PDF 2544-09-29-เซิ่งเต๋อ #9.pdf
วันเสาร์ที่ ๒๙ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๔๔ สถานธรรมเซิ่งเต๋อ อ.ปราณบุรี
สาธุชนกราบขอประทานพระโอวาทชี้แนะ
พยับแดดทำให้คนตาพร่ามัว อันความกลัวทำให้คนหลงทำผิด
คนยิ่งแยกผิดถูกยิ่งหลงติด มาย้อนมองชีวิตของตนเอง
เราคือ
องค์ประธานคุมสอบสามภูมิ รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่แดนโลกีย์ เคียมคัล
องค์มารดา ถามเมธีน้องชายหญิงเกษมฤๅ
ขอทุกคนจิตสงบตั้งใจฟัง ฮวา ฮวา
มีโชคดีในชาตินี้รู้ทางพ้น น้องกายคนคิดบำเพ็ญบ้างหรือเปล่า
อันทางแท้ไม่ใช่ใช้การคาดเดา แต่ต้องเอาชีวิตจิตใจมาบำเพ็ญ
บ้างยังเห็นบำเพ็ญดั่งทำเล่นอยู่ ฟังธรรมะเข้าหูซ้ายทะลุขวา
ยากจะได้สัมผัสซึ่งความล้ำค่า อันจิตฟ้าปัดฝุ่นให้สะอาดเทอญ
ทำวันนี้ได้ดีที่สุดไหม ชาตินี้มีทุกข์หรือไม่พุทธะถาม
อยากจะพ้นภัยเวียนว่ายที่คุกคาม ต้องพยายามตัดกิเลสเสมอต้นปลาย
คนมีบุญกับพุทธะร่วมชุมนุม จงสุขุมพิจารณาให้ถ้วนถี่
ว่าเพียงพอแล้วหรือไม่เป็นคนดี ขอให้มีจิตเมตตาช่วยเวไนย
ยืมกายปลอมมาบำเพ็ญจิตภายใน กี่คนใสสะอาด ณ จิตเบื้องต้น
ต่างต้นดีปลายร้ายทั่วทุกคน ธรรมแยบยลจึงไม่พาใครพ้นเวียน
รับธรรมง่ายบำเพ็ญยากลำบากนัก บำเพ็ญง่ายบรรลุจักยากยิ่งแสน
ขอจงตื่นขึ้นจากฝันทุ่มเทแทน บำเพ็ญแม้นชีวิตดับกลับเบื้องบน
สองวันนี้ประชุมธรรมฟื้นฟูจิต เป็นนิมิตอันดีงามการเริ่มต้น
จงคงเส้นคงวาในจิตใจตน การดิ้นรนหาเงินทองยากจะพอ
เมื่อจบชั้นไปแล้วยังมาศึกษา เป็นผู้กล้าเพราะกล้าฝ่าอุปสรรค
เป็นผู้รู้เพราะความอ่อนน้อมนัก โลภโกรธรักยิ่งถลำเพราะไม่ถอนใจ
เลือกจะเป็นปุถุชนหรือคนฟ้า จะต้องมากำหนดเสียแต่วันนี้
มีศรัทธาและปัญญาควบคู่ดี และต้องมีรู้ใช้ยามเจอเหตุการณ์
ปัจจุบันโลกร้อนไม่สงบ คนจะรบกับคนทำลายถิ่น
ย้อนมองตนใจรบอยู่ไหมชาวดิน จงเร่งผินสงบใจก่อนเห็นทางสว่าง
สองวันนี้จงตั้งใจอยู่ให้ครบ และเคารพพุทธระเบียบในสถาน
ความสงสัยจับผิดจงอันตรธาน จงสราญนำที่ฟังไปปฏิบัติ
ในวันนี้พี่รับพระบัญชา มาคุมชั้นหวังว่าน้องจิตกุศล
อย่ากำหนดจิตใจให้อกุศล จงใช้ตนสร้างโอกาสในยุคปลาย
ในวันนี้ไม่กล่าวความให้มากไป จรดพู่กันคุมชั้นเรียนบันทึกคะแนน
ฮวา ฮวา หยุด
วันเสาร์ที่ ๒๙ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๔๔ สถานธรรมเซิ่งเต๋อ อ.ปราณบุรี
พระโอวาทหนึ่งในแปดเซียน ท่านหลันไฉ่เหอ
คนจะดีดีที่ใจใช่หน้าตา คนรวยหนาใช่ที่มากทรัพย์สิน
คนที่ดีดีที่ใจไร้ราคิน เป็นอาจิณคนรวยก็ด้วยน้ำใจ
เราคือ
หนึ่งในแปดเซียนหลันไฉ่เหอ รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่พุทธสถานเซิ่งเต๋อ แฝงกายกตัญชุลี
องค์มารดา ถามเมธีทุกท่านสราญฤๅ
อารยชนยอมรับการขัดเกลา ผู้บำเพ็ญแท้ทุเลาตัวตนนั่น
สลัดกลุ้มความเบาไม่เกิดฉับพลัน การบำเพ็ญผันจิตต้องให้เวลา
บำเพ็ญผิดเน้นวัตถุคนที่รัก คล้ายเมาหนักสับสนทางข้างหน้า
ในทะเลชีวิตนี้คลื่นเทมา คนเหนื่อยโลกหลงว่าตนปราชัย
ยามเหนื่อยเกินไม่ไปฝืนอุปสรรค ควรตระหนักพึงพักมีแรงใหม่
พลังอุ่นดุจแดดแห่งวันใหม่ ไม่ลับลงดินใดในโลกา
กระจ่างแจ้งอะไรทำในวันนี้ ชนะใจให้ดีก่อนเดินหน้า
แบบหญ้าที่เหนื่อยไม่หยุดวัฒนา ธรรมดาถอนรากหยั่งสิ้นจึงยอม
ชีวิตคนชีวิตเปื้อนคำเหยียดหยาม โลกไม่งามซ้ำร้ายต้องถนอม
กระทบดินน้ำตารินอย่าไปตรอม ขอทุกข์หมดสิ้นพร้อมปัญหาจาก
วาระปลายวิบากกรรมหันซึ่งหน้า กระไรยังคิดว่าไกลตนนั่น
ปัญหาวนไม่วายติดกับดัก ปัญญาหลักเมตตารองอย่างเพียงพอ
ฮา ฮา หยุด
ชีวาไม่มีแน่นอน แปรไปไม่มีทิศแนวทาง หวงแหนดวงใจกระจ่าง ปล่อยวางยุ่งยากในใจ จงมีจิตใจที่ดี ความดีจะเป็นเพื่อนเดินไป เล็กน้อยไม่ปล่อยพ้นใจ ชะรอยเก็บงำทำลาย
* เมื่อทุกข์ไม่เกิด ดวงใจไม่ปลง เมื่อคิดไม่ตก ดวงใจไม่ตรง นกอยู่ในกรง อยากพ้นทนการฝึกใจ
** หากบำเพ็ญต้องรุด แก้สิ่งใดเคยไม่ดี ไม่ทิ้งให้เกิดอัตตามากมี เมื่ออยู่โลกีย์ แต่ไร้การคุมจิตนี้ จะวนต่อไป
เวลาที่ยอมเสียไป ใครทำอะไรที่คุ้มกัน หมายมุ่งเต็มแรงบากบั่น ไม่ปองยึดมั่นเกินไป คนดีก็ดีเพราะตน กังวลพลังลดลงไป ทุกที่ที่เราเข้าไป ยังมีเรื่องยากรอคอย (ซ้ำ *,**)
ความพร้อมภายในจิตใจ ความคิดที่เป็นแง่ดี ฝึกฝนเมตตาไม่เหน็ดเหนื่อยอย่าไปท้อ ตั้งใจไม่สาย (ซ้ำ **)
เพลง : เข้าถึงภาวะจิตใจ
ทำนองเพลง : จากคนอื่นคนไกล
พระโอวาทหนึ่งในแปดเซียน ท่านหลันไฉ่เหอ
หากภายในจิตใจของท่านยังมีม่านกังขาลังเลสงสัยอยู่ การที่จะคุยอะไรกันก็คงเป็นเรื่องยากใช่หรือไม่ (ใช่) วันนี้เราเดินเข้ามาถึงหมู่บ้าน เจ้าของบ้านเปิดประตูออกมา ภายในบ้านนั้นเจ้าของทำหน้าตาฉงนสงสัยว่ามาทำไม มาเอาอะไร ท่านอยากยืนตรงนั้นแล้วคุยกับเขาหรือว่าท่านอยากจะเดินออกไปจากประตูนี้ ว่าอย่างไร ยังอยากคุยกับเจ้าของบ้านไหม (อยาก) ฟังดีๆ นะ ถ้าสมมติว่า นี่คือบ้านของท่าน เราเปิดประตูเข้ามา ท่านมองหน้าเราแปลก สงสัย ใครกัน ท่านยังกล้ายืนอยู่ตรงหน้าประตูอีกไหม ถ้าหากว่าเรามาขออะไรจากเขา เราก็คงต้องกล้ายืนต่อใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ถ้าเกิดว่าเราไม่ได้มีธุระอะไร แค่อยากมาเยี่ยมเยียน แต่ถ้าเขาทำหน้าอย่างนั้น เราอยากกลับทันทีใช่หรือเปล่า (ใช่) แล้วถ้าเรายังดื้อดึงอยู่ต่อ ท่านจะคิดว่าเรามาขออะไรไหม ในใจก็กลัวจะมาเอาอะไร หรือมาขออะไรจากเรา หรือมาหลอกอะไรจากเราใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ถ้ารู้จักกันแล้ว เคยได้ยินมาบ้างแล้วก็คงไม่กลัว ความกลัวก็ลดลงจริงหรือไม่ (จริง) แล้วใครเคยรู้จักเราบ้างหรือยัง (ยัง)
“คนจะดีดีที่ใจใช่หน้าตา คนรวยหนาใช่ที่มากทรัพย์สิน คนที่ดีดีที่ใจไร้ราคิน” เป็นคนดีกันหรือเปล่า ใครเป็นคนดียกมือขึ้น คุณสมบัติของคนดีก็คือ เอาเริ่มต้นง่ายๆ ไม่โกรธง่าย ไม่ตัดพ้อต่อว่า ไม่โลภโมโทสัน ไม่ติดในลาภยศชื่อเสียงหรือแม้แต่ใบหน้าตัวเอง ไหนใครยังบอกว่าตัวเองเป็นคนดี มีอะไรดี (พูดดี คิดดี ทำดี, ใฝ่ดี) คนทุกคนมักจะคิดว่าตนเองดีแล้ว ตัวเองสวยแล้ว ตัวเองหล่อแล้วใช่หรือไม่ (ใช่) มีใครเคยดูเบาดูถูกตัวเองบ้างไหมว่าตัวเองไม่ดี ตัวเองไม่สวย ตัวเองไม่หล่อ มีไหม (มี) อย่างนั้นต้องพูดเป็นสองกรณี คนไหนที่มั่นใจว่าตัวเองดี ต้องรู้จักชมเชยคนอื่นบ้าง ต้องรู้จักถ่อมตัวอย่างแท้จริงจากใจบ้าง จะได้รู้ว่าคนอื่นเขาก็เก่งเหมือนกัน และก็ต้องรู้จักที่จะถอยเป็นผู้ที่เหมือนไม่รู้ไม่เก่งบ้าง เพื่อจะได้ให้เขาที่เคยไม่มั่นใจในตัวเองได้มั่นใจขึ้นว่า ดูซิคนเก่งยังยอมให้คนไม่เก่งอย่างฉันได้อยู่ข้างหน้า เขาจะภูมิใจและปลื้มใจใช่หรือไม่ (ใช่) ยอมลดตัวเองไม่เก่งเพื่อให้คนอื่นได้เก่งสลับขึ้นมาบ้าง ผลักดันให้คนอื่นกลายเป็นคนที่เก่งขึ้นมาใช่หรือไม่ (ใช่) แต่คนปัจจุบันนี้เป็นอย่างไร รักในสิ่งที่ตัวเองเป็นอย่างเหนียวแน่น ผูกพันอย่างยึดติดไม่ยอมถดถอยใช่หรือไม่ (ใช่) เด่นต้องมีหนึ่งเดียว อย่าเด่นหลายคนไม่อย่างนั้นเรียกว่าไม่เด่นจริง จริงหรือไม่ (จริง) แต่ถ้าถามใจลึกๆ ของคนที่เด่น คนที่เก่งนั้น ถามเขาสิ เขามีความสุขไหม ไม่สุขหรอก บางครั้งเขากลับรู้สึกเหงา เพราะไม่มีคนเข้าใจใช่หรือไม่ (ใช่) และบางครั้งเขารู้สึกเป็นอย่างไร ในโลกนี้ไม่มีใครเหมาะสมหรือคุยกับเขาได้เลยใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะเขารู้สึกว่าใครๆ ก็ไม่เข้าใจเขา คิดไม่เหมือนเขา ฉะนั้นอย่าคิดว่าเป็นคนเก่งในโลกเป็นคนยิ่งใหญ่ในสังคมจะมีความสุขเสมอไป ไม่แน่หรอก สู้เป็นคนธรรมดาเดินดินไม่ได้ บางทีมีความสุขมากกว่า แต่เป็นอย่างไร คนในอยากออกคนนอกอยากเข้าใช่หรือไม่ (ใช่) คนที่เตี้ยต่ำจนเคยชินก็มักจะไม่มีความสุขในความเป็นคนที่ด้อยค่าไร้ราคา แล้วเราจะทำอย่างไรล่ะให้คนที่ไม่มีความมั่นใจในตัวเอง ไม่ชอบในตัวเอง ไม่มีความสามารถอะไรเลยได้กลายเป็นคนที่มั่นใจขึ้น ไม่ยากเลย ก็แค่บางครั้ง เราเอาวาจาที่ดีนี่แหละให้กำลังใจเพื่อนหรือเอาขนมที่เรามีสักสองชิ้นหรือชิ้นเดียว แบ่งให้คนที่เขาไม่มีขนม เราจะเห็นรอยยิ้มในแววตาเขาและความภูมิใจที่เราทำได้จะบังเกิดขึ้นในกายและใจเรา จริงหรือไม่ (จริง) และเราจะค่อยๆ มั่นใจทีละนิดว่า เราก็ยังมีดีเหมือนกันนะ เราก็ยังมีสิ่งที่สามารถช่วยเหลือคนอื่นได้เหมือนกันนะใช่หรือไม่ (ใช่) ดังคำกล่าวที่ว่า ในน้ำโคลนแม้จะสกปรกเพียงใด แต่ก็ยังมีน้ำใสสะอาดเจือปนอยู่ ในโลกมายาที่คุกรุ่นไปด้วยร้อยแปดนานาฝุ่นผงธุลี กิเลส ตัณหา ราคะ แต่ก็ยังแฝงไว้ซึ่งสัจธรรมความจริงแท้ที่รอให้บุคคลหรือมนุษย์ที่นั่งอยู่ที่นี่ไปค้นพบและหาให้เจอใช่หรือไม่ (ใช่)
ชีวิตคือการต่อสู้ใช่หรือเปล่า (ใช่) เหมือนเวลาค้าขาย บางทีมีเงินในกระเป๋าแล้วก็ยังอยากขายอีก ใช่หรือไม่ (ใช่) เหมือนเวลามีเสื้ออยู่ในตู้ เปิดออกมาทีไรแน่นตู้ทุกที ก็ยังอยากซื้อมาใส่อีก ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วเงินในกระเป๋าหิ้วได้เท่าไหร่ เสื้อที่ใส่ ใส่ได้ทีละกี่ชุด (ชุดเดียว) มนุษย์เราจึงไม่เคยสามารถค้นพบน้ำใสในน้ำขุ่น สัจธรรมอันแท้จริงในโลกมายาใบนี้ เราเห็นแต่ว่าชีวิตต้องแก่งแย่ง ต้องแสวงหา ต้องดิ้นรน และต้องไขว่คว้ามาครอบครอง ใช่หรือไม่ (ใช่)
เราคือ หนึ่งในแปดเซียนหลันไฉ่เหอ รู้จักเราไหม (รู้จัก) มีทั้งรู้และไม่รู้ ใช่หรือไม่ ถ้าพูดให้เป็นรูปเป็นร่าง ก็เป็นเด็กผู้ชายคนหนึ่งที่ถือตระกร้าดอกไม้ พอนึกออกไหม ถ้านึกออกแล้ว ตอนนี้จะเข้าบ้านได้หรือยัง (ได้แล้ว) เปิดประตูต้อนรับจริงหรือเปล่า (จริง) และคงไม่คิดว่าเราจะมาขออะไรนะ คิดไหม (ไม่คิด) คิดก็ได้นะ เราจะมาขอจริงๆ จะให้หรือเปล่าเถอะ (ขึ้นอยู่กับว่าขออะไร) สิ่งศักดิ์สิทธิ์มีทุกอย่างแล้วจะขออะไรจากท่านล่ะ (ขอให้ประพฤติดี ทำดี) เอาง่ายๆ ขอให้เป็นคนดีในสังคม ขอให้เป็นคนดีที่มั่นคง ไม่ใช่เป็นคนดีที่โลเลและเปลี่ยนแปลงง่าย ใช่หรือไม่ (ใช่) ไม่ใช่เป็นคนดีที่พ่ายแพ้ความชั่วร้าย ใช่หรือเปล่า (ใช่) เราเป็นอย่างนั้นไหม (ไม่เป็น) วันนี้ถ้ากลับบ้านไปโดนคนตบหน้า ยิ้มไหม (ยิ้ม, ยิ้มไม่ออก) ขับรถออกไปโดนคนชนรถเรา ยิ้มไหม (ยิ้ม, ไม่ยิ้ม) ทำไมเริ่มหวั่นไหวแล้วล่ะ ยิ้มไหม (ยิ้ม) กลับไปถึงบ้านเจอลูกขอเงินอีกแล้ว เจอสามีไม่อยู่บ้านแอบหนีไปเที่ยวอีกแล้ว เจอลูกหลานมีเรื่องมาให้กวนใจอีกแล้ว ยิ้มออกไหม (ยิ้ม เพราะได้รับธรรมะแล้ว) ใครยิ้มยืนต่อ ใครไม่ยิ้มนั่งลง อย่ามองคนอื่น ตัวท่านทำตัวท่านเอง มีการดูคนอื่น เห็นคนนั่งก็นั่งด้วย อย่างนี้จะเรียกทำความดีด้วยตัวเองหรือเปล่า
อย่ายึดติดในรูปลักษณ์จนเกินไปนะ ไม่อย่างนั้นเราจะมองไม่เห็นความจริงแท้ เราจะไม่สามารถมองเห็นสิ่งจริงแท้ที่แฝงอยู่ภายใน เหมือนวันนี้เรามาคุยกับท่าน หากท่านมัวยึดติดแต่รูปร่าง ยึดติดแต่คำพูดของเราเกือบทั้งหมด มันก็ไม่ใช่สิ่งที่ดี สิ่งที่เราควรจะมองและพิจารณาไตร่ตรองนั่นก็คือ คำพูดในนั้นมีอะไรแฝงอยู่ และต้องการสื่อให้ท่านรู้ถึงสิ่งใด ใช่หรือไม่ (ใช่) นี่คือการคุยกันแล้วมองให้เห็นลึกถึงก้นบึ้งในสิ่งที่เขาพูด ใช่หรือไม่ (ใช่) ปัจจุบันนี้ มองกัน ฟังกัน สัมผัสกัน ก็เพียงภายนอก จึงทำให้เราไม่สามารถรู้ได้ว่า อะไรคือสิ่งจริงแท้ อะไรคือสิ่งลวงหลอก เมื่อใดที่เรามีอารมณ์ความรู้สึกนึกคิดตามไปด้วย บางครั้งจะทำให้เรายากที่จะตัดสินใจ เหมือนวันนี้ถ้าเรามาด้วยใบหน้าที่ยิ้มแย้มแจ่มใส เราต้องเป็นแต้มต่อหนึ่งแต้ม เพราะท่านต้องชอบ ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ถ้าเรามาด้วยท่าที่บึ้งตึงและถือมีดอีโต้เล่มโต ท่านเป็นอย่างไร เรากำลังทำคะแนนลบไปหนึ่งแต้ม ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้น ไม่ว่าจะทำสิ่งใด บางครั้งส่วนลึกภายในก็สำคัญ แต่ภายนอกไม่สำคัญเลยหรือ ก็ไม่ใช่ ต้องเกี่ยวเนื่องกันด้วย ใช่หรือไม่ (ใช่)
เมื่อตอนต้นเราพูดว่า ในชีวิตแม้จะวุ่นวายสับสน แม้โลกจะแก่งแย่ง
แข่งขันกันอย่างไร ก็ยังมีสัจธรรมแห่งชีวิตแฝงให้เราไปประจักษ์พบเห็น มนุษย์ที่ว่าตัวเองไม่ดี เป็นคนที่จิตใจดีบ้างไม่ดีบ้าง แต่ในความไม่ดีนั้นก็เปรียบเหมือนน้ำโคลนที่ยังมีน้ำใสแฝงอยู่เหมือนกัน ใช่หรือไม่ (ใช่) จิตใจของทุกคนที่บางครั้งก็บอกว่าตัวเองดี บางครั้งก็บอกว่าตัวเองไม่ดี ถ้าเรากลั่นกรองดีๆ แล้ว ความดีในจิตใจเราก็ยังมีอยู่เหมือนกัน แต่อยู่ที่ว่าท่ามกลางความเปลี่ยนแปลง ท่ามกลางความสกปรกโสมมนั้น เราจะรู้จักสรรหาหรือว่ากลั่นกรองสิ่งดีมาสู่ตัวเราหรือไม่ เราจะรู้จักกลั่นกรองขัดเกลาจิตใจตัวเองหรือไม่ บางครั้งเราไม่มีทางรู้เลย ถ้าเราวิ่งวุ่น
ไขว่คว้าอยู่ตลอดเวลา เราจะรู้จักตัวเองและรู้จักสรรพสิ่งแวดล้อมได้ก็ต่อเมื่อเราทำสิ่งใด รู้ไหม (ทำแต่สิ่งที่ดีๆ) การทำสิ่งที่ดีอาจจะยังไม่สามารถทำให้เรามองเห็นได้อย่างถ่องแท้ ยกตัวอย่าง การเริ่มต้นชีวิตของเราคือการเริ่มต้นสตาร์ทวิ่ง ตื่นเช้ามาเราวิ่งไปเรื่อยๆ ยิ่งสว่างมากเท่าไรความเร็วในการวิ่งก็ยิ่งมากขึ้น พอตกค่ำความเร็วก็ช้าลงๆ แต่หยุดไหม บางทีไม่หยุด ใช่หรือไม่ (ใช่) ยังเหมือนว่าวิ่งอยู่ตลอดเวลา ช่วงที่เราวิ่งเราสามารถมองเห็นตัวเรา เราสามารถมองเห็นสิ่งแวดล้อมได้อย่างชัดเจนไหม (ไม่ชัดเจน) โคลนที่เราบอกว่ามีน้ำใสอยู่เพราะอะไร เพราะว่าต้องนิ่งก่อน ใช่หรือไม่ (ใช่) บนโลกมายาใบนี้เราจะมองเห็นสัจธรรมชีวิตได้ ก็ต่อเมื่อเราได้สัมผัส เราได้กระทบได้เจอ และจะเห็นสิ่งต่างๆ ที่เราบอกนั้น ก็ต่อเมื่อท่าน “หยุด” แค่นี้เอง หยุดที่จะคิด หยุดที่จะไขว่คว้า หยุดที่จะดิ้นรนแสวงหา หากให้ท่านวิ่งไปด้วย มองตัวเองไปด้วย เห็นไหม (ไม่เห็น) การเริ่มต้นย่อมไม่เห็น แต่ถ้าเกิดว่าคนรู้จักย้อนมองจะมองเห็น แต่ถ้าให้ท่านในที่นี้มองมักจะมองไม่เห็นว่าตัวเองมีอะไรไม่ดี มีอะไรดี จนกว่าคนอื่นจะบอกว่า ท่านเป็นคนอย่างนี้ ท่านเป็นคนอย่างนั้น แล้วเราจึงบอกว่า ใช่ๆ แต่ช่วงที่เราบอกว่าใช่นั้น เราต้องหยุดนิ่งไหม (หยุด) เราต้องคิดไหม (คิด) โลกใบนี้ก็เฉกเช่นเดียวกัน เราจะค้นพบภาพจริงแท้หรือสัจธรรมชีวิตอันจริงแท้ได้ก็ต่อเมื่อเราหยุดมองให้แจ่มชัด แต่หยุดมองแล้วบางครั้งเราก็มองไม่แจ่มชัด เพราะตาเราพร่ามัว ใจเราหม่นหมอง หยุดอย่างเดียวจึงไม่พอ หยุดแล้วยังต้องใสสะอาด ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วเราจะทำอย่างไรให้เราใสสะอาด นั่นก็คือ เราไม่กังวลถึงผลประโยชน์ เราไม่กังวลเรื่องอารมณ์ เราไม่กังวลเรื่องอัตตาตัวตน ถ้าสามอย่างนี้เราไม่กังวลในใจ ใจเราจะใสขึ้นๆ แต่ถ้าสามอย่างนี้ยังข้องเกี่ยวและฉุดรั้งใจ ใจเราจะไม่มีวันใส ตาเราจะยังพร่ามัวเมื่อมองทุกๆ สิ่งในโลกนี้ จริงไหม (จริง) อย่างเช่น ถ้าเราชอบดอกไม้พันธุ์หนึ่ง แต่ดอกไม้อีกพันธุ์หนึ่งไม่ชอบ เมื่อถึงเวลามอง เราจะเห็นความแตกต่างได้แจ่มชัด ที่เราชอบ เราจะเห็นข้อดีมากกว่าที่เราไม่ชอบ เวลาเรามองเราจะมองได้เที่ยงตรงหรือว่าเอนเอียง (เอนเอียง) เมื่อเรามองได้เอนเอียงไม่เที่ยงตรง เราจะดำรงอยู่ได้เป็นสุขหรือว่าไม่สุข (ไม่สุข) เมื่อไม่สุขเรายังจะอยากเป็นหรือว่าไม่อยากเป็น (ไม่อยากเป็น) ก็ไม่อยากเป็น สิ่งนั้นเราต้องตัดทิ้งทันที ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วเราตัดทิ้งอะไรไปได้บ้างแล้ว ยังมีชอบยังมีชังอยู่ไหม (มี) ยังมีรักยังมีเกลียดอยู่ไหม (มี) อย่างนี้ไม่ใสหรอกนะ เมื่อไม่ใสจะสุขไหม (ไม่สุข) ไม่สุขอะไร ไม่สุกสกาว จริงไหม บางคนบอกว่าแม้ไม่ใสเราก็สุขได้ สุขแบบขุ่นๆ สุขแบบดันทุรัง สุขแบบดื้อรั้น สุขแบบตัวฉันเอง ใครจะทำไม ใช่ไหม (ใช่) พอทุกข์ก็แอบทุกข์แบบเก็บเอาไว้ ใช่หรือเปล่า (ใช่) อย่างนี้เรียกว่าการดำเนินชีวิต และการรักตัวเองที่ถูกต้องหรือไม่ (ไม่ถูก) กายนี้กว่าเราจะอบรมบ่มเพาะให้เป็นคนๆ หนึ่งได้ กว่าเราจะสั่งสมความรู้ เป็นคนที่ยืนอยู่ในสังคมได้ ใช้เวลานานไหม (นาน) แต่ทำไมจึงชอบทำร้ายตัวเอง รู้ว่าหวังแล้วจะผิดหวัง ก็ยังหวัง รู้ว่ารักแล้วจะเกิดทุกข์ก็ยังรัก รู้ว่าหลงแล้วจะยึดติดก็ยังหลง รักตัวเองไหม (รัก) ถ้าไม่รักก็คงฆ่าตัวตายไปแล้ว ใช่หรือไม่ (ใช่) ดีที่ท่านยังรักตัวเองอยู่
ในอารมณ์ของมนุษย์เรามีสองจำพวก จำพวกหนึ่งเป็นอารมณ์ฝ่ายดี จำพวกหนึ่งเป็นอารมณ์ฝ่ายร้าย อารมณ์ฝ่ายดีมีอะไรบ้าง (ให้อภัยกับทุกคน, อารมณ์ขันและร่าเริง, ใจกว้าง, ยืดหยุ่นกับผู้อื่น) อารมณ์มนุษย์เรามีฝ่ายดีและฝ่ายไม่ดี หากมีอะไรมาสัมผัสกับตัวเราแล้วปล่อยให้อารมณ์เกิดขึ้น ทั้งสองฝ่ายนี้เป็นสิ่งที่ดีไหม (ไม่ดี) เหมือนมีอารมณ์โกรธมากระทบใจเรา เราก็โกรธทันที มีอารมณ์ชอบมากระทบใจเรา เราก็รักทันที มีอารมณ์เกลียดมากระทบใจเรา เราก็เกลียดทันที สิ่งนี้เป็นสิ่งที่ดีไหม (ไม่ดี) แล้วเราจะทำอย่างไร (ปล่อยวาง) บางครั้งให้ปล่อยทันที ให้อุเบกขาข่มก็ข่มยาก ใช่ไหม (ใช่) ยังไม่ต้องปล่อยวางก็ได้นะ เรามีวิธีหนึ่ง ช่วยเราคิดก่อนเร็ว (สงบและนิ่ง, ความอดทน, มีสติ) มีสติ ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่เมื่อมีสติรู้แล้วทำอย่างไรถึงทำให้รู้ต่อไปว่า จะชกหรือไม่ชก จะให้อภัยหรือปล่อยวาง จะทำหรือไม่ทำ (ปัญญา) ปรบมือให้หน่อยนะ แต่บางครั้ง คนเรามีสติยั้งคิด มีปัญญาไตร่ตรอง แต่เวลาตัดสินบางครั้งก็สำเร็จ บางครั้งก็ล้มเหลว เพราะว่าขาดอะไร หากเราจะเป็นผู้ที่รู้จักบำเพ็ญตน รู้จักคิด และรู้จักใช้สติปัญญา สิ่งหนึ่งที่ขาดไม่ได้นั่นคือ “คุณธรรม” ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วทั้งสามสิ่งนี้รวมกันเรียกว่า “การหยั่งรู้” ไหนผู้บำเพ็ญธรรมบำเพ็ญมาตั้งนานได้หยั่งรู้บ้างหรือไม่ อะไรมากระทบก็ไปทันที อะไรมาโดนใจก็หุนหันพลันแล่น ตัวท่านได้หยั่งรู้ตรงนี้บ้างหรือไม่ ไม่มีเลย ใช่หรือเปล่า (ใช่) เราเหมือนคนที่วิ่ง วิ่ง วิ่ง วิ่ง หรือกำลังควบม้าควบไปเรื่อยๆ แสวงหาสิ่งโน้น แสวงหาสิ่งนี้ ไขว่คว้าสิ่งโน้น ไขว่คว้าสิ่งนี้ แต่พอเจอหินตกลงมา เบรกทันที เป็นอย่างไร บางครั้งเบรกไม่ได้ เท้ายังคงซอยอยู่ ใจยังทำใจไม่ได้เพราะยังหวังอยู่ เพราะไม่เคยคิดว่าจะมีแบบนี้เกิดขึ้นกับตนเอง ใช่หรือไม่ (ใช่) ความหยั่งรู้จึงไม่เคยได้บังเกิด บางครั้งจะบังเกิดก็ต่อเมื่อได้ทุกข์จนถึงก้นบึ้งแห่งความทุกข์ เราจึงได้หยั่งรู้ว่าจริงๆ แล้วชีวิตเป็นอย่างไร ไม่น่าใจร้อน ไม่น่าเอาแต่อารมณ์ ไม่น่ากังวลแต่ผลประโยชน์เฉพาะหน้าจนลืมนึกถึงความโชคร้ายที่จะตามมาภายหลัง ไม่น่าโมโหโกรธา หุนหันพลันแล่นไป ใช่หรือไม่ (ใช่) เราน่าจะช้าอีกสักนิดหนึ่ง เวลาน่าจะหยุดอีกสักหน่อยหนึ่ง แต่ใครล่ะจะแก้ไขได้ ดอกไม้เมื่อบานแล้วไม่มีวันที่จะกลับมาหุบอีก มนุษย์เราเมื่อเจริญเติบโต ก้าวผิดก้าวถูกแล้วจะถอยหลังแล้วหยุดมองได้ไหม (ไม่ได้, ได้) ถอยหลังไม่ได้ แต่หยุดมองได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) นี่คือใช้ปัญญาสติยั้งคิด หักห้ามจิตใจ บางครั้งใช้คุณธรรมก็แล้ว อุเบกขาก็แล้ว มุทิตา เมตตาก็แล้ว ก็ยังข่มใจไม่ลงเพราะว่าอะไร บางครั้งขาดสติ บางครั้งขาดปัญญา บางครั้งขาดใจกล้าที่จะทำ ใช่หรือไม่ (ใช่) บางครั้งรู้ว่าคนหกล้มต้องช่วยประคองแต่มือมันไม่กล้า ใช่หรือไม่ (ใช่) บางครั้งเห็นเขาตกทุกข์ได้ยาก แค่เดินไปถามว่าเป็นอะไรมากไหม คันปาก ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่เวลาเราทำไม่ดี ทำไมเราไม่ปิดปากบ้างล่ะ เวลาเรามองคนอื่นไม่ดีทำไมไม่ปิดตาบ้างล่ะ ได้ไหม เราเป็นอย่างไร ยิ่งไม่ดียิ่งเบิกกว้าง ยิ่งเรื่องร้ายยิ่งง่ายต่อการอ้าปากพูด ถูกต้องหรือเปล่า (ถูก) ยังถูกอีกหรือ ถูกที่เราเป็น แต่ไม่ถูกที่ควรจะเอามาเป็นเรา ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นการบำเพ็ญธรรม เพื่ออะไร เพื่อให้เราหยั่งรู้ชีวิตที่แท้จริงและดำเนินชีวิตที่แท้จริงนี้ให้ถูกหนทางและมีความสุข นี่แหละคือการบำเพ็ญ เริ่มต้นง่ายๆ หยั่งรู้ทุกขณะที่คิด เข้าใจทุกขณะที่กระทำ และเท่าทันกับทุกขณะเหตุการณ์ที่เข้ามากระทบและสัมผัสตัวเรา ถ้าทำได้เช่นนี้เรียกว่า “บำเพ็ญ” และถ้าทำได้ถึงขนาดลืมอัตตาตัวตน ไม่โกรธ ไม่หลง ไม่รักจนเกินไป ไม่หลงอย่างหน้ามืดตามัว นี่เรียกว่า ก้าวขึ้นไปสูงอีกระดับหนึ่ง แต่เราก็ยังอดไม่ได้ ทำดีแล้วต้องมีคนชม ทำดีแล้วคนห้ามว่า ทำดีแล้วทุกคนต้องเห็นด้วย ห้ามไม่เห็นด้วยเด็ดขาด ใช่หรือไม่ (ใช่) พอไม่เห็นด้วยเราประท้วงทันที ไม่ทำแล้ว เราเลิกทำทันที เราบอกว่าอยู่เฉยๆ ดีกว่า ไม่ดีไม่เลวดี ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ผู้นับถือศาสนาพุทธอย่าลืม พระพุทธองค์สอนว่าอะไร หลักของศาสนาพุทธ “ทำความดีละเว้นความชั่ว” ขาดไปวรรคหนึ่งรู้ไหม “และหมั่นทำจิตใจให้ผ่องใส” ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่คนนับถือพุทธมักนับถือกระท่อนกระแท่น จำวรรคเดียว ทำวรรคเดียว ถนัดวรรคไหน ทำวรรคนั้น ใช่หรือไม่ (ใช่) ถนัดละเว้นชั่ว แต่ทำดีนั้นไม่ค่อยถนัด ทำจิตใจให้ผ่องใสอย่าพูดถึงเลยท่าน ใช่ไหม (ใช่) แล้วอย่างนี้ถูกต้องหรือเปล่า (ไม่ถูก) ถ้าทุกคนเลือกแต่จะละเว้นชั่ว ไม่ทำดี โลกนี้จะมีคนดีเหลืออยู่ในสังคมไหม (ไม่มี) ทุกคนละเว้นชั่วแต่ไม่ช่วยพ่อแม่ล้างจาน งานทำเสร็จแล้วแต่ไม่เก็บ วางระเกะระกะ อย่างนี้ถูกไหม (ไม่ถูก) ถ้าทุกคนเอาแต่ละเว้นชั่ว แต่ความดีไม่เคยคิดทำ จิตใจผ่องใสไม่เคยชะล้าง อย่างนี้เรียกว่านับถือพุทธศาสนาได้หมดไหม (ไม่หมด) เมื่อเราจะเป็นคนดีในสังคม เราต้องละเว้นชั่วและหมั่นทำดี ช่วงที่ทำดีและช่วงที่ละเว้นชั่ว อย่าลืมชะล้างจิตใจให้ผ่องใส ไม่ใช่ทำดีไป ในใจก็บอกว่าต้องได้ดีสิ ต้องมีคนชม ทำบุญสิบบาท ขอเกือบร้อยบาท ซื้อลอตเตอรี่ เต็มใจซื้อได้ แต่พอจะทำบุญ รู้สึกเงินออกจากกระเป๋ายากเหลือเกิน ใช่หรือไม่ (ใช่) ซื้อเสื้อผ้า ไม่ว่าแพงแค่ไหนก็ต้องซื้อ ต้องเลือกดีๆ แต่เวลาทำดี อย่าเพิ่งได้ไหม เอาไปสิบบาทก่อน อย่างนี้แปลว่าเรารักความสวยงามภายนอกมากกว่ารักความดีที่ควรจะมีอยู่ในจิตใจ ใช่หรือไม่ (ใช่) เป็นอีกไหม (ไม่เป็น) ต่อไปจะหักจากเงินซื้อเสื้อผ้ามาเป็นอะไร (เงินทำบุญ) โดยเฉพาะสมัยนี้ ปัจจุบันนี้ โอกาสทำบุญง่ายหรือยาก (ง่าย, ยาก) มีทั้งง่าย และมีทั้งยาก ถ้าคิดมากก็ยากหน่อย จริงไหม ถ้าไม่คิดอะไรมาก ก็เป็นอย่างไร (ง่าย) ค่อยๆ มองเห็นใจตัวเองชัดขึ้นบ้างหรือยัง ว่าบำเพ็ญแล้วดีขึ้นหรือถอยหลัง บำเพ็ญแล้วยังย่ำอยู่กับที่หรือว่าก้าวหน้าไปเรื่อย ๆ
“เมื่อทุกข์ไม่เกิด ดวงใจไม่ปลง เมื่อคิดไม่ตก ดวงใจไม่ตรง”
สองวรรคนี้ใครเข้าใจบ้าง มนุษย์เรารู้จักคำว่า “ปลง” ตอนที่เราได้ค้นพบความทุกข์ ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วทำไมเราจึงคิดไม่ตก ก็เพราะใจเราไม่เที่ยงตรง ถ้าใจเราเที่ยง เราจะชักหน้าพะวงหลังไหม (ไม่) เราจะกล้ำๆ กึ่งๆ ไหม เราจะคิดได้ตกทันทีถ้าใจเราเที่ยง ใช่หรือไม่ (ใช่) เราจะไม่รู้สึกว่าอันนี้ก็อยาก อันนี้ก็จะเอาจริงหรือไม่ (จริง) ถ้าเราคิดได้ตรงเที่ยง รู้ถึงความเหมาะสม ใช่หรือไม่ (ใช่) แปลว่าทุกสิ่งในโลกนี้ ไม่ว่าจะเป็นความทุกข์ ความสุข เกิดจากอะไร เกิดจากภายในจิตใจ สัมผัสบอกรวมกันเกิดมาเป็นอารมณ์ ใช่หรือไม่ (ใช่) อารมณ์โกรธ รัก โลภ หลง ดีใจ เสียใจ สุข ทุกข์ แต่สิ่งต่างๆ เหล่านี้ แม้จะมากระทบใจเรา แม้จะมาสัมผัสภายในใจเรา แต่ถ้าใจเรารู้จักหยั่งรู้ ดึงปัญญา สติและคุณธรรม มาควบคุมและไตร่ตรอง การกระทำและการดำเนินชีวิตของเราจะสามารถผ่านทุกๆ อย่างไปได้อย่างราบรื่น และจะเข้าใจในทุกข์ ไม่หลงยึดติดในสุข ใช่หรือไม่ (ใช่) ทำได้หรือไม่ (ได้) การดำเนินมีอยู่สองสิ่งที่ไม่ยาก หากเราจะพูดให้ง่ายเข้าไปอีก คือ ให้เท่าที่จะให้ ให้สิ่งที่ดี ให้คำพูดที่ดี ให้ความคิดเราคิดดีๆ ให้ใจเราบริสุทธิ์ มนุษย์เราสามารถอยู่บนโลกนี้ได้อย่างเป็นสุข ไม่กลัวคนร้าย ไม่กลัวอันตราย เพราะถ้าใจเราบริสุทธิ์ ใจเราดีแล้ว แม้อะไรจะเกิด ปล่อยให้เกิดไป แม้อะไรจะเป็นก็ปล่อยให้เป็นไป เพราะอะไร เพราะเข้าใจโลกแล้ว ใช่หรือไม่ (ใช่) จึงสามารถปลงตกและมองชีวิตได้ออก ใจจึงใสและไม่มีอะไรหน่วงเหนี่ยวกักขัง ใช่หรือไม่ (ใช่) ถ้าเรารู้จักให้อีกอย่างหนึ่งนั่นก็คือ ให้อภัย คนเรามีความทุกข์เป็นพื้นฐานอยู่แล้ว มีความทุกข์เป็นสิ่งที่ติดตัวมาตั้งแต่เกิดอยู่แล้ว ใช่หรือไม่ (ใช่) ไม่มีใครหนีพ้น แต่ถ้าเมื่อใดเราสร้างศัตรูขึ้นมาอีก เรากำลังเพิ่มทุกข์ให้กับตัวตนเอง จริงหรือไม่ (จริง) เรามีคนที่เราเกลียดเข้ามาอีก เราจะเพิ่มทุกข์ให้กับตัวเอง เพราะเมื่อใดที่เรามีศัตรู มีคนที่เกลียด มีคนที่ไม่ชอบ มีคนที่ทำอะไรไม่ถูกใจ เราทุกข์ไหม (ทุกข์) ทุกข์หนึ่งคือ ระแวง ทุกข์สองคือ อยู่กับเขาได้ไม่สนิทใจ ทุกข์สามคือตัวตนเองสร้างทุกข์ แต่แก้ทุกข์ไม่ได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) ถ้าเราย้อนคิดกลับไปว่า คนทุกคนในโลกนี้ไม่มีใครสมบูรณ์แบบ คนทุกคนในโลกนี้ล้วนมีดีมีไม่ดีเหมือนๆ กัน เรารักคนดี แต่ในใจลึกๆ เราก็รักธรรมชาติที่ดีและไม่ดีของคนด้วย เราจะเกลียดเขาไม่ลง จริงไหม (จริง) ถ้าเรารักแต่ดี แต่ไม่ยอมรับธรรมชาติของตัวมนุษย์ เช่นนี้เราจะเกลียดทุกๆ คน เพราะทุกๆ คนมีไม่ดีหมด จริงไหม (จริง) แต่ถ้าเรามีจิตใจที่ใสแล้ว เรายังมีจิตใจที่รักในความเป็นธรรมชาติของเขา รักในความเป็นธรรมชาติของสรรพสิ่ง เราจะไม่รู้สึกว่าอะไรชอบ อะไรชัง อะไรเกลียด อะไรรัก จริงหรือไม่ (จริง)
อย่าหวังถ้าหวังแล้วต้องทุกข์ เพราะว่าผิดหวัง มีใครหวังหรือเปล่า ในโลกนี้แม้เราจะหยั่งรู้ว่า ทุกอย่างในโลกนี้ไม่แน่นอน ใช่หรือไม่ (ใช่) อย่าไปคาดหวัง อย่าไปมุ่งหวัง แต่เราก็ยังอดมุ่งหวังไม่ได้ เพราะความหวังคือแสงทองของชีวิต ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่เมื่อหวังแล้วอย่าลืมเผื่อใจไว้ผิดหวังด้วย ใช่หรือเปล่า (ใช่)
มาดูบทกลอนก่อนดีไหม ตอนต้นเรากล่าวไว้ว่า ชีวิตคือการต่อสู้ แต่บางครั้งถ้าเราสู้จนไม่มีแรงจะสู้ แล้วยังฝืนที่จะต่อสู้ ย่อมไม่ใช่หนทางที่ถูกต้อง ถ้าบางครั้งเหตุการณ์หรือภาวการณ์ตอนนี้ต้องให้เรานิ่งเฉย เราก็ควรที่จะหยุดนิ่งและเพิ่มศักยภาพให้กับชีวิตของตนเอง ว่าเพราะอะไรเหตุการณ์จึงเป็นเช่นนี้ เพราะอะไรเราจึงต้องหยุด เมื่อหยุดจงค่อยๆ คิด และค่อยๆ มองชีวิตอะไรคือ “การหยุด” บางครั้งให้ท่านหยุดตอนนี้ หยุดทำงานย่อมเป็นไปไม่ได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) หยุดภาระหน้าที่ย่อมทำไม่ได้แล้ว “หยุด” ของเราในความหมายนี้คืออะไร นั่นก็คือ การรู้จักมีชีวิตที่เรียบง่าย พึงพอใจในสิ่งที่ตัวเองมีอยู่ เมื่อใดที่เรารู้จักดำเนินชีวิตอย่างเรียบง่าย พึงพอใจในสิ่งที่ตัวเองมีอยู่ เมื่อนั้นเราจะเริ่มเห็นใจคน แต่ถ้าเมื่อใดเรายังแสวงหาดิ้นรนและไขว่คว้า เมื่อนั้นเราจะไม่เห็นใจใคร ทุกๆ คนคือศัตรูเราหมด ทุกๆ คนคือผลประโยชน์ของเราหมด ทุกๆ คนคือกำไรและดอกเบี้ยของเราหมด จริงหรือไม่ (จริง) แต่ถ้าเมื่อใดที่เรารู้จักที่จะพอเพียง รู้จักที่จะหยุดในการดิ้นรนแสวงหา รู้จักที่จะหยุดในอารมณ์โลภ โกรธ หลงบ้าง เราจะมีใจมองเห็นความเป็นจริงของชีวิต มองเห็นตัวตนที่แท้จริงและมองเห็นธรรมชาติที่สวยงาม ปัจจุบันนี้ใครเคยเห็นฟ้าแล้วรู้สึกว่า สวยจังเลย มองเห็นต้นไม้แล้วรู้สึกร่มเย็นอยากนั่งอยู่เฉยๆ บ้าง มีไหม (มี) บางครั้งพอจะนั่งก้นก็ร้อนแล้ว พอจะมองก็มองไม่ออกแล้ว เพราะไม่มีเวลาที่จะมอง มองอย่างไรฟ้าก็เป็นฟ้า สวยไม่ขึ้นสักที ใช่หรือไม่ ทำไมเราไม่มีโอกาสชื่นชมความเป็นธรรมชาติ ทำไมเราจึงไม่มีโอกาสเติมความเป็นธรรมชาติให้กับจิตใจของเรา เรามัวแต่ปรับเสริมเติมแต่งอยู่ทุกวัน ปรับให้สูงขึ้น แต่งให้งามขึ้น เสริมให้ดีขึ้น แต่ปรับแต่งเสริมอย่างไรก็สู้ธรรมชาติที่โตด้วยธรรมชาติไม่ได้ สวยตกแต่งกับสวยแบบธรรมชาติเอาแบบไหน (ธรรมชาติ) ฉะนั้นถ้าตื่นมาสะบัดๆ ออกไปข้างนอกไม่ต้องหวีผม ได้ไหม (ไม่ได้) ดีไหม (ไม่ดี) ตอนแรกเราสอนท่าน เราบอกท่านว่าต้องรักษาความเป็นธรรมชาติ แต่ความเป็นธรรมชาติที่แท้จริงคือธรรมชาติที่เหมาะกับภาวะการณ์ของธรรมชาตินั้นด้วย ใช่หรือไม่ (ใช่) ถ้าอากาศร้อนๆ ท่านใส่เสื้อแจ๊กเก็ตหนาๆ ใส่เสื้อขนสัตว์ดีไหม ใช่ธรรมชาติที่ถูกต้องกับธรรมชาติไหม (ไม่ใช่) ถ้าอากาศร้อนเราต้องร้อนตาม ใช่หรือไม่ (ใช่) ถ้าอากาศหนาวเราต้องหนาวให้เหมือนอากาศ ใช่หรือไม่ (ใช่) เมื่อสักครู่เราสอนท่านว่าเป็นอะไร ให้เป็นธรรมชาติ ฉะนั้นห้ามเป็นศิษย์ล้างครู ต้องฟังแล้วรู้จักพลิกแพลงให้เท่าทัน แม้อากาศร้อนความเป็นธรรมชาติในการอยู่กับอากาศร้อนก็คือ พยายามปรับตัวตนให้ใจเย็น เมื่อยามอากาศหนาวเย็นต้องทำตัวเองให้กระฉับกระเฉง จะได้ไม่เกียจคร้าน ถูกหรือไม่ (ถูก) นี่คือการดำเนินชีวิตอย่างถูกต้องแบบธรรมชาติและไปด้วยกันอย่างงดงาม จริงไหม (จริง) มีไหมที่อากาศร้อนแล้วต้นไม้เอาเสื้อมาคลุม ออกใบไม้สีจางๆ ได้หรือเปล่า ยิ่งอากาศร้อนใบไม้ยิ่งสีเข้ม อากาศหนาวใบไม้ยิ่งสีอ่อน ใช่หรือไม่ (ใช่) เหมือนกันย้อนกลับมาดูที่ตัวเรา อากาศร้อนใจเราต้องเย็น อากาศเย็นใจเราต้องกระฉับกระเฉงไม่ใช่ง่วงนอนต่อใช่หรือไม่ (ใช่) วันนี้เป็นโอกาสที่ดี เราอธิบายไปแล้วรู้ไหมว่าเราอธิบายวรรคไหน
“กระจ่างแจ้งอะไรทำในวันนี้ ชนะใจให้ดีก่อนเดินหน้า
แบบหญ้าที่เหนื่อยไม่หยุดวัฒนา ธรรมดาถอนรากหยั่งสิ้นจึงยอม”
เคยสังเกตเห็นต้นหญ้าไหม แม้จะถูกตัดกี่ทีหญ้าก็ยังคงขึ้นต่อใช่หรือไม่(ใช่) แม้หินจะทับแต่พอเรายกหินออกหญ้ายังมีอยู่ไหม (มีอยู่) หญ้าจะยอมแพ้ก็ต่อเมื่อหมดสิ้นรากแล้วใช่หรือไม่ (ใช่) ขอให้ท่านดำเนินชีวิตเป็นคนดีบำเพ็ญตัวเองเป็นคนดีของสังคมเหมือนอย่างต้นหญ้าที่ไม่หวั่นแม้คนตัด ไม่กลัวแม้คนทับถม ยังคงเจริญงอกงามอยู่ตามสภาวะที่เหมาะสมและกำลังตัวเองที่ทำได้ เป็นเรื่องยากเกินไปไหม ทำแบบนี้ยากไหม (ไม่ยาก) เมื่อมีโอกาสจงเอาโอกาสที่ดีนั้นฉุดช่วยคน ให้เขาได้รู้ทางที่ดี เฉกเช่นที่ท่านได้รู้ ยุคนี้เป็นยุคสามแล้ว พระอนุตตรธรรมมารดา หรือ แม่ผู้ให้จิตวิญญาณของทุกๆ คนได้บัญชาให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ลงมาฉุดโปรดเวไนยสัตว์ให้รู้ตื่น เมื่อไรที่หยั่งรู้แท้ชีวิต เมื่อนั้นชีวิตจะตื่นขึ้น แต่เมื่อหยั่งรู้ชีวิตอย่างแท้จริงแล้วจงตื่นขึ้นและไม่หลับอีกต่อไป อย่าตื่นแล้วกลับไปหลงอีก ชนะแล้วจงชนะแล้วก้าวต่อไป ชนะอะไรล่ะ ชนะที่ใจตัวเอง อะไรล่ะที่แพ้ กิเลส ตัณหา กามราคะ ตัดให้หมดสิ้น อย่าให้มาทำร้ายกายและใจของท่านอีกต่อไปเลย จงรู้จักดำเนินชีวิตอย่างถูกต้องและดีงามพร้อมกับมีคุณค่าต่อบุคคลอื่นด้วยทำได้ไหม (ได้) ไม่ใช่เรื่องยากเลยใช่หรือไม่ในการบำเพ็ญตัวเอง แต่สำคัญอีกอย่างหนึ่งก็คือหมั่นขยันอย่าเกียจคร้าน มนุษย์เราถ้าขยันทำงานมากเกินก็เครียดก็เหนื่อย แต่ถ้าเอาแต่นอนหลับพักผ่อนมากเกินก็เกียจคร้านใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ถ้าหาความสุขมากเกิน ไม่เคยสนใจไม่เคยช่วยใคร นั่นเขาเรียกว่าทำตัวไร้คุณค่า แม้หญ้าก็ยังใหญ่ยิ่งกว่าใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นอย่าสู้ไม่ได้แม้กระทั่งหญ้าหรอกนะ ไม่ดีเลย ใช่หรือเปล่า
วันนี้ก็คงจบเพียงแค่นี้แล้วในสิ่งที่เราอยากฝากฝังไว้ ขอให้เมธีทุกๆ ท่านคิดไตร่ตรองให้ดีว่าที่จบไปนั้นหรือที่เราได้กล่าวไปนั้นเอาไปใช้อะไรได้บ้างกับชีวิตและเอาไปฝึกฝนบำเพ็ญกับตัวเองได้อย่างไร หากจะเป็นพุทธะต้องเป็นได้ทั้งกายและใจ และพุทธะคืออะไรล่ะ พุทธะคือผู้ลดความโลภ ความโกรธ ความหลง รู้จักตัวตนที่แท้จริง เข้าใจชีวิตอย่างท่องแท้ อย่าเป็นผู้ยิ่งบำเพ็ญธรรม ยิ่งถอยหลัง ยิ่งอ่อนแอ ยิ่งไม่เข้าใจชีวิตเช่นนี้ไม่ถูกต้อง ยิ่งบำเพ็ญยิ่งก้าวไป ตัวเรายิ่งเข้าใจมากขึ้น ความมั่นคงในการฝึกฝนบำเพ็ญธรรมยิ่งหนักแน่น อย่าเป็นคนที่ไม่เข้าใจแม้กระทั่งตัวเองดีหรือตัวเองไม่ดี และอย่าบำเพ็ญแล้วรู้ว่าตัวเองไม่ดี แต่ก็ยังแก้ไขให้ดีขึ้นไม่ได้ เช่นนี้ก็เรียกว่าบำเพ็ญยังไม่ก้าวหน้า ใช่หรือไม่ (ใช่) เรารู้ว่าทุกคนย่อมมีเรื่องยากที่จะผ่านได้ใช่หรือไม่ (ใช่) ปัญหาแต่ละคนแตกต่างกันออกไป แต่ถ้าไม่หัดปล่อยวางบ้าง ทำจิตใจให้เบาใสบ้าง คิดแต่ในด้านดีบ้างเราก็จะตัดไม่ได้ ปลงไม่ลงใช่หรือไม่ (ใช่) ปัญหาตัวเองยังไม่หมด แถมยังมีวิบากกรรมโถมซัดเข้ามาอีกแล้วท่านจะทำอย่างไร ท่านจะมีชีวิตรอดได้ไหม ก็ย่อมยากใช่หรือไม่ (ใช่) มนุษย์เราดูแลตัวตนเอง บางครั้งก็ยังดูแลได้ไม่ดี จิตใจทะนุถนอมให้งดงามบางครั้งก็ยังเว้าๆ แหว่งๆ ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วเรายังต้องดูแลผู้อื่นอีก ยังมีผู้อื่นที่อยู่ใต้ความดูแลของเราอีก อยากให้เขาเคารพเรา เราต้องทำตัวให้น่าเคารพ ถ้าเราไม่ทำตัวให้น่าเคารพ ใครล่ะจะเคารพเรา อยากให้เขาเห็นความสามารถของท่าน อยากให้เขานับถือท่าน ตัวท่านทำให้น่านับถือหรือยัง มีความสามารถเพียงพอหรือเปล่าใช่หรือไม่ (ใช่) ห้องพระที่นี่ต้องฝากไว้กับคนที่นี่ แต่คนที่นี่กลับเห็นห้องพระเหมือนอะไร ประชุมธรรมครั้งหนึ่งก็มากันครั้งหนึ่งใช่หรือไม่ แค่ขับรถมาไม่กี่ชั่วโมงมาช่วยไหว้พระมาช่วยกันส่งเสริม ปัดกวาดให้ห้องพระสะอาดสะอ้าน มาช่วยทำให้ห้องพระมีความสว่างไสว เรากลับสละไม่ได้ เรากลับไม่ยอมมีชีวิตที่เรียบง่าย เรายังอยากที่จะมีชีวิตที่ฟุ้งเฟื้อ เรายังอยากที่จะมีความสุขใช่หรือไม่ (ใช่) เราไม่อยากที่จะมาเสียสละตัวเองทำให้คนอื่นใช่หรือเปล่า ถ้าคนทุกคนในโลกนี้ไม่คิดที่จะเสียสละทำเพื่อใครบ้าง คนในโลกนี้จะสูญพันธุ์ได้ไวจริงไหม (จริง) จริงนะ เผ่าพันธุ์มนุษย์จะค่อยๆ หดหายไป เพราะว่าอะไรล่ะ เพราะว่าพ่อแม่จะไม่ดูแลลูก ลูกจะไม่เลี้ยงพ่อแม่ใช่หรือไม่ (ใช่) พี่น้องจะไม่ซื่อสัตย์ต่อกันใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นจงฝึกจิตใจ ให้เท่าที่เราจะให้ได้ ทำในสิ่งที่โลกขาดหายไป เติมในสิ่งที่เว้าแหว่งให้กับโลกใบนี้ นี่แหละเรียกว่าผู้บำเพ็ญธรรมใช่หรือไม่ (ใช่) รู้ว่าห้องพระเงียบเหงา ช่วยมาเพิ่มความสดชื่น รู้ว่าห้องพระขาดคนดูแล ช่วยมาเพิ่มให้การดูแล ให้การเอาใจใส่ อย่าเกี่ยงงอนกัน ถึงแม้ไม่ใช่เวร แต่ว่าวันนี้เราว่าง วันนี้เรานึกถึง วันนี้เราอยากไหว้พระ เรามาหาพระ ไม่ใช่มาหาใคร เราทำให้พระ ไม่ใช่ทำให้ใครใช่หรือไม่ (ใช่) ทุกขณะที่ทำให้พระ ทุกขณะที่ใจมีพระ ท่านนั่นแหละคือพระ แต่ถ้าทุกขณะคิดอิจฉา ทุกขณะคิดเอาแต่ได้ ทุกขณะคิดถึงแต่ตน ท่านนั่นแหละยังเป็นปุถุชน บำเพ็ญไปก็เสียเปล่าจริงหรือไม่ (จริง) เริ่มต้นเรามาด้วยท่าทีที่นุ่มนวล แต่กลับไปต้องมีบทเด็ดขาดบ้างใช่หรือไม่ (ใช่) ชีวิตคนก็เหมือนกัน บางครั้งต้องรู้จักอ่อนนุ่ม และบางครั้งต้องรู้จักเข้มแข็งใช่หรือไม่ (ใช่) อย่าอ่อนแอและอย่ากล้าแกร่งอย่างที่ไม่ควรจะกล้าถูกหรือไม่ (ถูก) เราทิ้งบทเพลงกับบทกลอนนี้ไว้เป็นข้อเตือนใจ อย่าปล่อยให้บทเพลงและบทกลอนนี้เป็นสิ่งไร้ค่าที่ผ่านตาแล้วก็ผ่านไป จงทำให้มีค่าและจงทำให้บทกลอนและบทเพลงนี้สะท้อนและดึงจิตใจของท่านขึ้นมาให้ได้ ดึงอะไรขึ้นมาให้ได้ล่ะ ดึงความเป็นพุทธะ ความเป็นคนดีที่ไม่ย่อท้อ มุ่งมั่นก้าวต่อไป ไม่มีใครร้ายเกินเราอีกแล้ว และก็ไม่มีใครดีสู้ท่านได้อีกแล้ว มีโอกาสคงได้มาผูกสัมพันธ์กันอีกนะ
วันอาทิตย์ที่ ๓๐ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๔๔ สถานธรรมเซิ่งเต๋อ อ.ปราณบุรี
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
อยู่โลกนี้มีความสุขใช่เรื่องยาก อาจารย์ฝากใครยังทุกข์คิดดูใหม่
สุขและทุกข์เท็จและจริงอยู่ที่ใจ อะไรไกลอะไรใกล้อยู่ที่คนมอง
เราคือ
จี้กงอาจารย์เจ้า รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่แดนโลกีย์ แฝงกายกราบ
องค์มารดา ดีใจที่เห็นหน้าศิษย์ในวันนี้
มนุษย์คุ้นมีเปลือกไปเป็นเกราะ การกะเทาะหมายเร่งคนบำเพ็ญหนอ
เพียงยินยอมติดดินจิตละออ ความจริงใจมีต่อทุกชีวัน
ตั้งใจจะฝึกฝนจิตกลายสับสน ชนะคนมีเปลือกด้วยยอมเท่านั้น
ปัญหาชอบแต่เรื่องแตกแยกกัน ปัญญาตันโอ้อวดคนด้วยกำลัง
ครรลองกว้างธรรมมีคนจึงเจริญ วาจาไม่แข็งเกินส่วนรวมตั้ง
อาวุโสนำตนก้าวตามรวมพลัง นิสัยยังเอาแต่ใจได้อย่างไร
ฮา ฮา หยุด
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
ร้องเพลงแบบนี้เขาเรียกว่าร้องแบบมีใจ แต่ไม่มีการฝึกฝน ใช่หรือเปล่า ฝึกร้องเพลงบ่อยไหม (บ่อย) ร้องแบบนี้เรียกว่าร้องผิดใช่หรือเปล่า (ใช่) แล้วผิดคืออะไร ไม่แน่ว่าคนที่เริ่มศึกษาธรรมะอาจจะงงน้อยกว่าคนข้างหน้า ใช่หรือเปล่า (ใช่) แต่รู้ไหมว่าบางทีเรามองเฉพาะว่าเขาบำเพ็ญธรรม เพราะว่าเขามีใจที่จะช่วยคนอื่นมาก อย่างบางคนกว่าจะมาวันนี้ได้ถูกดึงมากี่ครั้ง บางคนมาด้วยความรำคาญเต็มที่ แล้วแต่ว่าคนที่เขาเรียกเรามาก็เรียกมาด้วยความเมตตา อยากให้เราฟังธรรมะ อยากให้เรารู้เหมือนกับที่เขารู้ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะฉะนั้นเรารำคาญคนเมตตาได้หรือไม่ (ไม่ได้) ตอนนี้ใครงงมากกว่ากัน เวลาที่อาจารย์พูดหมายความว่าเราทุกคนมาสถานธรรมก็เพื่อการฝึกฝน ทุกคนที่อยู่ที่นี่ในวันนี้อาจจะยังไม่รู้ว่าธรรมะนี้ดีหรือเปล่า ถึงรู้ก็ไม่ค่อยแน่ใจใช่หรือเปล่า (ใช่) บางทีตาของเราก็เอาแต่มอง มองคนที่อยู่ข้างหน้าแล้วก็รู้สึกว่าเขาไม่ได้ดีไปกว่าเราเท่าไร ใช่หรือไม่ (ใช่) คนบำเพ็ญไม่ได้ดีไปกว่าเราเลยใช่หรือไม่ แล้วเราดีกว่าคนบำเพ็ญหรือไม่ อาจารย์พูดวนไปวนมาฟังแล้วศิษย์ก็งง เพราะว่าชีวิตคนเกิดมาก็เกิดมาอย่างงงๆ ใช่หรือไม่ (ใช่) เกิดมาไม่รู้ว่าอะไรเป็นอะไรก็รวยแล้ว เกิดมาไม่รู้ว่าอะไรเป็นอะไรก็จนแล้ว ยังไม่รู้ว่าตัวเองเจอปัญหาหรือไม่ ก็มาขอให้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ช่วยแล้ว ใช่หรือไม่ (ใช่) ยังไม่รู้ว่าปัญหาจะจบลงอย่างไร ก็เกิดความหยิ่งยโสในโชคชะตาที่เรารู้สึกว่าเฟื่องฟูและรุ่งเรือง พอช่วงนี้เศรษฐกิจตกเราไม่อยากจะตกสะเก็ดเลย แต่มันตกไปแล้ว เราก็ตกลงมาด้วยใช่หรือเปล่า (ใช่) เราไม่อยากเป็นคนที่จนเลย เราก็จนใช่หรือไม่ (ใช่) เราไม่อยากเป็นคนที่หยิ่งยโสเลยแต่เราก็เป็น ใช่หรือไม่ (ใช่) เราไม่อยากเห็นว่าทองสำคัญ แต่มันก็สำคัญใช่หรือไม่ (ใช่) แสดงว่าชีวิตนี้เกิดมาไม่มีใครกำหนดอะไรได้เลยใช่หรือเปล่า (ใช่) มีสิ่งเดียวที่เรากำหนดได้คืออะไร เขาบอกว่าตั้งท้องเก้าเดือน พอเก้าเดือนแล้วยังไม่รู้เลยว่าเกิดวันไหน บางคนเกิดก่อนกำหนด บางคนเกิดหลังไปอีกใช่หรือไม่ (ใช่) แต่เดี๋ยวนี้ต้องผ่าอย่างเดียวถึงตรงกำหนดได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) แน่ใจหรือไม่ว่าผ่าออกมาแล้วแข็งเรง (ไม่แน่ใจ) มีอย่างเดียวที่เรากำหนดได้คืออะไร (ความดี, ความชั่ว, กำหนดการกระทำ) สิ่งที่เรากำหนดได้อย่างเดียวก็คือการกระทำของเราถูกหรือเปล่า (ถูก) สมมติว่าเราไม่ชอบจะทำสิ่งนี้ แต่ว่าตามหน้าที่แล้วเราต้องไปทำ ถามว่าเราจะทำหรือไม่ทำอยู่ที่ใคร (ตัวเรา) ใจชอบหรือไม่ชอบอยู่ที่ใคร สิ่งที่เราจะไปลงมือกระทำกรรมดีและกรรมชั่วอย่างที่ตอบมา เป็นสิ่งที่เรากำหนดได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) เชื่อไหมว่าคนทำดีแล้วได้ดี (เชื่อ) แน่ใจหรือไม่ (แน่ใจ) ซื้อหวยแล้วถูกไหม (ไม่ถูก) ถ้าหากว่าทำดีแล้วต้องซื้อเลขซื้อหวยแล้วต้องถูกใช่หรือเปล่า (ไม่ใช่) ถ้าหากว่าเราเป็นคนดีกินเหล้าแล้วต้องไม่เมาใช่หรือไม่ (ไม่ใช่) คนที่ทำอย่างนี้อยู่เรียกว่าคนดีหรือเปล่า (ไม่ดี) เพราะว่าเราไม่สามารถกำหนดการกระทำของเราได้ใช่หรือไม่ (ใช่) เราบอกว่าเราเป็นคนดีแต่เราไปทำสิ่งที่เป็นอบายมุขจะเรียกว่าดีไหม (ไม่ดี) ฉะนั้นคนที่เป็นคนดีก็ต้องห่างไกลอบายมุข ไม่ใช่บอกว่าเราเป็นคนดี เรากำหนดการกระทำได้ แต่ว่าเผื่อฟลุค เผื่อถูก เผื่อว่ากินแล้วจะไม่เมา คนที่ไปกินเหล้ามีใครคิดว่าไปกินแล้วเราจะไม่เมาไหม กินแล้วก็เมาทุกคน ใช่หรือไม่ (ใช่) กิเลสที่อยู่ในตัวเรา ความอยากได้ใคร่รู้ การลักขโมย การที่เราชอบสิ่งใดและไม่ชอบสิ่งใด เกลียดคนไหนและไม่เกลียดคนไหน
เมื่อเราเข้าไปใกล้แล้วเราจะพ้นไปจากความเกลียด ความพ่ายแพ้ได้ไหม (ไม่ได้) พูดง่ายๆ ก็คือหากว่าเราเข้าไปใกล้กิเลสและรับกิเลสมาเป็นส่วนหนึ่งของเราเมื่อไร เราก็จะติดอย่างไม่มีทางที่จะปลดได้ ใช่หรือเปล่า (ใช่) และถามว่าทุกคนมีกิเลสไหม ทุกคนเป็นคนดีไหม ถ้าหากว่าเปรียบห้องๆ นี้เป็นโลกใบหนึ่ง โลกใบนี้ คนในห้องนี้ไม่แน่ใจว่าตัวเองเป็นคนดีหรือเปล่า เมื่อวานนี้ตอบไปตอบมาคนที่เป็นคนดีเหลืออยู่คนเดียวใช่หรือเปล่า (ใช่) เพราะฉะนั้นคนดีหนึ่งคนนี้จึงต้องเหนื่อยมากเป็นพิเศษในการที่จะช่วยให้คนอื่นเป็นคนดีตาม หรือว่าคนดีคนนี้บอกว่าคนไม่ดีมากมายเหลือเกิน อย่างนี้เราก็ไม่ดีตามดีหรือเปล่า อย่างนี้เรียกว่าปากไม่ตรงกับใจใช่ไหม (ใช่) เพราะเราคิดว่าจะเป็นคนดีแต่พอออกไปข้างนอกแล้ว ลมมันพัดแรงไปหน่อยก็เลยปล่อยไปตามลม กระแสน้ำไหลแรงไปหน่อยอยู่กลางกระแสน้ำก็เลยปล่อยเลยตามเลยไม่มีใครคิดจะฝืน ใช่หรือไม่ (ใช่) พอเห็นคนจำนวนมากเป็นคนไม่ดี มนุษย์โดยส่วนใหญ่ก็คิดว่าเราก็คงจะเอาชนะไม่ได้ คนไม่ดีตั้งเยอะแยะจะเป็นคนดีอยู่คนเดียวได้อย่างไร ผู้บำเพ็ญที่อยู่ข้างหน้าก็เลยออกแรงมากไป ดูๆ แล้วเป็นคนน่าเบื่อ ใช่หรือเปล่า กินเจก็แปลกแล้ว มาดึงเราจนน่ารำคาญแปลกไหม (ไม่แปลก)
เมื่อครู่ใครบอกว่าเขางง ตอนนี้เขาไม่แปลกแล้ว เพราะว่าเขาตั้งใจจะเป็นคนดี ใช่หรือเปล่า มนุษย์ทุกคนต่อให้เป็นคนมีสติมากที่สุด ก็มีสิทธิที่จะทำผิดได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) บางทีคนที่ตั้งใจทำอะไรมากไปก็มักจะทำอะไรผิดพลาด แต่ในตอนนี้ก็คือให้ศิษย์ดูว่าสิ่งไหนผิดสิ่งไหนถูก อาจารย์ถามว่าไม่มาฝึกร้องเพลงบ่อยๆ ผิดใช่ไหม มีคนข้างหน้าบอกว่าผิด อะไรคือผิด ถ้าจะผิดก็ผิดที่ว่างแล้วไม่มา
สถานธรรม ผิดที่มีโอกาสไม่เร่งคว้าไว้ ใช่หรือไม่ (ใช่) ถึงเวลาก็มาขายหน้าครั้งหนึ่ง นี่ยังไม่เป็นความผิดแต่ก็ไม่งามเท่าไร เพราะไม่สร้างความชำนาญให้ตนเอง ใช่หรือไม่ (ใช่)
คนจะมองว่าเป็นคนเรียบร้อยได้อย่างแรกดูอะไร (ดูการแต่งกาย ดูกิริยามารยาท) การที่เรามาบำเพ็ญธรรมแล้วเราชำนาญในสิ่งที่เป็นความถนัดของตนเอง อย่างเช่น เราเป็นผู้บำเพ็ญธรรมก็ต้องชำนาญในการบำเพ็ญ บำเพ็ญโดยชำนาญ ชำนาญอย่างไร บำเพ็ญให้ไปถึงจิตใจของเรา ให้มันสะอาดที่จิตใจของเรานั่นเรียกว่าผู้บำเพ็ญที่ชำนาญ ใช่หรือไม่ หากว่าเรามาบำเพ็ญธรรม จิตใจของเราก็สะอาดดีอยู่ แต่เวลาพูดก็พูดไม่สวยสักที คำพูดการกระทำก็เหมือนกับกิริยามารยาท ความชำนาญในสิ่งที่เราถนัดอย่างเช่น เรามีหน้าที่ร้องเพลง เป็นคนที่ถูกมอบหมายมาให้ร้องเพลงนำพาบรรยากาศ ก็ต้องชำนาญในการร้องเพลง นั่นเรียกว่าเสื้อผ้าของผู้บำเพ็ญ เหมือนกับเป็นแม่ครัวถ้าทำกับข้าวไม่อร่อยจะเรียกว่าแม่ครัวเต็มปากเต็มคำได้ไหม (ไม่ได้) อย่างนี้เราเรียกตัวเองว่าเป็นคนนำร้องเพลงได้เต็มปากเต็มคำไหม (ไม่) เพราะทุกคนร้องได้แต่ไม่มีความพร้อมเพรียง สะท้อนไปถึงการที่เราทำงานด้วยกันทุกวันนี้ก็ไม่มีความสามัคคีกัน ฉะนั้นถ้าศิษย์ข้างหน้าไม่เป็นแบบอย่างที่ดีคนข้างหลังก็หมดหวัง ทุกๆ คนมีความสำคัญเท่าๆ กัน ทุกๆ คนมีความดีเหมือนๆ กัน ใช่หรือไม่ (ใช่) เราต้องถนัดในสิ่งที่เป็นความชำนาญของเรา สถานธรรมหนึ่งหลังก็เหมือนบ้านหนึ่งบ้าน คนที่ทำครัว คนที่กวาดบ้าน คนที่ซ่อมเสียงเพลงในบ้าน คนที่เก็บกวาดเช็ดถู หลายอย่างหลายหน้าที่ แล้วแต่ศิษย์จะเลือกความชำนาญ ใช่หรือไม่
ทุกวันนี้เราอยู่อย่างคนที่มีความทุกข์ จงอย่าหาความทุกข์เพิ่มให้กับตัวเรา อยู่กันด้วยความสามัคคีรักใคร่กัน เป็นสุดยอดของความสุข เป็นความสุขง่ายๆ ที่เราหาได้ แต่แปลกที่คนชอบจะอยู่กันอย่างแตกแยก ความสุขก็ไกล ความสุขง่ายๆ ก็ไม่มี มีแต่ความสุขยากๆ หันมาถามนักเรียนในชั้นทุกวันนี้เป็นคนสุขยากหรือสุขง่าย คนที่มีความสุขง่ายๆ เป็นอย่างไร ยกตัวอย่างเช่น ทุกวันนี้ถามว่ามีข้าวกินทุกมื้อไหม (มี) สุขหรือยัง เห็นไหมว่าเราไม่อยากได้ความสุขง่ายๆ เลย เราอยากกินข้าวทั้งอิ่มและอร่อย ใช่หรือเปล่า ไม่อร่อยก็กินข้าวไม่ลง ความสุขนี้ยากไหม ถามว่าในหนึ่งวันมีอาหารมื้อไหนอร่อยที่สุด โดยประมาณหนึ่งวันมีสักมื้อหนึ่งที่อร่อยไหม (มี) ถ้ามีสักมื้อหนึ่งที่อร่อยแสดงว่าเป็นคนยุ่งยาก เพราะว่าจะต้องทำให้อร่อยให้ได้ ต้องไปเพ่งเล็งทำให้มันอร่อย ใครบอกว่าสามมื้ออร่อยหมดทุกมื้อ อิ่มหมดทุกมื้อ มนุษย์ไม่อยากจะได้ความสุขง่ายๆ มีแต่หาความสุขยากๆ เช่นการกินวันหนึ่งกินสามมื้อเสียเวลาไปกับการกินมากมาย แต่ยังไม่มีความสุขกับสิ่งที่เราได้ทุ่มเทเวลาลงไป ใช่หรือไม่ วันหนึ่งใครได้อาบน้ำสองครั้ง ใครเงินทองไม่ขาดมือ เห็นไหมว่าคนเราถ้าอยากมีความสุขก็มีได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) ความสุขหาง่ายไหม (ง่าย) มีข้าวกิน มีน้ำอาบ ถือว่าเป็นความสุขง่ายๆ ถือว่าโชคดีกว่าคนตั้งมากมาย ใช่หรือไม่ (ใช่) คนที่ยกมือครบทั้ง ๓ ครั้ง คือ ทั้งเรื่องกิน อาบน้ำ และเรื่องเงิน เป็นคนที่มีความสุขที่สุด ใช่หรือไม่ (ใช่) มีอยู่แค่ ๑๑ คน แสดงว่าคนส่วนใหญ่ทุกข์ใจ คนที่มีความสุขเพราะตนเองอยากมีความสุข ดูคนที่ยกมือว่าตนเองมีเงิน บางคนที่ไม่ยกมืออาจจะมีเงินมากกว่า แต่ไม่ได้รู้สึกว่าตนเองนั้นมีเงิน ใช่หรือไม่ (ใช่) หรืออาจจะกังวลมากเกินไปว่า หากยกมือแล้ววันหลังจะมีผลกระทบ ใช่ไหม (ใช่) ไม่อยากแสดงตนว่ามีความสุข เพราะถ้าแสดงว่าตนเองมีความสุขแล้วจะอยู่ไม่รอด เดี๋ยวความสุขจะลดหายไป ไปคิดให้ดีนะผู้อยู่ข้างหน้า อะไรคือผิด อะไรคือถูก จะได้ไม่ว่าผู้อื่นทำผิดและเราทำถูก เพราะไม่แน่ว่าผู้ที่อยู่ตรงนี้อาจจะทำถูก และเราทำผิดได้ทุกเมื่อ ใช่ไหม (ใช่) คนที่อยู่รอบข้างที่บำเพ็ญมาก่อน บางทีชอบบอกว่าคนอื่นทำผิดและเราทำถูก แต่จริงๆ แล้ว ถูกผิดคืออะไร ชีวิตนี้ไม่มีอะไรมากำหนดได้ว่าอะไรถูกหรือผิด ถ้าหากว่าต้นไม้ต้นใหญ่ดูสูงแล้วเรียกว่าถูก ต้นหญ้าต้นเตี้ยเรียกว่าผิด วันหนึ่งต้นหญ้านี้ยังยาวเท่าเดิมก็ยังผิดอยู่ แต่ต้นไม้ต้นใหญ่ถูกตัดถึงโคน เตี้ยกว่าต้นหญ้าอีก แล้วอะไรคือผิด อะไรคือถูก คนสายตายาว มองเห็นไกลๆ ชัด ใช่หรือไม่ (ใช่) ส่วนคนสายตาสั้น มองใกล้ๆ ก็ยังบอกว่าไม่ชัด เพราะฉะนั้น อะไรไกล อะไรใกล้ อะไรถูก อะไรผิดนั้น บางทีก็ไม่สามารถระบุได้ หากว่าเราอยากอยู่อย่างสันติ ก็คล้อยตามกันไปในเรื่องที่เราคิดว่าพอจะอะลุ่มอล่วยได้ นี่เป็นวิธีการอยู่อย่างมีความสุข ใช่ไหม (ใช่) สามีบอกว่าผิด ภรรยาบอกว่าถูก จะทะเลาะกันไหมคู่นี้ (ทะเลาะ) ทำอย่างไรจึงจะสามารถอยู่ด้วยกันอย่างมีความสุข สามีควรจะยอมภรรยา หรือภรรยายอมสามีดี อาจารย์เห็นว่าอยู่กันจนแก่เฒ่าก็ยังไม่มีใครยอมใคร ใช่หรือเปล่า (ใช่) เพราะฉะนั้นตั้งแต่เกิดมาจนโตอยู่ในบ้านก็ไม่มีความสุข เพราะพ่อแม่ก็มีแต่บังคับ ใช่หรือไม่ (ใช่) พอแต่งงานมีสามี ภรรยา และลูก ก็ยังไม่มีความสุขอีก เพราะอะไร เพราะชะตาเป็นอย่างนี้หรือเราไม่รู้จักยอม (เพราะตัวเรา) สมมติถ้าฝ่ายภรรยาเห็นว่าถูก และฝ่ายสามีเห็นว่าผิด ฝ่ายสามีที่ยอมมีอยู่กี่คน และฝ่ายภรรยาที่ยอมมีอยู่กี่คน ดูแล้วพอๆ กัน คนที่ยังไม่ยอมยังมีอยู่เยอะ ใช่หรือไม่ (ใช่) ความสุขก็ยังไกลอยู่ นี่ขนาดยังไม่รู้ว่าเรื่องเล็กหรือใหญ่ ถ้ารู้รายละเอียดว่าเป็นเรื่องอะไรคงจะไม่ยอมเลย และเราจะเอาหัวของเราไปชนฝา และดันกำแพงไว้ ถ้าจับได้ว่าใครผิดคาหนังคาเขา เช่นนี้มีความสุขไหม (ไม่มี) อยากจะอยู่ด้วยกันอย่างมีความสุข ก็ต้องรู้จักยอม ยอมอย่างเดียวไม่พอ และไม่ใช่ยอมไปอย่างนั้น ต้องมีใจอภัยด้วย เพราะใจอภัยจะทำให้มีความสุข ใครเคยอภัยคนบ้าง คนที่ยังคิดไม่ออกว่าเราเคยอภัยคนหรือไม่ อาจารย์ว่าเราคงต้องกลุ้มใจไปอีกนาน
ดีใจที่เห็นหน้าศิษย์ในวันนี้ การที่เรียกให้ศิษย์มาบำเพ็ญธรรม ก็เพราะว่าต่อให้ศิษย์ทุกๆ คนนี้เป็นคนดี โลกนี้ก็ไม่สงบลง ใช่หรือไม่ (ใช่) ยิ่งศิษย์เป็นคนที่ไม่ดี โลกนี้ก็ยิ่งร้อนมากขึ้น ใช่หรือเปล่า (ใช่) เปรียบไปแล้วตอนนี้ก็เปรียบอาจารย์สร้างน้ำไปดับไฟ แต่อาจารย์ไม่รู้ว่าน้ำที่อาจารย์สร้างขึ้นมาแต่ละเม็ด ก็คือศิษย์แต่ละคนนั้นจะระเหยไปเมื่อไหร่ บางคนนั้นสามารถที่จะเปลี่ยนแปลงตัวเองจากคนที่มีความร้อน ที่มีอารมณ์กลั่นตัวกลายเป็นน้ำได้แล้ว แต่วันดีคืนดีก็เอาอารมณ์เผาตัวเองกลายเป็นไอไปอีก ทำให้อาจารย์ต้องไปตามกลับมาเพื่อเรียกให้ศิษย์เป็นน้ำอีกครั้งหนึ่ง น้ำอันนี้เป็นเหมือนน้ำอมฤต ศิษย์ทุกคนเป็นน้ำอมฤตหนึ่งหยดให้โลกนี้ หากว่าเรานั้นเป็นคนดี โลกนี้ก็มีสันติสุขมากขึ้น ถึงแม้ว่าจะไม่ทำให้โลกสงบขึ้นมาได้ แต่เราก็ทำให้คนที่อยู่รอบข้างเราใจเย็นได้ เมื่อใจเย็นแล้วสักวันหนึ่งก็กลายเป็นน้ำอมฤต ทุกวันนี้ความเดือดร้อนที่เกิดขึ้นรอบข้าง ภัยพิบัติต่างๆ บางส่วนศิษย์เป็นคนช่วยกันสร้าง บางส่วนเป็นสิ่งที่ผู้อื่นสร้าง หากเราอยากให้โลกนี้สงบมากขึ้น ก็คือเราต้องเป็นคนดีมากขึ้น ฉะนั้นการเป็นคนดีจึงไม่ได้หมายความอยู่แต่ตัวเอง แต่การเป็นคนดีหมายถึง การที่ช่วยให้มีสิ่งที่เปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่โตเกิดขึ้นด้วย เราเป็นคนดีในบ้าน เท่านี้ประเสริฐหรือยัง (ยัง) ก็คงจะประเสริฐในสายตาคนในบ้าน แต่หากว่าเรามีความสามารถมากกว่านั้น ก็ไปช่วยคนให้มากขึ้น คนที่เราเข้าไปช่วย ก็เหมือนกับศิษย์ที่มองคนที่ไปชวนศิษย์ตั้งแต่ตอนต้นว่าเขาดูน่าเบื่อ น่ารำคาญจริงๆ ไม่รู้ว่าจริงๆ แล้วคนบำเพ็ญดีกว่า หรือตัวเราดีกว่ากันแน่ เรามักคิดว่าตัวเราดีกว่าคนที่บำเพ็ญ แต่อย่างหนึ่งที่เราแพ้เขาก็คือ ความกล้าเผชิญ ความเมตตา ใช่หรือไม่ (ใช่) อาจารย์พูดมาถึงตรงนี้ ก็หมายความว่าทุกคนต่างเป็นคนดี คนที่คิดว่าตัวเองดีอยู่แล้ว บางทีศิษย์ต้องมองว่า ดีเพื่อตัวเองหรือดีเพื่อทุกๆ คน ใช่หรือไม่ (ใช่) เราดีเพื่อตัวเรา เพื่อครอบครัว ญาติพี่น้องยังไม่พอ ดีแบบช่วยคนที่ไม่ใช่ญาติเรา คนที่ไม่ใช่พี่น้องเรา ทำได้ไหม (ได้)
แต่คนที่ช่วยผู้อื่นอยู่เสมอมักจะโดนคนอื่นว่าไม่ดี จะโดนว่ายุ่ง โดนว่าอะไรอย่างนี้อยู่บ่อยๆ ฉะนั้นคนที่ไม่ดีทั้งหลายต้องเร่งบำเพ็ญให้มากขึ้น บำเพ็ญมากกว่านี้จะได้เป็นคนที่ดีมากกว่านี้ ดีไม่ดี (ดี) ถ้าหากว่าวันไหนเราเป็นคนไม่ดี คนรอบข้างเป็นคนดี อาจารย์ว่าอย่างนี้ไม่น่าชื่นชม ช่วยกันดีให้ทั้งห้อง ดีหรือไม่ (ดี) ช่วยกันดีให้ทั้งโลก ดีหรือไม่ (ดี)
อาจารย์อยากให้ศิษย์ทุกคนเป็นลูกโซ่หนึ่งลูก ลูกโซ่หนึ่งลูกเป็นอย่างไร ก็เป็นลูกนี้เกี่ยวลูกนี้ ใช่หรือไม่ (ใช่) เราเป็นลูกโซ่หนึ่งลูก ให้ยกมือขึ้นมาเกี่ยวกับคนข้างๆ คนข้างหน้าเกี่ยวต่อไปถึงคนข้างหลังไหวไหม แค่บอกให้เราเกี่ยวไปเกี่ยวมา มันก็มีขาดเป็นช่วงๆ แล้ว แสดงว่าให้เราสามัคคีกันก็เป็นเรื่องยาก ใช่หรือไม่ (ใช่) ต้องมีคนที่คอยเดินดูว่ามีตรงไหนขาดไป สิ่งนี้เปรียบเหมือนเป็นหน้าที่ของอาจารย์ถ่ายทอดเบิกธรรม เราต้องมีตากว้างๆ มองดีๆ มองให้เห็นลึกถึงปัญหาว่าเกิดอะไรขึ้น เราจะมองไกลๆ แล้วสรุปง่ายๆ อย่างนี้ไม่ได้ รู้ไหม ศิษย์เป็นลูกโซ่ที่จะช่วยเวไนยในโลกนี้ให้กลับคืนขึ้นฝั่งได้ ถ้าวันไหนศิษย์เมื่อยหรือเหนื่อยแล้วปลดลูกโซ่จากตัวเองแค่เพียงหนึ่งห่วง ก็หมายความว่า ปลดคนที่ต่อจากเราไปหมด ถึงแม้ว่าคนที่ต่อจากเราเขาจะยังมีห่วงดีอยู่ แต่เราคนที่อยู่ตรงกลางปลดการเชื่อมของตนเองออกแล้ว ก็คือไม่สามารถจะนำให้ใครขึ้นฝั่งได้
บำเพ็ญธรรมมั่นคงแล้ว มีใจศรัทธา และมีปัญญา ทำงานธรรมะอย่างคนที่มีสติ เพราะว่าทุกวันนี้ฟ้าดินเร่งรีบ ตอนนี้ภัยที่ศิษย์ไม่ได้สร้างกำลังมา ความเดือดร้อนคงไม่เท่านี้แน่ แต่ว่าไม่ต้องตกใจ เป็นทหารตายในหน้าที่ก็มีเกียรติ
ใช่หรือเปล่า (ใช่) หากว่าเราตายไปเพราะว่าเราเป็นคนดีและเราทำหน้าที่ของเราเต็มที่แล้ว คุ้มหรือไม่ (คุ้ม) หากว่าปลอดภัยตายอยู่ในบ้านคุ้มหรือเปล่า (ไม่คุ้ม) ฉะนั้นอาจารย์อยากให้ศิษย์คิดดีๆ ทุกวันนี้ศิษย์เป็นทหารปกป้องอะไร ปกป้องความดีของโลกนี้ เพื่อให้ความดีของโลกนี้ไปหลั่งรดไฟแห่งภัยให้ดับลงให้ได้ อาจารย์ปรารถนาให้โลกนี้สงบสุขมากกว่า หากไม่ปรารถนาให้โลกสงบสุขก็คงไม่ลงมาโลกนี้ ฉะนั้นอาจารย์อยากให้ศิษย์รักษาความสงบสุขในใจของตัวเอง อย่าเป็นคนที่ใจร้อน อย่าเป็นคนที่ร้อนรน อย่าเป็นคนที่เห็นหน้าตาสำคัญกว่า อย่าเป็นคนที่ถือทิฐิ บางเรื่องนั้นจบลงง่ายๆ ด้วยคำว่า “อภัย” แต่เรานั้นอภัยแค่ปากแต่ใจเราไม่อภัย ก็เป็นการยากที่จะทำให้สิ่งต่างๆ ดีขึ้นใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นคนบำเพ็ญก็คือ ทำให้ความดีผุดออกมาจากในใจของตัวเองให้ได้ แล้วให้มาหล่อเลี้ยงข้างนอก อย่าให้มีแต่เปลือกนอกแต่ในใจนั้นแห้งแล้ง ทำได้ไหม (ได้) คนบำเพ็ญนั้นไม่ใช่ทุกๆ วันมุ่งมั่นแต่การช่วยคนอื่น บางทียังต้องย้อนมาช่วยตัวเองด้วย เหมือนที่อาจารย์พูดตั้งแต่ต้นบอกว่ามีความสุขไหม ความสุขหายากไหม ที่อาจารย์พูดในตอนต้นก็คือสิ่งที่เกิดขึ้นในชีวิตของเราทุกๆ วันใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วคนบำเพ็ญก็จำเป็นที่จะต้องใส่ใจตัวเองด้วย ไม่ใช่ปล่อยให้เป็นคนจิตป่วย เพราะว่าเรากำลังจะบำเพ็ญจิต จึงต้องทำจิตใจให้แข็งแรง จิตใจไม่แข็งแรงช่วยคนอื่นได้ไหม ร่างกายไม่แข็งแรงช่วยคนอื่นได้ไหม (ไม่ได้) ไม่มีเงินทองช่วยคนอื่นได้ไหม (ได้) ตอนนี้ก็ไม่มีใครมีเงินในกระเป๋ามากใช่หรือไม่ (ใช่) ทุกคนก็ไม่ได้รวยเท่าไรใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะฉะนั้นเรายิ่งไม่มีเงินก็ยิ่งดีใหญ่ ยิ่งจนก็ไม่ต้องไปเฝ้าเงิน ชีวิตก็มีเวลามากขึ้นดีหรือเปล่า (ดี) อาจารย์ว่าจนไม่เป็นไรแต่อย่ามีหนี้ มีหนี้เป็นเงินไม่เป็นไรแต่อย่ามีหนี้เป็นกรรม มีหนี้เป็นเงินก็ใช้ด้วยเงินยังสบาย มีหนี้เป็นกรรมใช้ด้วยอะไร ใช้ด้วยชีวิต อย่างบางคนที่เห็นอยู่ตรงนี้ก็วิ่งไม่ทันกรรมแล้ว กรรมเหมือนคลื่น เวลาไม่มาก็มองเห็นอยู่ไกลๆ เวลามาก็โดนตัวแล้ว ซัดเราจนยืนไม่อยู่แล้วใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะฉะนั้นก็ต้องบำเพ็ญ ต้องวิ่งให้เร็วๆ บำเพ็ญธรรมต้องไม่ใช่เช้าชามเย็นชาม แต่บำเพ็ญธรรมคือการทำจิตใจตัวเองให้สะอาด หมั่นช่วยคนอื่นด้วยจิตใจที่ไม่หวังผลตอบแทนเช่นนี้เรียกว่า “กุศล” และถ้าหากว่าเรามีสติยั้งคิดมากเท่าไร พอคลื่นมาอาจารย์ก็สอดเรือเข้าไปช่วย สบายไหม (สบาย) แต่พอศิษย์ของอาจารย์ช้า อาจารย์ไม่รู้จะทำอย่างไร หมดชีวิตนี้ก็กลับมาอยู่กับอาจารย์แล้วกันอย่างนี้ใช่หรือเปล่า (ใช่) ช้าดีหรือว่าช้าดี (เร็ว) เร่งรีบอย่านอนใจ กลับฝั่งได้ด้วยกุศล อย่ามัวแต่สร้างกุศลตั้งเยอะแยะ แต่เป็นกุศลที่ตอนอยู่ในโลกนี้ขอไปหมดแล้ว สร้างไปเท่าไรก็ขอให้ได้อันนี้ อย่างนี้กุศลจะเหลือหรือไม่ (ไม่เหลือ) ตอนอาจารย์ให้กลับมาอยู่ด้วยกันแล้วเป็นอย่างไร กลับ
ไม่ได้ต้องลงมาสร้างใหม่เพราะกุศลยังไม่พอ
คนเรามีชีวิตขึ้นมาไม่ใช่เรื่องง่าย คนตั้งมากมายอยู่ในโลกนี้ คิดไม่ออกด้วยซ้ำว่าทำดีทำอย่างไร คนที่เขาจะทำความชั่วเขาก็ไม่คิดจะทำความดี ก็คิดแค่ว่าเอาประโยชน์ไว้พอ คือตัวเองดีเท่านั้นพอ ไม่ได้คิดว่าทำไปใครเดือดร้อน ฉะนั้นเราเป็นคนโชคดีแค่ไหนที่เกิดมามีสติ เขาเรียกมาฟังธรรม แสดงว่าเราเป็นคนมีธรรมะ แล้วเราจะมาหน้าไหว้หลังหลอกทำไม เราก็ฟังธรรมะ แล้วถ้าศิษย์เห็นว่าดีก็ลงมือทำ ไม่เสียเวลาเกิดมาชาตินี้ บางคนเห็นว่าดีแต่ไว้ก่อน ถามว่าศิษย์ตายวันไหนรู้ไหม (ไม่รู้) จำเป็นไหมที่คนอายุห้าสิบไปแล้วถึงมีสิทธิตายได้ ถามว่าตอนนี้เรามีสิทธิตายได้ไหม (ได้) ชีวิตวันนี้ก็ดับได้ เหมือนที่เขาพูดเล่นๆ ว่าไม้จิ้มฟันทิ่มเหงือกก็ตายได้ใช่หรือเปล่า (ใช่) แสดงว่าชีวิตนี้ไม่แน่นอน เราจะอยู่ในโลกนี้ก็อยู่ให้มีคุณค่า ทุกวันผ่านไปก็มีคุณค่า
เวลาที่เราออกตัวไปชวนคนมารับธรรมะ ในสังคมจะมีคนอยู่หลายระดับ ระดับที่มีชื่อเสียง เงินทอง ลาภยศ ถ้ามีสิ่งเหล่านี้แต่ไม่รู้จักใช้ให้เป็นประโยชน์ เราเรียกสิ่งเหล่านี้ว่า “เปลือก” เวลาที่เราจะคุยกับเขา จะเอาชนะเขาได้ไหม การที่จะคุยคือการที่จะต้องรู้จักยอม ยอมในสิ่งที่เรายอมได้ อย่าไปเถียง อาจารย์สอนให้ศิษย์เป็นคนยอมคน แต่ไม่ได้สอนให้ศิษย์เป็นคนยอมแพ้ ฉะนั้นหากได้คุยกับคนที่ไม่เคยศึกษาธรรมะ เมื่อพูดธรรมะให้ฟัง เขาย่อมต้องไม่ฟังอยู่แล้ว ใช่หรือไม่ (ใช่) การยอมจึงเป็นวิธีหนึ่ง บางคนถนัดแต่พูดเถียงไปเรื่อย ๆ แล้วชนะไหม (ไม่ชนะ) แต่ถ้ามีคนตั้งท่าจะมาทะเลาะกับเราแล้วเราเงียบเสีย เราชนะไหม (ชนะ) ไม่แน่เขาอาจจะแปลกใจว่าทำไมวันนี้เราเงียบผิดปกติ
คนที่ฟุ้งซ่านมากๆ เป็นคนที่ช่วยยาก คนที่จะช่วยเขาได้คือใคร คือตัวของเขาเองเท่านั้น ฉะนั้นเมื่อเราตกอยู่ในภาวะของคนที่ฟุ้งซ่านเมื่อไรจงรีบช่วยตัวเอง ถ้าปล่อยให้อยู่ในอารมณ์ฟุ้งซ่านหนักๆ นานๆ ก็เหมือนตกนรก นรกอยู่ไหน (ในใจ) สวรรค์อยู่ที่ไหน (ในอก) อยากขึ้นสวรรค์หรือลงนรก (สวรรค์) อยากขึ้นสวรรค์ก็ต้องขึ้นเอง อยากลงนรกก็ช่วยไม่ได้
(พระอาจารย์เมตตาให้นักเรียนในชั้นออกมาวงพระโอวาทบนกระดาน)
เวลาเราตกใจบางทีคนก็ไม่รู้ว่าตกใจ ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะใจอยู่ภายใน เพราะฉะนั้นนี่จึงเรียกว่าการควบคุมตนเอง แม้เรื่องของการตกใจหรือไม่ตกใจก็เป็นปัญหาอย่างหนึ่งที่ทำให้คนรู้สึกกับเราได้เหมือนกัน โดยเฉพาะคนปราณบุรีมีคนใจร้อนหลายคน บางทีทำอะไรก็ด้วยความตกใจ ห้ามด้วยความตกใจ ยิ้มด้วยความตกใจ ร้องไห้ด้วยความตกใจ เพราะฉะนั้นความตกใจจึงเป็นอารมณ์ที่ไม่ได้มอบสิ่งที่ดีๆ ให้แก่เรา เป็นสิ่งที่เราก็ต้องตัดเหมือนกัน แม้เป็นสิ่งย่อยเล็กน้อยในการอยู่ร่วมกันของคน ซึ่งบางทีคนเขาไม่รู้ว่าในใจเราคิดอะไร เหมือนกับไม่รู้ว่าเราเกิดอารมณ์เช่นไรในตอนนี้ เคยไหมตกใจจนไปพูดให้คนอื่นงงเล่น เคยไหม (เคย) อาจารย์อยากให้คนเก่าคิดดูให้ดีๆ
บางทีศิษย์ของอาจารย์เป็นคนที่ใกล้เกลือกินด่างนะ มองแต่ความเสื่อมที่เกิดขึ้น แต่ไม่มองความรุ่งเรืองที่เกิดขึ้นภายในจิตใจ บางคนบวชพระเพราะเป็นธรรมเนียมประเพณี แต่อย่าลืมว่าในจำนวนนั้นก็มีคนที่บวชด้วยความศรัทธาและมุ่งหมายจริงๆ อาจารย์ไม่รู้ว่าโลกปัจจุบันนี้เป็นอย่างไรจึงกลับตาลปัตร อยากให้ศิษย์ยังคงความศรัทธาเชื่อมั่น คนที่สวมจีวรแล้วก็ยังเป็นบุคคลที่น่าเคารพ เพราะว่าคนที่เสื่อมมีอยู่ไม่กี่คน ยุคสมัยนี้มีทั้งหนังสือพิมพ์ โทรทัศน์ และชอบให้ข่าวน่าสนใจ แต่เป็นเรื่องที่ไม่ค่อยจะน่าฟังใช่หรือไม่ เรื่องดีๆ พูดกันอยู่พักหนึ่ง เรื่องไม่ดีพูดกันนาน แสดงว่าเรามีนิสัยไม่ดี อาจารย์จึงอยากให้ระวัง
(พระอาจารย์เมตตากับอาจารย์บรรยายธรรมที่ดำเนินรายการหน้าชั้น)
เวลาที่เราพูดต้องระวัง บางครั้งเราพูดว่าอย่างนั้นอย่างนี้ เราก็ต้องดู
นักเรียนในชั้นด้วย ครั้งนี้พูดไม่เป็นการลบหลู่ก้าวก่าย แต่บางทีคนเป็นไปโดยไม่รู้ตัว ศิษย์อยู่ในประเทศที่เป็นเมืองพุทธ จึงต้องระวังไว้ อย่าทำสิ่งใดที่ไปกระทบ ไม่เช่นนั้นภัยจะกลับเข้ามาหาศิษย์เอง คนที่มีหน้าที่เป็นอาจารย์บรรยายธรรมทุกท่านจึงต้องระมัดระวัง อาจารย์ขอห้ามไม่ให้พาคนที่เป็นพระภิกษุสงฆ์หรือแม่ชีมาฟังธรรม เพราะว่าการบำเพ็ญในแต่ละสายไม่เหมือนกัน ทุกๆ สายก็สามารถนำไปสู่การบรรลุหรือหลุดพ้นได้เช่นกัน เขาสามารถที่จะบำเพ็ญในแง่ที่เขาทำอยู่แล้วไปให้ถึงที่สุด แต่ถ้าทำไม่ได้จึงกลับมาทางนี้จะดีกว่า ถ้าหากว่าเราไม่สามารถที่จะให้เขาไปถึงที่สุด ก็เหมือนกับเรากักเขาไว้ เข้าใจไหม (เข้าใจ) การบำเพ็ญแต่ละที่แต่ละอย่างนั้นดีอยู่แล้ว การบำเพ็ญขอให้บำเพ็ญจริงๆ ทุกๆ ทางก็พาไปสู่ความหลุดพ้นได้เช่นเดียวกัน เข้าใจตรงตามนี้ไหม (เข้าใจ)
เวลาที่น้ำหนึ่งถังรั่วรูใหญ่ๆ หรือเล็กๆ (เล็ก) ถ้าปกติเราไม่ใส่ใจก็มองไม่เห็นใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ถ้าเราปล่อยให้รั่วไปเรื่อยๆ เป็นอย่างไร (ใหญ่) กลับกันเอาน้ำไปอยู่ข้างนอกแล้วกะละมังเป็นเรือ เรือรั่วใหญ่หรือเล็ก แล้วเรือธรรมนี้รั่วหรือไม่ รั่วหรือไม่ก็ตอบกันเอง ที่เรือรั่วเพราะว่าเราปล่อยสถานธรรมร้างมากเกินไป ตอนนี้ก็ดีขึ้นนิดหน่อย หรือว่ารั่วที่ใจของเรา เรือที่อยู่ในหัวใจ คุณธรรมที่อยู่ในหัวใจของเราเป็นเรือที่ไม่แข็งแรงก็อาจจะรั่วได้ อาจารย์พูดไปพูดมาก็อยากให้สามัคคีกัน ถึงไม่มีคนใหม่อาจารย์ก็ไม่ได้ว่าอะไร แต่ว่าคนเก่าๆ ที่อยู่ด้วยกันขอให้รักกัน
กลมเกลียวกัน สามัคคีกัน คุยกันได้ไหม ศิษย์ของอาจารย์เก่งทุกคน บางทีความเก่งต้องโยนไปไว้ข้างหลัง แล้วเอาความอ่อนน้อมมาไว้ข้างหน้า เพราะว่าทุกคนเก่งหมด ถ้าไม่เก่งจะอยู่ในโลกนี้ได้ไหม (ไม่ได้) หลายคนที่นี่มีฐานะ การงาน การเงิน ถ้าไม่เก่งก็คงจะไม่สามารถยืนหยัดอยู่ได้ ฉะนั้นเวลาบำเพ็ญธรรมเอาความเก่งโยนไปไว้ข้างหลัง ปกติอยู่บ้านไม่ฟังใครมาสถานธรรมก็ต้องพยายามฟัง กลับไปบ้านก็จะได้ฟังคนอื่น เวลาที่คนอื่นพูด เราบังคับให้เขาพูดให้น่าฟังไม่ได้ แต่เราต้องบังคับใจตัวเองให้ฟัง ฟังไปมากๆ ก็เจอในสิ่งที่มีประโยชน์ในความไร้สาระที่เขาพูดออกมา เพราะทุกอย่างนั้นผสมอยู่ด้วยกัน สีขาวและสีดำแห่งโลกนี้ กิเลสและความรู้ตื่นนั้นมันอยู่ปนกัน อยู่ที่ว่าศิษย์จะเลือกไปฝึกเป็นอะไร จะเลือกฝึกเป็นคนที่งงในโลกนี้ จะฝึกเป็นคนที่รู้ตื่นก็ฝึกได้ แล้วแต่เราจะเลือกฝึกอะไรเข้าใจไหม
“ครรลองกว้างธรรมมีคนจึงเจริญ” ครรลองก็คือทาง ทางภาษาจีนก็คือ เต้า หรือคนชอบเรียกกันว่า เต๋า แต่นี่ไม่ใช่เต๋า เป็นแค่คำแทน ทุกๆ วันนี้ธรรมะเจริญเฟื่องฟูขึ้นได้ก็เพราะว่ามีคน และคนที่อยู่ในกลุ่มนี้จะต้องรู้จักบำเพ็ญปฏิบัติธรรมะ จึงเจริญได้ ไม่เช่นนั้นแล้วก็คงจะเหมือนอันอื่นๆ ที่เสื่อมไป ดังเช่นคนที่อยู่ในแวดล้อมอย่างหนึ่ง แต่ไม่รู้จักทำแวดล้อมที่ตัวเองอยู่ให้ดีขึ้น ถึงมีคนมากก็เสื่อมไปทั้งหมด ฉะนั้นเมื่อเราอยู่ร่วมกัน อภัยกัน เข้าใจเห็นใจกัน ตั้งใจบำเพ็ญร่วมกัน มีอะไรพูดคุยกันสุดท้ายก็สามัคคีกัน คนใหม่ไม่มีไม่เป็นไร ขอให้คนเก่าที่มีอยู่รักใคร่กลมเกลียว บำเพ็ญตัวเองให้ดีขึ้นเรื่อยๆ แต่ยิ่งสูงยิ่งหนาวใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นเอาความอ่อนน้อมไปห่มไว้จะได้อุ่น เมื่อเราตั้งใจที่จะบำเพ็ญธรรมแล้วเราก็รู้ว่าภายในตัวเราทุกคนนั้นมีจิต จิตของเราเหมือนจิตของธรรมชาติหรือเปล่า อาจารย์อยากจะบอกว่ามนุษย์และสัตว์มีจิตญาณเหมือนกัน อย่างน้อยก็เจ็บเป็นเหมือนกัน อย่างน้อยก็เกิดมามีชีวิตเหมือนกัน ทั้งจิตของศิษย์และจิตของธรรมชาติ ไม่ว่าจะต้นไม้ใบหญ้า สายลม แสงแดดล้วนเป็นสิ่งเดียวกัน
(สิ่งศักดิ์สิทธิ์เมตตาให้นักเรียนในชั้นออกมาตักน้ำคนละหนึ่งแก้ว)
กะละมังใหญ่นี้เปรียบเสมือนภาวะจิตอันหนึ่ง ที่เป็นธรรมชาติอันยิ่งใหญ่ โดยในทางธรรม เรียกว่า “เหลาหมู่” (พระอนุตตรธรรมมารดา) ส่วนแก้วและน้ำในมือของเรา เปรียบเสมือนจิตของเราที่แบ่งแยกจากเหลาหมู่ลงมาเกิด จะมีความแตกต่างกันตรงที่ว่า ในความเป็นจริง น้ำในธรรมชาติไม่มีวันที่จะเหือดแห้ง ไม่น้อยลง แต่น้ำในแก้วนี้ ต้องอาศัยศิษย์มาเติมจึงจะไม่น้อยลง แก้วในมือของเราเหมือนกับสังขาร น้ำในแก้วเหมือนจิตที่ถูกแบ่งมา หากว่าแก้วนี้ไม่มีน้ำ มีประโยชน์ไหม (ไม่มี) ถ้าร่างกายนี้ไม่มีจิต ร่างกายนี้มีประโยชน์ไหม (ไม่มี) ถ้าน้ำไม่มีแก้วน้ำอยู่ได้หรือเปล่า (ไม่ได้) ถ้าจิตไม่มีสังขาร จิตอยู่ได้ไหม (ไม่ได้) เพราะฉะนั้นร่างกายของเราตอนนี้เป็นร่างกายแค่จอมปลอม เป็นร่างกายแค่ชั่วคราว แก้วน้ำเมื่อใช้บ่อยๆ ก็มีวันแตก ใช่หรือไม่ (ใช่) ร่างกายของคนเราใช้มา ๕๐-๖๐ ปีก็มีวันดับได้เหมือนกัน แต่น้ำนี้ดื่มหมดไหม มองด้วยตาดูเหมือนว่าหมด แต่จริงๆ น้ำนี้ไม่มีวันหมดไป เพราะเมื่อมันระเหยไปผ่านกระบวนการก็จะกลับมาเป็นน้ำอีก อาจารย์จึงเปรียบน้ำในแก้วเหมือนจิตของเรา เป็นจิตที่แบ่งมาจากธรรมชาติ น้ำจึงเปรียบเหมือนกับจิต หากใครตักน้ำมามากจนน้ำกระฉอกก็คือความโลภ หากตักมาแต่พอดีก็คือความพอดีในจิตของเรา ฉะนั้นมองที่น้ำของตนเอง หากล้นขึ้นไปถึงปากแก้วมากเท่าไรก็คือความโลภที่มีอยู่มากเท่านั้น
ลองยกแก้วชูขึ้นต่อหน้าแล้วทำให้น้ำนิ่ง น้ำไม่ยอมนิ่งใช่หรือเปล่า (ใช่) จิตใจของเราก็เหมือนกัน ถ้ายังอยู่ในร่างกายนี้ จิตดวงนี้ก็ยังไม่สามารถที่จะนิ่ง เพราะฉะนั้นบางคนบำเพ็ญธรรมแล้วบอกว่า ต้องบำเพ็ญให้นิ่งจนไม่เหลืออะไรเลย เป็นไปได้หรือเปล่า อาจารย์พูดอย่างนี้ไม่ได้ต้องการทำลายขวัญและกำลังใจศิษย์ที่กำลังพยายามอยู่ แต่อาจารย์เห็นศิษย์บางคนนั้นคาดหวังสูงและตกลงมาแรง ไม่ต้องให้น้ำในตัวเรา จิตในตัวเรานิ่งจนถึงที่สุดหรอก แต่ขอให้น้ำนี้ยังเป็นน้ำอยู่ทุกเมื่อ อาจารย์ก็ดีใจแล้ว ศิษย์ของอาจารย์เวลาเจอปัญหามากระทบ เหมือนเอาสีมาใส่น้ำ ทำให้น้ำเปลี่ยนสีไป ครั้งที่สอง สีก็เปลี่ยนไปอีก ยิ่งถ้ามีเศษฝุ่นเศษผงมาด้วย น้ำนี้ก็แทบจะรักษาสภาพไม่ได้ ในวันนี้การที่เรียกศิษย์มาฟังธรรมะ เปรียบเสมือนการกลั่นน้ำที่สกปรกในตัวเราให้กลับมาเป็นน้ำใสที่อยู่ตรงหน้า ให้เหมือนกับตอนที่ศิษย์เกิดมา เข้าใจหรือไม่ (เข้าใจ) ฉะนั้นคนบำเพ็ญต้องตั้งใจบำเพ็ญให้ดีๆ และบำเพ็ญต่อไปโดยการคาดหวังและความหวังนั้น เมื่อวาน
สิ่งศักดิ์สิทธิ์บอกว่าความหวังเป็นสิ่งที่ดี ใช่หรือไม่ (ใช่) ความหวังนั้นมีได้ แต่อย่าหวังให้สูงเลิศลอยมากเกินไป หวังแต่เพียงพอดี ชีวิตนี้มีความสุขหรือไม่อยู่ที่เรา ชีวิตนี้จะเปื้อนหรือเปล่าอยู่ที่เรา เวลาเพียงแค่ช่วงชีวิตหนึ่ง น้ำถูกเทออกไปเรื่อยๆ แล้วสังขารนี้ก็จบไปไม่เหลือ จิตของศิษย์กลับคืนสู่เบื้องบนในสภาพของคนที่มีการบำเพ็ญจิตที่ดี แต่หลายคนนั้นไม่ใช่ น้ำเปื้อนดำจนไม่สามารถนำกลับมาใช้อะไรได้อีก ไม่สามารถกลับคืนได้จึงเทลงดิน น้ำสกปรกกินไหม (ไม่กิน) เป็นน้ำไม่มีค่า ฉะนั้น อาจารย์มาวันนี้เพื่อกลั่นน้ำที่เปื้อนอยู่ที่หน้าศิษย์นี้ให้ใส ร้อน-ทนร้อน เจ็บ-ทนเจ็บ ป่วย-ทนป่วย ปัญหาเกิด ไม่เป็นไร มันพ้นไป ให้เวลากับชีวิต และการบำเพ็ญ ดีหรือไม่ (ดี) ฉะนั้นทุกๆ ครั้งที่ฝนตกฟ้าร้อง ทุกครั้งที่ธรรมชาติมีอาการศิษย์จึงมีอาการ ทุกครั้งที่ศิษย์อยู่ในที่ๆ สงบศิษย์จึงมีความสงบ เพราะเราเป็นส่วนหนึ่งของธรรมชาติที่เกิดขึ้น เพียงแต่เกิดมาแล้วศิษย์ทำให้ตนเองห่างไกลธรรมชาติขึ้นเรื่อยๆ และสร้างวัตถุขึ้นมาทดแทนธรรมชาติมากขึ้นเรื่อยๆ รู้ทันธรรมชาติแล้วอย่างไร รู้ว่าฝนจะตกแล้วอย่างไร ห้ามฝนตกได้ไหม รู้ว่าพายุจะมาแล้วอย่างไร ประเทศที่ก้าวหน้าที่สุดก็ยังหลีกเลี่ยงไม่พ้น ฉะนั้นที่ๆ หลีกภัยที่ดีที่สุด ก็คือการสงบจิตใจของตนเอง การทำความดีทำให้มนุษย์มีค่า และเมื่อเกิดมามีค่าถึงชีวิตจะสั้นแต่ขอให้ชีวิตเกิดมาอย่างมีค่า บางคนเกิดมาอายุมากแต่ว่าทุกวันก็อยู่เฉยๆ ไม่ได้สร้างประโยชน์ให้กับใคร คนก็นิยมชมชอบแค่อายุมากเท่านั้น แต่ไม่นิยมชมชอบในความดีความงาม ฉะนั้นคิดให้ดีๆ ชีวิตของคนเราเกิดมายาวสั้นไม่ใช่เรื่องสำคัญ ขอให้ทุกๆ วันที่อยู่มีคุณค่า ขอให้คนรักเราด้วยความจริงใจ ไม่ใช่รักเราที่เงินทอง ไม่ใช่รักเราที่ความสวย แต่รักเราที่สัจจะและความซื่อสัตย์ ทำได้หรือไม่
คนมีเปลือกหรือเปล่า (มี) คนไม่ใช่ผลไม้จะมีเปลือกได้อย่างไร คนไม่ใช่ต้นไม้ ไม่ใช่ผลไม้ แต่มีเปลือกถือว่าผิดธรรมชาติไหม (ผิด) ทำไมถึงเรียกคนบางคนว่าเป็นคนมีเปลือก ลองตอบอาจารย์ว่าเปลือกของมนุษย์มีอะไรบ้าง (คนที่ไม่ยอมรับความจริง หน้าไหว้หลังหลอก) บางทีอย่าคิดแต่จะว่าคนอื่นว่าเขาผิด บางทีคนที่ผิดที่สุดก็คือคนที่ว่า ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะว่าเราเอาแต่ว่าคนอื่นจนเราไม่เห็นว่าความจริงคืออะไร คิดว่าตัวทำดี แต่ไม่เคยทำดี
(พระอาจารย์เมตตามอบผลไม้ให้นักเรียนที่ตอบคำถาม)
แก่นของจิตใจมีแต่ความดี ความสะอาด เหมือนกับต้นไม้ที่เปลือกนอกอาจจะเป็นสีน้ำตาล แต่ข้างในเป็นสีขาว เปลือกข้างนอกของผลไม้ที่เราเคยกะเทาะกันมาส่วนใหญ่ข้างนอกก็จะเป็นสีขุ่นๆ แต่ข้างในเป็นสีขาว สิ่งที่ศิษย์ตอบไปนั้นก็เป็นเปลือกของมนุษย์จริงๆ เวลาเรากะเทาะไปข้างในของเราก็คือจิตใจอันใสสะอาด อาจารย์อยากให้ศิษย์ใสสะอาดทำได้หรือเปล่า ไม่มีใครสามารถกะเทาะเปลือกให้เราได้ ไม่มีใครสามารถบอกให้ศิษย์ตัดลาภยศชื่อเสียง เงินทองของจอมปลอมอย่าไปหลงเลย ต่อให้อาจารย์พูดอีกสิบปี อาจารย์เชื่อว่าศิษย์ก็ทำไม่ได้ แต่คนที่ทำให้เราตัดได้มีแต่ตัวของเราเองใช่หรือไม่ (ใช่) ถ้าหากว่าเราทำไม่ได้คนอื่นจะทำได้ไหม (ทำได้) หากว่าเราทำไม่ได้ก็เท่ากับว่าเราสละสิทธิ์การสำเร็จเป็นพุทธะ สำเร็จจากการเวียนว่ายตายเกิดไป แล้วให้คนอื่นสำเร็จแทน ยอมแพ้คนอื่นหรือเปล่า เรื่องใดๆ อาจารย์ก็สอนให้ศิษย์ยอมแพ้ เพราะว่าการยอมแพ้บางทีก็เป็นการหยุดปัญหา แต่เรื่องการบำเพ็ญหลุดพ้น เวียนว่ายตายเกิดนั้นอาจารย์ไม่อยากให้ศิษย์ยอมแพ้ เพราะถ้ายอมแพ้ก็หมายความว่าเราจะต้องเกิดมาในชาติหน้า ซึ่งอาจจะจนกว่านี้ อาจจะพิการ หรือครอบครัวแตกแยก หรือเป็นใครก็ได้ที่ศิษย์เห็นแล้วรู้สึกว่าเขาแย่มากๆ แล้วศิษย์อยากจะเป็นคนคนนั้นไหม ชาติหน้าสามารถกำหนดได้ด้วยชาตินี้ แต่ถ้าให้ดีไม่มีชาติหน้าแล้ว ขออย่าให้ชาติหน้าเกิดมาเป็นคนที่หาเช้ากินค่ำ เป็นคนที่ทุกข์ทรมาน เกิดมาเป็นสัตว์เดรัจฉานที่ให้คนเขาไล่ล่าเอาไว้กิน ใครคิดว่ากลับไปแล้วจะบำเพ็ญตนให้เป็นคนดี เราจะพยายามสร้างโอกาสใหักับตัวเอง ขอให้ความตั้งใจตั้งมั่นในวันนี้ต่อเนื่องไปจนชีวิตหาไม่ เพราะว่ามนุษย์มีจิตใจที่ไม่มั่นคง หนึ่งนาทีคิดไปเป็นสิบเรื่อง เป็นอุปสรรคขัดขวางเพราะเราต้องการบำเพ็ญที่จิตใจ แต่ในขณะเดียวกันเราก็หาขยะมาสุมไว้ในใจ ทำให้เราไม่สามารถบำเพ็ญตัวของเราได้ อยากจะได้ดีก็ต้องผลักตัวเอง อยากจะมีเวลาก็ต้องรู้จักเจียดเวลาตัวเอง อยากจะรู้ในสิ่งใดก็ต้องเสียสละเวลาไปศึกษา สิ่งเหล่านี้ไม่ได้ใช้เงินทองซื้อ แต่ใช้จิตใจเรากำหนด
บางคนก็บำเพ็ญแค่ขอให้มีจิตใจสะอาด ขอให้มีความสุขผ่านไปวันๆ บางคนก็มีจิตใจว่า บำเพ็ญตนเพื่อเป็นประโยชน์ต่อผู้อื่น บางคนก็บำเพ็ญตนเพื่อการบรรลุหลุดพ้นจากการเวียนว่ายตายเกิดในภายภาคหน้า แล้วศิษย์เลือกเป็นคนประเภทไหน คนทั้งสามระดับที่อาจารย์พูดมา มีอยู่ครบในศิษย์ที่ยืนอยู่ในที่นี้ อาจารย์ไม่ได้สอนให้ศิษย์หวังให้สูงไกลเกินเอื้อม แต่อาจารย์หวังว่าบันไดทั้งสามขั้นนี้ศิษย์จะค่อยๆ ไต่และก้าวไปอย่างมั่นคง ก้าวขึ้นไปขั้นหนึ่งยืนให้อยู่ ก้าวขึ้นไปอีกขั้นหนึ่งก็ยืนให้อยู่ จนไปถึงสุดท้ายคนที่ตั้งใจว่าจะบำเพ็ญตนให้หลุดพ้น เมื่อสองก้าวยืนอยู่แล้วก็จะไม่เซถอยกลับมาเข้าที่ล้านั้นอีก หากรู้ว่าชีวิตนี้ทุกข์ หากรู้ว่าไม่สามารถหนีทุกข์ได้ ก็สู้มันเข้าไป เมื่อเราเผชิญอุปสรรคปัญหาด้วยความเด็ดเดี่ยว เมื่อเราไม่หนีปัญหาและยอมรับความจริง เมื่อเราสุขุมและรอบคอบ ปัญหาย่อมสามารถแก้ได้ ถ้าเราถอยหลังหนีไม่ยอมรับความจริง ปัญหาย่อมใหญ่โตขึ้นเรื่อยๆ เปรียบเสมือนก้อนเนื้อมะเร็งที่เรื้อรัง ฉะนั้นชีวิตของเราก็เป็นเพียงช่วงสั้นๆ จะมีปัญหาสักกี่ครั้งที่จะเกิดขึ้นในชีวิตของเรา จะมีกี่ปัญหาที่แก้ไม่ได้ เมื่อคิดแล้วคงน้อยไม่มากเท่าไร แล้วลองถามตัวเองว่าเอาปัญหาเล็กๆ มาเป็นปัญหาใหญ่ไหม หรือเอาปัญหาใหญ่ๆ ทำเป็นมองไม่เห็น รอให้ใหญ่เกินแก้แล้วค่อยไปมอง ถ้าเราเป็นอย่างนี้คงไม่ใช่ปัญหาเป็นต้นเหตุ แต่ตัวเรานั่นแหละที่เป็นต้นเหตุของปัญหา ใช่หรือเปล่า (ใช่)
ปัญหาที่หนักที่สุดของมนุษย์คือ ความเจ็บปวด ร่างกายเจ็บปวดไม่เท่าไร อย่าให้เจ็บปวดเพราะร่างกายนี้สิ้นไปแต่จิตใจยังอยู่ ถ้าชาตินี้จิตใจป่วย ชาติหน้าหรือชาติไหนๆ ก็ป่วยอีก ชาตินี้เราลองดูว่าสติของเราพร้อมหรือยัง สติของเราร้อยเปอร์เซ็นต์หรือยัง สติของเราเต็มหรือยัง โดยทั่วๆ ไปก็รู้ว่าอะไรผิด อะไรถูก รู้ว่าอะไรควร อะไรไม่ควร อาจารย์ก็ถือว่าสติของศิษย์เพียบพร้อมแล้ว แต่ทั้งๆ ที่รู้ก็ปล่อยให้ตัวเองหลงอย่างไม่น่าเชื่อ อาจารย์ชี้ทางให้ศิษย์นั้นได้รู้ก่อน หวังว่าศิษย์ทุกๆ คนบำเพ็ญให้ดีๆ
จริงๆ แล้วทุกถ้อยคำที่อาจารย์อยากพูดกับศิษย์ ปัญหาทุกๆ เรื่องอาจารย์รับรู้ได้ดีพอๆ กับศิษย์ ขอให้ศิษย์ทุกคนมีอาจารย์อยู่ในหัวใจ อาจารย์อยากให้ศิษย์มีสติ มีปัญญา มีความรอบคอบ เป็นตัวของตัวเอง มีความสามัคคีเป็นที่สุด โดยเฉพาะที่นี่ ปัญหาจะไม่เป็นปัญหาอีกต่อไป ถ้าศิษย์รักอาจารย์ก็ขอให้มีใจและมีความมั่นคง อย่ามีใจแค่สามวัน ห้าวัน อย่าทำเป็นคนหาเวลาว่างยาก
รู้ไหมว่าการบำเพ็ญที่ดีทำอย่างไร รู้ไหมว่าตัวเองเจอเคราะห์อุปสรรคมามากหลายหนแล้ว อาจารย์ไม่สามารถต่อรองได้เป็นครั้งต่อไป ศิษย์ต้องช่วยตัวเอง หากว่าศิษย์มีใจจริงๆ ตั้งใจจริงๆ อาจารย์จะช่วยศิษย์ แต่ถ้าหากไม่สามารถประคองใจของตัวเองให้คงเส้นคงวาได้ ก็ลำบาก อดีตสร้างกรรมไม่สามารถแก้ ปัจจุบันเท่านั้นที่ควรจะแก้ สามารถเปลี่ยนหนักเป็นเบาก็ถือว่าเป็นเคราะห์ที่ดีแล้ว รักษาตัวให้ดีๆ ขอให้ศิษย์ปลอดภัย ทั้งสุขภาพร่างกาย จิตใจ ให้หลบพ้นจาก
ภัยพิบัติต่างๆ ขอให้เอาจิตที่ดีเข้าหากัน รอบคอบนะ ขอให้มีความมั่นคงในธรรม ต่อให้วันหน้าเคราะห์จะหนักหน่อย หากว่าศิษย์ยังมั่นคงก็คงไม่มีใครสามารถทำให้ศิษย์ไม่เป็นพุทธะได้ วันหน้ามีโอกาสเจอกันใหม่นะ
รู้ไหมว่าการบำเพ็ญที่ดีทำอย่างไร รู้ไหมว่าตัวเองเจอเคราะห์อุปสรรคมามากหลายหนแล้ว อาจารย์ไม่สามารถต่อรองได้เป็นครั้งต่อไป ศิษย์ต้องช่วยตัวเอง หากว่าศิษย์มีใจจริงๆ ตั้งใจจริงๆ อาจารย์จะช่วยศิษย์ แต่ถ้าหากไม่สามารถประคองใจของตัวเองให้คงเส้นคงวาได้ ก็ลำบาก อดีตสร้างกรรมไม่สามารถแก้ ปัจจุบันเท่านั้นที่ควรจะแก้ สามารถเปลี่ยนหนักเป็นเบาก็ถือว่าเป็นเคราะห์ที่ดีแล้ว รักษาตัวให้ดีๆ ขอให้ศิษย์ปลอดภัย ทั้งสุขภาพร่างกาย จิตใจ ให้หลบพ้นจาก
ภัยพิบัติต่างๆ ขอให้เอาจิตที่ดีเข้าหากัน รอบคอบนะ ขอให้มีความมั่นคงในธรรม ต่อให้วันหน้าเคราะห์จะหนักหน่อย หากว่าศิษย์ยังมั่นคงก็คงไม่มีใครสามารถทำให้ศิษย์ไม่เป็นพุทธะได้ วันหน้ามีโอกาสเจอกันใหม่นะ
พระโอวาทซ้อนพระโอวาท “กะเทาะเปลือก..ถึงแก่น”
บำเพ็ญแท้ทุเลาเบาความกลุ้มจิต บำเพ็ญผิดเน้นวัตถุสับสนหนัก
เมาชีวิตหลงโลกเหนื่อยไม่พัก พึงตระหนักแดดอุ่นลับลงดิน
ทำอะไรแจ้งใจให้ดีก่อน หญ้าที่ถอนรากหยั่งเหนื่อยไม่สิ้น
ชีวิตคนไม่งามซ้ำเปื้อนดิน น้ำตารินสิ้นหมดทุกข์ยังวน
คนมีเปลือกเร่งหมายกะเทาะไป คนมีใจจงยินยอมจะฝึกฝน
คนมีเปลือกชอบแต่เรื่องอวดโอ้ตน คนมีธรรมวางตนไม่แข็งเกิน