西元二〇一六年嵗次丙申二月初十日 仙佛慈悲訓
วันศุกร์ที่ ๑๘ มีนาคม พุทธศักราช ๒๕๕๙ สถานธรรมฉือฮุ่ย จังหวัดนครศรีธรรมราช
พระโอวาทศิษย์พี่พระนาจา
ดูใจเย็นซื่อตรงรู้หน้าที่ ชอบทำดีไม่ชอบทำผิดคิดร้าย
มีน้ำใจไม่เอาเปรียบรักการให้ ทั้งนอกในดูงดงามน่าชื่นชม
เราคือ
ศิษย์พี่นาจา รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดา ผู้เมตตา ลงสู่แดนโลก แฝงกายน้อมกราบ
องค์มารดาแล้ว ถามศิษย์น้องทุกคนยินดีต้อนรับศิษย์พี่ไหม
ลมหายใจเป็นต้นทุนทุกชีวิต ล้วนมีสิทธิ์เท่ากันเพื่อได้ใช้
ใฝ่ก่อบาปสร้างกรรมน่าเสียดาย ใฝ่สร้างบุญปฏิบัติธรรมได้ไม่กล้ำกลืน
คนใจพระไม่สู้ฟื้นจิตพุทธะ ไม่ห้อยพระห้อยใจที่ฟูฟื้น
จิตลดละรู้พระแท้จริงตื่น วิบากหมื่นไม่บาปผิดบวชเนื้อใน
บำเพ็ญจิตเข้าใจในหลักธรรมแท้ เผลอลืมแย่สร้างสมอารมณ์กิเลสร้าย
คนรู้โลกรู้วางคลายจางไป ไม่ตื่นใจชีพทิ้งในหมู่มาร
ติดโวยวายก็ไม่ใช่บำเพ็ญธรรม ใจคนยิ่งธรรมใจธรรมยิ่งผสาน
ใครจะดีกว่าใครนั้นไม่สำคัญ จิตวิญญาณใจคนดั่งเพชรดั่งทอง
ความเป็นอยู่ผิดถูกบ่มเพาะนิสัย แม้เพชรในโคลนตมก็มัวหมอง
คืนความงดงามยิ่งบำเพ็ญยิ่งไตร่ตรอง ใช้สมองมากไปบำเพ็ญยิ่งยากเย็น
ห่วงคนดีถูกรังแกถูกกลั่นแกล้ง ความรุนแรงคอยซ่อนอยู่มองไม่เห็น
ความไม่ยอมค่อยปรากฏอย่างชัดเจน จนกลายเป็นเห็นแก่ตัวอยู่ร่วมกัน
ฮิ ฮิ หยุด
พระโอวาทศิษย์พี่พระนาจา
เราเข้ามาในห้องนี้ เราเห็นอยู่สองอย่าง อย่างหนึ่งคือฟังแล้วสบายใจ อิ่มเอิบใจ ดีใจ กับอีกอย่างหนึ่งคือฟังแล้วเบื่อ เมื่อไหร่จะจบ ถ้าท่านเป็นเรา ท่านจะมองคนที่ฟังแล้วสบายใจ หรือมองคนที่ฟังแล้วเบื่อ ท่านเลือกมองด้านไหน (ฟังแล้วสบายใจ) แล้วถ้ามีบ่อสองบ่อ บ่อหนึ่งลงไปแล้วชื่นใจ อีกบ่อหนึ่งลงไปมีกลิ่นเหม็น ลงบ่อไหน (ลงบ่อเย็นชื่นใจ) ลงไปในบ่อที่ลงไปแล้วมีความสุขใช่ไหม (ใช่) แล้ววันนี้นั่งอยู่ในบ่อที่ชื่นใจ หรือบ่อเหม็น (บ่อเย็นชื่นใจ) ใช่หรือ
ชีวิตคิดดีคิดได้ก็เป็นสุข ชีวิตคิดไม่ดีคิดไม่ได้ก็อมทุกข์ แล้วเราจะโทษบ่อหรือโทษคนที่กระโดดลงบ่อ (โทษคนกระโดดลงบ่อ) เราจะโทษคนที่บังคับเรามา หรือคนที่เดินตามมาต้อยๆ เราจะโทษเขาที่พูดไม่จบสักที หรือโทษตัวเราที่พยายามคิดดีไม่เคยได้ (โทษตัวเราเอง) ฉะนั้นในโลกใบนี้ไม่ใช่ไม่มีทางให้เลือก ไม่ใช่อับจนหนทาง สมมติว่าเรามีผ้าขี้ริ้วผืนหนึ่ง แล้วเราพยายามเช็ดกระดานให้สะอาด แต่เช็ดอย่างไรก็ไม่สะอาด เราจะโทษว่าคนทำสกปรกหรือว่าเราจะกลับไปดูว่าผ้าไม่สะอาด เวลาเราอยู่ในโลก เราไปว่าเขาทำเราเจ็บ ทำเราทุกข์ ทำเราช้ำ ใจเรามันสกปรกหรือว่าเขาทำให้เราทุกข์ เราช้ำ (ใจเราสกปรก) แต่พอถึงเวลาก็โทษเขาทุกที ทั้งที่จริงๆ แล้วใจเราคือผ้าขี้ริ้วที่ไม่เคยซักให้สะอาด แล้วยังพยายามที่จะทำให้คนอื่นสะอาดด้วย ฉะนั้นเวลาเช็ดข้างนอก มองเห็นคนอื่นข้างนอก อย่าลืมมองเห็นตัวเองข้างใน ใจดีมองอะไรก็เป็นสุข ใจมันไม่ดี มองอะไรนิดๆ หน่อยๆ ก็เป็นทุกข์ คิดดีคิดได้ก็พ้นทุกข์ คิดไม่ดีคิดไม่ได้ ก็สร้างอ่างวนอยู่ในความทุกข์ถูกไหม (ถูก) ฉะนั้นตอนนี้อยู่ในบ่อที่ว่ายน้ำมีความสุข หรืออยู่ในบ่อเหม็นๆ (บ่อมีความสุข) จริงหรือ (จริง) แล้วจะขึ้นมาจากบ่อไหม (ขึ้น) เพราะถ้าจมอยู่กับความสุขมากๆ บางครั้งความสุขก็ทำให้กลายเป็นความทุกข์จริงไหม (จริง) เล่นน้ำถ้าเล่นนานเกินไปก็อาจจะไม่สบาย และอาจเป็นตะคริวแล้วจมน้ำตายได้ใช่ไหม (ใช่)
นักเรียนในชั้นนี้ดูใจเย็นไหม (ใจเย็น) ดูเป็นคนซื่อไหม (ซื่อ) รู้จักรับผิดชอบหน้าที่ใช่ไหม (ใช่) ไม่กินแรง ไม่เอาเปรียบ ไม่อู้ ไม่ใจร้อน ไม่ขี้บ่น เป็นอย่างนั้นไหม บางทียอมรับว่าเราไม่ดีบ้างจะได้แก้ไขให้ดีขึ้น ดีกว่าคนที่คิดว่าตัวเองดีแล้วพอใครว่าก็รับไม่ได้ อย่างนั้นก็ไม่ดีนะ บางครั้งเป็นคนมีน้ำใจ แต่สักพักน้ำใจก็ค่อยหดไป กลายเป็นเอาเปรียบและอู้งาน ใช่ไหม เป็นคนชอบให้หรือชอบขอ (ชอบให้) ไม่ขอสองตัว ไม่ขอสามตัว ใช่ไหม ถ้าทำได้อย่างนี้ก็จะเป็นคนงดงามจริงๆ ทั้งนอกทั้งใน
วันนี้ถ้าเราขอมาสมัครเป็นพี่เป็นน้องกับคนที่นี่ได้ไหม (ได้) ยินดีจะให้ร่วมบ้านสนทนาธรรมไหม (ยินดี) ถ้าส่วนใหญ่ยินดีเราก็อยู่ต่อ แต่ถ้าส่วนใหญ่ไม่ยินดี เรากลับก็ได้ ถ้าอยู่แล้วทำให้เขาทุกข์ เราก็ต้องยอมถอย ถ้าพูดแล้วทำให้เขาไม่สบายใจ เราก็ต้องหุบปาก ถ้าอยู่แล้วเขาเกลียดขี้หน้า เขาเหม็นขี้หน้า เราก็ต้องหลบลี้ไป เพราะเราก็ไม่อยากให้ท่านเห็นเราเป็นอ่างเหม็นๆ คนมีปัญญาแม้อยู่ในที่เหม็นก็ทำเป็นที่หอมได้
วันนี้เรามาคุยเรื่องธรรมะล้วนๆ ธรรมะมีประโยชน์อย่างไรกับชีวิต และนำไปใช้ในชีวิตอย่างไร บางทีเราฟังธรรมะมาตั้งนาน แต่เราก็รู้สึกว่า ไม่เห็นเอามาใช้ในชีวิตได้สักครั้ง โดยส่วนใหญ่คิดว่าการปฏิบัติธรรมก็คือ ใส่บาตร สวดมนต์ ไหว้พระ ทำบุญ ทำทาน การทำทานถ้าให้สิ่งของเรียกว่า อามิสทาน ถ้าเราพูด ให้เขาปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบ เรียกว่าให้ธรรมะเป็นทาน เคยได้ยินคำพูดคำหนึ่งไหม การฟังธรรมมีอานิสงส์มาก การให้ธรรมะเป็นทานเป็นสิ่งประเสริฐ การให้ทานเป็นสิ่งดีงาม ฉะนั้นมนุษย์โดยส่วนใหญ่เวลาปฏิบัติธรรม เราจึงทำได้แค่ดีงาม พระพุทธะหรือหลายๆ คนบอกว่า มนุษย์เป็นสัตว์ประเสริฐ แต่เราทำอะไรได้ประเสริฐอย่างที่เรียกไหม (ไม่) บางคนบอกว่า ก็ไม่ยากมีเงินก็ซื้อหนังสือแจก หรือฟังอะไรดีๆ ก็เอาไปบอกเขา แค่นี้ก็ประเสริฐแล้ว แต่ศิษย์น้องไม่สงสัยหรือว่าทำไม เราให้หนังสือก็แล้ว เราพูดดีก็แล้ว แต่ทำไมเขาไม่มองเราประเสริฐ แล้วฟังธรรมจะได้อานิสงส์มากอย่างไร ศิษย์พี่จะบอกให้ การฟังธรรมจนเกิดความกระจ่างแจ้ง จนสามารถทำให้สิ้นทุกข์ และสลัดพ้นจากอบายภูมิทั้งมวลได้ นั่นแหละคืออานิสงส์สูงสุด
เราเคยเอาธรรมะสักประโยค สองประโยค มาคิดพิจารณาจนเข้าถึงธรรมบ้างไหม อย่างเช่น พระพุทธะสอนว่าให้อดทน เราก็อดทน อดทนจนไม่ไหว อยากจะตบะแตก แต่ถ้าเข้าใจจะรู้เลยว่า อดทนถึงที่สุด หมายความว่า อดทนจนไม่ต้องทนแต่เปลี่ยนเป็นความเข้าใจ เราฟังธรรมมาขนาดนี้แล้วจะทำอย่างไรที่เรียกว่าให้ธรรมะเป็นทานแล้วทำให้เราประเสริฐได้ บางทีเรายังไม่ค่อยเข้าใจ ฉะนั้นจึงอยากบอกศิษย์น้องว่า อย่าหน่ายต่อการเรียนรู้ เพราะการเรียนรู้ทำให้เราเข้าถึงปัญญา ปัญญาที่มีอยู่ในตัวศิษย์น้อง แต่ที่ศิษย์น้องมักจะบอกว่า ตัวเองไม่เอา ตัวเองไม่ไหว ตัวเองโง่ ยังไม่ทันเรียนก็บอกว่าตัวเองโง่ ใช่หรือเปล่า ยังไม่ทันฟังธรรมก็บอกว่า ตัวเองเป็นมนุษย์ เป็นได้แค่มนุษย์ ใช่หรือเปล่า จึงน่าเสียดายยิ่งนัก
สมมติว่าตอนนี้ศิษย์พี่มีกระจกอยู่บานหนึ่ง มองตัวเอง ทำไมมันเตี้ย ทำไมมันดำจัง แล้วก็ว่า “ไอ้กระจกบ้า” สงสัยไฟมันไม่พอ สงสัยกระจกมันไม่ดี เดี๋ยวฉันจะไปเอากระจกอีกอันหนึ่งมาใหม่ กระจกไหนที่ส่องแล้วดูสวย จะเก็บกระจกนั้นไว้กับตัว กระจกที่ส่องแล้วไม่สวยไม่มองมันเลย เหมือนกันเราอยู่กับเพื่อน เราอยู่กับคนมากมาย เรามักจะพูดว่า เวลาเราทำอะไรก็ตาม แล้วเขาว่าเราไม่ดี เรามักจะโทษว่า “แกก็ไม่ดี” “เธอมันขี้บ่น” เราก็มักจะตอบว่า “แกนั่นแหละขี้บ่น” จริงไหม (จริง) ฉะนั้นทำไมเราจึงไม่หันกลับมามองตัวเรา แทนที่จะโทษผู้อื่นอยู่ร่ำไป ซึ่งการปฏิบัติธรรมที่แท้จริงสอนไว้ว่า ก่อนจะว่ากระจก ก่อนจะชี้หน้าด่าเขา ให้หันกลับมาดูตัวเอง แล้วการให้ธรรมะที่ดีที่สุดมันก็คือการเอาตัวเรานั่นแหละเป็นธรรม และให้ธรรมนี้เป็นทาน จึงทำให้เรานี่ประเสริฐ ไม่ใช่เอาธรรมะจากข้างนอก
การปฏิบัติธรรมด้วยการให้ธรรมและทำให้มนุษย์ประเสริฐจึงไม่ใช่หมายความแค่เพียงให้หนังสือ พูดให้เขาดี แต่คือการทำตัวเราให้เข้าถึงธรรม และเอาธรรมนั่นแหละยื่นให้เขา โดยที่ไม่ต้องด่าว่าเขา เหมือนศิษย์พี่ถามศิษย์น้องว่า เราอยู่ในโลกอยากได้มิตรหรืออยากได้ศัตรู (อยากได้มิตร) อยากได้เรื่องสั้นๆ หรือเรื่องยาวๆ (เรื่องสั้นๆ) อยากให้มันจบง่ายๆ หรือไม่จบ (จบง่ายๆ) อยากให้มันยืดเยื้อหรือพอกันทีแค่นี้ (พอกันทีแค่นี้) ฉะนั้นถ้าเขาด่าเรามา เราคิดในใจว่าเราอยากได้มิตรหรืออยากได้ศัตรู ถ้าเราอยากได้มิตร เราจะด่ากลับไหม (ไม่ด่า) อยากได้คนช่วยชี้ข้อบกพร่องหรือคนยกยอปอปั้น (ชี้ข้อบกพร่อง) แต่ทำไมเวลาเราโดนเอาเปรียบ ก็เอาเปรียบกลับทุกที
ทองดีไม่กลัวไฟหลอม คนดีจริงไม่กลัวการติฉินนินทา ไม่กลัวการถูกกล่าวหาใส่ร้าย ศิษย์น้องกลัวทุกข์ไหม (กลัว) จริงๆ ศิษย์พี่อยากบอก ทุกข์ไม่น่ากลัว แต่คนที่ใจไม่สู้ทุกข์น่ากลัวกว่า จริงไหม (จริง)
ทำไมศิษย์พี่จึงบอกว่า ความทุกข์นี่มันไม่น่ากลัว และความทุกข์มันน่ารัก แล้วมันดีด้วย เชื่อไหมล่ะ (เชื่อ) ความทุกข์คืออะไรรู้ไหมศิษย์น้อง พระพุทธะกล่าวไว้ว่า ความทุกข์คือเครื่องชำระล้างใจให้บริสุทธิ์ และ
ลบล้างอดีตที่เราเคยสร้างเหตุอันเลวร้ายให้หมดสิ้น ฉะนั้นกลัวทำไมกับทุกข์ ทำไมไม่ยินดีกับทุกข์สักตั้งหนึ่ง และจะเป็นคนที่มีทุกข์อย่างมีสติ เป็นคนทุกข์ที่มีความเข้มแข็งและเข้าใจในทุกข์ เหมือนเรารักใครสักคนหนึ่งมากๆ แต่เราก็รู้นิสัยเขาว่ามีข้อแย่อะไร แต่ในข้อแย่เราก็รู้ว่าเขามีข้อดีอะไร ทำให้ลืมข้อแย่ไปเลย เพราะเขามีข้อดีที่เราลืมไม่ลง แม้ว่าสามีรำคาญภรรยา ภรรยารำคาญสามี แต่ก็มีข้อดีอยู่อย่างหนึ่งที่ทิ้งเขาไม่ลงใช่ไหม (ใช่)
ลบล้างอดีตที่เราเคยสร้างเหตุอันเลวร้ายให้หมดสิ้น ฉะนั้นกลัวทำไมกับทุกข์ ทำไมไม่ยินดีกับทุกข์สักตั้งหนึ่ง และจะเป็นคนที่มีทุกข์อย่างมีสติ เป็นคนทุกข์ที่มีความเข้มแข็งและเข้าใจในทุกข์ เหมือนเรารักใครสักคนหนึ่งมากๆ แต่เราก็รู้นิสัยเขาว่ามีข้อแย่อะไร แต่ในข้อแย่เราก็รู้ว่าเขามีข้อดีอะไร ทำให้ลืมข้อแย่ไปเลย เพราะเขามีข้อดีที่เราลืมไม่ลง แม้ว่าสามีรำคาญภรรยา ภรรยารำคาญสามี แต่ก็มีข้อดีอยู่อย่างหนึ่งที่ทิ้งเขาไม่ลงใช่ไหม (ใช่)
ฉะนั้นทุกข์ก็เหมือนกัน ถ้าศิษย์น้องเข้าใจความทุกข์ ศิษย์น้องจะไม่กลัวคนด่า จะไม่กลัวคนเบียดเบียน จะไม่กลัวคนเอาเปรียบ เพราะดีใจที่ความทุกข์ทำให้ฉันได้ชะล้างอดีตที่ฉันเคยทำ ความทุกข์ทำให้ฉันได้ขัดเกลา และฉันจะได้สิ้นทุกข์สักที
ศิษย์พี่ยกตัวอย่าง ถ้าสมมติว่ามีคนๆ หนึ่งเดินเข้ามาแล้วก็ว่า “ไอ้หน้าโง่ทั้งหลาย” สิ้นทุกข์ไหม (ไม่, สิ้นทุกข์) กลับบ้านไป จำได้อย่างหนึ่งว่า มีเด็กคนหนึ่งมาว่าเราหน้าโง่ ทุกข์ตอนนี้ไม่เท่าไหร่ ยังเอากลับไปบ้าน แล้วก็เอาทุกข์นี้ไปบอกให้กับคนที่บ้านอีก เราเป็นแบบนั้นไหม (เป็น) หรือวันนี้นั่งรถเมล์แล้วก็เอากลับไปเล่าให้เพื่อนฟังว่ามีคนแก่คนหนึ่งยืนโยกแล้วโยกอีก ฉันก็สะกิดผู้ชายคนนั้น ลุกขึ้นหน่อยสิๆ เขาใจร้ายมากๆ ไม่ให้คุณป้านั่ง เป็นไหม (เป็น) ฉะนั้นเมื่อเราเจอสิ่งที่เกิดขึ้น เราจะให้ธรรม หรือเราจะสิ้นทุกข์ เราจะปฏิบัติธรรมหรือเราจะสร้างสมกิเลส (ปฏิบัติธรรม) ศิษย์น้องเคยได้ยินไหม “ต้นหญ้าเป็นโทษของนาข้าวฉันใด กิเลส อารมณ์ ความไม่ชอบใจ ความรำคาญใจ ความอิจฉาริษยา ความโกรธ ก็สามารถเป็นโทษให้แก่บุคคลที่ยึดติดและทำให้เกิดความหม่นหมองได้ฉันนั้น”
ฉะนั้นเวลามีเรื่องราวอะไรเกิดขึ้น เราเห็นแล้วเกิดกิเลส เกิดความโกรธ เกิดความอยาก เกิดความโลภ เกิดความไม่พอใจ หรือเราเห็นแล้วสิ้นทุกข์ ปล่อยวาง บังเกิดธรรม แจ้งใจ เวลาเราอยู่ร่วมกันในสังคม ศิษย์พี่จึงอยากบอกว่าเราสามารถปฏิบัติธรรมได้ทุกขณะ และเราก็สามารถให้ธรรมคนได้ทุกขณะ
(สิ่งศักดิ์สิทธิ์เมตตาให้นักเรียนหญิงหนึ่งท่านลุกขึ้นมายืนข้างๆ หน้าห้องแล้วถามนักเรียนในชั้นว่า) เป็นอย่างไร (สวย) อย่างนั้นแปลว่าตัวศิษย์พี่ไม่สวยใช่ไหม (ไม่ใช่) ศิษย์น้องเอ๋ย ศิษย์พี่จะบอกว่าบางครั้งการพูดอะไรธรรมดาโดยที่เราไม่ได้ทันคิด เห็นอย่างไรเราก็พูดอย่างนั้น เหมือนเราชมคนหนึ่งว่าสวย คนที่ยืนข้างๆ ก็ดูไม่สวยขึ้นมาทันที จริงไหม (จริง) ก็ศิษย์พี่ยืนตั้งนาน พอคนนี้มาศิษย์น้องก็บอกว่าสวย แล้วศิษย์พี่เป็นอะไรล่ะ บางทีการชื่นชมใครสักคนหนึ่งเป็นการให้กำลังใจ แต่บางครั้งการให้กำลังใจของเรา ถ้ามันมีมากไปก็ทำให้อีกคนหนึ่งที่ศิษย์น้องไม่ได้พูดอะไร ไม่ได้ด่าอะไรก็แย่ได้ไม่รู้ตัว ฉะนั้นอย่าบอกว่าอยู่ในโลกไม่ได้ทำบาป ไม่ได้ทำผิด ไม่ได้คิดร้าย เพราะบางครั้งพูดอะไรไม่คิด
ศิษย์พี่ถามอีกครั้งว่า นักเรียนคนนี้สวยไหม แล้วศิษย์พี่ล่ะ คนฉลาดมีปัญญา ถ้าชมว่าคนนี้เขาสวย อาจบอกอีกคนว่าถึงเธอไม่สวยแต่เธอเป็นคนดี พระพุทธะจึงสอนเอาไว้ว่า “การอยู่ในโลกไม่เราทำเขาก็เขาทำเรา” แต่จะทำอย่างไรที่จะสามารถปฏิบัติธรรมได้ทุกขณะ นั่นคือพูดให้น้อยที่สุด แล้วเรื่องราวมันก็จะน้อยลง และปฏิบัติต่อผู้คนด้วยความจริงใจมากที่สุด ปฏิบัติธรรมไม่ต้องเริ่มไกลบ้าน เริ่มที่คนใกล้ตัว ปฏิบัติกับคนในบ้านให้ดีก่อน ก่อนที่จะไปปฏิบัติกับคนข้างนอก เป็นคนดีในบ้านให้ได้ก่อนถึงจะเป็นคนดีข้างนอกได้ ศิษย์พี่ไม่เคยเห็นพระพุทธะองค์ไหน นอกบ้านเป็นคนดี ในบ้านเป็นคนไม่ดี ฉะนั้นเวลาเราอยู่ในโลก เราจึงสามารถปฏิบัติธรรมได้ทุกขณะ แต่ทุกขณะที่เราปฏิบัติธรรมขอให้เราพึงคิดสักนิดหนึ่งว่า เราอยากจะสร้างมิตรหรือสร้างศัตรู อยากให้เรื่องมันจบง่ายๆ หรือเรื่องยาวไม่สิ้นสุด อยากให้ธรรมหรือให้กิเลส อยากให้ความสงบร่มเย็นหรือมีอารมณ์ ถ้าคิดได้ขนาดนี้ศิษย์น้องไม่ว่าอยู่ที่ไหน ศิษย์น้องก็ปฏิบัติธรรมและเป็นผู้ที่ประเสริฐอย่างแท้จริง
ทุกข์ทำให้จิตเราบริสุทธิ์ และอีกอย่างหนึ่งการถูกคนเอาเปรียบเป็นการสร้างบุญบารมีที่ยิ่งใหญ่ แต่การเอาเปรียบคนเป็นการสร้างบาปกรรมที่ไม่จบสิ้น ฉะนั้นก่อนที่จะโวยวายไป ก่อนที่จะโมโหโต้ตอบกลับไป ก่อนที่จะเกลียดแค้นชิงชัง คิดสักนิดว่าอยากได้มิตร ไม่อยากได้ศัตรู อยากสิ้นทุกข์ไม่อยากมากทุกข์ ถ้าทำได้อย่างนี้ปฏิบัติธรรมยากไหม (ไม่ยาก)
คนทุกคนอยากเป็นคนดี แต่สิ่งที่ตรงข้ามกับความดี แล้วทำให้เราทำดีไม่ขึ้นคือ (ความชั่ว) แล้วรากฐานของความชั่วคือ (กิเลส, ความโลภ) วิธีการปฏิบัติธรรม เวลาเราเจอทุกข์แล้วเราจะจัดการกับทุกข์ได้อย่างไร และมองทุกข์อย่างไร เราต้องรู้อย่างหนึ่งก่อนว่า เราไม่ใช่บำเพ็ญธรรมเพื่อเอาแต่ดับผล แต่ไม่หยุดสร้างเหตุ ฉะนั้นเราก็ต้องรู้ก่อนว่าต้นเหตุแห่งทุกข์มาจากไหน ไม่ใช่แต่แก้ผลๆ ต้นเหตุแห่งความชั่วร้าย ต้นเหตุแห่งความทุกข์นั่นก็คือกิเลสและจิตที่เราคิดเอง อย่างเช่นน่าจะคิดดี เราไม่ค่อยคิด เราชอบคิดร้าย จากน่าจะชมไม่ชม เราชอบแอบติ จากที่น่าจะไม่เป็นทุกข์ มันก็กลายเป็นทุกข์ เพราะใจเราใฝ่ไม่ดี ใจเรามองไม่ดีถูกหรือไม่ (ถูก)
(อารมณ์) ทำให้เรา (โมโห) โมโหส่งผลทำให้เราเป็นทุกข์ แล้วก็ทำไม่ดีใช่ไหม แล้วก็ทำให้คนรอบข้างก็ไม่สบายใจ ฉะนั้นต่อไปเราจะ หยุด ลด ละ เลิก ดีไหม เหมือนติดยาเลยนะ แต่ติดความโกรธใช่หรือเปล่า ฉะนั้นนอกจากเราจะดับทุกข์ที่ปลายเหตุแล้ว สิ่งที่เป็นต้นเหตุศิษย์น้องก็ต้องพยายามที่จะแก้ไขใช่ไหม
(ศิษย์พี่พระนาจาเมตตาแจกลูกอมให้คนที่ตอบคำถาม)
ศิษย์พี่ก็บอกไปตั้งแต่ต้น ถ้าอยากอยู่ในโลกนี้ ไม่อยากทุกข์เยอะ พูดอะไรก็ให้ระวัง เพราะความอยากบางทีก็ก่อให้เกิดโทษได้เหมือนกันจริงไหม (จริง) เอาไหม ลูกอมถุงหนึ่งมีกี่เม็ด มันนับไม่ถ้วนเลยนะ มาจากจังหวัดอะไร (สุราษฎร์ธานี) คนสุราษฎร์รอศิษย์น้องอยู่นะ ศิษย์น้องปฏิบัติได้ดีบางครั้งไม่ต้องพูดมากคนก็เดินตามมาเอง ปฏิบัติได้ดี ดำเนินชีวิตได้ถูกต้อง รับผิดชอบต่อหน้าที่ มีน้ำใจช่วยเหลือเพื่อน ไม่เอาเปรียบ ไม่โกงใคร พูดคำไหนคำนั้น บางทีไม่ต้องพูดเขาก็เดินตาม ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นการปฏิบัติธรรมที่แท้จริงต้องเริ่มจากตัวเรา เอาธรรมะในตัวเรายื่นให้ด้วยความจริงใจ เอาความซื่อสัตย์ในตัวเรายื่นให้ด้วยความแท้จริง เอาความมีธรรมในตัวเรายื่นให้ด้วยความเป็นธรรม เอาความใจเย็นของเรา เอาความมีเมตตาของเรายื่นให้ด้วยความรักอันบริสุทธิ์โดยไม่หวังผลตอบแทน แล้วคนเช่นนี้จะเหงาจะโดดเดี่ยวได้อย่างไร เพราะไม่มีเวลามาเหงา มีแต่ทำอย่างไรที่ฉันจะให้คนได้มากที่สุด ทำอย่างไรที่ฉันส่งความดีงามให้คนเป็นสุขมากที่สุด แต่คนที่เหงาคือคนที่ไม่เคยเอาธรรมในตัวเองไปให้ใคร เอาแต่รอๆ แล้วก็รอ คนเช่นนี้คือคนที่ทุกข์ที่สุด
ถ้าอยากสิ้นทุกข์ก็จงอย่าเก็บสิ่งไม่ดีไว้ในใจให้มันเหม็นเน่า จงเอาทุกข์นั้นปล่อยออกไป ให้วันหนึ่งมันจบแค่วันหนึ่ง ให้วันหนึ่งมันสิ้นทุกข์ในวันหนึ่ง ไม่ใช่เอาทุกข์ในอดีตมาเล่าให้คนโน้นคนนี้ฟัง แล้วใจก็หมักหมมเต็มไปหมดไม่สิ้นทุกข์เสียที เราเป็นแบบนั้นใช่ไหม (ใช่) แล้วอย่างนี้จะฟังธรรมไปทำไม ถ้าปฏิบัติแล้วไม่สิ้นทุกข์เสียที ฉะนั้นทุกวันสิ้นทุกข์ได้ ใครพูดอย่างไรจบแล้วไม่ต้องต่อ ไม่ต้องเก็บเรื่องของเขาหรือของเรามา ไม่ต้องคิดไปทำความสะอาดบ้านใคร ทำความสะอาดบ้านตัวเอง ไม่ต้องคิดไปรีบจัดการใคร จัดการตัวเองให้ดีก่อน ฉะนั้นใครด่าใครว่าไม่สำคัญเท่ากับเราต้องไม่ด่าไม่ว่า ไม่สร้างเหตุทุกข์จากตัวเรา แล้วทุกข์น่ากลัวอีกไหม (ไม่น่ากลัว) ฉะนั้นสิ่งหนึ่งที่ศิษย์พี่อยากให้ศิษย์น้องระวัง นั้นก็คือ ขอให้ทำอะไรด้วยสติอย่าใช้อารมณ์ อย่าเป็นคนมักโกรธ อย่าเป็นคนมักโทษและอย่าเป็นคนมักมาก น่ากลัวที่สุดใช่ไหม ไม่ว่าทำอะไรเยอะไว้งกไว้ก่อน แล้วผลเป็นอย่างไร เหนื่อยตาย
ไปแล้วนะ มีโอกาสคงได้กลับมาผูกบุญกันอีก ดีไหม (ดี) ศิษย์น้องศึกษาปฏิบัติธรรมถ้าเราทำได้เราก็สิ้นทุกข์และพ้นทุกข์ได้ ถ้ายังไม่สิ้นกิเลสก็ยังไม่สิ้นทุกข์ แต่ถ้าสิ้นทุกข์ได้กิเลสก็สิ้นได้นะศิษย์น้อง จำไว้นะคนทุกคนในโลกเหมือนกระจก ถ้าเขาทำหน้าไม่ดีใส่เราอย่าว่ากระจกแต่หันกลับมา (มองตัวเอง) ยิ้มให้เขาหรือยัง ดีกับเขาหรือยัง
วันเสาร์ที่ ๑๙ มีนาคม พุทธศักราช ๒๕๕๙ สถานธรรมฉือฮุ่ย จังหวัดนครศรีธรรมราช
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
ไม่อาจรู้ทุกอย่างในโลกนี้ ถึงรู้ดีก็ยังมีเปลี่ยนแปรผัน
ธรรมสอนให้ตื่นรู้จริงสติรู้ทัน ล้วนเหตุจากตนนั้นผลมากมาย
เราคือ
จี้กงสงฆ์วิปลาส รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่พุทธสถานฉือฮุ่ย แฝงกายอัญชุลี
องค์มารดา ถามศิษย์รักทุกคนเหนื่อยไหม
คิดถึงความเหนื่อยอีกแล้ว หัวใจชักแป้ว ไม่กล้าทุกข์หรือว่ากล้าทน
เมื่อทนเป็นศูนย์ แม้คูณไม่ส่งเป็นผล เหมือนคุณธรรมของคน คำบ่นคอยฟ้อง
เมื่อทนเป็นศูนย์ แม้คูณไม่ส่งเป็นผล เหมือนคุณธรรมของคน คำบ่นคอยฟ้อง
คิดถึงความเหนื่อยอ่อนล้า หลายคนถึงคราร่วงถลาคำมั่นทิ้งกอง
จิตไม่ฝึกฝน ทุกข์ทนเกิดจากสิ่งของ ทุกข์ว่าด้วยเงินหรือทอง ทุกข์คอยสนองตัวการ
จิตไม่ฝึกฝน ทุกข์ทนเกิดจากสิ่งของ ทุกข์ว่าด้วยเงินหรือทอง ทุกข์คอยสนองตัวการ
โลกกำลังมีปัญหา ปัญหาเรื่องตัวเยอะกว่า เนื่องจากได้ใจอาศัย
เจ้าอย่าทำเหมือนว่าน้อยใจ แล้วถอยห่างธรรมะไป ตั้งใจไม่ลา
เจ้าอย่าทำเหมือนว่าน้อยใจ แล้วถอยห่างธรรมะไป ตั้งใจไม่ลา
คิดถึงความเหนื่อยอีกครั้ง แล้วมีพลังเปลี่ยนความคิดไม่ท้อใจ ที่เหนื่อยเพราะหวัง ระวังคนเฝ้าเอาใจ ถึงบางครั้งยังท้อใจ ทุกข์เป็นกระษัยตัวยา
ทำนองเพลง : น้ำฝนเดือนเจ็ด
ชื่อเพลง : คิดถึงความเหนื่อย
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
“ไม่อาจรู้ทุกอย่างในโลกนี้ ถึงรู้ดีก็ยังมีเปลี่ยนแปรผัน”
บางครั้งเราพูดว่าเราเข้าใจเขา แต่ถึงเวลาเจอเขามาไม้นี้เราไม่เข้าใจเขาเลย ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นจริงๆ แล้วศิษย์ของอาจารย์ทุกคนเป็นคนน่ารัก เป็นคนดี แต่บางครั้งที่ไม่น่ารักไม่ดี เป็นเพราะอารมณ์ครอบงำ เพราะอารมณ์ชั่ววูบมันทำให้ไหลลื่นไป หรือเพราะอบายมุขมันชี้นำความโลภให้ใจมันปั่นป่วนไป
ฉะนั้นถ้ามนุษย์สามารถควบคุมอารมณ์ตนเองได้ รู้จักหยุดยั้งอารมณ์ยับยั้งชั่งใจตัวเองได้ ก็คงดีไม่น้อย คงไม่มีใครทำชั่ว แต่อาจารย์ก็แปลกใจ โกรธมันมาจากไหน มันก็มาจากตัวเรานี้ ใช่หรือไม่ โกรธจะอยู่ได้จากไหน มันก็ต้องอยู่ได้จาก (ตัวเรา) แล้วไปขอพระให้ช่วยระงับความโกรธได้ไหม (ไม่ได้) ไปขอพระให้ช่วยให้สามีเลิกหลง ได้ไหม (ไม่ได้) ก็รู้นี่แต่ถึงเวลาก็หน้ามืดคว้าที่พึ่งอะไรไว้ก่อนที่พึ่งได้ก็คว้าไว้ก่อน
ฉะนั้นวันนี้อาจารย์มาเพื่อมีหน้าที่บอกความเป็นจริงของโลกใบนี้ และศิษย์ของอาจารย์ก็มีหน้าที่ฝึกฝนเรียนรู้ความจริง และอยู่กับความจริงโดยที่ตัวเองไม่ทุกข์ และไม่หลงทำผิดพลาดได้ ความจริง ที่เรียกอีกอย่างหนึ่งว่าสัจธรรม หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า”ธรรมะ” ซึ่งเรารู้ธรรมแล้ว แต่รู้แล้วก็ไม่ใช่จะไม่ถูกรถชน ไม่โชคร้าย ไม่ใช่รู้จะวิเศษวิโสกว่าคนอื่น ไม่ใช่จะไม่แก่ไม่เจ็บไม่ตาย เพราะธรรมคือความจริง และธรรมก็ไม่ได้สอนให้ศิษย์เกลียดคนชั่ว ให้รักคนดี แต่ธรรมสอนให้เราเรียนรู้และอยู่กับความจริง ในโลกกลมๆ ใบนี้ให้เป็นสุข อยู่อย่างไรให้เราไม่ทุกข์และไม่หลงจนเกินไป ดีไหม (ดี)
อาจารย์จึงมีหน้าที่บอกความจริง ส่วนศิษย์มีหน้าที่ฝึกฝนเรียนรู้ความจริงจนทำให้เราไม่ทุกข์ แม้ความจริงนั้นจะร้าย แม้ความจริงนั้นจะเจ็บปวดก็ตาม อยากเรียนรู้กับอาจารย์ไหม (อยาก) เหมือนที่เราเคยได้ยินคนโบราณหรือแม้แต่ปัจจุบันนี้คนก็มักจะพูดว่า เราล้วนเกิดมาพร้อมกับบุญกับกรรม ฉะนั้นถ้าเราอยากเกิดอีก เราก็ต้องรู้จักสร้างบุญ และสร้างกรรมดี ไม่ว่าชั่วหรือดีก็เรียกว่า กรรม แต่มีกรรมดีอีกอย่างหนึ่งที่เป็นกรรมดีไม่ต้องกลับมาเกิด ก็คือ กรรมที่ไม่หวังผล เรียกว่า กุศลกรรม ถ้าเราทำดีแล้วเราไม่ขอ ทำดีก็เพื่อใช้กรรม ชำระบาป ชำระกิเลส ชำระอกุศล ฉะนั้นทุกครั้งที่เราทำมันก็เป็นกรรมที่จบสิ้นไม่ต้องเวียนวน ศิษย์มักพูดกับอาจารย์ว่า ศิษย์เป็นคนดีนะ ดีจนบางครั้งเหนื่อย ทำดีเขาก็ว่า ทำไม่ดีเขาก็ด่า เหนื่อยจริงๆ เป็นคนไม่รู้จะดีทำไม ถ้าคิดอย่างนั้นแสดงว่าทำดีหวังผลนะ ถ้าเราทำดีจะโดนบ่น จะโดนว่าไม่ต้องสนใจ สนใจแต่เพียงว่าถ้าเขาว่าแล้วมันเป็นจริงก็แก้ไข ถ้าเขาว่าแล้วไม่เป็นจริงเราก็ดีใจได้ละลายหนี้กรรม ใช่ไหม (ใช่) จริงๆ นะศิษย์มีคำนี้เป็นคำง่ายๆ ที่บางทีก็ได้ใจคนอย่างเช่น แม้ลูกจะแอบไปเที่ยวแค่ไหน แต่ถ้าแม่เห็นหน้าลูกแล้วพูดว่าเป็นอย่างไรลูกไปเที่ยวเหนื่อยไหม รับรองลูกจะตกใจ เหมือนสามีกลับมาจะดึกขนาดไหม ลองไม่ด่าเขาสักคำแล้วลองถามว่าพ่อเหนื่อยไหม บางทีความสุขไม่ต้องหาเรื่องอะไรยากๆ หรอก ขอเพียงอย่างไรก็เข้าใจกันอย่างไรก็รับกันได้ทนกันไหว นั้นล่ะอยู่กันจนตาย ไม่ว่าเขาจะมาไม้ไหนเราก็รับได้ เราก็ทนได้ เราก็รักเขา ใช่ไหม (ใช่)
อาจารย์บอกศิษย์ไว้ตั้งแต่ต้นแล้วว่า หน้าที่ของอาจารย์วันนี้คือ มาบอกความจริง ส่วนหน้าที่ของศิษย์ก็คือ ฝึกฝนเรียนรู้ความจริงจนไม่เกิดทุกข์ แต่ในโลกใบนี้มีความจริงหลายอย่างที่บางครั้งเรารู้แล้วเราก็ยังรับไม่ได้ รับไม่ไหวใช่ไหม (ใช่) ความจริงอะไรในโลกนี้เป็นความจริงที่เราสามารถเข้าใจในสัจธรรม หรือเข้าใจในหลักธรรม หรือเข้าใจในธรรม แต่ก่อนจะมาพูดเรื่องความจริงอันนี้คืออะไร เรามาคุยกันอีกเรื่องหนึ่งก่อน เพราะหลายคนที่อยู่ในที่นี้มักจะพูดว่าเป็นคนดีอย่างที่อาจารย์บอกบางทีมันเหนื่อยนะ พยายามเป็นคนดีบางทีมันเหนื่อย ถ้าอาจารย์บอกว่า ศิษย์เอ๋ย ศิษย์อาจารย์บางคนนะพยายามเป็นคนดี เรื่องงานบุญ งานกุศล ขยัน แต่เสียอย่างเดียว เห็นใครไม่ได้เผลอเป็นต้องนินทา
ถ้าให้ช่วยอะไรมีน้ำใจช่วยตลอด แต่เสียอย่างเดียว ชอบพูดวิพากษ์วิจารณ์คนอื่น เราเป็นอย่างนั้นไหม (ไม่) แต่อาจารย์ก็เห็นนะบางคนชอบเป็นคนทำบุญสุนทาน ใครบอกบุญรีบช่วยเหลือทันที แต่ตอนนี้ไม่มีเงินขอยืมก่อนยี่สิบบาท พอถึงเวลาเพื่อนมาทวง ก็ตอบไปว่า ร่วมบุญกันดีไหม (ไม่ดี) งานบุญงานกุศลช่วยไม่เคยขาดมือขอให้เรียกยินดีไปช่วย แต่บางทีเห็นเหล้าไม่ได้มันเปรี้ยวปาก ขอสักเป๊กหนึ่ง พอเป๊กหนึ่งไม่พอต่อสองเป๊ก สามเป๊ก ที่ดีมันเลยออกลาย อาจารย์ศิษย์เป็นคนดี แต่เรื่องไม่ดีอย่านับ เรื่องผิดไม่รู้ แล้วอย่างนี้เรียกว่าดีจริงไหม ศิษย์เอยถ้าศิษย์อยากเป็นคนดีแม้ไม่ต้องพยายามทำดี ขอแค่เพียงไม่ทำชั่วสักนิดหนึ่งเลย ผิดไม่ทำสักนิดเลย โมโหโกรธาไม่มีสักนิดหนึ่งเลย อาจารย์ว่ามันดีกว่าไหม ดีกว่าพยายามเป็นคนดีแต่กิเลสอารมณ์ไม่เคยระงับได้ มันดีตรงไหน จริงไหม จะบอกว่าคนดีโดนว่าได้ไหม (ไม่ได้) ในเมื่อสิ่งที่ผิดศิษย์ไม่แก้ ฉะนั้นคนดีที่แท้จริง เขาไม่ต้องพยายามดี แต่เขาพยายามไม่ชั่วก็ดีที่สุดแล้ว แต่คนดีของโลกที่ศิษย์เป็นอยู่ อาจารย์ไม่เอานะ ตอนดีก็ดีใจหาย ตอนร้ายก็ร้ายสุดๆ แล้วเรียกว่าตัวเองเป็นคนดีใช่หรือ ฉะนั้นคนดีของอาจารย์คือ คนที่พยายามไม่ประพฤติผิด ไม่ผิดศีล ไม่ผิดธรรม และรู้จักยับยั้งควบคุมอารมณ์ตนให้ดี แค่นั้นก็ดีแล้ว เวลาเจออะไรก็ขอให้ใจเย็นๆ รู้จักรับผิดชอบต่อหน้าที่ เป็นคนซื่อตรง ไม่ใช่ปากหวานก้นเปรี้ยว ไม่ใช่ปากว่าตาขยิบ และอีกอย่างหนึ่งบางคนบอกว่า “อาจารย์คนเราจะบำเพ็ญธรรมไปทำไม” จะทำดีบ้างไม่ดีบ้าง จะสูบบุหรี่บ้างก็ไม่เป็นไร จะดื่มเหล้าบ้างก็ไม่เป็นไร เดี๋ยวตายแล้วก็จบๆ กัน เดี๋ยวตายแล้วก็ลืมๆ ไม่มีใครจำได้หรอกเป็นไหม (ไม่เป็น) ชาติหน้าไม่มีจริง กรรมเวรไม่มีคิดอย่างนั้นไหม (ไม่คิด) ถ้าไม่คิด อาจารย์จะได้ปรับความคิดให้เหมือนๆ กัน เพราะถ้าเราจะเดินสายของการปฏิบัติธรรม ประพฤติปฏิบัติชอบ แต่ยังไม่เชื่อเรื่องบาปบุญคุณโทษ ไม่เชื่อเรื่องการประพฤติผิดแล้วได้รับกรรม อย่างนั้นเดินไปไม่ถึงถูกไหม (ถูก) เมื่อวานพระนาจาสอนไม่ใช่หรือ ผูกมิตรดีกว่าผูกศัตรู คิดสั้นๆ ดีกว่าคิดยาวๆ อาจารย์ถามว่าอะไรรู้ไหม ทำผิดคิดร้ายต้องรับผลกรรมมีจริงไหม (มี) ศิษย์ว่ามีใช่ไหม (ใช่) มีแล้วทำไมเราจึงแอบทำผิด ถ้าศิษย์คิดว่า อาจารย์ผลตกช้าไม่เป็นไรหลับตาแล้วก็ลืมๆ กัน
(พระอาจารย์แกล้งตีนักเรียนชายท่านหนึ่ง)
สมมติว่าอาจารย์ตี ไม่เป็นไรหลับตาเดี๋ยวก็ลืมๆ โกรธไหม (ไม่โกรธ) อาจารย์เคยบอกศิษย์แล้วนะ ถ้าคิดจะบำเพ็ญธรรม อย่าล้อเล่นกับความรู้สึกคน เพราะความรู้สึกคนเรายากหยั่งถึง คนบางคนให้อภัยง่าย แต่คนบางคนแค้นฝังใจจำ และคนบางคนถึงขนาดตั้งจิตอธิษฐานว่า ไม่ว่าชาติหน้าฉันใด ถ้าฉันเจอมัน ฉันจะเอามันให้ถึงที่สุด น่ากลัวไหม (น่ากลัว)
ฉะนั้นที่ศิษย์ไปโกงเขา ไปด่าเขา ไปโกหกเขา ไปทำเขาน่ะ คิดว่าเขาไม่กลับมาแค้นหรือ ฉะนั้นถ้าเรารู้ว่าชีวิตเป็นสิ่งที่ไม่ควรล้อเล่น และเราไม่รู้ว่าวันพรุ่งนี้จะเป็นอย่างไร ทำไมวันนี้ เราจึงไม่รู้จักระมัดระวังไตร่ตรองให้รอบคอบ เป็นศิษย์ของอาจารย์นะ อะไรที่ในโลกบอกว่าหอมแต่อาจารย์ว่าเหม็นๆ สิ่งที่มันว่าดีอาจารย์ว่าไม่ดีๆ สิ่งที่ว่าคงทน อาจารย์ว่ามันไม่คงทนเลยนะ อาจารย์นอกเรื่องแล้ว อาจารย์ถามศิษย์นะ อะไรล่ะที่ช่วยให้เราป้องกันและไม่ทำผิดคิดร้าย ตอบ (สติ) ฉะนั้นถ้าเราอยู่ในโลกแล้วทำอะไรจะได้ไม่ก่อเวรก่อกรรมให้คนอื่นเขารังเกียจ แช่งชักหักกระดูก ฉะนั้นก่อนทำอะไรเราต้องมีสติ อาจารย์อยากจะบอกว่าอาจารย์มีอยู่สองตัว สองตัวนี้ถ้าศิษย์มี ใช้อยู่เสมอในการดำเนินชีวิตนอกจากศิษย์จะไม่ทุกข์แล้ว ศิษย์ยังสิ้นทุกข์และไม่ทำให้ศิษย์นั้นสร้างเวรสร้างกรรมด้วย อย่างแรกคือสติ ถูกต้อง สติคืออะไร (ความคิดที่ทำให้เกิดปัญญาความหักห้าม, ความระลึกได้) ระลึกได้ว่าคนนี้มันเคยด่าฉัน อย่างนี้หรือเปล่า “สติคือสิ่งที่ทำให้เรารู้อาการของจิตและมองเห็นความคิดและอารมณ์ที่อยู่ภายใน”
ฉะนั้นสติไม่ได้บอกให้เราคิดโน่นคิดนี่ พอบางครั้งมันมีอารมณ์ยิ่งคิดมันยิ่งฟุ้ง แต่สติทำให้เราเห็นความคิดว่าตอนนี้ มันโกรธ มันเกลียด มันชอบ หรือมันรัก และมันควรจะรัก หรือจะเกลียดจะโกรธต่อไปดีไหม หรือไม่ควรเกลียดไม่ควรโกรธดี ฉะนั้นมีสติตัวเดียวพอไหม (ไม่พอ) เราต้องมีอะไรตามมาอีก (ปัญญา) ถูกต้องศิษย์ เราต้องมีปัญญา ปัญญาคือสิ่งที่ทำให้เรารู้เห็นแจ้งความเป็นจริง อย่างกระจ่างชัด แต่อะไรที่ชอบดึงให้เราขาดปัญญาขาดสติ (อารมณ์) ฉะนั้นสติก็คือตัวรู้อาการของใจ มีปัญญาจนเห็นชัดว่ามันก็แค่นั้น มันก็เท่านั้น จะโกรธไปทำไม
แต่บางครั้งถ้าเราอยู่ในโลกบางครั้งเรามีสติปัญญาดี ต้องยอมแพ้เป็นบ้าง อย่าเอาชนะฝ่ายเดียวไม่อย่างนั้นมันจะทุกข์ใจ ไหวก็บอกว่าไหว ไม่ไหวก็บอกไม่ไหว ไม่ฉะนั้นคนที่ตายคือศิษย์ ฉะนั้นอยากอยู่ในโลกมีสติมีปัญญาดี แต่บางครั้งก็ต้องแพ้เป็นถอยได้ ไม่เอาบ้าง ไม่ใช่มีสติปัญญาดีฉันต้องได้ ต้องชนะ ฉันต้องก้าวหน้าถอยหลังไม่เป็น ไม่ใช่ผู้ที่เข้าใจความเป็นจริงชีวิต ไม่ว่าดีหรือร้าย ไม่ว่าได้หรือเสีย ไม่ว่ายืนชั่วโมงหรือสองชั่วโมง ได้ก็บอกว่าได้ ไม่ได้ก็บอกไม่ได้ นั่นแหละธรรมะ เพราะฝืนไปก็เป็นทุกข์ ไหวไหม (ไหว) ศิษย์เอ๋ยถ้าศิษย์อยู่ในโลกนี้แล้วไม่อยากทุกข์ อาจารย์มีคำพูดง่ายๆ นอกจากต้องยอมรับความจริงแล้ว มีที่ศิษย์ต้องเรียนรู้ไว้อย่างหนึ่งคือ ถ้าไม่อยากทุกข์อย่าเอาใจไปผูกไว้กับสิ่งใด ถ้าไม่อยากเจ็บซ้ำอย่าเอาใจไปฝากไว้กับใคร และถ้าไม่อยากตายทั้งเป็นอย่าเอาชีวิตนี้ไปให้ใครดูแล
อยู่บนโลกนี้แม้เราจะเข้าใจความเป็นจริงของคน แม้เราจะเข้าใจความจริงแห่งธรรมชาติ แต่สิ่งหนึ่งที่ศิษย์จะต้องระมัดระวังไว้คือ
“ถ้าไม่อยากทุกข์ อย่าเอาใจไปผูกกับสิ่งใดกับใคร
ถ้าไม่อยากเจ็บช้ำใจ อย่าเอาใจไปยกให้ใคร
ถ้าไม่อยากตายทั้งเป็น อย่าเอาชีวิตนี้ไปให้ใครดูแล”
ศิษย์ของอาจารย์ ชอบเอาใจไปผูกไว้กับสิ่งใดไหม ฉะนั้นอาจารย์ถามนะว่า ถ้าอาจารย์มีส้มใบนี้ที่กินแล้วรวย ถ้ากินส้มนี้แล้วมีความสุข เอาไหม (ไม่เอา,เอา) มีบางคนฉลาดไม่ตอบ กินส้มใบนี้อาจารย์บอก กินแล้วจะมีความสุข ศิษย์เอาไหม (เอา) แต่ศิษย์เอ๋ย ส้มใบนี้ถ้ากินแล้วเจอเปรี้ยว สุขจะกลายเป็นทุกข์ทันที ฉะนั้นเวลาแกะกินก็ให้ระวังๆ หน่อย ถ้าเจอหวานก็สุข เจอเปรี้ยวก็ทุกข์ จะลองกินเลยไหม (ลอง) จะได้รู้ว่ามันเปรี้ยวหรือหวาน (ก็อยากจะรู้ว่าเปรี้ยวหรือหวาน) ถ้าเปรี้ยวศิษย์จะทุกข์ไปตลอดชีวิตนะ (ก็ต้องหวานเพราะอาจารย์ให้) ศิษย์เอ๋ย อาจารย์สอนให้อยู่กับความจริง อย่าอยู่กับความคาดหวัง ศิษย์มีหน้าที่ฝึกฝนอยู่กับความจริงถูกไหม (ถูก) เหมือนกันในโลกนี้ศิษย์เอ๋ย เรามองข้างหน้าเราคิดว่าคือความสุข แต่อาจารย์ถามจริงๆ ในโลกนี้มีสุขที่ไหนแล้วไม่มีทุกข์ (มีทุกข์ มีสุข) ฉะนั้นจะกินไหม ทำอะไรใช้สติ สติมาเร็วๆ ปัญญามาหน่อย ถึงส้มจะเปรี้ยวแต่ถ้าศิษย์บอกว่าหวานใครจะเถียงใช่ไหม (ใช่) ศิษย์เอ๋ย สุขทุกข์ที่แท้จริงมันไม่ใช่อยู่ที่ส้มที่อาจารย์ให้ แต่อยู่ที่ความคิด อยู่ที่คำพูด อยู่ที่ใจของศิษย์ รู้จักยับยั้งไหม รู้จักพูด รู้จักคิดไหม มีน้ำใจไหม
เหมือนดั่งที่อาจารย์บอกว่า ส้มกินแล้วจะทำให้ศิษย์รวย แต่ถ้าศิษย์วันๆ เอาแต่รวยๆ ไม่ทำอะไรจะรวยไหม (ไม่รวย) ฉะนั้นอาจารย์จึงบอกว่า ถ้าไม่อยากทุกข์อย่าเอาใจไปผูกกับสิ่งใด แต่จงรู้จักทำตัวเองให้ดีที่สุด รับผิดชอบให้ดีที่สุด ปฏิบัติต่อคนที่อยู่ข้างหน้าให้ดีที่สุด และทำตอนนี้ให้ดีที่สุด มันจะมีอะไรต้องทุกข์ใจไหม ถึงเวลาทุกข์เราต้องยอมรับ เพราะหนึ่งคนจะมีแต่คนชม ไม่มีคนด่าได้ไหม จะมีแต่คนยิ้ม ไม่มีคนร้องไห้ได้ไหม จะมีแต่หวานไม่มีเปรี้ยวได้ไหม และจะมีแต่สุขไม่มีทุกข์ได้ไหม (ไม่ได้) จำไว้นะศิษย์ที่เห็นว่ามันเป็นสุข จริงๆ แล้วมันสุขไหม ในสุขล้วนมีทุกข์ ในได้ล้วนมีเสีย ในคำชมล้วนมีคำด่า ฉะนั้นเวลาใครชม มันด่าฉันในใจหรือเปล่าคิดได้ไหม (ได้) ได้หรือ อย่าไปคิด เดี๋ยวจากไม่มีเรื่องจะมีเรื่อง แค่เตือนตัวเองไว้ว่า วันนี้เขาชมไม่แน่ พรุ่งนี้เขาอาจจะว่าก็ได้ เราจะได้อยู่บนโลกอย่างคนยอมรับความจริง
อาจารย์บอกว่าศิษย์มีหน้าที่ฝึกฝน คือ เรียนรู้ที่จะวางใจให้เป็น โดยที่ไม่ว่ามีเหตุปัจจัยอะไรมากระทบซ้าย กระทบขวา กระทบหน้า กระทบหลัง ใจเราก็ไม่หวั่นไหว แล้วยอมรับว่า จะอย่างไร ก็จงรู้จักเข้าใจ ใครจะสวยกว่าเรา ใครจะสูงกว่าเรา ใครจะกดขี่ข่มเหงเรา เราก็จะบอกว่าไม่เป็นไร เพราะเราเข้าใจ ว่าเขากดขี่และข่มเหง เขารักเรานะ ถ้าไม่รักเขาจะสอนเราไหม (ไม่สอน) ถ้าไม่รักเขาจะโมโหกับเราไหม (ไม่โมโห) ถ้าไม่รักเขาจะบ่นเราไหม ไปไกลๆ เลยดีกว่า ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นศิษย์เอยเราเรียนรู้ธรรมเพื่อเข้าใจความเป็นจริง ไม่ว่าจะมาหน้ามือหรือหลังมือก็ตาม
(พระอาจารย์เมตตาประทานสับปะรดให้กับนักเรียนชายที่ออกมาหน้าชั้น)
สับปะรดมีความหมายว่าอย่างไร (รอบคอบ) จริงๆ อาจารย์อยากให้สับปะรดมีความหมายว่า รู้จักนำธรรมะไปเผยแพร่ให้คนอื่นได้รู้ การบำเพ็ญธรรมก็คือการรู้แจ้งเห็นจริงและขัดเกลาอารมณ์กิเลสนิสัยจนไม่เหลือตัวตนให้ยึดถือ ถ้าทำได้อย่างนี้ไม่ต้องปล่อย ศิษย์แค่ไม่ยึดมั่นถือมั่น ทำให้ดีที่สุด
อาจารย์ไม่ใช่ให้ศิษย์บำเพ็ญธรรมแล้วลูกก็ไม่เอา สามีก็ไม่เอา ไปห้องพระอย่างเดียว แต่ให้เรียนรู้ที่จะอยู่กับทุกคนด้วยความเข้าใจแล้วให้กำลังใจ ไม่ใช่อยู่กับเขาด้วยการคาดหวังยึดติดว่า ต้องเป็นแบบนั้นแบบนี้ แต่ให้ยอมรับความจริงว่าไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้น สู้ไหม ไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้น รับไหวไหม บางครั้งไม่ต้องรับ แค่เรียนรู้เข้าใจแล้วก็ปล่อยวาง เพราะถึงที่สุดเราสามารถคุมทุกอย่างให้เป็นดั่งใจ ได้ไหม (ไม่ได้) ฉะนั้นหลักธรรมคือความเป็นจริงของโลกใบนี้ล้วนไม่เที่ยง ว่างเปล่า หรือหาตัวตนที่แท้จริงไม่ได้ หรือเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า ธรรมที่ควรพึงระลึกไว้เสมอ มีสติปัญญาย้ำเตือนไว้เสมอทุกสิ่งล้วนผันแปร ไม่เที่ยง และเป็นทุกข์ แล้วท้ายที่สุดมันก็ว่างเปล่า หลายต่อหลายครั้งที่เราก็รู้อยู่เต็มอก แต่บางครั้งเราก็เตรียมใจตั้งรับไม่ทัน อยู่ๆ เกิดเปลี่ยนแปลงจากที่เคยรักเราก็ไม่รักเสียแล้ว ทำใจไหวไหม ฉะนั้นถ้าเราอยากอยู่บนโลกใบนี้อย่างมีความสุข อาจารย์ก็บอกไปแล้วให้มีสติปัญญา แต่สองอย่างบางครั้งก็ไม่พอ
สติปัญญาในการรู้ความจริงของโลกใบนี้ว่ามันไม่เที่ยงเป็นทุกข์ แล้วถึงที่สุดมันก็ว่างเปล่า หาสาระอะไรไม่ได้ ฉะนั้นถึงจะโดนตีโดนตบโดนกระแทกก็ไม่เป็นไรมันเป็นของว่างเปล่าจะถือสาอะไร อย่างไรคนเราเกิดมามันก็ต้องทุกข์อยู่วันยังค่ำ ฉะนั้นโดนคนอื่นเพิ่มความทุกข์ให้หน่อยจะเป็นไร ใช่ไหม
เราอยู่ในโลกนี้เป็นธรรมดาที่ทุกสิ่งมีขึ้นมีลง มีดีมีร้าย มีเปลี่ยนแปรผันไป ฉะนั้นศิษย์จึงต้องรู้จักมีสติ และรู้จักเรียนรู้ที่จะเข้าใจความเป็นจริงของโลก โดยจะทำให้ตัวเราเองไม่หวั่นไหวไปกับเหตุปัจจัยที่เกิดขึ้น ถ้าเราสามารถมีสติปัญญา เห็นแจ้งจริงได้ ไม่ว่าโลกจะพลิกผันไปขนาดไหน เราก็จะไม่ทุกข์และเจ็บปวดไปกับโลก มันก็เท่านั้น แต่ถึงเวลาเราทำใจได้ไหม (ไม่ได้) ฉะนั้นสิ่งที่เราต้องฝึกอีกอย่างหนึ่งก็คือ ใจดวงนี้ ชอบเป็นอย่างหนึ่งที่ทำให้ใจเป็นทุกข์ นั่นคือ ชอบเห็นตัวเองสำคัญ คนอื่นไม่สำคัญ คนอื่นเจ็บไม่เป็นไร แต่ฉันเจ็บไม่ได้ อย่าลืมนะศิษย์เอย เราอยู่ในโลกใบนี้มีเขาก็มีเรา ทุกคนต้องพึ่งพิงอาศัยกัน อย่ายกตัวเองยิ่งใหญ่ แล้วมองเห็นคนอื่นเล็กกระจ้อยร่อย อย่าเห็นว่าตัวเองฉลาดแล้วมองคนอื่นโง่ แล้วคิดว่าตัวเองรู้ก่อน คนอื่นรู้ทีหลังน่ารำคาญ ไม่ถูกต้อง แล้วอย่าคิดว่าตัวเองดีแล้วดูถูกคนอื่นไม่ดี ไม่ได้นะ
(พระอาจารย์เมตตาประทานส้มให้กับนักเรียนในชั้นท่านหนึ่ง)
มีโอกาสเอาส้มนี้ไปให้กับคนที่มีรากบุญ ไม่ใช่เก็บไว้ให้ตัวเอง มีคนที่สำคัญก็ต้องมีคนที่สำคัญกว่า นั่นคือ พ่อแม่ ครูบาอาจารย์ ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นถ้าศิษย์อยากอยู่ในโลกนี้แล้วไม่ทุกข์ เป็นที่รักของทุกคนอย่าเห็นตัวเองสำคัญ จนลืมให้ความสำคัญของคนรอบข้าง
ศิษย์หลายคนบอกอาจารย์ว่า เวลาเจอใครเกินเลยไปบ้างก็ให้อภัย ใช่ไหม (ใช่) อย่างนั้นอาจารย์สาวไปถึงต้นเหตุเลยนะ ถ้าอยากไม่ทุกข์และไม่เกลียดคนที่น่ารังเกียจ ศิษย์ต้องทำใจและยอมรับว่า มีคนที่ชอบก็ต้องมีคนที่ (ไม่ชอบ) มีคนที่รู้สึกดีก็ต้องมีคนที่รู้สึก (ไม่ดี) ฉะนั้นอาจารย์ถามว่า ถ้าเราอยากอยู่บนโลกใบนี้แล้วไม่มีใครที่ศิษย์ต้องรู้สึกอดทนให้อภัย ศิษย์ก็แค่ไม่มีใครที่ศิษย์รักมาก เมื่อไม่มีรักมากจะมีเกลียดมากไหม (ไม่มี) เมื่อไม่มีใครที่ศิษย์รู้สึกดีมากจะมีใครที่ศิษย์รู้สึกแย่มากไหม (ไม่มี) มันอยู่ที่ใจเราเป็นเพราะศิษย์กำหนดคนที่ดีสูงส่งจนรังเกียจคนที่แย่ไหม หรือเป็นเพราะศิษย์ยึดติดกับคนที่คำว่าดีในใจของศิษย์ จนทำให้คนไม่ดีที่อยู่นอกใจของศิษย์กลายเป็นคนแย่โดยอัตโนมัติไหม เข้าใจไหม (เข้าใจ) ฉะนั้นถ้าเราสามารถปรับใจเราให้ยุติธรรม หรือปรับใจเราให้เป็นธรรม ใครดีใครแย่ จะมีใครล่ะที่เราต้องอดทนแล้วให้อภัย
เหมือนถ้าศิษย์คิดว่าแกะส้มมากินส้มมันต้อง (หวาน) ถ้ามันเปรี้ยวศิษย์เป็นอย่างไร (ไม่ชอบ) ไม่ชอบแล้วด่าแม่ค้าด้วย ใช่ไหม (ใช่) “โกหกไหนบอกว่าส้มหวานขายเสียแพง” แต่ถ้าเวลากินส้มในใจของศิษย์ เปรี้ยวก็ชอบ หวานก็ชอบ จะด่าใครไหม (ไม่ด่า) และมันก็เท่านั้น มันก็แค่นั้นใช่ไหม (ใช่) มันก็ไม่สุขแล้วก็ไม่ทุกข์ นี่แหละเรียกว่า เข้าใจจนเกิดความเบิกบานใจ แต่เรามักจะอยู่ด้วยความคาดหวัง คนที่คาดหวังไม่เป็นดั่งหวัง เราก็เลยผิดหวังเสียใจ ทุกข์ใจ ไม่ได้ดั่งใจ แต่ความเป็นจริงสอนให้เรารู้ว่า ถ้าจะปฏิบัติธรรม ไม่ว่าจะอะไรหรืออะไรมันก็แค่นั้น มันก็เท่านั้น
(พระอาจารย์เมตตาให้นักเรียนเล่นเกมส่งส้ม)
พร้อมแล้วยัง ไปอย่างไรต้องกลับมาอย่างนั้น เหมือนการประคองจิตให้อยู่ในโลกใบนี้ รักษาจิตให้มันดีอย่างไรก็ต้องรักษาจิตให้มันดีไปตลอดอย่างนั้น อย่าไปตายตอนจบนะศิษย์เอย ไปอย่างไร ก็ให้กลับมาอย่างนั้น
(พระอาจารย์เมตตาให้นักเรียนออกไปวงคำจากกลอนพระโอวาท)
อาจารย์ขอคนมาช่วยอาจารย์วงกลอนของพระนาจาหน่อย ช่วยอาจารย์ทำงานบ้างได้ไหม (ได้) งานนี้จะลุล่วงได้ไม่ใช่มีอาจารย์พูดอย่างเดียว แต่ต้องมีศิษย์รับฟัง แล้วอาจารย์จะเป็นอาจารย์ได้ถ้าหลงตัวเองแล้วไม่มีศิษย์ ก็ไม่อาจเรียกว่าอาจารย์ได้ ฉะนั้นใครจะช่วยอาจารย์วง แต่อาจารย์ให้โอกาสใครอยากวงรีบยืนขึ้น ดีไหม (ดี)
ถ้าศิษย์อยู่บนโลกนี้เป็นคนที่ไปไหน ก็มีแต่สิ่งดีๆ มอบให้คน อย่างวันนี้ศิษย์มาฟังธรรมะ ศิษย์เจอหน้าใคร ก็บอกว่าเอาบุญมาฝาก คนรับชื่นใจไหม (ชื่นใจ) เหมือนเรามางานธรรมะหรือเรามาประชุมธรรม ถ้าศิษย์พูดว่ามาตามหน้าที่ มันก็ได้แค่หน้าที่ แต่ถ้าศิษย์บอกว่ามาสร้างบุญสร้างกุศล มาชำระกิเลส ไม่อย่างนั้นอยู่กับโลกแล้วกิเลสมันเยอะ คุณค่ามันต่างกันไหม (ต่างกัน) เช่นเดียวกับเวลาเราไปทำงาน เราบอกว่าไปทำงานมันก็รู้สึกเหนื่อย แต่ถ้าเราบอกว่า ไปสร้างความก้าวหน้าให้กับชีวิต ฟังแล้วมีคุณค่า ตื่นเช้ามามีกำลังใจ แต่บางคนบอกไปว่าหาเงิน ฟังแล้วหดหู่ ใช่ไหม (ใช่)
ฉะนั้นถ้าศิษย์จะเรียนรู้เข้าใจชีวิต ศิษย์รู้จักมีสติมีปัญญาทุกครั้งที่คิด ทุกครั้งที่ทำ ถ้าเราคิดทำแล้วบังเกิดธรรม คิดทำแล้วได้ชดใช้เวรกรรม คิดทำแล้วได้ชำระล้างบาป ทำไมเราไม่บอกว่า ไปขัดตัวขี้เกียจ ไปทำงานเพื่อลบความขี้เกียจ จะได้เป็นคนขยันมีน้ำใจมันดีกว่าใช่ไหม (ใช่) ถ้าบอกว่าไปทำงานเพื่อได้เงิน แต่ถึงเวลาไม่ได้เงินช้ำใจไหม (ช้ำใจ) ฉะนั้นชีวิตเราทำอะไร เพื่ออะไร ความหมายมันต่างกันนะ คนบางคนทำงานเพื่องาน แต่คนบางคนทำงานเพื่อความก้าวหน้า เพื่อสละกิเลส เพื่อได้ชดใช้หนี้กรรม เหมือนวันนี้ศิษย์มาทำอะไร อ้อมาทำตามหน้าที่เขาให้ทำอันนี้ก็ทำ มันไม่ได้อะไรเลยนะ แต่ถ้าศิษย์คิดเพียงว่ามาสร้างบุญสร้างกุศล เพื่อจะได้เอาบุญกุศลนี้ไปให้คนอื่น มาสร้างบุญกุศลเพื่อส่งบุญกุศลนี้ให้บรรพชน มาสร้างความดีงาม มาขัดเกลากิเลสอารมณ์ที่ชอบทำอะไรตามใจตัวเอง วันนี้มาฝืนใจตัวเองบ้าง มาขัดใจตัวเองบ้าง เพื่อจะได้ไม่เอาแต่ใจตัวเอง มันต่างกันจริงไหม (จริง)
ฉะนั้นเหมือนกันเราคุยกับเพื่อนเราคุยเพื่ออะไร ถ้าเราคิดถึงธรรมเราคุยเพื่ออยากให้เขามองเห็นธรรม เราพูดกับเขาเพื่ออยากให้เขาเข้าใจธรรม เราค้าขายเพราะเราอยากได้ของดีๆ แลกเปลี่ยนซึ่งกันและกัน ให้เขารู้ว่า คนที่ขายของดีๆ ยังมีอยู่ในโลกไม่ได้งกเงิน คนที่รู้จักรับผิดชอบ ซื่อตรงและจริงใจที่จะช่วยเหลือคนมีอยู่ในนี้ เราสามารถปฏิบัติธรรมได้ทุกขณะจิต ไม่ใช่ตื่นมาคิดแค่เพียง ว่าวันนี้อยากกินอะไร วันนี้จะทำอะไรดี เบื่อ มันก็ได้แค่นี้ วิ่งตามกิเลสถึงที่สุดก็ได้ความทุกข์ทน แต่ถ้าวิ่งตามธรรมถึงที่สุดก็คือการปล่อยวางตัวตนเพื่อเข้าสู่วันสิ้นทุกข์ ฉะนั้นความหมายในการดำเนินชีวิตจึงแตกต่างกัน เราไม่ได้เกิดมาเพื่อมีแต่สุข แต่เราเกิดมาเพื่อเรียนรู้เข้าใจทุกข์และสามารถนำพาตัวเองให้พ้นทุกข์แล้วดึงคนรอบข้างให้พ้นทุกข์และมีสุขด้วยความเข้าใจทุกข์ ยากไหม (ไม่ยาก) ทำได้ไหม (ทำได้) แล้วต่อไปไม่เป็นตัวปัญหาของสังคม ไม่เป็นตัวปัญหาของใคร ได้หรือเปล่า (ได้)
(พระอาจารย์เมตตาประทานพระโอวาทซ้อนพระโอวาท “คนใจพระ”)
พระตัวใหญ่เลยนะ คนใจพระเป็นอย่างไร (ใจบุญและมีเมตตา) คนใจพระคือคนที่ไม่ว่าพูด ไม่ว่าคิด ไม่ว่าทำ ก็มีแต่ความเมตตา ถ้าเรามีเมตตาจะไม่ด่าใคร ถ้าเรามีเมตตาเราจะไม่เอาเปรียบใคร แล้วถ้าเรามีเมตตา มุทิตา อุเบกขา วางใจเป็นกลางจริง เราจะไม่หวั่นไหว เมื่อโดนใครกระทบ ให้คิดว่าเขาได้ก็ดี ถึงการได้ดีของเขาจะกดขี่ข่มเหงเรา เราก็ไม่สร้างบาป แต่ยินดีกับบุญเขา ทำให้ได้นะ พูดได้ต้องทำได้อาจารย์อยากให้ทุกคนช่วยคิด คำว่า คนใจพระ เป็นอย่างไร
(คนใจเย็น มีสติ) คนใจเย็น มีสติ มีธรรม (คนใจพระ คือ มีสติปัญญาที่บอกคนอื่นให้มีความรู้มาธรรมะ เพราะว่ามีคนใจพระบอกมาว่าไปธรรมะ จะได้มีศีลธรรม คนนั้นมีพระคุณอย่างยิ่งให้กับผม) ศิษย์เห็นคนอื่นใจพระ แปลว่าเราก็มีใจพระ เห็นคนอื่นเป็นพระ แปลว่าใจเราก็เป็นพระจริงไหม (จริง) กระจกสะท้อนอย่างไร ก็แปลว่าเราเป็นอย่างนั้น ฉะนั้นถ้าเห็นคนอื่นเป็นมาร เราก็เป็น (มาร) (คนใจพระ หมายถึง คนใจดี มีเมตตา) ขอให้มีนานๆ นะไม่ใช่มีเป็นช่วงๆ (คนใจพระ จะต้องมีธรรมะในใจ สามารถเอาธรรมะเผยแพร่ให้คนที่มีทุกข์ ให้เขารู้จักคำว่าดับทุกข์ และสร้างสติให้คนที่รับแผ่ธรรมะไป ให้เกิดปัญญา ให้เขาเอาปัญญาไปใช้ในชีวิต ในครอบครัว ในชีวิตประจำวัน และต้องรักษาศีลห้า) แล้วเอาไปจะเอาไปให้ใคร หรือเก็บเอาไว้เอง (เอาไปแบ่งปันให้เขาเข้าใจธรรมะ และจะได้แนะนำให้เขารู้ว่าธรรมะนี้ดีอย่างไร) (เป็นคนใจพระต้องมีศีล ภาวนา และใจสงบนิ่ง ต้องไม่โลภ โกรธ หลง) ทำให้ได้นะใจสงบนิ่ง ไม่โลภ ไม่โกรธ ไม่หลง แปลว่าเป็นคนที่ได้หรือไม่ได้ก็พอใจในสิ่งที่ตนเองมี หรือเรียกว่ารู้จักสมถะ (คือคนที่ตั้งใจจริง จะคิดอะไรทำอะไร ต้องคิดก่อนทำอย่าทำก่อนคิด ต้องมีความเมตตา กรุณาต่อผู้อื่น เอาใจเขามาใส่ใจเรา)
คนใจพระเป็นคนอย่างไรหรือ (ไม่ทำบาป) ไม่ทำบาป ไม่มัวแต่เที่ยวเตร่ แต่รู้จักรับผิดชอบหน้าที่ ไม่เป็นจิ๊กโก๋ขาใหญ่ ไม่แอบสูบบุหรี่ ต้องเป็นคนที่มีศีลมีธรรมจริงๆ ศีลธรรมมีอะไรบ้าง (มีศีล5) มนุษย์ทุกคน มีโอกาสสร้างกรรมดีและกรรมชั่ว มีโอกาสสร้างบุญ สร้างคุณงามความดี แต่ถึงเวลาบางครั้งเราชอบปล่อยเนื้อปล่อยตัว ปล่อยใจ ทำอะไรตามใจอยาก ทำอะไรตามใจชอบ จนบางครั้งไม่รู้ผิดชอบชั่วดี จนบางครั้งลืมคำว่า ศีลธรรมในความเป็นคน ก็น่าเสียดายจริงไหม (ใช่) ที่เรียกว่า รักสนุกก็ทุกข์ถนัด ปล่อยให้อารมณ์ชั่ววูบเข้าครอบงำ ผลสุดท้ายก็ต้องเสียใจไปตลอดชีวิต บางทีก็คิดว่าอายุมากแล้วค่อยมาฟังธรรมะ แต่บางทีฟังธรรมก็ไม่ค่อยได้ยินใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นจะทันไหม ทันสิ เมื่อก่อนแก้ไม่ได้ แต่วันนี้ฉันจะเป็นคนมีศีล มีธรรม มีเมตตาในจิตใจ อะไรปล่อยได้ก็ปล่อย อะไรวางได้ก็วาง ไม่ขี้บ่น ไม่จู้จี้ใช่หรือไม่ (ใช่)
อาจารย์พูดง่ายๆ คนใจพระก็คือคนที่เป็นคนดีตลอดยี่สิบสี่ชั่วโมง ไม่มีด้านหน้า ด้านหลัง ทุกขณะจิตคิดแต่ดี คิดใฝ่แต่ชอบ ดำเนินชีวิตไม่ผิดต่อจริยะอันดีงามหรือศีลธรรมอันดีงาม แล้วรู้จักมีน้ำใจช่วยเหลือคนอื่น ไม่นิ่งดูดาย สิ่งใดเป็นเรื่องที่มีประโยชน์ต่อส่วนรวมรีบทำทันที ถ้าทำได้อย่างนี้ ตัวเราก็สร้างมงคลให้กับตัวเอง ตัวเราก็เป็นพระเดินดินได้
บวชกายไม่สู้บวชจิต รักษาศีลภายนอกไม่สู้รักษาศีลและปฏิบัติได้ถึงภายใน ฉะนั้นอาจารย์ถามกลับ คนใจมารใจโหดร้ายเป็นอย่างไร (ใจไม่ดี ไม่บริสุทธิ์ ชอบทำร้ายผู้อื่น) ไม่อย่างนั้นจากใจพระ จะกลายเป็นใจ (มาร)
(คนใจมาร คือ ชอบเบียดเบียนผู้อื่น, รักในอารมณ์ กิเลส) มักโกรธ มักพาลโทษคนอื่น แล้วก็ไม่ค่อยยอมรับผิด ขี้น้อยใจ
(คนใจมาร คือ มักใส่ร้ายป้ายสี, ชอบคิดชั่ว) แล้วชอบแอบนินทา ชอบมองใครไม่ดี มองใครดีไม่ขึ้น การคิดชั่วบางครั้ง แม้แอบอิจฉาเขามันก็ไม่ดีนะ ใช่ไหม อย่าเผลอนะ ใครได้ดีก็อย่าไปแอบว่าเขานะ
(คนใจมาร คือ โลภมากเห็นแก่ได้, ชอบขัดขวางผู้อื่นที่มาสร้างบุญสร้างกุศล) บางทีก็พูดว่าเวลาเขาจะไปงานบุญนะ ฉันไม่ไปหรอก เธอไปเถอะ
(คนใจมาร คือ ชอบใส่ร้ายผู้อื่นให้ผู้อื่นต้องลำบาก) และก็ไม่สบายใจ อย่าเผลอทำนะ
(คนใจมาร คือ จิตใจโหดเหี้ยมอำมหิต) ชักน่ากลัว แล้วหัวหน้าโหดเหี้ยมไหมนะ (ไม่เหี้ยม) ไม่เหี้ยมก็แปลว่าเป็นคนมีเมตตา แล้วคนมีเมตตาจะแอบสั่งฆ่าสัตว์ไหม (ไม่ฆ่า) สั่งทำร้ายใครไหม (ไม่) แค่คิดว่าวันนี้อยากกลับไปกินปลานึ่ง ปลาทอด จริงไหม แค่อยากกลับไปกินก๋วยเตี๋ยวเนื้อก็เหมือนแอบฆ่าสัตว์ เมตตาที่แท้จริงต้องเมตตาไม่จำกัดเฉพาะคน เมตตาที่ยิ่งใหญ่ไม่ว่าสัตว์เล็กสัตว์น้อย คนเล็กคนน้อย เราก็ต้องมีเมตตา นั่นถึงจะเรียกว่าเมตตาที่แท้จริง ไม่ใช่ปากบอกว่าเมตตาแต่ใจยังประหารเหยียบย่ำบนชีวิตคนอื่นเพื่อความสุขตัวเอง อย่างนี้ก็ไม่ใช่เมตตาจริง
เห็นคนอื่นมีความทุกข์แล้วเรามีความสุข เรียกว่าคนใจมาร ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นเห็นใครไม่ดีแล้วได้รับผลกรรม แล้วเราสมน้ำหน้า เราเป็นไหม ไม่ใช่นะ ถึงแม้ว่าเขาจะมาขโมยหลอกเงินบ้านเรา แล้วโดนตำรวจจับ เราจะสมน้ำหน้าเขาได้ไหม (ไม่ได้) คนเราบางทีที่เขาทำผิดไปเพราะอาจจะมีเหตุจำเป็น ฉะนั้นถ้าเขาทำผิดไปแล้วหลอกลวงเราทำให้เราเจ็บซ้ำน้ำใจ ก็อย่าไปผูกใจเจ็บนะ
(ความมีเมตตาต่อมนุษย์และสัตว์) แล้วเรามีเมตตาไหม ยุงกัดแล้วตบมันเลยไหม มดมาบี้มันเลยไหม พูดได้ก็ต้องทำให้ได้ ศิษย์จะได้ไม่โกหกอาจารย์นะ (มีเมตตาไม่ทำผิดและเพลี่ยงพล้ำ ยึดมั่นจะกินเจ) ที่พูดมา ทำได้นะ (ทำได้) ทำได้กี่วัน อย่าบอกว่ากินสามวัน พอกลับบ้านแล้วเหมือนเดิม อย่าเพิ่งพูดนะ ทำให้ได้ก่อนนะ (เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา) พรหมวิหารสี่ เราต้องทำให้ได้นะ คำว่าวางใจเป็นกลางเป็นสิ่งที่ยากที่สุด เพราะมนุษย์ส่วนใหญ่มักจะลำเอียง และเห็นแก่ตน อาจารย์พูดตามตรงนะศิษย์ ตราบที่ลมหายใจยังไม่หมดสิ้น ไม่มีคำว่า “แน่” เพราะว่าใจเรายังไม่สามารถคุมได้ คิดให้ดี เพราะใจคนเรามันเหมือนลิง วิ่งไปจับยาก ทำให้ได้นะ
(คนใจมาร คือ คนที่คอยเหยียดหยามผู้อื่น ทำให้ผู้อื่นเจ็บช้ำน้ำใจ) ทำให้ได้นะ อย่าเผลอเหยียดหยามผู้อื่น อย่าเผลอทำให้ผู้อื่นเจ็บช้ำน้ำใจ แม้ผิดนิดเดียวก็อย่าไปพูดให้เขาเสียใจ ถ้าทำได้ศิษย์ก็ใจพระ จริงไหม
(คนใจพระมีแต่ให้ ไม่หวังผลตอบแทน) ตอบได้ดี คนใจพระมีแต่ให้ไม่หวังผลตอบแทน (คนใจพระเป็นคนใจดีมีแต่ให้) ให้อะไรบ้างล่ะ มีแต่ให้ก็คือให้น้ำใจ ให้อภัย ให้ธรรมสอนลูกหลาน เป็นคนใจเย็น เป็นคนมีศีล ใช่ไหม (คนใจพระมีแต่ให้ไม่หวังผลตอบแทน เผื่อแผ่พี่น้องทั้งหลาย เผื่อลูกหลาน) ไม่ใช่ลูกหลานอย่างเดียวสิ เพื่อนบ้านก็ด้วย
(คนใจพระเดินทางสายกลาง เมื่อมีสิ่งไหนมากระทบทนได้) รักษาจิตให้เป็นกลาง จิตที่เป็นกลางก็คือจิตที่ไม่หวั่นไหวต่อสิ่งที่มากระทบ รู้จักวางใจเป็นกลาง ไม่รักใครมาก ไม่เกลียดใครมาก มีแต่ความบริสุทธิ์ยุติธรรมนะทำให้ได้ (คนใจมารให้โดยหวังผลตอบแทน) ฉะนั้นจงรู้จักทำบุญรู้จักแบ่งปันมีน้ำใจ (คนใจมารอิจฉาริษยาคนอื่น) ฉะนั้นใครได้ดีจงรู้จักยินดี อนุโมทนาบุญ (คนใจมารคือคนที่ไม่รู้จักเอาใจเขามาใส่ใจเรา เห็นตนเองดีกว่าคนอื่นเสมอ เป็นคนสองด้านพูดกับคนนั้นที คนนี้ที) ลับหลังก็แอบนินทาว่าร้าย พูดว่าเขาดีแต่จริงๆ ก็แอบนินทาว่าเขาไม่ดี ทำตัวกับคนนี้ดีแต่จริงๆ แล้วก็คือแอบใส่ร้ายเขา แล้วเราเป็นไหม (ไม่เป็น) อย่าเผลอเป็นนะ ฉะนั้นถ้าเราทำอะไรมองแต่ตัวเองเป็นหลัก ไม่สนใจผู้อื่น เราก็จะเห็นแก่ตัว ต้องระวังไว้ (คนใจพระ เป็นคนที่ไม่หน้าไหว้หลังหลอก เป็นคนซื่อสัตย์) ทำให้ได้นะ ซื่อตรง (ไม่สร้างกุศลและไม่เบียดเบียนคนอื่นคือคนใจมาร, คนใจพระคือคนที่มีจิตใจงดงาม ไม่เอาเปรียบผู้อื่น คนใจมารคือ คนที่ประสงค์ร้ายและเอาเปรียบผู้อื่น)
เรียนรู้ศึกษาธรรม สิ่งที่สำคัญคือ การมีสติ และมีปัญญารู้แจ้งชัด การรู้แจ้งชัดนอกจากว่า ไม่ใช่ให้รู้แจ้งชัดคนอื่น แต่ให้รู้แจ้งชัดในความเป็นจริงของโลก หรือความเป็นจริงแห่งตัวตนที่เรียกว่า สัจธรรม เพราะในตัวตนทุกคนมีสัจธรรมอยู่ และในตัวคนเป็นต้นเหตุของเรื่องราวในโลก ทั้งมวล ฉะนั้นถ้าเราควบคุมตัวเองได้ ระมัดระวังใจตนเองอยู่ เหตุหรือเรื่องราวก็อาจจะพลิกเปลี่ยนผัน จากมีก็กลายเป็นไม่มี ฉะนั้นถ้าหากศิษย์เรียนรู้ว่า ใดๆ ในโลกนี้ ล้วนเกิดขึ้นได้ แต่สิ่งที่เกิดขึ้นมันจะเป็นกรรม เป็นเวร เป็นบุญ หรือเป็นบาป หรือชดใช้กรรม ชดใช้เวร หรือสร้างบาป สร้างกรรม อยู่ที่ตัวเราถูกไหม (ถูก) สมมติว่าอาจารย์โดนเขาตบหน้ามา อาจารย์บอกดีแล้ว เป็นบุญแล้ว ใช้กรรมแล้ว สิ้นทุกข์แล้ว แต่ถ้าบอกว่า ทำไมมันทำฉัน ทำไมมันเป็นคนแบบนี้ ทำไมมันอย่างนี้ ศิษย์เห็นไหมว่า หนึ่งเหตุการณ์ แต่ให้ผลสรุปแตกต่างกันไหม (แตกต่างกัน) ทำให้เวรยืดเยื้อ แต่อีกคนหนึ่งคือสิ้นเวรสิ้นกรรม ใช่หรือไม่ (ใช่) เราเกิดมาเพื่อจะได้เกิดแล้วเกิดอีก หรือเราเกิดมาเพื่อจบ (จบ) ทุกชีวิตล้วนบ่ายหน้าไปสู่ความตาย ทุกชีวิตล้วนบ่ายหน้าไปสู่ความว่างเปล่า และทุกชีวิตล้วนคืนกลับสู่ความจริงแห่งความไม่มี เรากำลังยึดติดอะไร เรากำลังไขว่คว้าหาอะไร ฉะนั้นทำไมเราไม่มีชีวิตอยู่แล้วสามารถปฏิบัติธรรม ได้ทุกขณะและสิ้นเวรสิ้นกรรมได้ทุกขณะขอให้คิดให้ดีนะ ฟังอาจารย์มาตั้งเยอะ แต่ถึงเวลาจะทำได้หรือเปล่า (ได้)
ฉะนั้นถ้าอยากอยู่ในโลกทุกข์หรือสุข ดีหรือร้าย ได้หรือเสีย ไม่น่ากลัวเท่ากับใจของเรา ถ้าเราไม่สามารถมีสติ เท่าทันใจของเรา ใจเรา นั่นแหละที่จะเป็นตัวสร้างเวรสร้างกรรมและทำให้ทุกข์ไม่จบสิ้น ศิษย์เอยสังขาร มันก็เป็นไปตาม ดิน น้ำ ลม ไฟ เกิดขึ้น ตั้งอยู่ แล้วดับไป มีทุกข์ไม่เที่ยง เดี๋ยวดี เดี๋ยวร้าย แต่ศิษย์มีสิ่งหนึ่ง ที่เหนือดี เหนือร้าย เหนือทุกข์ เหนือสุข และสามารถนำพาให้ศิษย์พ้นทุกข์และพ้นเวียนว่าย นั่นคือ พุทธจิตธรรมญาณ ที่มันอยู่เหนือการครอบงำของสังขาร แต่มนุษย์ไม่เคยไปถึง ติดอยู่แต่ร่างกายและก็ใจ
ต่อไปนี้ศิษย์เอ๋ย จำไว้นะร่างกายนี้มันทุกข์มันเจ็บมันเป็นธรรมดา แต่ถ้าเราเข้าใจอ้อกายทุกข์ ใจไม่ทุกข์ กายเจ็บ ใจไม่เจ็บ กายตายได้ สังขารสิ้นได้ แต่ใจไม่สิ้นตามสังขาร แล้วทำไมเราไม่หาจิตเดิมแท้อันนี้ให้พบ แล้วทำตนให้พ้นจากการยึดมั่นถือมั่นในสังขารล่ะศิษย์
วิธีปฏิบัติที่จะช่วยให้พ้นตรงนี้ได้ อาจารย์บอกว่ารักษาใจให้มันปกติ อยากไม่ปกติ โกรธไม่ปกติ ไม่พอใจไม่ปกติ ถ้าศิษย์สามารถรักษาใจให้ปกติไม่วิ่งไปตามอารมณ์ มีสติรู้และเห็นชัด รู้ว่าโกรธก็จบวาง ทำบ่อยๆ ศิษย์จะพบจิตเดิมแท้ แต่ถ้าศิษย์เอาแต่ตามใจ ศิษย์ก็จะเห็นแค่ชีวิตมีแค่ใจกับสังขาร ไม่มีวันพบจิต ยากไหม (ไม่ยาก) ขอเพียงแค่ศิษย์มีสติรู้เท่าทันอะไรที่จะเกิดขึ้นแล้วยอมรับความจริงว่า โลกใบนี้ไม่ว่าอะไรจะเกิดมันก็ (ต้องเกิด) เป็นธรรมดา ความตายก็เป็นเรื่อง (ธรรมดา) ความเจ็บก็เป็นเรื่อง (ธรรมดา) แต่ถึงเวลาทำใจได้ไหม พอบอกว่าป่วยเป็นมะเร็ง อาจารย์ศิษย์ตายก่อนแล้ว ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นถ้าศิษย์เข้าใจในชีวิตความเป็นจริง ศิษย์จะรู้เลยว่าโลกใบนี้แม้เทพเทวาพุทธะ ก็ไม่สามารถช่วยเหลือศิษย์ได้นั้นคือ คนเรามีความแก่เป็นธรรมดา เจ็บเป็นธรรมดา และตายเป็นธรรมดา จะร้องขอใครให้ช่วยก็ไม่ได้ แต่เราจงอยู่กับความแก่เจ็บตายโดยไม่ทุกข์ และอยู่อย่างคนไม่ธรรมดาให้ได้ ถึงจะเรียกว่าเข้าใจและปฏิบัติธรรมเป็น อาจารย์พูดไม่ยากนะ ยากไหม (ไม่ยาก) แต่ทำยากใช่ไหม (ใช่) ไม่ยากขอแค่เพียงรู้เท่าทันใจไม่ต้องรู้ใคร รู้ใจตัวเอง ไม่ต้องหวังไปจัดการใคร จัดการใจตัวเองก่อน ดีหรือไม่ (ดี) ทำให้ได้นะศิษย์เอย ได้หรือไม่ (ได้) ทำอะไรขอให้คิดไตร่ตรองด้วยสตินะ แล้วกล้ายอมรับความจริง ผ่านการอบรมธรรมมาแล้ว ผ่านการฝึกใจวางใจมาแล้ว โดนคนด่าก็ (ไม่โกรธ) โดนคนชมก็ (ไม่ยินดี) ฝึกใจให้เป็นปกติ ฉะนั้นแม้เจอเรื่องทุกข์ที่สุด ศิษย์ก็ไม่ทุกข์ เพราะมันไม่มีอะไรที่เรียกว่าสุขแท้ ทุกข์จริง นะศิษย์เอย
(พระอาจารย์เมตตาส่งเสริมผู้ร่วมฟัง)
เราขึ้นชื่อว่าเป็นผู้ร่วมฟัง สิ่งหนึ่งที่ศิษย์ต้องฝึกให้ได้ และวันนี้ศิษย์ก็ฝึกได้คือ ยอมเสียสละ เสียสละอะไร นักเรียนในชั้นเขากินก่อน ให้เขาเข้าห้องน้ำก่อน เขาอยากทำอะไรให้เขาทำก่อน ขึ้นชื่อว่าเป็นผู้บำเพ็ญ ต้องงดงาม งามทั้งภายนอกและงามทั้งภายใน ปฏิบัติให้ได้ดี อาจารย์ให้คำว่า “คนใจพระ” ก็เพราะว่าอาจารย์เชื่อว่าศิษย์ที่นี่ทุกคนงามเช่นใจพระ ใจพระคือ เย็น เมตตา เสียสละ ถ้าศิษย์ทำได้ ใจพระดีกว่าห้อยพระอีก เพราะไปอยู่ที่ไหน ใจพระก็คุ้มครองใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นอาจารย์อยากให้ศิษย์ ไม่ใช่ไหว้พระเป็น แต่มีพระไม่เป็น อาจารย์ไม่ใช่ให้ศิษย์มาหาอาจารย์ รักอาจารย์ แต่คำว่า อาจารย์จี้กงไม่มีอยู่ในใจศิษย์ อาจารย์ไม่เอา อาจารย์อยากให้ศิษย์มีคำว่า อนุเคราะห์ช่วยเหลือเวไนยอยู่ในใจของศิษย์ ทำให้ได้นะดีไหม (ดี) ไม่ว่าอะไรจะเกิดขึ้น จิตใจต้องมั่นคง บำเพ็ญให้ถึงที่สุดแล้วศิษย์ก็จะได้เจออาจารย์ดีหรือเปล่า (ดี) เจอแค่หน้านี้ไม่เอา แต่ไปเจอกันข้างบนดีหรือไม่ (ดี) ทำอะไรต้องทำให้ถึงที่สุด ลำบากแค่ไหนไม่ท้อ เหนื่อยแค่ไหนไม่ถอย ขอเพียงใจมั่นคง สู้ถึงที่สุด ศิษย์ก็คือลูกศิษย์อาจารย์จี้กง เจ็บก็ไม่กลัว ตายก็ไม่เป็น บำเพ็ญมาถึงขนาดนี้แล้ว อาจารย์ไม่ทิ้งหรอก ไม่มีใครรับ อาจารย์รับ ฉะนั้นดูแลตัวเอง ดูแลจิตใจให้ดี งดงามทั้งนอกทั้งใน เข้มแข็งทั้งกาย วาจา ใจ นะศิษย์เอ๋ย รักศิษย์ทุกคน อยากพาศิษย์กลับคืนเบื้องบน ฉะนั้นศิษย์ต้องทำให้ได้ ไม่ว่าเจออะไรอย่ายอมแพ้
ตั้งใจบำเพ็ญลำบากแค่ไหนเหนื่อยแค่ไหนอย่าท้อนะศิษย์เอ๋ย สู้จนสุดใจนั่นคือสิ่งที่ศิษย์มีและอาจารย์ก็เชื่อมั่นว่าจะมีตลอดไป อาจารย์ไม่อยากจากเลยนะห่วงศิษย์ทุกคน ใจเย็นๆ เจอเรื่องอะไรคิดให้ดีไตร่ตรองให้รอบครอบ ระมัดระวังอารมณ์รู้จักควบคุมใจ ทำอะไรไม่ว่าเกิดเรื่องอะไรพิจารณาว่าเรามีเมตตาไหม ใจร้อนไปไหม ทำได้ดีหรือยัง มีศีลมีธรรมไหม รู้จักปล่อยวางได้บ้างหรือยัง ยังมัวหลงอะไรอยู่อีกหรือเปล่า ถ้าสิ่งดีๆ ไม่ทำ เลือกทำสิ่งที่ไม่ดี มันก็น่าเสียดายใช่ไหมศิษย์เอ๋ย ฉะนั้นฟังธรรมมาก็เยอะ แต่ไม่ยอมปฏิบัติธรรมมันก็น่าเสียดาย การปฏิบัติธรรมอยู่ที่ว่า เอาชนะกิเลสอารมณ์ตัวเองได้ไหม เอาชนะบนทางที่แท้จริงแล้วเดินไปถึงที่สุดด้วยหัวใจที่สู้ไม่ถอยหรือเปล่า
ฉะนั้นวันนี้ถึงเวลาอาจารย์ก็ต้องกลับแล้ว มีโอกาสกลับมาผูกบุญกันอีก มีโอกาสกลับมาร่วมศึกษาธรรมกันอีกนะศิษย์เอ๋ย อาจารย์ไม่เคยหลอกศิษย์ มีใจร้อยอาจารย์ก็ให้ทั้งร้อย มีแต่ศิษย์ของอาจารย์วันนี้ให้อาจารย์หนึ่งร้อย แต่ผ่านไปสองสามวันก็ไม่เหลือใจให้อาจารย์แล้ว มีโอกาสกลับมาช่วยอาจารย์อีกนะ จิตสงบที่แท้จริงแปลว่าอะไร แปลว่าใจรู้พอรู้สุข แต่ถ้าไม่รู้พอไม่รู้สุขก็ไม่มีวันสงบได้ จริงไหม ดำเนินชีวิตต้องรู้จักมีสติเป็นคำง่ายๆ แต่หาคนที่จะให้ถึงยาก อาจารย์หวังว่าศิษย์คงทำได้นะ รู้จักรักดี รู้จักรู้หน้าที่ ไม่มัวแต่รักเที่ยวนะ ขอให้ความดีคุ้มครองศิษย์ขอให้บุญคุ้มครองศิษย์อาจารย์นะ รู้จักคิดรู้จักทำ อย่าใช้อารมณ์ มีโอกาสมาฟังให้ครบนะศิษย์เอย รอคำอวยพรจากอาจารย์หรือ คำอวยพรไม่สู้เท่ากับการปฏิบัติ ฉะนั้นต้องคุมให้ได้ควบคุมให้ดีอารมณ์ของตัวเอง
อาจารย์ก็อยากอวยพรให้ศิษย์มีศีลมีธรรม และศีลธรรมนั้นทำให้ศิษย์ร่มเย็นและอบอุ่นในชีวิตที่อยู่ในธรรม อย่าดื้อ เป็นคนดีมันไม่ยาก แต่มันยากที่ชอบดื้อใช่หรือไม่ (ใช่) แปลว่าจะทำแต่สิ่งที่ถูกต้องและดีงาม ไม่ทำร้ายชีวิตของตัวเองด้วยอารมณ์ชั่ววูบนะศิษย์ รับปากแล้วนะ ทำให้ได้นะ ศึกษา ตั้งใจ ปฏิบัติบำเพ็ญไปให้ถึงที่สุดนะศิษย์เอย หน้าที่ของอาจารย์ คือมาบอกความจริง หน้าที่ของศิษย์คือฝึกฝน ปฏิบัติจนเข้าใจความจริง และความจริงนำพาให้ศิษย์พ้นทุกข์ ไปให้ถึงนะ มีโอกาสเราคงมาได้ผูกบุญกันอีกนะศิษย์เอย
พระอาจารย์จี้กงเมตตาประทานพระโอวาทซ้อนพระโอวาท “คนใจพระ”
ห้อยพระไม่สู้ใจพระ รู้ละผิดบาปไม่สร้าง
เข้าใจในโลกรู้วาง คลายจางกิเลสอารมณ์
ชีพวายก็ไม่ทิ้งธรรม ใจธรรมยิ่งกว่าใจคน
ดั่งเพชรอยู่ในโคลนตม ถูกบ่มก็ยิ่งงดงาม