส่เขา ยิ่งทำให้เขาโมโหมากขึ้น บอกเขาว่าใจเย็นๆ แต่หน้าเราไปยิ้มแบบเบิกบานใส่เขา ทำให้เขาโมโหมากขึ้นไปอีก ฉะนั้นเราบอกว่า เราขอโทษ เราผิดไปแล้ว ทำอะไรที่ช่วยยับยั้งให้เราอยู่บนโลก ไม่ก่อเกิดกรรมและสามารถปฏิบัติต่อผู้อื่นด้วยมีกระแสแห่งธรรมอยู่ในใจ (แบ่งปัน ไม่จำกัดในการที่จะแบ่งปัน ถ้าใจเรารู้จักที่จะแบ่งปัน) อาจารย์จะบอกให้นะศิษย์ แค่ศิษย์ไปเอาของเขาให้น้อยลง ก็เท่ากับคือการให้แล้ว จริงไหม คิดอยากได้ของคนอื่นให้น้อยๆ ก็เท่ากับศิษย์ลดการสร้างบาปแล้ว ดีกว่าแบ่งปันเยอะ เพราะไปเอาของเขามาเต็มที่แล้วค่อยมาให้ จะช้าเกินไปนะ (เราให้ในสิ่งที่เราพอจะมี) ศิษย์เอ๋ยสิ่งที่สามารถให้ง่ายที่สุดคือความซื่อตรง จริงใจ (จริงใจกับทุกคน)
(บอกลูกหลานให้ทำความดี ซื่อสัตย์) ขายของ ปลูกอะไรก็ต้องซื่อสัตย์ ซื่อตรง ห้ามเอาของไม่ดีไปให้คนอื่นกิน (อยากส่งต่อความดีที่เราเข้าใจให้) อย่ามัวแต่หาเงินจนลืมส่งต่อความดีนะ อาจารย์จะบอกให้ เราหาเงินเราสามารถส่งต่อความดีง่ายๆ ของที่ขายเป็นของที่ดีที่สุดไหม ของที่เราขายเราเลือกมาอย่างดีที่สุดไหม ดีที่สุดเราขายให้เขา ไม่ใช่ดีไม่ดีเอามารวมกันแล้วบอกว่าดีที่สุด อย่างนี้ก็เรียกว่าไม่จริงใจ ไม่ซื่อตรง มีใจที่จะรักในสิ่งที่เราทำและทำด้วยใจที่ดีที่สุด (บอกลูกหลานขอให้เข้าถึงธรรมะจริงๆ) อาจารย์อยากให้ศิษย์ยิ้ม (ธรรมะดี) ศิษย์ชวนคนอื่นไม่เท่ากับปฏิบัติให้ได้จริงอย่างที่ศิษย์รับรู้ เพราะถ้าศิษย์ปฏิบัติได้จริง พ้นทุกข์ได้จริง ไม่ต้องชวน เขาก็เดินตาม ขอให้ศิษย์ทำให้ได้นะ
(เป็นคนเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่และใจกว้าง) ทำให้ได้นะ อาจารย์อยากขอแค่เราอยากให้น้อยๆ แล้วให้เยอะๆ ดีกว่าไปอยากเยอะๆ แล้วค่อยมาให้คน มันสายไปนะ (โลภให้น้อยเอาธรรมะให้คนอื่นเยอะๆ, ทำความเข้าใจผู้อื่นให้มากจะได้ไม่ทุกข์กับเขา, เป็นผู้ให้ ให้โดยไม่หวังผลตอบแทน ให้โดยไม่คิดว่าเขาจะคิดดีหรือไม่ดีกับเรา) รากฐานของความดีงามทั้งมวลล้วนเกิดจากการให้มากกว่ารับ แต่มนุษย์โลกในวันนี้มักจะรับก่อนแล้วค่อยให้ (ปรับเปลี่ยนนิสัยที่ไม่ดีและเรียนรู้สิ่งที่ดีให้กับชีวิตตัวเองมากยิ่งขึ้น) สิ่งที่ต้องมีให้มากยิ่งขึ้นคือ พยายามมีศีลและมีธรรมประจำใจ เป็นคนเมตตาเป็นคนจริงใจ
สิ่งหนึ่งที่อาจารย์อยากให้ศิษย์ประพฤติปฏิบัติ เพื่อช่วยลดละบาปเวรกรรมนั่นก็คือ การประพฤติปฏิบัติชอบ มีศีลครองใจมีธรรมครองกาย มีศีลครองใจคือ ไม่ผิดศีลห้า เราจะไม่เบียดเบียนเขาทั้งกายวาจาใจ และไม่เบียดเบียนทั้งสายตาและการกระทำ แม้ทางสายตาเราก็จะไม่ดูถูกดูหมิ่นใคร แม้ความคิดเราก็จะไม่อิจฉาใคร ไม่แช่งชักหักกระดูกใคร แต่เราทำมาหมดแล้วใช่ไหม
ฉะนั้นศิษย์จำไว้ อดีตนั้นแก้ไม่ได้ ตอนนี้ศิษย์ต้องใช้กรรมในสิ่งที่เคยก่อ แต่อนาคตและปัจจุบันศิษย์แก้ไขให้ดีขึ้นได้ ฉะนั้นไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้นให้ถือว่าเป็นการชดใช้กรรม ดีหรือเปล่า (ดี) แล้วคุณธรรมการประพฤติปฏิบัติในการอยู่ร่วมกันก็ไม่ยาก นั่นก็คือ อยู่กับผู้อื่นต้องมีความเมตตา เมตตาแล้วจะฆ่าเขาไหม เมตตาแล้วจะนินทาเขาไหม เมตตาแล้วจะไปแย่งของเขาไหม เมตตาแล้วจะผิดศีลไหม มีเมตตา มีมโนธรรมสำนึก มีสัตยธรรม มีจริยธรรมที่ดีงาม และมีปัญญาที่ถูกต้อง เห็นตามความเป็นจริง ไม่ใช่เอาแต่สิ่งที่ตัวเองคิดตามใจ ยากไหม (ไม่ยาก) (พระอาจารย์เมตตาประทานผลไม้แก่ผู้ตอบคำถาม) ฉะนั้นการดำเนินชีวิต อย่าเอาคุณธรรมมาดับทุกข์ แต่ให้เอาคุณธรรมนำพาเพื่อไม่ก่อให้เกิดทุกข์ นี่คือการปฏิบัติที่ถูกต้อง ถ้าศิษย์มีเมตตา ศิษย์มีความซื่อตรง ศิษย์จะโลภ จะโกรธ จะหลง จะเกลียด จะโกรธด่าใครไหม แต่ปัจจุบันนี้ศิษย์ไปโลภ ไปโกรธ ไปหลง ไปเกลียด แล้วค่อยมีปัญญาธรรม มีเมตตาธรรม มีสัตยธรรม สายไปไหม (สาย) แล้วเป็นอย่างนั้นใช่ไหม(ใช่) แล้วถูกไหม (ไม่ถูก) แล้วยังทำอีกไหม (ไม่ทำ) อย่าทำ ได้หรือไม่ (ได้) ยังมีเวลาอีกนิดหนึ่งก่อนจะจากกัน
มนุษย์มีความทุกข์มากมาย แล้วมีทุกข์หลายๆ อย่างที่เราพยายามแก้แล้วแก้ไม่ได้ จริงไหม (จริง) ต้นเหตุหลักที่ทำให้เราทุกข์คือความคิดที่อยู่ในจิต สิ่งที่ไม่ควรคิดก็คิด คิดมากเหลือเกิน สิ่งที่ควรรู้จักยั้งคิดก็ไม่ยั้งคิด ฉะนั้นสิ่งที่น่ากลัวที่สุดสำหรับมนุษย์ ก็คือความคิด แล้วก็มักจะคิดให้ทุกสิ่งเป็นดั่งใจคิด แล้วก็ทุกข์เพราะความคิด ศิษย์เชื่อไหมว่า ศิษย์มีนิสัยอย่างหนึ่งที่ชอบบงการ และควบคุมให้ทุกสิ่งทุกอย่างต้องเป็นอยู่ในมือของศิษย์ บงการแม้กระทั่งไส้เดือนยันเครื่องบิน จริงไหม (จริง)
ศิษย์เอ๋ย อยู่กับพ่อแม่ ศิษย์ก็บงการว่า พ่อต้องเป็นอย่างนี้ แม่ต้องเป็นอย่างนี้ เมื่ออยู่กับเพื่อน ศิษย์ก็หวังว่าเพื่อนต้องเป็นแบบนี้ อยู่กับภรรยา ก็หวังว่าภรรยาน่าจะเป็นแบบนี้ ภรรยาอยู่กับสามี ภรรยาก็หวังว่าสามีน่าจะเป็นแบบนี้ จริงไหม (จริง) แล้วศิษย์เชื่อไหม บงการพ่อแม่อย่างเดียวยังไม่พอ ยังบงการครูบาอาจารย์ด้วย อาจารย์ว่าศิษย์เป็นแบบนี้ทุกคน อย่างเช่น ใครมีครูบาอาจารย์ ใครมีพี่ ก็บอกว่า อาจารย์ทำไมไม่พูดดีกว่านี้ ถ้าอาจารย์พูดดีกว่านี้ อาจารย์จะเป็นคนพูดนิ่มนวล ศิษย์จะรักมากๆ เลย ทำไมอาจารย์ต้องเสียงดังโวยวายด้วย ศิษย์บงการหมดเลย ใช่ไหม (ใช่)
สิ่งที่น่ากลัวที่สุดสำหรับมนุษย์ และทำให้มนุษย์ทุกข์และหนีไม่พ้นทุกข์นั่นก็คือ ชอบยึดติดความคิดและควบคุมทุกอย่างให้เป็นดั่งใจคิด ทั้งที่จริงๆ แล้วมองไปลึกๆ ถึงอาจารย์จะเอะอะโวยวายกระโตกกระตาก อาจารย์ใจดีไหม (ใจดี) แต่ในความใจดีอาจารย์ใจร้ายไหม ร้ายใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ในความร้ายและความดีอะไรคือตัวตนที่แท้จริงของอาจารย์ (ความดี) ไม่มี ศิษย์เอ๋ยมองสิ่งใดอย่ายึดติด ถ้ายึดติดจะหนีไม่พ้นดีชั่ว ชอบชัง แต่ถ้าไม่ยึดติดมันคือความว่าง ที่ทำให้ศิษย์ค้นพบธรรม และคือหนทางอันสงบ ฉะนั้นถ้าเราไม่มีอะไรในความคิด เห็นอะไรไม่ตัดสิน เห็นอะไรไม่ยึดติด เขาจะเอะอะหรือนุ่นนวลชวนฝัน ศิษย์ก็ไม่ยึดติด แล้วจะเกิดกรรม เกิดความโลภ เกิดความหลงไหม (ไม่) เห็นเขาเอะอะจะโมโหโกรธาไหม ในเมื่อเราไม่ยึดติดความคิดแห่งตัวตน เพราะสิ่งที่ศิษย์รู้แท้จริงแล้วศิษย์ไม่รู้ เพราะความเป็นจริงแห่งสรรพสิ่งล้วนเปลี่ยนแปรผัน และถึงที่สุดก็กลับคืนสู่ความว่างเปล่าที่หาตัวตนจริงไม่ได้เลย
ฉะนั้นผู้ที่อยากตื่นรู้ต้องมีความคิดเห็นอย่างถูกต้อง ถ้าเห็นอย่างถูกต้องก็สามารถพ้นทุกข์ได้ แต่เรามักไม่เป็นเช่นนั้น เราคิดว่าเรารู้เราเห็น มันต้องเป็นอย่างที่รู้ที่เห็น แต่จริงๆ แล้วเป็นดั่งที่เห็นเป็นดั่งที่รู้ไหม ฉะนั้นความรู้ที่แท้จริงคือ ไม่มีอะไรเลยที่เราเห็นจริง และไม่มีอะไรเลยที่เรารู้จริง เพราะทุกสิ่งล้วนเปลี่ยนแปรผัน ถ้าเมื่อไรที่ศิษย์ทุกข์ ถามว่าศิษย์พยายามให้เขาเป็นดั่งใจคิดหรือไม่ ศิษย์กำลังกระวนกระวาย เพราะเขาไม่ได้เป็นดั่งที่คิด และอีกสิ่งที่ทำให้ศิษย์ทุกข์คือ ชอบจำฝังใจ เมื่อไม่เป็นดั่งใจคิดก็เอามาเก็บ ตัดพ้อต่อว่า ผูกใจเจ็บ พอเจออะไรอีกก็ไม่ชอบ ผลสุดท้ายพอทนไม่ได้ก็ระเบิดอารมณ์ออกมาใช่ไหม (ใช่)
ฉะนั้นทุกข์อีกอันหนึ่งคือ เมื่อไม่ยอมรับความจริงแล้ว เอาสิ่งนั้นมาเก็บไว้ในใจ จนบังเกิดทุกข์เป็นรอบที่สอง หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า “เวรกรรมผูกพัน” แล้วมันจบไหม มันยังยืดเยื้อต่อ แล้วเราจะตัดกระแสเวรกรรมได้อย่างไร
(ไม่ยึดติด ปล่อยวาง) ศิษย์เคยเห็นอะไรที่ทะลุปรุโปร่ง เคยเห็นจนเหมือนมองไม่เห็นไหม เคยมองเห็นชัดจนไม่มีอะไรมาลวงหลอกไหม ศิษย์ดูหนังจบแล้วมาดูอีกรอบหนึ่ง ความตื่นเต้นความสนุกนั้นน้อยลง ถ้าศิษย์อยากเข้าใจความเป็นจริงแห่งชีวิต จงมองชีวิตให้จบม้วน จงมองชีวิตให้ถึงที่สุด เมื่อหนังจบแล้วจะมาฉายใหม่อีกกี่รอบ ศิษย์ก็จะมองเห็นชัดไม่สามารถมาลวงใจศิษย์ได้ เขาจะชมเราขนาดไหน เราต้องไม่หลง เพราะเดี๋ยวก็โดนคำด่า เขาจะหล่อขนาดไหน เราต้องมองให้ชัดไม่นานก็ต้องเหี่ยว เขาจะดีขนาดไหน เราต้องมองให้ชัดไม่นานเขาก็ต้องตาย ไม่เขาตาย เราก็ตาย เหมือนกับการเห็นทุกอย่างชัดเจน อะไรก็ไม่สามารถมาลวงให้เราหลงจนก่อเกิดกิเลส ถ้าศิษย์เข้าใจความเป็นจริงแห่งธรรม ศิษย์จะรู้ว่าทุกอย่างใดๆ ในโลก ศิษย์ไม่ควรยึดเอาไว้เลย แล้วศิษย์จะกลับสู่กระแสแห่งสภาวธรรมที่เรียกว่า มาว่างๆ ก็กลับไปอย่างว่างๆ มาจากธรรมก็กลับไปสู่ธรรม ที่ไม่ต้องพยายามจะสงบ แต่ก็จบลงทุกขณะที่มีชีวิต เห็นใครหรือเห็นอะไรก็จบ ดีแล้วที่ทำให้เราจบ และขอบคุณที่ทำให้เราเข้าใจชีวิต ถึงจะด่าเรา โกงเรา เอาเปรียบเรา แช่งชักหักกระดูกเรา แต่ก็ขอบคุณที่ทำให้เราเห็นวงจรชีวิตจบในม้วนเดียวและขอในชาตินี้เป็นชาติสุดท้าย
เกิดมาเพื่อมาใช้กรรมเก่าไม่สร้างกรรมใหม่อีกต่อไป อย่ารอชาติหน้าเลยนะ ทำเดี๋ยวนี้ตอนนี้ เห็นอะไรถ้ามันอยากแล้วผิดศีลธรรม อย่าอยากเลย เห็นอะไรถ้ามันอยากแล้วมันทำร้ายคุณธรรมความเป็นคน อย่าอยากเลย กินน้อย กินง่าย แต่ไม่ก่อทุกข์ไม่ก่อกรรม ดีกว่ามีเยอะๆ เรียนสูงๆ แล้วเหนื่อยแทบขาดใจ บ่นใครไม่ได้เพราะตัวเองหาเอง แล้วใครทำให้เราเจ็บก็เราเองทั้งสิ้น ฉะนั้นเป็นอย่างอาจารย์ดีกว่า ใส่เสื้อเหม็นๆ รองเท้าเก่าๆ อยู่ง่ายๆ นอนง่ายๆ เพราะถึงที่สุดศิษย์ก็เอาอะไรไปไม่ได้ ถ้าศิษย์ยังไม่เข้าถึงธรรม สิ่งที่ติดตัวไปได้คือ กรรมดีกรรมชั่ว แต่ถ้าศิษย์เข้าถึงธรรมเราก็แค่สิ้นกรรมคืนสู่ภาวะธรรม แล้วเมื่อศิษย์เข้าใจศิษย์จะรู้เลยว่า ในโลกนี้อย่าเกลียดใครเลยและอยู่ในโลกนี้อย่ารักใครให้เจ็บปวดใจเลย รักมากก็เจ็บมาก แค้นมากก็ทุกข์มาก ห่วงมากก็กังวลมาก
(พระอาจารย์เมตตาประทานพระโอวาทซ้อนพระโอวาท “ธรรมต้องทำ”)
ศิษย์เอ๋ย หูตาคนไม่สว่างเพราะใจมั่นหมาย ถ้าใจยังยึดติดอยู่กับความคิดเวลามองอะไรก็ไม่เห็นชัด ถ้าใจยังยึดติดกับความคาดหวังฟังอะไรก็จะฟังไม่รู้เรื่อง และอีกสิ่งหนึ่งที่อาจารย์อยากทิ้งท้ายลองเอาไปพิจารณา ปฏิบัติธรรมต้องทำนะศิษย์
ลองนำไปพิจารณาดูนะ สิ่งที่ศิษย์วงนี้ได้มาเป็นกลอนสองบท อย่าอ่านแค่จบเดียวแล้วผ่านแล้วผ่านเลย ลองอ่านแล้วไตร่ตรองในสิ่งที่อาจารย์พยายามเน้นย้ำให้ศิษย์รับรู้แล้วเข้าถึงธรรมให้ได้
ธรรมต้องทำ อย่าแค่ธรรมแต่ไม่ทำนะศิษย์ ได้หรือไม่ (ได้) และสิ่งสุดท้ายที่อาจารย์อยากจะบอกศิษย์ก็คือ มนุษย์หนีไม่พ้นความเป็นจริงแห่งชีวิต คือ เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป เกิด แก่ เจ็บ ตาย ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นเกิดเป็นคน อย่ากลัวแก่ อย่ากลัวเจ็บ อย่ากลัวตาย ความตายไม่น่ากลัวนะศิษย์ ความเจ็บก็ไม่น่ากลัว แต่การไม่ยอมรับความเจ็บแล้วดิ้นทุรนทุรายเพื่อจะให้ตัวเองไม่ต้องเจ็บนั้นเป็นไปไม่ได้ เพราะทุกชีวิตล้วนต้องเจ็บ ล้วนต้องแก่ ล้วนต้องตาย ใช่หรือไม่ (ใช่) แค่ยืดอกยอมรับความจริง ศิษย์ของอาจารย์เป็นศิษย์ที่เข้มแข็งไหม (เข้มแข็ง) กล้าหาญไหม (กล้าหาญ) เมื่ออ่อนแอได้ ก็กลับมาเข้มแข็งได้ แต่ถ้าร่างกายไม่ไหว ใจก็ต้อง (สู้) ได้ไหม (ได้) เข้าใจนะ เพราะไม่มีใครห้ามความแก่ ความเจ็บ ความตายได้นะศิษย์เอ๋ย เมื่อถึงเวลาเราก็ต้องกลับ กลับอย่างคนที่เข้าใจธรรม ภาคภูมิใจในความดีที่ตัวเองทำถึงที่สุดแล้ว ส่วนสังขารจะเป็นอย่างไรนั้นก็เป็นเรื่องของสังขาร ขอเพียงจิตกลับคืนสู่ธรรม นั่นคือสิ่งที่ประเสริฐสุด ใช่หรือไม่ (ใช่)
อาจารย์ก็เชื่อและหวังอยู่เล็กๆ ว่าศิษย์ของอาจารย์ในชั้นนี้จะมีคนที่ไปถึงได้ และมีคนที่เข้าถึงธรรมได้ แม้จะไม่ถึงที่สุดแต่ก็ขอให้กลับไปบำเพ็ญต่อดีไหม แม้จะยังไม่ถึงที่สุด แม้อะไรจะไม่เป็นดั่งหวังก็ขอให้เดินหน้าก้าวต่อไปนะ ได้ไหมศิษย์ (ได้) ชีวิตนี้มันไม่เป็นดั่งที่ใจคิดหรอก เมื่อไม่เป็นดั่งใจคิด จะล้มคว่ำกับมันหรือจะลุกขึ้นสู้แล้วก้าวต่อไป หาทางพ้นทุกข์และค้นพบธรรมให้เจอ อย่าเป็นคนที่เพียรดับทุกข์ แต่จงมองให้เห็นว่าทุกข์ไม่ใช่สิ่งที่น่ากลัว เราพ้นทุกข์ได้ เราผ่านมันได้ จริงไหม (จริง) อาจารย์ถามว่าทุกข์น่ากลัวไหม ไม่น่ากลัว ทุกข์นั้นทำให้อาจารย์ได้มาเจอศิษย์ เพราะถ้าศิษย์ไม่ทุกข์ อาจารย์จะมาไหม (ไม่มา) ใช่หรือไม่ (ใช่) และเพราะศิษย์เข้าใจทุกข์ ศิษย์จึงสามารถกลับไปเจออาจารย์
ฉะนั้นอาจารย์จึงไม่รังเกียจทุกข์ แต่อาจารย์ขอบคุณทุกข์ที่ทำให้ศิษย์กับอาจารย์ได้เจอกัน เข้าใจที่อาจารย์พูดไหม เข้าใจนะ ฉะนั้นขอให้ศิษย์เข้มแข็งในการดำเนินชีวิต รู้จักคิด รู้จักทำด้วยสติ อย่าสร้างบาปเวรกรรมเพียงเพราะอารมณ์ชั่ววูบ อย่าทำผิดคิดร้ายเพียงเพราะไม่รู้จักยับยั้งชั่งใจ อย่าประกอบกรรมชั่วเพียงเพราะตกเป็นทาสของอบายมุข อย่าทิ้งธรรมไปเพียงเพราะใจท้อ หนทางธรรมเป็นหนทางที่กลับสู่ความสงบ และอาจารย์ก็หวังว่าศิษย์ของอาจารย์ทุกคนจะกลับสู่หนทางนี้ ทางที่แท้จริงที่นำพาทุกชีวิตไปสู่ความพ้นทุกข์ และค้นพบธรรมในใจตัวเอง สงบได้ไหม เย็นได้ไหม อดทนได้ไหม อภัยได้ไหม หนทางธรรมไม่ยาก แต่ยากตรงที่ถ้าอดทนไม่ได้ ใจเย็นต่อไปไม่ได้ ศิษย์ก็จะไม่ได้เจออาจารย์อีก เพราะศิษย์รู้แล้ว จริงไหม แล้วถ้ารู้แล้วยังไม่ทำ ไม่ค่อยถูกต้องเท่าไหร่นะ ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นรู้แล้วทำให้ได้ ไปให้ถึง ดีไหม (ดี) เราไม่ได้เกิดมาเพื่อสร้างกรรม แต่เราเกิดมาเพื่อชดใช้กรรมและจบกรรมนะ ใช่ไหม (ใช่) เราไม่ได้เกิดมาเพื่อทุกข์ แต่เราเกิดมาเพื่อเข้าใจทุกข์ สิ้นทุกข์ และคืนสู่ธรรม
ให้อาจารย์หมดห่วงได้หรือยัง อาจารย์รักศิษย์ทุกคน แม้ศิษย์จะไม่รักอาจารย์ อาจารย์ก็ไม่ว่าอะไร อาจารย์ห่วงศิษย์ทุกคน แม้ศิษย์จะไม่ห่วงตัวเอง ไม่รู้ค่าของตัวเองเลยก็ตาม ศิษย์สามารถเป็นพุทธะน้อยๆ ศิษย์สามารถเป็นคนดีที่สุดได้ และศิษย์ก็สามารถช่วยเหลือผู้อื่นได้ แต่มันอยู่ที่ตัวศิษย์เอง
ขอให้ไตร่ตรองสิ่งที่อาจารย์พูดวันนี้ให้ดี ขอเพียงศิษย์ศรัทธาเชื่อมั่นในธรรมของตัวเองและปฏิบัติตัวเองให้ถึงที่สุด อย่าให้ชีวิตนั้นทุกข์แล้วทุกข์อีกเลยนะศิษย์เอ๋ย ความทุกข์มันไม่น่าล้อเล่นเลยจริงไหม ฉะนั้นตั้งสติเวลาทำอะไรไตร่ตรองให้ดี อย่าตกเป็นธาตุของอารมณ์ง่ายๆ อายุมากแล้ว สังขารร่วงโรยไปเป็นธรรมดา ขอรักษาจิตหนึ่งกลับคืนสู่ธรรมที่แท้จริง อย่าได้กลัวความแก่ ความเจ็บ ความตาย รักษาจิตหนึ่งเดียวกลับคืนหาอาจารย์นะศิษย์
พระโอวาทซ้อนพระโอวาท “ธรรมต้องทำ”
หูตาคนไม่สว่างเพราะใจมั่นหมาย ไม่อาจใช้ปัญญาได้เพราะยึดติด
กิเลสเกิดจากอัตตาคอยนึกคิด ทางธรรมคือดับสิ้นซึ่งเชื้อไฟ
อย่ายึดดีจนกลายเป็นรังเกียจทุกข์ อย่ายึดสุขจนกลายเป็นกลัวทุกข์ใหญ่
ธรรมสอนให้มีสติรู้ตามจริงไป ไม่หลงปรุงกิเลสให้ก่ออารมณ์
พระอาจารย์เมตตาแก้ไขพระโอวาท สถานธรรมผูถี จ.พิษณุโลก
(วันที่ ๕-๗ พฤษภาคม ๒๕๖๑)
เพลงพระโอวาท หน้า ๑๗
เดิม
บำเพ็ญอีกแล้วข้าคอยเน้นหนัก ย้ำย้ำซ้ำซ้ำกำซาบบำเพ็ญคือจุดหมาย รู้ชาติเดียวเท่าที่เป็น ทุกข์จนแทบทนไม่ไหว เลือดในกายไหลรวมเป็นทะเล
บำเพ็ญอีกหนาก็คือทุกอย่าง ตรงนี้ที่ไหนไกลเท่าไรเพื่อเดินไปไหน พร้อมจะเดินก็ไม่ยาก หากรอมีใครจะพร้อม ขอบำเพ็ญมิวอนมากกว่านี้
แก้ไขเป็น
บำเพ็ญอีกแล้วข้าคอยเน้นหนัก ย้ำย้ำซ้ำซ้ำกำซาบบำเพ็ญคือจุดหมาย รู้ชาติเดียวดังที่เป็น ทุกข์จนแทบทนไม่ไหว เลือดในกายไหลรวมเป็นทะเล
บำเพ็ญแหละหนาก็คือทุกอย่าง ตรงนี้ที่ไหนไกลเท่าไรเพื่อเดินไปไหน พร้อมจะทำก็ไม่ยาก หากรอมีใครจะพร้อม ขอบำเพ็ญมิวอนมากกว่านี้
