PDF 2542-07-10-ฉืออิน #16.pdf
วันเสาร์ที่ ๑๐ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๔๒ พุทธสถานฉืออิน อ.วชิรบารมี
สาธุชนกราบขอประทานพระโอวาทชี้แนะ
แสงสว่างจากฟ้าส่องถึงใจคน มิปล่อยตนเลื่อนลอยตามทะเลขม
ในวันนี้รู้ย้อนมองช่างน่าชม ความเกลียวกลมพาสัมฤทธิ์ซึ่งงานใหญ่
เราคือ
องค์ประธานคุมสอบสามภูมิ รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่พุทธสถานฉืออิน เคียมคัล
องค์มารดา ถามเมธีน้องพี่เกษมฤๅ
ขอทุกคนจิตสงบตั้งใจฟัง ฮวา ฮวา
วิสุทธิอาจารย์ชี้ลัดตรงถึงใจเดิม ให้พูนเพิ่มซึ่งคุณธรรมให้ดีหนา
วันเวลาผ่านรวดเร็วไม่รอช้า ใครมัวล้าจมในคิดไม่ก้าวไกล
ในครานี้เป็นยุคสามฟ้าฉุดโปรด อย่ามัวโทษอย่ามัวเสียใจต้องแก้ไข
ซึ่งตนเองตั้งแต่ยังมีลมหายใจ เดินทางไกลต้องเริ่มต้นแต่ก้าวแรก
น้องต่างเป็นผู้มีบุญแต่เก่าก่อน อย่าผัดผ่อนตามใจตนไม่มองหวน
บำเพ็ญธรรมจะต้องรู้จักทบทวน ใดดีควรรีบกระทำจึงงดงาม
ชีวิตหนึ่งดั่งความฝันใครกำหนด จงรู้ลดเหล่ากิเลสจิตตัณหา
ในบัดนี้ที่นี่เกิดซึ่งนาวา จะนำพาน้องทุกคนคืนบ้านเดิม
กลางสลัวเกิดสว่างสุดประมาณ ด้วยใจนั้นมุ่งศึกษาปฏิบัติได้
พุทธะล้วนจากมนุษย์สำเร็จไป เมื่อเข้าใจต้องเข้าใจให้จริงจริง
บำเพ็ญธรรมยามนี้ใช่เรื่องง่าย ปัญญาใหญ่กว่าเรื่องของปากท้อง
ใจหลงทางแม้มีเงินยากปกป้อง ขอให้น้องตรึกตรองใช้เวลา
จากวันนี้เริ่มต้นเพื่อตั้งหน้าเพียร ชีพดุจเทียนแม้ปล่อยไว้ก็หมดสิ้น
สร้างคุณค่าให้ชีวิตแห่งชาวดิน เป็นอาจิณรู้จักตนแห่งตนก่อน
หลังสองวันให้กลับมาหมั่นศึกษา อย่ามัวว่ายากแก่การเข้าใจรู้ไหม
ทางที่ดีมักเดินยากลำบากใจ ขอตั้งใจไว้เหนือสิ่งอื่นใด
ในวันนี้เป็นวันแรกการเริ่มต้น ขออดทนให้มากมากอย่าบ่นท้อ
ชีวิตหนึ่งจะสูงส่งด้วยรู้พอ ล้างกรรมก่อด้วยกุศลตั้งจิตนำ
ในวันนี้ไม่กล่าวความให้มากไป ขอตั้งใจศึกษาทุกทุกท่าน
อย่าได้แพ้อุปสรรคที่โรมรัน ฝ่าประจัญอริศัตรูด้วยถ่อมตน
สุดท้ายนี้ขอยินดีเรือลำใหม่ ขอตั้งใจพายไปจนถึงซึ่งฝั่ง
เสมอต้นเสมอปลายรวมพลัง แม้นานยังรู้อภัยกำลังใจ
ศิษย์พี่นั้นรับบัญชามาคุมชั้น ขอน้องท่านรักษาซึ่งกฎระเบียบ
จรดวางพู่กันลงบันทึกคะแนน
ฮวา ฮวา หยุด
วันเสาร์ที่ ๑๐ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๔๒ พุทธสถานฉืออิน อ.วชิรบารมี
พระโอวาทศิษย์พี่พระนาจา
มองมองหาพุทธะในแดนโลก เวียนรักโลภโกรธหลงเบื่อบ้างไหม
รู้ทั้งรู้แต่ยากปลงทำใจได้ ผลสุดท้ายร้องหาใครมาช่วยตน
เราคือ
นาจาน้อย รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่พุทธสถานฉืออิน แฝงกายกราบ
องค์มารดา ถามศิษย์น้องทุกคนหลับไปกี่ตื่นแล้ว
ภาวะการณ์สรรสร้างเหล่าวีรชน อุทิศตนช่วยงานฟ้าไม่สลาย
ดั่งจุดไฟต่อกันสว่างไสว ตนมอดไหม้ไฟอยู่ไม่จืดจาง
พลังแห่งผู้ศึกษาที่มุ่งมั่น ลงกำลังจริงนั้นค้นตนว่าง
แจ้งจริงแท้คือไป่แท้อนิจจัง ธรรมสว่างได้ลงมือแก่นปรากฏ
สิ่งอธรรมพึงไม่ปฏิบัติและสัมพันธ์ ใจหุนหันชอบพาลพึงเร่งลด
รักเป็นดั่งผู้ประมาทปราชัยหมด ใครยังอดโมโหไม่ได้ทรมาน
ลาภยศถาอำนาจไม่ทั้งชาติคง เมื่อรู้ปลงทำให้เกษมศานต์
เพื่อโด่งดังซ้ำผิดไม่ประมาณ ยิ่งต้องการยิ่งขาดคุณธรรม
ปราชญ์ยากเดินเมื่อวิจารณญาณ ถูกจำกัด กลางอัตคัดต้องมั่นคงอย่าตกต่ำ
โอบอุ้มใจอริยะทางแห่งธรรม ตื่นประจำค่อยไม่ฝันจากครรลอง
เปรียบคลื่นแปรดุจอารมณ์คะนองส่ง ไม่บรรจงขึ้นลงตามแต่ล่อง
กระไรฤๅแบกเหนื่อยยากได้ลอง เข้าทำนองรับความทุกข์นานไป
บำเพ็ญให้คืนกลับนานไม่หวั่น ลุปณิธานบ้านพุทธะย่อมถึงได้
สง่างามด้วยมรรคผลสว่างไสว สมบูรณ์นอกสมบูรณ์ในพร้อมเพราะเพียร
สู่หนทางการบำเพ็ญต้องเข้มแข็ง ตนสามแรงฟ้าเจ็ดส่วนสืบเสถียร
ในชาตินี้บำเพ็ญพ้นวนเวียน คุมบังเหียนชีวิตตนให้ตรงทาง
ฮิ ฮิ หยุด
พระโอวาทศิษย์พี่พระนาจา
“มองมองหาพุทธะในแดนโลก เวียนรักโลภโกรธหลงเบื่อบ้างไหม”
เบื่อไหม อยู่บนโลกนี้เรามีรัก มีโลภ มีโกรธ มีหลงวนไปก็วนมา วันนี้อารมณ์นี้ อีกวันหนึ่งก็อารมณ์หนึ่ง เวียนไปไม่รู้จักจบสิ้น เบื่อไหม (เบื่อ) เบื่อแล้วก็ต้องไม่มีอีก ใช่หรือไม่ (ใช่) สังเกตไหมว่าเวลาเราทำอะไรประจำ ซ้ำซาก เราจะรู้สึกเบื่อ ยิ่งถ้าเป็นสิ่งที่เราไม่ชอบด้วยแล้ว เราจะทนอยู่ไม่ได้ เราจะต้องหาวิถีทางที่จะหลุดจากตรงนี้ไปให้ได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ถ้าเมื่อไรเราไม่เกิดความเบื่อ ถึงแม้จะซ้ำหรือเหมือนเดิมอย่างไร เราก็จะไม่มีวันหนีไปจากตรงนี้ ใช่หรือไม่ (ใช่) หากท่านทุกคนในที่นี้ยังชอบที่จะมีรัก มีโลภ มีหลง และมีเกลียด เราก็ยังไม่คิดที่จะทิ้งสิ่งเหล่านี้ วันนี้ไม่มีอันนี้ พรุ่งนี้ก็ไปเอาอีกอันหนึ่งมา ใช่หรือไม่ (ใช่)
เวลาอยู่ว่างๆ ก็ฟุ้งซ่าน เวลาวุ่นวายก็เหน็ดเหนื่อยใช่หรือเปล่า จะมีใครบ้างที่ว่างจากอารมณ์ต่างๆ แล้วรู้สึกสงบ พอว่างก็คิดโน่นคิดนี่ ไม่มองเขาก็มองตัวเอง ใช่หรือไม่ แต่เวลาเราวุ่นวาย แม้จะป่วยเล็กๆ น้อยๆ เราก็ไม่มีเวลาที่จะมานั่งโอดครวญหรือมานั่งดูตัวเอง ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ถ้าเราว่างสักครู่หนึ่งพอป่วยนิดหน่อย เราก็บอกว่าทำอย่างไรดี ไม่สบายตรงนั้น ตรงนี้ การป่วยเล็กๆ น้อยๆ ตอนวุ่นกับการป่วยเล็กๆ น้อยๆ ตอนว่าง หนักกว่ากันไหม จริงๆ ก็เท่าๆ กันตอนนั้นใจวุ่นก็เลยไม่มีเวลามานั่งคิดเรื่องป่วย แต่พอใจว่าง ป่วยนิดนึงก็แทบเป็นแทบตายเลย ใช่หรือเปล่า (ใช่) ฉะนั้นมนุษย์เราก็จึงมักจะเข้าใจผิด ว่างก็ไม่อยากจะว่าง ว่างก็เบื่อ วุ่นก็เหนื่อย เอาอย่างไรดีคนเรา ถ้าเป็นพระพุทธะหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ หรือผู้ที่รู้จักและเข้าใจชีวิต เมื่อว่างย่อมหาความสงบ เมื่อวุ่นก็ต้องพยายามนิ่งให้ได้ แต่มนุษย์เรามักจะตรงกันข้าม พอว่างก็คิดมาก พอวุ่นก็สับสน แล้วเมื่อไรเราจะเบื่อรัก โลภ โกรธ หลงกัน และชอบความเป็นธรรมดาสามัญ ชอบไหม เปรี้ยวมากเกินก็เข็ดฟัน หวานมากเกินก็เลี่ยน สู้รสจืดๆ ไม่ดีกว่าหรือ (ดี) กินก๋วยเตี๋ยวยังต้องมีเครื่องปรุงสี่ถ้วย บางทียังไม่ทันชิมก็เติมทุกอย่าง แล้วก็มาเสียใจภายหลังที่เติมความเค็มมากไปหน่อย ความเปรี้ยวเยอะไปหน่อย ใช่หรือไม่ (ใช่)
ชีวิตของเราก็เหมือนกัน เหมือนชามก๋วยเตี๋ยวชามหนึ่ง ลองชิมรสชาติของชีวิตที่เรามีหรือยัง บางทียังไม่ทันชิม เราก็อยากเอาชีวิตของเราไปผจญชะตากรรมที่มองไม่เห็น ยังไม่รู้ ใช่หรือไม่ (ใช่) จึงเป็นเหมือนชามก๋วยเตี๋ยวที่เวลาเปรี้ยวก็เปรี้ยวจนเกินไป เวลาหวานก็หวานจนเลี่ยนไม่น่ากิน เวลาเค็มก็เค็มจนแสบคอ จริงหรือไม่ (จริง)
“ผลสุดท้ายร้องหาใครมาช่วยตน” ผลสุดท้ายจะร้องหาใครช่วยเราดี ให้คนอื่นช่วยได้ไหม แล้วเราจะให้ใครช่วยเราดี ตัวเราเองต้องช่วยตัวเราเอง ใช่หรือไม่ คนที่ทุกข์คือใคร คนที่เติมชีวิตจนเค็มเกินไปคือใคร (ตัวเราเอง) แล้วเค็มแล้วปรับเป็นจืดได้ไหม (ไม่ได้) ไม่ได้หรือ เวลาน้ำแกงเค็มเกินไปแก้ได้ไหม (แก้ได้) เติมน้ำซุปลงไปใช่หรือไม่ (ใช่) น้ำซุปที่รสจืดใช่หรือเปล่า เวลาหวานเกินไปเราทำอย่างไร ไม่เติมเค็มก็เติมน้ำให้จางใช่หรือไม่ (ใช่) เห็นไหมเรายังรู้วิธีแก้ แล้วนับประสาอะไรกับตัวเรา เราแก้ไม่ได้หรือ จริงหรือเปล่า หรือเป็นคนที่ผูกปมแล้วแก้ปมให้กับตัวเองไม่เป็น เป็นอย่างนั้นหรือเปล่า (เป็น) เป็นเพราะว่าเราขาดอะไรเวลาเรามีชีวิตอยู่ เพราะเราขาดเราจึงต้องแก้อยู่ร่ำไป (เพราะขาดสติ)
สติช่วยทำให้เรารู้ว่าตอนไหนเราทำอะไร ตอนไหนเราผูกอย่างไร ตอนไหนเราเป็นอย่างไร แต่ถ้าเรามีแต่สติปัญญา มักมีความน่าอันตรายอยู่ด้วยใช่หรือไม่ (ใช่) ทำไมเราถึงบอกว่าน่าอันตรายล่ะ เพราะคนที่มีสติปัญญามาก ๆเราเรียกว่าคนฉลาด ใช่หรือไม่(ใช่)และคนที่มีสติปัญญามากๆ มักจะเป็นคนเจ้าเล่ห์ ใช่หรือเปล่า (ใช่) ถ้าเรามีสติปัญญารู้กับตัวตนกลับกลายเป็นคนเจ้าเล่ห์ ก็ไม่ดีซิใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วเราจะทำอย่างไรดีให้มีสติคอยควบคุมตัวเราเอง คอยทำให้ตัวเองรู้อยู่ทุกขณะเวลาเราทำอะไร แต่ไม่เกินเลยไปจะทำอย่างไรดีล่ะให้มีแบบพอดี ก็ต้องมีอีกตัวหนึ่งมาช่วยควบคุมใช่หรือไม่ (ใช่) มีอีกตัวหนึ่งมาคอยตรวจสอบดูแล ใช่หรือเปล่า (ใช่) เวลาเราทำงานชิ้นหนึ่ง เราว่าเราสำเร็จแล้ว แต่บางทีพอให้คนอื่นดู คนอื่นจะช่วยชี้แนะว่าตรงนี้พลาดนะ ตรงนี้ผิดนะ ใช่หรือไม่ (ใช่) บางครั้งมั่นใจในตัวเองเกินไปก็ไม่ดี การให้คนอื่นช่วยตรวจสอบดูคุณภาพ ดูของที่เราเอาออกมาจะเป็นการดีใช่หรือไม่ (ใช่) ออกไปจะได้ไม่ขายหน้าเขาใช่หรือเปล่า (ใช่)
บางครั้งเราคิดว่าสติปัญญาเรารอบคอบดีแล้ว แต่บางทีก็ควรมีอีกตัวหนึ่งคอยควบคุมไม่ให้เราทำผิดพลาด นั่นก็คืออะไร (มีคุณธรรม) คุณธรรมช่วยให้คนไม่คดโกงคนอื่นใช่หรือไม่ (ใช่) ไม่ฉลาดและไม่คิดเบียดเบียนทำร้ายใครใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วคุณธรรมช่วยให้เราไม่ประพฤติผิด ใช่หรือไม่ (ใช่)
เมื่อเราอยู่บ้านแคบๆ เรารู้สึกเป็นอย่างไร (อึดอัด) แล้วอยู่บ้านกว้างๆ รู้สึกอย่างไร ต่างคนต่างเข้าห้องของตนเองกลับไม่มีความสนิทสนม ไม่มีความแนบแน่น ใช่หรือเปล่า(ใช่) เป็นเพราะอะไร ทำไมเราจึงเกิดความคิดนี้ขึ้นมา มีอีกอย่างหนึ่งก็กลับเสียอีกอย่างหนึ่ง พอได้อีกอย่างหนึ่ง กลับเสียอีกอย่างหนึ่ง เหมือนมีหนึ่งก็เสียไปอีกหนึ่ง เสียหนึ่งก็เหมือนได้อีกหนึ่ง นี่แหละชีวิต
จริงหรือเปล่าที่คนเป็นพี่ รู้อะไรดีๆ มีของดีๆ แต่ไม่เคยส่งมอบสิ่งที่ดีให้น้อง น้องจะได้รับไหม (ไม่ได้) น้องก็คงต้องอดอยากใช่หรือไม่ (ใช่) ไม่อดอยากในเรื่องเงินทอง เลยใช่หรือเปล่า เพราะเห็นกระเป๋าไม่เคยขาดเงินเลย ใช่หรือเปล่า (ใช่) นอกจากจะตุงมากตุงน้อยเท่านั้นเอง ใช่ไหม (ใช่) แต่ศิษย์น้องของพี่ขาดคุณธรรม ใช่หรือเปล่า (ใช่) เพราะฉะนั้นก่อนที่เราจะฟังธรรม เรามาปลุกจิตใจเราให้มีความกระปรี้กระเปร่า ดีหรือเปล่า( ดี) เมื่อวานเราแอบมองเห็นเขาร้องเพลง แล้วโยกตัวด้วย ใช่ไหม คราวนี้เราร้องเพลงนั้นเหมือนกัน
(ศิษย์พี่เมตตาให้นักเรียนร้องเพลงและทำท่าโยกศรีษะ) มีสำนวนหนึ่งกล่าวไว้ว่าคลื่นลูกหลังย่อมมาแรงกว่าคลื่นลูกแรก แต่ศิษย์น้องเป็นคลื่นลูกหลังที่ไม่ได้เรื่องเลย สู้คลื่นลูกแรกก็ไม่ได้ ซ้ายก็ไม่ซ้าย ไม่พร้อมกัน วันนี้ใครหลับมีไหม ถ้าไม่ได้ร้องเพลงให้ท่านฟัง เขาพูดธรรมะท่านก็โยกไปตามจังหวะธรรมะที่เขาพูด
เวลาเป็นสิ่งที่ใจร้ายไหม (ไม่ใช่) ไม่ใช่จริงๆ หรือ เวลาดูเหมือนใจร้าย พรากให้เราจากคนที่เรารัก พรากให้เราไม่ได้สมปรารถนา พรากทำให้เราไม่สามารถทำอะไรเสร็จดั่งที่ใจเราต้องการ แต่เวลาก็เหมือนสายน้ำไม่มีใครตัดน้ำได้ขาด ไม่มีใครหยุดเวลาได้ เวลาคือชีวิตของเรา เวลาคือตัวที่แสดงคุณค่า และประสบการณ์ในการดำเนินชีวิต หรือประวัติศาสตร์ในชีวิตของเรา คนทุกคนเป็นผู้เขียนประวัติศาสตร์ให้กับชีวิตของเรา บางคนตั้งแต่มีชีวิตมาอาจจะมีแต่เรื่องเงินทอง โกรธ หลง ทุกข์ สุขใช่หรือเปล่า แต่จะมีใครบ้างที่ประวัติศาสตร์ของชีวิตตนเองเป็นเหมือนรอยเกวียนที่ตก แม้จะตกพลาดหลุมนี้ไปแล้ว แต่ก็สามารถที่จะทำให้เกวียนเล่มต่อไปไม่อยากที่จะพลาดชีวิตแบบนี้อีก หรือไม่อยากที่จะทำให้ตนเองเป็นเช่นอย่างนี้อีก ส่วนมากเวลาเรามีชีวิต คนที่รู้จักประวัติศาสตร์ชีวิตเรา อย่างมากสุดก็แค่คนในครอบครัวใช่หรือไม่ เพื่อนฝูงอาจจะมีบ้างแต่ก็เป็นวงจำกัดใช่หรือเปล่า (ใช่) เวลาของเราหรือค่าของชีวิตเราจึงได้แค่เพียงไม่กี่คน เพียงคนในกลุ่มไม่กี่กลุ่ม แต่สำหรับผู้ที่รู้จักคุณค่า รู้จักเวลาของชีวิตจะไม่ปล่อยให้เวลาของชีวิตผ่านไปเหมือนสายน้ำแล้วไม่สนใจ แต่ทุกขณะที่ผ่านไปล้วนตั้งอยู่ในความสำรวม ระมัดระวังและรอบคอบด้วยจิตใจที่เป็นอย่างไร อ่อนน้อมและรู้เท่าทันเหตุการณ์ ถ้าคนที่สามารถมีชีวิตแล้วรู้จักประพฤติตนควบคุมตนให้ได้อย่างนี้ทุกเวลา หรือทุกสายน้ำที่ไหลไป จะเป็นการไหลที่มีแต่สิ่งที่ดีงาม ยากจะผิดพลาดใช่หรือไม่ (ใช่) แต่เรามักจะไม่ใช่แบบนั้น เรามักจะปล่อยไปตามใจไปตามอารมณ์ ปล่อยไปตามสิ่งที่เราอยากได้ และต้องการใช่หรือเปล่า (ใช่) ค่าของชีวิตเราจึงเหมือนเทียนที่จุดขึ้นมาเล่มหนึ่ง แล้วก็ดับไปอย่างที่ไม่มีใครรู้คุณค่า ไม่มีใครค้นพบว่าแสงสว่างของชีวิตเรานั้น แท้ที่จริงแล้วหากเรานำไปใช้ให้ดี เราสามารถนำแสงสว่าง เอาคุณค่าของชีวิตไปช่วยนำทางอีกชีวิตหนึ่งได้จริงหรือไม่ (จริง) เรามักจะไม่รู้ว่าชีวิตของเราก็เหมือนเทียนธรรมดาที่มีเกิด แก่ เปลี่ยนแปลงแล้วก็ดับไป แต่ระหว่างเกิด แก่ เปลี่ยนแปลงแล้วดับไปนั้น เราสามารถสร้างคุณค่าสร้างประสบการณ์ แบบอย่างหรือรอยเกวียนอันดีให้กับหมู่ชนได้จริงหรือไม่ ด้วยการทำอย่างไรล่ะ ง่ายๆ ใครตอบได้บ้าง (ต้องมีคุณธรรม) เมื่อเราอยู่ในบ้านเราประพฤติอย่างไรดี เมื่อออกไปข้างนอกเราประพฤติอย่างไรดีให้รอยเกวียนของชีวิตเราเป็นรอยเกวียนที่คนน่าจะเอารอยเกวียน หรือเอาชีวิตของตนเดินตาม เราจะทำอย่างไรดี การกระทำย่อมเป็นการสื่อได้ดีกว่าการพูด ใช่หรือไม่ (ใช่) อย่างน้อยเราก็อยากนำให้ครอบครัวมีสิ่งที่ดีงาม มีชีวิตที่ร่มเย็น เป็นครอบครัวที่สงบสุข ใช่หรือไม่ (ใช่) การเรียกร้องผู้อื่นย่อมไม่เป็นผลเท่ากับเรียกร้องตนเอง แล้วทำตนเองให้เป็นแบบอย่างให้กับคนในครอบครัว เมื่อเราเป็นแบบอย่างที่ดีออกสู่สังคม สังคมย่อมคิดจะดำเนินตาม จริงหรือไม่ (จริง) แต่แบบอย่างของชีวิตที่ดีนั้นต้องเป็นแบบอย่างเช่นไร (มีคุณธรรม) ใช่ต้องมีคุณธรรม แต่คุณธรรมแบบไหน คุณธรรมที่ต้องเปลี่ยนแปลงไปตามสภาวะหรือ ไม่ใช่ ต้องเป็นคุณธรรมที่แน่วแน่ มั่นคง ไม่หวั่นไหวหากตั้งใจจะทำสิ่งใด (คุณธรรมที่แน่วแน่มั่นคงไม่หวั่นไหว) เพราะความแน่วแน่มั่นคงย่อมสามารถที่จะทำให้เห็นว่าสิ่งที่เรากำลังทำอยู่นั้นสามารถจะกดให้เป็นรอยได้ เหมือนชีวิตเรา เวลาเราจะทำดี เกวียนนั้นจะเดินไปตามทางได้ จะปรากฏรอยได้นั้น เกวียนนั้นจะต้องมีแรง มีความหนัก มีความมั่นคง ใช่หรือไม่ (ใช่) เฉกเช่นเดียวกัน การทำดีของเราก็เหมือนกัน ทำดีนั้นจะเห็นผลได้ จะทำดีแล้วคนตามได้ ความดีนั้นต้องหนักแน่นและมั่นคง ประจักษ์ผลให้คนอื่นเขาเห็นได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) และพิสูจน์ตนให้คนเห็นได้ด้วย จริงหรือเปล่า (จริง) แล้วเมื่อนั้นรอยเกวียนของเราก็จะเป็นรอยเกวียนที่คนอยากดำเนินตาม หรือไฟแห่งชีวิตเราก็จะเป็นไฟที่แม้เทียนเล่มนี้ดับไปแล้วก็ยังมีคนอยากจุดไฟแห่งความตั้งใจของเราต่อ ใช่หรือไม่ (ใช่)
ท่านเคยได้ยินเรื่อง “ลุงโง่ย้ายภูเขา” ไหม สมัยก่อนนั้นการเดินทางจะไม่ค่อยสะดวก ไม่มีถนนหนทางเหมือนปัจจุบันนี้ การเดินทางเวลาจะไปอีกที่หนึ่งบางครั้งต้องข้ามน้ำ ข้ามทะเล ลุงโง่เขาก็เลยคิดว่า ถ้าเกิดเขาสามารถตัดภูเขานี้ทิ้งไปได้ ทางที่จะไปเมืองอีกเมืองหนึ่งก็จะสั้นลง ไม่ต้องปีนขึ้นไปบนภูเขา แล้วก็ลงจากภูเขา เพื่อจะไปอีกเมืองหนึ่ง แต่สมัยก่อนอุปกรณ์ยังไม่สะดวกเท่ากับปัจจุบันนี้ สมัยนี้ระเบิดตูมเดียว ภูเขาก็เป็นรูได้ แต่สมัยก่อนต้องใช้ความพยายาม วิริยะ อุตสาหะและความอดทน ลุงโง่ก็เลยต้องใช้จอบขุดดินทีละนิดทีละหน่อย เพื่อจะทำให้ภูเขานี้ราบเหมือนพื้น แต่การจะทำอย่างนี้ต้องใช้เวลา ชั่วชีวิตของลุงโง่สามารถจะทำให้ภูเขานี้หายไปได้ไหม ย่อมไม่ได้ จึงทำให้มีคนว่าลุงโง่ว่า “ลุงโง่ทำอย่างนี้ทำไม ช่างโง่จริง ก็ปล่อยให้เขาเดินไป ไม่เห็นต้องไปคิด ไปกังวลถึงคนอื่นเขา ไม่เห็นต้องไปห่วงความทุกข์ร้อนของเขาเลย” แต่ลุงโง่บอกว่า “แม้ความตั้งใจหรือพลังของลุงโง่จะหมดไปเมื่อหมดสิ้นอายุ แต่ความตั้งใจและมุ่งมั่นของลุงโง่ ย่อมมีคนสักคนในโลกนี้อยากจะเดินตามและคิดจะช่วย” ใช่หรือไม่ (ใช่) นี่เขาเรียกว่าการมีชีวิตแบบมีรอยเกวียนที่ดี มีแสงสว่างนำทางที่ดี มีแสงสว่างนำทางชีวิตให้มีคุณค่า ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่คนปัจจุบันนี้เหมือนลุงโง่ หรือเหมือนคนที่ว่าลุงโง่ (คนที่ว่าลุงโง่) เหมือนคนว่าลุงโง่ หนึ่งไม่คิดจะช่วย สองเห็นแก่ตน ตัวใครตัวมัน ไม่เคยคิดช่วยเหลือคน ใช่หรือไม่ (ใช่) ตอนนี้เราก็เหมือนผู้ที่รู้ว่า การมีชีวิตนั้น เราสามารถมีอีกหนทางหนึ่ง ที่ไม่ต้องไปฝ่าขึ้นไปบนภูเขาที่ยากลำบาก ไม่ต้องฝ่าชีวิตที่ทุกข์ยาก เราสามารถรู้ได้ว่าชีวิตเรา ถ้าเรารู้จักสร้างคุณค่า รู้จักนำคุณธรรมมาใช้ในการดำเนินชีวิต ชีวิตของเราย่อมเป็นชีวิตที่มีความหมาย และสามารถนำพาคนไปสู่ทางสว่างได้ ไม่ต้องให้พบทุกข์ยาก แต่ใครจะคิดได้เช่นนี้ ใครจะยอมเป็นลุงโง่ จริงไหม (จริง) ทุกคนมักจะคิดว่า เรื่องอะไรที่เราจะต้องลำบาก และให้คนอื่นสบาย แต่ถ้าเกิดเมื่อไรคนในโลกทุกคนมีเช่นนี้ โลกเป็นอย่างไร ที่คิดแต่ตนแต่ไม่คิดเพื่อใคร มองแต่ตนแต่ไม่คิดทำเพื่อใคร โลกก็คงวุ่นวาย ไม่มีความสมัครสมานสามัคคี ทุกคนต่างหวังแต่ตนเองไม่เคยคิดช่วยใคร แต่ตอนนี้ศิษย์น้องได้รู้แล้ว ศิษย์น้องจะยอมเป็นลุงโง่ให้เขาว่าไหม (ยอม) ถ้าออกไปแล้วศิษย์น้องทำแบบนี้จะต้องโดนคนว่า ใช่หรือไม่ (ใช่) ชีวิตเรา ลูกก็ต้องดูแล อาชีพงานภาระก็ต้องทำใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วทำไมต้องหางานให้กับตัวเอง ดึงคนนั้น ดึงคนนี้ แถมโดนว่าอีก แต่คนที่ทำแบบนี้เขาเรียกว่าอะไร พูดง่ายๆ ก็เรียกว่าคนดี แต่ถ้าเรารู้จักประวัติศาสตร์ คนที่ยอมให้ตนเองทุกข์ยาก แต่ช่วยคนอื่นให้เป็นสุข เรียกว่าพุทธะหรือโพธิสัตว์ ใช่หรือไม่ (ใช่) เป็นคนที่มีใจเมตตา แต่ไม่ใช่เมตตาแต่ตนเอง แต่เมตตาคนอื่นด้วย คิดว่าตนเองอยู่ได้ คนอื่นต้องอยู่ได้ ตนเองสบาย คนอื่นต้อง (สบาย) ทำได้ไหม
แล้วเมื่อไรที่ศิษย์น้องพร้อมจะเป็นลุงโง่ เมื่อพร้อมและมีใจอยากเป็นลุงโง่ แล้วพยายามเดินไปในหนทางนี้ ศิษย์น้องจะค่อยๆ พบคุณธรรมในตนและค่อยๆ พบความชั่วร้ายในตนพร้อมๆ กัน ทำไมศิษย์พี่ถึงพูดแบบนี้ เพราะเวลาที่เรามีใจอยากจะไปช่วยคน หรือมีใจจะไปคุยกับคนในเรื่องธรรมะ เรื่องความดี เรามักจะได้ตรวจสอบใจของตนเอง การไปคุยกับคนๆ หนึ่ง ถ้าเกิดเขาหงุดหงิด พอเราพูดก็ไม่อยากฟังเรา แต่ถ้าเรามีความอดทน เราย่อมเปลี่ยนเขา หรืออดทนพูดจนเขาอยากมาฟังได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ถ้าเราไม่อดทน พอเขาหงุดหงิด เราเป็นอย่างไร เบื่อแล้ว แต่ถ้าโดนเขาว่ากลับมา เวลาไปหาอีกคนๆ หนึ่ง กลายเป็นโดนว่ากลับมา แต่เราสามารถทนได้ ยิ้มได้ นั่นก็เป็นการฝึกใจเราให้มีการให้อภัยเขา ให้อภัยเขาแล้วเรายังสามารถกลับไปให้กำลังใจเขาได้ ไปให้เขารู้ว่าการอภัย ความมีน้ำใจต่อกันจริงๆ นั้นสามารถที่จะปรากฏได้ในโลกนี้ สามารถจะมีได้ในคนบนโลกนี้ ใช่หรือไม่ (ใช่) แปลว่า ถ้าเกิดมีใจกระทำดี การกระทำดีย่อมสามารถจะทำให้เราฟื้นคุณธรรมและล้างความชั่วร้ายในตัวตนได้ด้วย ดีหรือเปล่า (ดี) ไม่เหมือนการที่เราไปเพลินอยู่กับโลก ไปเพลินอยู่กับกิเลสตัณหา เรามักจะเป็นอย่างไร ปล่อยไปตามใจตนเอง นึกจะโกรธก็โกรธเป็นฟืนเป็นไฟ นึกจะไม่พอใจก็ไม่สนใจใคร เราไม่เคยง้อ เราไม่เคยแคร์ใครเลยในบางที หรือไม่บางทีก็แคร์หรือง้อคนจนเกินไป ขาดความเป็นตัวของตัวเอง ใช่หรือไม่ (ใช่) เมื่อครู่ศิษย์พี่ถามว่า เพราะอะไรเราอยู่บนโลกนี้ เราจึงขาดความพอดี หรือขาดความลงตัวให้กับชีวิต เข้าใจคำว่า “ลงตัวให้กับชีวิตตนเอง” ไหม เหมือนคนมีที่ใหญ่ๆ เราก็รู้สึกว่าคนห้าสิบนั้นน้อยเกินไป ที่แคบๆ คนห้าสิบก็มากเกินไป นั่นเป็นเพราะอะไร เหมือนเรามีชีวิตอยู่ เราว่าเราขาวแล้ว แต่พอไปยืนใกล้อีกคนหนึ่งทำไมเราช่างดำขนาดนี้ เราว่าเราสูงแล้วดีแล้วเก่งแล้ว ทำไมเมื่อไปอยู่กับอีกคนเราเตี้ยขนาดนี้ ทำไมเราโง่ขนาดนี้ เป็นเพราะอะไร (ไม่พอใจในสิ่งที่ตนเองมีอยู่ , เพราะใจเราเปรียบเทียบ) เพราะใจเราเปรียบเทียบใช่หรือเปล่า
แต่ละสิ่งก็มีสิ่งที่ดีต่างกันไป บางครั้งมนุษย์เรามักจะติดการแบ่งแยกจนเกินไปใช่หรือเปล่า (ใช่) แต่เราอย่าลืมว่าหากไม่มีมืดหรือจะมีสว่าง หากไม่มีสูงหรือจะมีต่ำ ใช่หรือไม่ (ใช่) คนที่เห็นด้านเดียวคนนั้นจะเป็นทุกข์แต่คนที่สามารถมองเห็นทั้งสองด้านเราเรียกว่ารู้จักการดำเนินชีวิตให้เป็นสุข ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะหากเรามองด้านเดียวจนเกินไปย่อมไม่ดี เรามีชีวิตต้องมีชีวิตที่มองเห็นได้ทั้งสองด้าน ใช่หรือไม่ (ใช่) เหมือนดาบมีสองคมเรื่องทุกเรื่อง ย่อมมีสองด้าน ใช่หรือไม่ (ใช่) แถมบางทีเราว่ามีสองด้านยังแตกออกเป็นสี่ห้าด้านก็เป็นไปได้ใช่หรือไม่ (ใช่) แล้วเพราะอะไรล่ะ ก็เพราะว่าทุกอย่างล้วนเป็นจริง ความจริงเป็นมูลรากของทุกสิ่ง จะบอกว่าอีกสิ่งหนึ่งแย่กว่าอีกสิ่งหนึ่งก็ไม่ได้ใช่หรือไม่ แล้วเราจะพบความเป็นจริงของทุกสิ่งได้จากไหน ได้จากตัวเรานั่นเองเมื่อตัวเราเป็นคนเปรียบเทียบ กำหนด แบ่งแยกดีร้าย ชั่ว ขาวดำ มืดสว่าง ทำไมเรากลับมองไม่เห็นล่ะ จริงหรือไม่ (จริง) อย่าติดด้านใดด้านหนึ่ง เพราะว่าถ้าติดด้านใดด้านหนึ่ง เรานั้นจะเป็นทุกข์ เราต้องเป็นคนที่มองแล้วรู้ได้ทั้งสองด้าน ถึงจะเป็นสุขในการมีชีวิตอยู่ในโลกนี้
ธรรมดาทุกคนมีดีมีชั่ว มีมืดสว่าง มีขาวมีดำ คนที่ฉลาดเท่านั้น ถึงจะรู้จักนำสิ่งที่ดีของเขามาอยู่ร่วมมาเสริมข้อบกพร่องของเราใช่หรือไม่ (ใช่) นำสิ่งที่ดีของเขามาเป็นแบบอย่างนำชีวิตของเรา สิ่งใดที่ไม่ดีสิ่งใดที่เป็นด้านมืดนำมาตรวจสอบนำมาวัดดูทำให้รู้จักว่าทุกชีวิตในโลกนี้ล้วนเป็นจริง มีมืดย่อม มีสว่าง มีทุกข์ ย่อมมีสุข แล้วคราวนี้เราจะไม่เกิดความรู้สึกน้อยเนื้อต่ำใจ กลัดกลุ้มใจ หรือไม่พอใจในตนเอง เพราะว่าเราเป็นอย่างนี้อยู่แล้ว ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่การคิดแบบนี้ก็มีข้อเสีย ใช่หรือไหม (ใช่) ทำไมเราจึงบอกว่ามีข้อเสีย สรรพสิ่ง ล้วนมีมูลรากของความจริง เป็นพื้นฐาน แต่มูลรากของความจริง ค้นพบได้ในใจตน ใช่หรือไม่ (ใช่) สรรพสิ่ง เป็นอย่างไรนั้นคือการมองสรรพสิ่ง มองคน แต่ใจเราเป็นอย่างไร เปลี่ยนแปลงได้ไหม (ได้) จากดำจะกลับเป็นขาว จากขาวกลายเป็นดำ ได้ไหม (ได้) จากดำเป็นขาวทำอย่างไร (ต้องบำเพ็ญตน) บำเพ็ญตนอย่างไร (ทำความดีละเว้นความชั่ว, ไม่คิดเห็นแก่ตน,และไม่เบื่อหน่ายท้อที่จะช่วยคน) ต้องรู้ตัวเองก่อนว่าตอนนี้ตัวเองดำหรือขาว สิ่งสำคัญคือการเริ่มต้นใช่หรือไม่ (ใช่) ถ้าไม่รู้ตัวเอง จะรู้หรือว่าตอนนี้ตัวเองดำหรือขาว ฉะนั้นเราต้องรู้จักตัวเอง ก่อนว่าตอนนี้เราดำหรือขาว หรือว่าขาวดำ หรือว่าขาวจุดดำ หรือว่าดำจุดขาว ไม่รู้ว่าเป็นแบบไหนใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นการที่ทำให้เราเปลี่ยนจากดำเป็นขาว นั่นคือ เรารู้ตนเองแล้วพร้อมที่จะแก้ไขตน เหมือนคนจากมืดจะกลายเป็นสว่าง หากไม่รู้ตนเองมืดแล้วเขาจะไปสว่างได้ไหม (ไม่ได้) นั่นก็คือต้องยอมรับตนเองก่อนว่าพร้อมที่จะแก้ไขตน เหมือนกับคนที่จะมืดแล้วจะกลายเป็นสว่างใช่หรือไม่ (ใช่) แต่แท้ที่จริงแล้วคนเราเกิดมาไม่ใช่มืดมาแต่เกิดใช่ไหม(ใช่) ทุกคนก็ล้วนที่อยากจะเป็นคนดี ไม่อยากที่เกิดมาก็เป็นคนที่ชั่วร้ายทันทีใช่หรือเปล่า (ใช่) เรื่องน่าเศร้าที่สุดสำหรับการเป็นคนนั้นก็คือการไม่มีความละอายใจ เรื่องที่น่าเศร้าที่สุดสำหรับสังคม นั่นก็คือไม่มีคุณธรรมต่อความถูกต้อง ฉะนั้นการตรวจสอบตนเองช่วยเป็นการย้ำให้ตัวเองรู้จักละอายใจและช่วยส่งเสริมให้โลกนั้นมีคุณธรรมและความถูกต้อง เราทำตนเองและยังได้ช่วยสังคมด้วยดีไหม (ดี)
(ศิษย์พี่เมตตาให้ร้องเพลง อิปปี้ยา และเล่นเกมส่งพานผลไม้) เหมือนความตั้งใจแรกเริ่มเดิมทีเราก็มีความตั้งใจมุ่งมั่นอย่างสวยงามอย่างดีใช่หรือไม่ (ใช่) แต่พอผ่านระยะทางผ่านคนโน้นผ่านคนนี้เราเห็นทำไมกลับมามันไม่สวยเหมือนเดิมล่ะ (พบอุปสรรค) นั่นก็มีส่วน กับอีกอย่างหนึ่งสิ่งที่เราทำมักจะไม่ราบรื่นใช่หรือไม่ (ใช่) นั่นแปลว่าการที่เราจะตั้งใจทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งนั้นเราไม่สามารถคาดเดาได้ว่าคนที่เราจะทำหรือทางที่เราจะทำไปนั้นมันสามารถจะราบเรียบหรือไม่ แล้วมันจะมีอะไรเกิดขึ้นเราไม่สามารถรู้ได้ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่สิ่งที่เรารู้ได้อย่างหนึ่งคือตัวเรามีแต่มีแล้วต้องมีให้ตลอดรอดฝั่งมีแล้วตอนต้น ตอนปลายก็ยังจบลงเหมือนความตั้งต้นเดิมใช่หรือไม่ (ใช่) อย่าเป็นประเภทที่แบบว่าตอนต้นเริ่มดีแต่ตอนปลายเสียอย่างนั้นไม่มีประโยชน์ใช่ไหม(ใช่) เหมือนเวลาที่เราดูไม้เราจะเลือกไม้สักเส้นหนึ่งหรือสักแผ่นหนึ่งหากไม้ตอนต้นดีตอนปลายคดท่านก็ไม่เอาใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ถ้าคดตั้งแต่ต้นยันปลายยิ่งไม่มองใหญ่เลยใช่หรือเปล่า (ใช่) แต่ตอนนี้เราเป็นไม้ที่อยากได้ต้นตรง ปลายก็ต้องตรงตอนนี้เราเป็นไม้ที่อยากจะอบตัวเองให้ตรง แล้วเป็นไม้ที่สามารถจะไปช่วยคนได้ ใช่ไหม (ใช่) ฉะนั้นเราต้องยอมรับว่าถ้าเจออุปสรรคบ้าง เจอทางที่ไม่ราบรื่นบ้าง เราก็ยังต้องมั่นคงและไม่เปลี่ยนแปลง อย่างที่เราบอก เรื่องราวในโลกเกิดขึ้นก็เกิดในใจ จะดับได้ก็ดับลงที่ใจ ใช่ไหม (ใช่)
ถ้าเราพูดว่า มีเงิน มีเกียรติ มีคุณธรรม สามอย่างนี้คนมักเลือกอะไรกัน (เงิน) ถ้าเลือกคุณธรรมป่านนี้เราคงไม่เห็นท่านนั่งตรงนี้ ตั้งแต่เกิดก็คงไปอยู่วัดแล้ว เพราะตั้งแต่เกิดมาเราจะเลือกมีเงิน ตามมาด้วยเกียรติยศ ตอนนี้ถึงแม้ว่าเราจะช้าไปหน่อย แต่ตอนนี้เงินเรามีไหม (มี) เกียรติมีไหม (มี) ยังไม่ครบ แล้วเรายังไม่เอาอันที่สามคือคุณธรรมหรือ ถามว่าเรามีเกียรติไหม จริงๆ เกียรติเกิดขึ้นได้จากไหน (ตัวเอง) ตัวเราเอง เกียรติไม่ใช่แค่ตำแหน่งยศถา แต่เกียรติคือเกียรติยศในความเป็นคน มนุษย์ประเสริฐไม่ใช่แค่กายตั้งตรง มีขายืนอยู่บนพื้น หัวชี้ฟ้า ไม่ใช่พูดได้ แต่มนุษย์ประเสริฐตรงที่มีจิตใจ มีมโนธรรมสำนึกและมีอุดมการณ์ที่ดีงามและสูงส่ง ถึงจะเรียกว่ามนุษย์ประเสริฐ ใช่หรือไม่ (ใช่) ไม่อย่างนั้นเขาคงไม่ต่างอะไรกับคนที่ทำร้ายคนได้ หรือคนที่ขายคนได้ แต่คนส่วนมากนั้นมักจะยอมทิ้งคุณธรรมเพื่อที่จะยอมให้ตัวเองมีเกียรติยศ มีชื่อเสียง มีเงินทอง แต่ว่าตอนนั้นตัวเองเอาค่าตัวเองตัดทิ้ง เพื่อให้ได้มาซึ่งเงินทอง เป็นการกระทำที่ถูกไหม (ไม่ถูก) บางคนยอมแล่เนื้อเถือหนังตัวเองเพื่อให้ตนเองมีค่าเป็นเงินเป็นทอง ไม่มีค่าเลย ใช่หรือไม่ (ใช่) มีเงินแต่ไม่มีชีวิตจะมีประโยชน์อะไร แล้วถ้ามีคุณธรรมแต่ไร้ชีวิตเอาหรือไม่ (เอา) ทำไมถึงเอา ถ้าเราบอกว่ามีเงินเป็นล้านแต่ต้องไม่มีชีวิตเอาไหม (ไม่เอา) แต่ครั้งไหนเราจะรู้ว่าช่วงที่เราหาเงิน ตอนนั้นเราได้เงินแต่ตอนนั้นเราจะไม่มีชีวิต เราไม่รู้ ใช่หรือไม่ (ใช่)
การบำเพ็ญธรรมในยุคนี้ก็คือว่า ให้เรารู้ว่ามีเงินแล้วต้องรู้จักมีคุณค่าในการมีชีวิต เอาเวลาที่หาเงินนั้นปลีกมาช่วยคนด้วย เวลาเราตายเราก็ไม่กลัวเลย ใช่หรือไม่ (ใช่) เราไม่ได้มีค่าแค่หาเงินเป็นอย่างเดียว แต่ช่วงที่หาเงินนั้น ตอนขายไปเรายังพูดว่า ไปฟังธรรมะมาดีนะ แปลว่าเราได้เงินด้วยเรายังได้ขายคุณธรรม เอาคุณธรรมไปให้คนอื่นด้วย ใช่หรือไม่ (ใช่) ใครๆ ก็ไม่อยากได้เงินแล้วเสียชีวิต แต่ทำไมพุทธะยอมเสียชีวิตเพื่อให้มีคุณธรรม เพื่อให้ธรรมปรากฏอยู่บนโลก แต่ทำไมเราไม่เอา น่าแปลก เราก็เลยเป็นอย่างนี้ ไม่เคยได้เป็นพุทธะสักรอบเลย นั่นเป็นเพราะว่าเราเห็นคุณค่าต่างกัน เงินกับชีวิตเราเลือกชีวิต แต่ชีวิตกับคุณธรรม ทำไมเราเลือกชีวิต เราไม่เลือกคุณธรรม แต่ทำไมพุทธะสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่กลับคืนขึ้นไปท่านเลือกคุณธรรม ท่านไม่เอาชีวิต แต่ท่านได้กลับฟ้า ถ้าเราเลือกชีวิต ไม่เอาคุณธรรม เราลงดิน จริงไหม (จริง) แล้วตอนนี้คิดไหมว่าต่อไปได้สร้างคุณธรรม ไปช่วยคน แม้ถูกรถชนตายก็ไม่เป็นไร ยอมไหม จะบอกว่าฟ้าไม่ยุติธรรมได้ไหม (ไม่ได้) นั่นเป็นเรื่องที่ต้องคิดแล้ว ทำไมพุทธะหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทำได้แต่ตัวเราทำไม่ได้ เราคิดไม่ถึง เพราะอะไร เพราะเราเป็นอย่างนั้นไม่ได้ก็ไม่ใช่ เพราะอะไรเราถึงไม่ยอมทำตั้งแต่เกิดมาจนกระทั่งถึงตอนนี้ ยังมีชีวิตอยู่เลย คุณธรรมหายหมดแล้ว เป็นอย่างนั้นหรือเปล่า เราก็ไม่ต้องการให้ท่านทำถึงขนาดนั้น แต่เมื่อเรามีโอกาสเลือก ถ้าเรายอมดำรงซึ่งคุณธรรมไว้ แม้กายจะเหนื่อยเพียงใด หรือเหนื่อยจนกระทั่งขาดใจตาย ก็ขอให้ปฏิบัติธรรม คนนั้นจึงจะได้กลับคืนเบื้องฟ้า ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่พอบอกว่าให้เสียสละ ให้ยอมลำบากเพื่อจะได้เอาคุณธรรมนี้ให้กับคนอื่น เรากลับไม่เอา เราบอกว่าเราเหนื่อยเพื่อเงินได้ แต่ทำไมเราเหนื่อยเพื่อเอาธรรมไปช่วยคนไม่ได้ แปลกไหม พอบอกว่างานวัด หรือที่พุทธสถาน ต้องการคนถูพุทธสถาน เราก็ไม่เอา ไปล้างห้องน้ำให้วัดหน่อยก็ไม่เอา ทำไมเราไม่เอา ไม่เลือกกัน เป็นเพราะว่าเราลืมคุณค่าแห่งธรรมะไป เมื่อยามเลือกเงินกับชีวิต บางทีเราเลือกชีวิต แต่เมื่อชีวิตกับคุณธรรมเราลืมค่าแห่งคุณธรรมไป จริงไหม (จริง) ฉะนั้นต้องอย่าลืม คุณธรรมก็มีค่าเหมือนกัน อย่ามองข้าม
“ปราชญ์ยากเดินเมื่อวิจารณญาณถูกจำกัด กลางอัตคัดต้องมั่นคงอย่าตกต่ำ
โอบอุ้มใจอริยะทางแห่งธรรม ตื่นประจำค่อยไม่ฝันจากครรลอง”
ชีวิตเราเหมือนละครฉากใหญ่ฉากหนึ่ง มีตัวเราเป็นนางเอก แต่มีนางเอกจำเป็นต้องมีพระเอกไหม มีพระเอกจำเป็นต้องมีนางเอกไหม บางทีก็ไม่จำเป็นต้องมีก็ได้ ใช่ว่ามีพระเอกแล้วต้องมีนางเอกแล้วจะทำให้ชีวิตนั้นเรียกว่าสมบูรณ์ ก็ไม่ใช่ ความหมายของคำว่า “สมบูรณ์” ในชีวิต ไม่ใช่อยู่ที่การมีใครคนหนึ่ง แต่เราต้องคิดให้ดีๆ ว่า ชีวิตที่สมบูรณ์ ชีวิตที่มีความหมายที่แท้จริงคือการอะไรต่างหาก ถ้าเกิดตัวเราเองยังนำพาตนเองไม่ค่อยได้ ยังพาไปสำเร็จบ้าง ล้มเหลวบ้าง ผิดหวังบ้าง แก้แล้วแก้อีกบ้าง การไปดึงอีกคนหนึ่งมาร่วมทุกข์ร่วมสุขกับเราด้วยนั้นบาปไหม เอาเขามาจมหัวจมท้ายกับเราด้วย น่าคิดนะ แต่บางคนเรายังไม่รู้จักเขา แต่ก็ยอมจมหัวจมท้ายไปกับเขา พอรู้แล้วก็สะบัดทิ้งเลย ไม่น่าจมด้วยเลย จริงหรือไม่ (จริง) ความหมายของภาษาไทยก็มีอยู่แล้ว “จมหัวจมท้าย” ทั้งหัวทั้งท้ายนี่จมมืดหมดเลย ฉะนั้นเวลาเรามีชีวิตขอให้เราคิดไตร่ตรองให้รอบคอบ เวลาเรามอง เราฟัง เราพูด เราลิ้มรส เรามักจะเลือกฟัง เลือกมอง เลือกพูด ฉะนั้นเวลาเรามีชีวิตอยู่ เรามีสติ เรามีปัญญา เราเอาสติปัญญา ความถูกต้อง ความดีงามนั้นมาใช้ ในชีวิตแล้วพัฒนาชีวิตตนเองให้ดีได้ ไม่มีใครสามารถนำพาชีวิตเราได้นอกจากตัวเราเอง คำพูดนี้เราได้ยินมาแต่ไหนแต่ไร แต่เราต้องเอาชนะใจตนเองให้ได้ แต่ถ้าเราเอาชนะใจตนเองไม่ได้ เมื่อนั้นรู้ไปก็ไร้ประโยชน์ ก็ไร้ค่า เพราะคนเรานั้นปกติเป็นธรรมดา มีรัก โลภ โกรธ หลง แต่เราจะรัก โลภ โกรธ หลงอย่างไรไม่ให้เป็นทุกข์จนเกินไป ให้มีได้อย่างพอเหมาะ ถูกขอบเขต และถูกต้องในการมีชีวิต รักอย่างไรไม่ให้หลงเกินไป โกรธอย่างไรไม่ทำให้เราต้องไปขุ่นแค้น ต้องไปล้างแค้น โกรธได้แต่ต้องรีบวางเสีย โกรธแล้วไม่ใช่ต้องล้างแค้น ต้องไม่เหลือไฟที่สุมอยู่ภายในใจ ไม่เหลือฟืนหรือเถ้าถ่านที่ก่อให้เกิดขึ้นมาใหม่ แต่มีอย่างไรให้ดี ให้พอเหมาะ ให้ถูกขอบเขต มีแล้วไม่เป็นพิษกับตัวเอง มีแล้วไม่เกิดโรคเกิดภัยให้กับตนเอง นี่ถึงจะเรียกว่ามีอย่างถูกต้อง
“เปรียบคลื่นแปรดุจอารมณ์คะนองส่ง ไม่บรรจงขึ้นลงตามแต่ล่อง”
เราอย่าปล่อยชีวิตเดี๋ยวก็ขึ้น เดี๋ยวก็ลง แต่เวลาขึ้นก็ให้รู้ว่าตนเองขึ้นอยู่ แล้วรีบปรับให้ลง ใจที่ฟูๆ แฟบๆ กายที่เดี๋ยวดีเดี๋ยวร้าย ใครก็เข้าไม่ติด แม้แต่ตัวเราเองก็ยังหงุดหงิดตัวเอง ฉะนั้นเราต้องรู้จักปรับอารมณ์ ฟูอย่างไรให้ฟูแล้วงาม น่ากิน แฟบอย่างไรให้มองดูแล้วไม่น่าเกลียดจนเกินไป เหมือนขนมจะทำให้สวยต้องใส่ยีสต์เร่งให้ฟู ชีวิตของคนเราจะมีรสชาติก็ต้องมีความทุกข์มาทดสอบเรานิดหนึ่ง ไม่ทุกข์หรือจะค้นหาความสุข ไม่ลำบากหรืออยากจะสบาย จริงไหม (จริง) ถ้าทุกคนมีชีวิตสบายคงไม่มีใครหันมามองธรรมะ อยากจะบำเพ็ญตน มีทุกข์ก็ช่วยทำให้เราอยากค้นหาความสุข ค้นหาความแท้จริงของชีวิต เรามีชีวิตมาตั้งนาน ไม่ใช่แค่มีเงินมีทอง มีลูกมีหลาน นี่คือชีวิตหรือ ไม่ใช่ แล้วชีวิตของเราเป็นอย่างไรกันแน่ จุดมุ่งหมายของการมีชีวิตคืออะไร ใช่มีครอบครัว มีเงินมีทอง นั่นหรือคือชีวิต นั่นหรือคือความหมายของการเป็นคน แต่ที่เรารู้ความหมายของการเป็นคน ค่าของคนที่มากกว่านั้นก็คือสร้างคุณค่าให้กับตัวตน นำพาตัวตนไปให้ถูกหนทาง หรือพูดง่ายๆ ก็คือรู้จักบำเพ็ญตน ค้นพบ ค้นหาความเป็นพุทธะในตน ใช่ไหม (ใช่)
พระพุทธองค์สอนให้เรารู้สำนวนหนึ่งว่า “เมื่อไรมีธรรม เมื่อนั้นมีตถาคต” แต่ตอนนี้ศิษย์น้อง ธรรมก็ไม่อยากมี แล้วจะมีตถาคตได้อย่างไร ใช่ไหม (ใช่) วันนี้ศิษย์พี่มาพูดตั้งนานก็เพื่อต้องการให้ศิษย์น้องรู้ตรงนี้ว่า “เมื่อไรมีธรรม เมื่อนั้นเรามีตถาคต” ตถาคตนั้นไม่ใช่พระพุทธองค์ แต่คือความเป็นพุทธะในตัวตน เรามีได้ก็ต่อเมื่อเราต้องมีธรรมก่อน ถ้าธรรมไม่มี ตถาคตจะมาอย่างไร ถ้าธรรมไม่มี ตถาคตก็ไม่มีแต่จะมีพญามาร ใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นไม่ใช่เลือกขาวไม่ได้ก็ดำไปเลย อย่างนี้ไม่ถูก
ร้อนไหม เวลาร้อนศิษย์น้องก็ปลอบใจตัวเองว่าเราอยู่ท่ามกลางน้ำแข็ง เรากินน้ำเย็น เรากำลังอาบน้ำเย็น ปลอบใจตัวเองจะได้นั่งฟังดีๆ ได้ ไม่อย่างนั้นถ้าคิดว่าร้อนจัง ลมก็ไม่พัด แดดก็เปรี้ยง ก็จะยิ่งร้อน ถ้าเราคิดอย่างหนึ่งแล้วเรามีความคิดอีกอย่างหนึ่งสนับสนุน เราจะยิ่งเป็นมากกว่าเดิม แต่ถ้าคิดอย่างหนึ่งแล้ววางความคิดไว้ตรงนั้น ความคิดตรงนั้นก็ยากมามีผลกับใจและกาย เหมือนเวลาที่เราบอกว่าทุกข์ เราทำหน้าเป็นทุกข์ ใจกังวล เราก็จะเป็นทุกข์ครบเสร็จสรรพเลย แต่ถ้าเราบอกว่าไม่เป็นไรต้องยิ้มสู้ หน้าก็จะยิ้มได้ เรื่องทุกข์สุขดีร้ายในโลกนี้ หากเรามีความเชื่อมั่นในตนเองเราย่อมสามารถ กุมชะตาชีวิตของตนเองได้ เปลี่ยนร้ายให้เป็นดีได้ด้วยน้ำมือของเราเอง พอเข้าใจไหม ขอเพียงเชื่อมั่นในตัวตน อย่าตอกย้ำ อย่าซ้ำเติมตนเอง ไม่อย่างนั้นเราจะยิ่งทุกข์ หากทุกข์เมื่อไรเราต้องคิดว่าเราต้องยิ้มสู้ ปากยังไม่ยิ้มก็เอามือดันก็ได้ ไม่ใช่ทำหน้าเศร้า เราก็ยิ่งตอกย้ำให้ตัวเองเศร้าใหญ่ เมื่อไรที่เราเจอสิ่งใดที่ไม่สมอารมณ์ ไม่สมปรารถนา เราต้องรู้จักพลิกกลับอีกด้านหนึ่ง อย่างที่ศิษย์พี่บอก เรารู้ว่านี่คือความทุกข์แต่เราย่อมมองความสุขได้ แล้วเราก็อยู่ท่ามกลางทุกข์กับสุข เมื่อไรเราอยู่ท่ามกลาง เมื่อนั้นเราจะเป็นสุขที่แท้จริง อย่าได้ไปยึดติดด้านใดด้านหนึ่งจนเกินไป แต่เมื่อเราสุข จะทำอย่างไรให้เราไม่หลงตนเองและประมาท เผลอพลาดทำผิดอีก ก็คือต้องปลดตัวเองลงมาบ้าง เวลาเรามีสุขเรามักจะหลงลำพองใจ ฉะนั้นเราต้องคิดอีกด้านหนึ่ง จะต้องระวังไว้ มีสุขได้ก็ต้องมีทุกข์ได้เหมือนกัน วันนี้มีเงินได้ พรุ่งนี้ก็เสียเงินได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) ยังไม่ต้องบอกว่าไม่มีเงินหรอกนะ วันนี้ให้มีเงิน แต่บอกว่าไม่มีหรอก ใครมาว่าเราไม่มี ก็บอกว่า ฉันมี ใช่หรือไม่ (ใช่) เรามีเยอะแต่เราก็บอกว่ายังน้อยไป เราก็เป็นอย่างไร โมโหไม่ยอมรับใช่หรือไม่ (ใช่) ศิษย์พี่จะบอกให้เงินคล้ายๆ กับขวาน คล้ายๆ กับไม้ก็ได้ เวลาเราเอาขวานมาเราตัดไม้มาเพื่อทำขวานใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ขวานนั้นเองก็ไปตัดไม้ต่อจริงหรือไม่ เราอยากได้เงินเราพยายามหาเงินแต่เราต้องเอาเงินที่เรามีอยู่ไปสร้างเงินต่อจริงหรือไม่ มันก็เหมือนเราตัดนั่นแหละ เงินมันก็ทำร้ายเงินเองใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นเราเป็นผู้ใช้เงินเราต้องรู้จักใช้ให้เป็นไม่อย่างนั้นขวานจะจามมือจริงหรือเปล่า เงินนั่นแหละจะทำให้เราเศร้าใจเป็นทุกข์ใจ ฉะนั้นต้องรู้จักใช้ให้เป็นฟังแล้วง่ายไหม (ง่าย)
วันนี้ศิษย์น้องอยากได้รางวัลจากศิษย์พี่หรืออยากได้จากพระอาจารย์หรืออยากได้ทั้งศิษย์พี่และพระอาจารย์ อยากได้ทั้งสองอย่างเลยใช่ไหม งั้นทำอย่างไรจะไม่ให้ตัวเองทุกข์ (ทำจิตใจให้สงบ) เมื่อเวลาความทุกข์มาหาก็รู้จักเป็นอย่างไร (ลืมไป) ลืมไปเลยเหรอคงจะลืมยากนะ เมื่อเจอความทุกข์ต้องพยายามสืบหาสาเหตุแห่งทุกข์ใช่หรือไม่ สืบหาสาเหตุเสร็จก็แก้ทุกข์แล้ววางทุกข์ให้ลงใช่หรือไม่ (ทำจิตใจให้แน่วแน่มั่นคง ทุกข์มาสุขมาก็ไม่บ่น นึกแต่ความสุขข้างหน้า) แล้วถ้าเกิดข้างหน้ามันไม่มีสุขมาเลยล่ะ นั่นคือต้องทำให้ใจเรามีกำลังสู้กับความทุกข์ที่เรากำลังเผชิญอยู่ เพื่อข้างหน้าเราจะได้พบความสุข (ตัดกิเลส) ตัดกิเลสให้หมดเลยใช่หรือไม่ (ใช่) กิเลสเกิดจากไหน (ตัวเรา) อย่างนั้นตัดตัวเราทิ้งเลยดีไหม (ไม่ดี) กิเลสเกิดจากใจใช่หรือไม่ (ใช่) งั้นตัดใจทิ้งเลยดีไหม (ไม่ดี) ตอบง่ายๆก็คือตัดใจ พูดมากๆก็ตัดใจบ้างใช่หรือไม่ ปลงบ้างแล้ววางบ้าง ทุกเรื่องย่อมเป็นจริงอย่างนั้น เราเปลี่ยนแปลงไม่ได้ที่เป็นเท็จก็จริงอย่างเท็จใช่หรือไม่ ที่เป็นจริงก็จริงอย่างจริงใช่หรือไม่ ที่เป็นทุกข์ก็ต้องแก้ความทุกข์ (หนักแน่นและเชื่อมั่นในตนเอง) แต่ถ้าเชื่อมั่นแล้วตอนนี้ตัวเองทุกข์แล้วเชื่อมั่นในตนเองก็ไม่ยอมทิ้งจริงหรือเปล่า หนักแน่นและเชื่อมั่นที่จะแก้ไขตนเองและเปลี่ยนแปลงตนเองเมื่อตอนตัวเองมีคุณค่าหรือมีทุกข์ใช่หรือไม่ เวลาเราเจอปัญหาเราต้องรู้จักวางตัวให้อยู่เหนือปัญหาก่อนใช่หรือไม่ (ใช่) เวลาเรามีปัญหาก็เหมือนคนที่ตกอยู่ในสภาพแวดล้อมความยุ่งยากใช่หรือไม่ (ใช่) ถ้าเราอยู่ตามท่ามกลางความยุ่งยากเรามักจะมองไม่เห็น ฉะนั้นเราเดินออกมานิดหนึ่ง ทำจิตใจสงบแล้วก็เพ่งมองปัญหา เมื่อเราทำจิตใจให้สงบการเพ่งมองปัญหาย่อมเด่นชัดใช่หรือไม่ สังเกตบางครั้งเวลาเรามีปัญหาทำไมคนนอกถึงแจกแจงรายละเอียดได้ชัดเจนเพราะว่าเขาอยู่นอกปัญหาและเห็นปัญหาที่เกิดขึ้นได้ชัดเจนกว่าเรา ฉะนั้นเวลาเราเจอปัญหาเราต้องถอยออกมาหนึ่งก้าวแล้วมองดูด้วยใจที่สงบ แล้วค่อยๆ แก้ไขเป็นลำดับขั้นตอน เรื่องบางเรื่องก็ไม่ใช่จะเรียกว่าทุกข์ ใช่ไหม บางทีเราบอกว่านี่คือเรื่องที่ยากสำหรับเรา เป็นเรื่องที่หนักมาก เรารู้สึกทุกข์ แต่พอให้คนอื่นเขากลับไม่ทุกข์ ฉะนั้นบางครั้งเราต้องรู้จักข่มใจ อย่าไปคิดว่านั่นคือเรื่องที่ทำให้ทุกข์ (พยายามมองโลกในแง่ดี) การมองในด้านใดด้านหนึ่งเกินไปจะทำให้เราเป็นทุกข์ ต้องมองให้ออกทั้งสองด้าน แต่ว่าปรับสภาพใจให้เป็นกลาง เวลาที่เราเจอแบบนี้ เราต้องเอาแบบนี้มาแล้วให้อยู่ตรงกลาง ใช่ไหม (ใช่) มองในด้านดี บางทีก็มีประโยชน์ แต่บางทีก็ทำให้เราทุกข์ได้โดยไม่รู้ตัวเหมือนกัน ทำไมถึงบอกว่าทุกข์รู้ไหม เพราะว่าบางทีเราอาจจะเผลอทำผิดไป เพราะว่าเราเห็นเขาดีไปหมด แยกไม่ออกเลยว่าคนไหนควรตาม คนไหนไม่ควรตาม อันไหนเรียกว่าดี อันไหนเรียกว่าไม่ดี บางครั้งแบ่งแยกใจเป็นสองก็ไม่ดี ไม่แบ่งเลยก็ไม่ได้ ฉะนั้นต้องรู้ว่าการอยู่ระหว่างสอง การมีสองเป็นอย่างไรด้วย ใช่หรือไม่ (ใช่)
ใครอยากตอบอีก (เปิดใจให้กว้างยอมรับสภาพความเป็นจริงตามสภาวะธรรม) เปิดใจให้กว้างยอมรับความเป็นจริงที่เกิดขึ้นด้วย ไม่ใช่พอมีเรื่องทุกข์มาก็ไม่เอา ไม่เอาได้อย่างไรก็มันมาแล้ว ใช่หรือเปล่า (ถึงแม้ขณะนี้เรามีทุกข์ ขอให้คิดว่ามีคนอื่นทุกข์มากกว่าเรา) ให้คิดว่าบางครั้งสิ่งที่เราทุกข์อาจจะมีคนทุกข์มากกว่าเรา จะได้เป็นกำลังใจต่อสู้ความทุกข์ของตนเอง บางทีเราบอกว่าเรามีเท่านี้ลำบากแล้ว แต่ถ้าเรามองไปอีกจะมีคนลำบากกว่าเรา
เมื่อไรที่เราคิดจะบำเพ็ญแล้วช่วยเหลือคน เราออกแค่สามแต่สิ่งศักดิ์สิทธิ์ช่วยตั้งเจ็ดรู้ไหม แล้วเมื่อไรเรารับธรรมแล้ว เราเหลือแค่สาม สิ่งศักดิ์สิทธิ์แบกให้เจ็ด เข้าใจตรงนี้ไหม (อาจารย์ถ่ายทอดเบิกธรรม : เวลานี้งานของฟ้าเบื้องบนคือแผ่โปรดวิถีอนุตตรธรรม กระแสตอนนี้คือกระแสที่จะฉุดช่วยคนทั้งหลาย เมื่อเราตั้งใจทำไปสามส่วน ฟ้าเบื้องบนก็หนุนให้เราเจ็ดส่วน งานนี้จะต้องใช้แรงสิบส่วน เราออกไปแค่สามส่วน สิ่งศักดิ์สิทธิ์ก็ช่วยเจ็ดส่วน กรรมของเรามีสิบส่วน สิ่งศักดิ์สิทธิ์ช่วยแบกเอาไว้เจ็ดส่วนให้เราเบาสบาย ให้เราแบกของเราเองสามส่วน นี่คือความเมตตาของฟ้าเบื้องบน เพื่อให้คนที่ตั้งใจทำงานของฟ้าในการฉุดช่วยคนทั้งหลายนี้สามารถเดินไปสู่หนทางที่จะประสบความสำเร็จได้)
วันนี้งานจะสำเร็จได้ ก็ต้องด้วยความร่วมมือร่วมแรงของศิษย์น้อง ใช่หรือไม่ บางคนต้องทำงานหนัก บางคนอาจจะไม่ทำงานอะไรเลย แต่เมื่อเราบำเพ็ญร่วมกัน เหมือนที่ศิษย์พี่บอกไว้ว่า อย่าได้มองว่าตนเองทำงานหนัก เพราะว่าเราไปมองคนไม่ทำงาน เราทำได้เท่าไร เราก็ได้รับในสิ่งที่เราทำ ถ้าเราทำมากแต่ทำแล้วต้องมานั่งเสียใจ มานั่งบ่นตัดพ้อต่อว่าคนอื่น อย่าทำดีกว่า ไม่อย่างนั้นทำไปแล้วศิษย์น้องก็เกิดตราบาปขึ้นในใจ เกิดใจที่คิดผิดด้วย ฉะนั้นถ้าเกิดรู้ว่าเราทำแค่นี้แล้วเราเหนื่อย เราไม่ไหว หรือว่าใจเราคิดไม่ดีก็หยุดเสีย หรือไม่ก็อย่าไปมองเสีย ทำงานตรงนี้เป็นธรรมดา บางคนรู้จักทำ บางคนไม่รู้จักทำ บางคนทำมาก บางคนทำน้อย แต่ว่าถ้าใครลงแรงแล้ว เหนื่อยยากแล้ว อย่าคิดว่าไม่มีผลตอบแทน สิ่งศักดิ์สิทธิ์ล้วนรับรู้ ล้วนมองเห็น ใครเหนื่อยมากกว่า ใครเหนื่อยน้อยกว่า แต่ถ้าเราคิดอย่างเดียว เราทำเพื่อช่วยคน เหนื่อยมากหน่อยก็ไม่เป็นไร ได้ชะล้างกรรมของตัวเอง ได้ขัดเกลาใจตนเอง จะเป็นอะไรไป ใช่หรือไม่ (ใช่) ศิษย์น้องเห็นว่างานที่สำเร็จมาได้ บางครั้งตั้งอยู่บนความเหนื่อยยากของคนอื่น งานนี้เราแค่มานั่งฟังเฉยๆ ได้รับรู้ แต่ก่อนที่จะเปิดงานนี้ ล้วนมีคนเหนื่อยยาก ล้วนมีคนลำบาก เราอยู่ตรงนี้ได้ เราสบายได้ เราอย่าลืมมองข้างหลังและดูคนข้างหน้าด้วย เป็นคนที่สำคัญต้องไม่ลืมบุญคุณคน เป็นคนต้องมีการตอบแทนคนด้วย การที่เรามีชีวิตอยู่ ไม่ใช่มีแค่เราคนเดียว แต่เราต้องอยู่ร่วมกับคนในสังคม ช่วยได้เราต้องรีบช่วย อย่าเป็นคนเห็นแก่ตน ไม่เช่นนั้นวันนี้เราเห็นแก่ตน ต่อไปเราก็จะเจอคนที่เห็นแก่ตนทำกับเราเหมือนกัน
วันนี้เราอยากให้สังคมอุดมไปด้วยคุณธรรม ครอบครัวเป็นสุข มีความร่มเย็น ตัวเรานั้นต้องปูความร่มเย็นและคุณธรรมให้กับตนเองและนำพาไปสู่ครอบครัว เมื่อไรครอบครัวเรามีคุณธรรม ประเทศชาติหรือเมืองต่อๆ ไปย่อมมีคุณธรรมได้ ด้วยครอบครัวเรา ด้วยใจเราเป็นคนแรก เพราะว่าตนเองเป็นพื้นฐานของครอบครัว ครอบครัวเป็นพื้นฐานของสังคมและประเทศ ใจเราจึงต้องรักษาให้ดีๆ ควบคุมให้ถูกทาง
วันนี้ศิษย์พี่มาเสียเวลาศิษย์น้องนานแล้ว เดี๋ยวคงต้องกลับแล้ว
(สิ่งศักดิ์สิทธิ์เมตตาแจกขนมให้ผู้ปฏิบัติงานธรรมที่มาเตรียมงานก่อน) ตั้งใจศึกษาให้ดีทำจิตใจให้สงบ ละลายหนี้กรรม คนที่จะช่วยละลายได้มีแต่เราต้องละลายเอง ให้คนอื่นช่วยแต่เดี๋ยวศิษย์น้องก็ต้องมาละลายต่ออีกจริงหรือไม่ อย่างที่ศิษย์พี่บอกสิ่งศักดิ์สิทธิ์ถือให้เจ็ดส่วนแล้วนะศิษย์น้องรับแค่สามส่วน (สิ่งศักดิ์สิทธิ์เมตตาแจกขนมให้แม่ครัว) ใครยังไม่มาเดี๋ยวแจกให้เขาด้วยนะ ศิษย์พี่คงต้องไปแล้ว ขอให้ตั้งใจศึกษาให้ดีนะอย่าเห็นว่าศิษย์พี่มาหลอกเลยนะ ธรรมะเป็นสิ่งมีคุณค่า บำเพ็ญได้เราย่อมสำเร็จได้ใช่หรือไม่ บำเพ็ญไม่ได้ลองถามซิว่าเพราะอะไร เพราะเจออุปสรรคเพราะทนอุปสรรคไม่ได้หรือ เมื่อเราบำเพ็ญไม่ได้หาสาเหตุก่อนเมื่อหาสาเหตุก่อนแล้วแก้ไข แล้วลองตั้งใจบำเพ็ญดูอีกรอบหนึ่งไม่ใช่พอบำเพ็ญไม่ได้รอบหนึ่งแล้วก็ไปเลย ไม่เอาน่าเสียดายใช่หรือไม่ ขอให้คิดให้ดี ธรรมะเป็นสิ่งที่มีคุณค่าช่วยคนได้ และเรายังได้ช่วยตนเองด้วย ไปแล้วนะ ไม่รู้ว่าต้องจากกันอีกนานเท่าใด ถึงแม้จะไม่ได้พบสิ่งศักดิ์สิทธิ์หรือถึงแม้จะไม่ได้พบศิษย์พี่ขอให้รักษาปณิธานตนเองให้ดี ถึงแม้ว่าไม่มีการประชุมธรรมไม่เจอสิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้กำลังใจ แนวทางที่จะบำเพ็ญธรรมก็คือปณิธานการช่วยเหลือคนนะ ไปแล้วนะ
วันอาทิตย์ที่ ๑๑ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๔๒
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
ข้ายินดีในความสำเร็จแห่งศิษย์รัก จงมีมากขึ้นทุกปีขึ้นทุกก้าว
ข้าอวยชัยอวยพรให้ศิษย์แห่งเรา เปลี่ยนคนเก่าเป็นคนใหม่ถ้วนทุกคน
เราคือ
จี้กงสงฆ์วิปลาสอาจารย์เจ้า รับบัญชาจาก
พระอนุตตรธรรมมารดาผู้เมตตา ลงสู่พุทธสถานฉืออิน แฝงกายกราบ
องค์มารดาแล้ว ถามศิษย์รักทุกคนทานข้าวอิ่มหรือเปล่า
มั่นคงในศรัทธาแม้เวลาผ่าน มั่นคงเหนือกาลเวลาไม่หวั่นไหว
มั่นคงเหนืออุปสรรคหนทางไกล มั่นคงได้เพราะเข้าใจในธรรมา
ใช้ปัญญาให้เต็มที่ดีไหมศิษย์ ดีกว่าคิดวกวนไปวกวนมา
ปัญญานั้นดีงามเพราะมีเมตตา มีความกล้าทำในสิ่งที่สมควร
ดาบสองคมในหลายสิ่งโปรดระวัง หมั่นสมสั่งซึ่งความดีอย่าผันผวน
ปลดจิตใจแห่งตนเองพ้นโซ่ตรวน นอกนิ่มนวลในเข้มแข็งศิษย์เมธา
จงใช้จิตแห่งพุทธะไปสัมผัส จงเคร่งครัดซึ่งตนเองเกิดคุณค่า
จงว่ายทวนกระแสน้ำดุจฝูงปลา ศิษย์คนกล้าหมั่นออกไปฉุดช่วยคน
ขอจำกัดความลุ่มหลงแห่งตนเถิด ขอศิษย์เกิดจิตพุทธะอย่าสับสน
อริยะนั้นล้วนสำเร็จจากกายคน ศิษย์ทุกคนต่างเป็นได้อย่าดูเบา
ร่วมแรงกายร่วมแรงใจสามัคคี เรือลำนี้ทุกคนสามารถเป็นหลักเสา
เริ่มขึ้นเถิดดีขึ้นจากตัวเรา สมานร้าวคืนงามด้วยใจเดียวกัน
เวียนว่ายในทะเลขมมานานแล้ว โอ้ศิษย์แก้วอย่าพึงด่วนไปโศกศัลย์
จิตใจโปร่งโล่งสบายหายจาบัลย์ เพียรทุกวันอย่าได้ขาดหรือห่างไป
ศิษย์เจ้าเอยจิตเดิมนั้นต่างพุทธะ ฟื้นฟูละชนะใจตนหมั่นแก้ไข
จากวันนี้จนวางวายไม่เปลี่ยนใจ อาจารย์ไซร้ก็ไม่ทิ้งศิษย์รักเอย
ฮา ฮา หยุด
พระโอวาทพระอาจารย์จี้กง
(พระอาจารย์เมตตาให้ปรบมือให้กับเจ้าของสถานธรรม)
สถานธรรมแห่งนี้สร้างขึ้นมาด้วยความยากลำบากอย่างยิ่งโดยที่เราไม่อาจรับรู้เลย แต่ว่าสถานธรรมสร้างขึ้นแล้ว ก็เป็นเรื่องที่น่ายินดีใช่หรือไม่ ภาระตอนแรกสร้างนั้นเป็นของคนที่อยู่ข้างหน้า แต่ตอไปเป็นภาระหน้าที่ของคนทุกคน ศิษย์ของอาจารย์ที่มานั่งประชุมธรรมในวันนี้ ถ้าหากใครเป็นคนที่นี่ก็ยิ่งจำเป็นที่จะต้องมาศึกษาธรรมให้มากๆ ส่วนคนที่อยู่ในละแวกนี้ที่เป็นผู้ปฏิบัติงานธรรมก็ต้องรู้จักที่จะรักสถานธรรมนั้นให้เหมือนบ้านของตัวเอง เรี่ยวแรงอะไรที่ออกมา เรี่ยวแรงอะไรที่มีอยู่ ให้ทำตามความสามารถของตนที่มี เพราะฉะนั้นในวันนี้สถานธรรมที่นี่เป็นเรื่องน่ายินดีสมควรปรบมือให้ เราปรบมืออีกครั้งเชิญผู้ที่เป็นเจ้าของสถานธรรมออกมาดีไหม และเชิญผู้ที่มาช่วยงานตั้งแต่แรกสร้าง คนที่ช่วยงานตั้งแต่ก่อนที่จะเปิดสถานธรรมทุกๆ คนออกมาด้วย
(พระอาจารย์เมตตาประทานขนมให้กับผู้ที่มาช่วยเตรียมงานเปิดพุทธสถาน)
เห็นไหมว่าอาจารย์แบ่งออกจากขนมชิ้นเดียวกัน การที่เราอยู่ด้วยกันก็คือจิตหนึ่งใจเดียวกัน ไม่มีการแบ่งแยกว่าเขาเป็นใครเราเป็นใคร
ทำมาตั้งเยอะ อาจารย์ให้แค่นี้คุ้มหรือเปล่า (อยู่ที่ใจ ถ้าคิดว่าคุ้มก็คุ้ม คิดว่าไม่คุ้มก็ไม่คุ้ม) ทุกอย่างอยู่ที่ใจของเรา เพราะฉะนั้นบำเพ็ญก็ต้องบำเพ็ญที่ใจด้วย การบำเพ็ญที่ใจนั้นเป็นเรื่องยาก เพราะว่าใจของเราเป็นสิ่งที่คิดเร็ว ไม่นิ่ง จะควบคุมให้นิ่งก็เป็นเรื่องยาก การควบคุมใจของเรานี้สำคัญ ควบคุมใจไม่ได้เป็นพุทธะไม่ได้ ฉะนั้นชาตินี้ต้องมุ่งหมายจะเป็นพุทธะ เสียสละทำงานใหญ่ขนาดนี้แล้ว ยิ่งต้องมีจุดมุ่งหมายที่มุ่งมั่นกว่าคนธรรมดา เพราะว่าชาตินี้เพียงชาติเดียว เวลาของชาตินี้ยาวไหม ถ้าคิดว่าอายุมีแค่ร้อยปี ตอนนี้ก็อายุเยอะแล้ว เพราะฉะนั้นเวลาที่เหลือต้องใช้ให้มีคุณค่ามากกว่าเดิม ทำได้ไหม
อาจารย์อยากจะบอกศิษย์ที่ได้รับไปทุกคน อาจารย์แบ่งสิ่งที่เป็นสิ่งเดียวกันออกจากกัน หมายความว่าหลังจากวันนี้ให้ศิษย์ทุกๆ คนยังร่วมแรงร่วมใจ ยังมีจิตหนึ่งใจเดียวกัน ไม่ว่ามีสิ่งใดเกิดขึ้นขอให้เรานั้นตั้งหน้าสู้แล้วก็สู้ ดีไหม อะไรที่คนอื่นเขาผิดนิดผิดหน่อย ร่วมงานกันมามีจิตใจที่ไม่ตรงกันก็พยายามปรับให้ตรงกันให้มากๆ ดีหรือเปล่า (ดี) เหมือนกับคลื่นวิทยุถ้าคนส่งสัญญาณหนึ่งแต่คนรับเปิดอีกคลื่นหนึ่งจะได้ไหม (ไม่ได้) แล้วจะให้คนส่งคลื่นปรับคลื่นหรือว่าจะให้คนที่เป็นเจ้าของวิทยุปรับคลื่น ให้ใครปรับคลื่น ให้เจ้าของใช่ไหม (ใช่) แต่มีปัญหาสำคัญว่าใครเป็นเจ้าของวิทยุ หลายๆ คนอยากเป็นเจ้าของคลื่นแต่ไม่อยากเป็นเจ้าของเครื่อง เราอยากให้คนอื่นปรับให้ตรงกับเรา แต่เราไม่อยากปรับตนเองเป็นเช่นนี้ไปได้ไหม (ไม่ได้) ฉะนั้นย่อมไม่มีใครเป็นเจ้าของคลื่น ย่อมไม่มีใครเป็นเจ้าของเครื่อง บางทีถ้าหากว่าเราทำงานที่ใหญ่กว่าคนที่ทำงานชิ้นเล็กอยู่ แบกงานชิ้นเล็กอยู่ก็จงพยายามปรับเข้าหาคนที่ทำงานชิ้นใหญ่ แม้ว่าเราจะเป็นคนที่เคยทำงานใหญ่มา แต่หากเรานั้นเป็นส่วนหนึ่งที่เล็กๆ ก็ต้องพยายามปรับเข้าหาผู้อื่น ใช่หรือไม่ (ใช่) แม้ว่าเราจะเป็นคนข้างหน้า เป็นเตี่ยนฉวันซือ ฐันจู่ เจี่ยงซือก็เหมือนๆ กัน ล้วนแล้วได้ชื่อว่าเป็นคน คำว่าคนหมายความว่าอย่างไร ในความนัยอีกอันหนึ่ง “คน” ก็คือ คนไปก็คนมา ก็เลยวุ่นวาย ก็เลยไม่นิ่ง เพราะฉะนั้นเราต้องเป็นพุทธะให้ได้ แต่การจะเป็นพุทธะได้นั้นต้องเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ที่สุด ในวันนี้อาจารย์อยากจะบอกศิษย์ทุกๆ คนว่าต้องตั้งใจบำเพ็ญ ตัวเราปรับปรุงตัวเรา อาจารย์นั้นถ้าอยากจะขอก็ไม่ขออะไร การบำเพ็ญนั้น
เพราะฉะนั้นเราต้องเป็นพุทธะ เราต้องเป็นพุทธะให้ได้แต่การจะเป็นพุทธะนั้น ต้องเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ที่สุด
ในวันนี้อาจารย์อยากจะบอกว่า ศิษย์ทุกๆคนนั้นต้องตั้งใจบำเพ็ญ ตัวเราปรับปรุงตัวเรา อาจารย์นั้นถ้าอยากจะขอก็ไม่ขออะไร การบำเพ็ญนั้นมีจุดใหญ่ใจความอยู่สิ่งหนึ่ง ที่ศิษย์ทุกๆคนนั้นต้องพยายามทำและขี้เกียจไม่ได้ คือการพยายามแก้ไข ๆ ในสิ่งผิดให้ถึงขั้นที่ดีที่สุด อาจารย์ไม่ได้บอกให้ถูก แต่อาจารย์บอกให้แก้ไขในสิ่งผิดให้ถึงขั้นที่ดีที่สุด ดีที่สุดในสายตาใคร ไม่ใช่ดีที่สุดในสายตาเราเอง แต่ต้องดีที่สุด เราวัดได้ตรงไหน วัดได้ที่ว่าเรานั้นสามารถที่จะช่วยผู้อื่นได้แล้ว มีคนที่จะยอมเดินตามเรา โดยที่เราไม่ได้เอาเงินทองไปบังคับเขา หรือเราไม่ได้เอาสิ่งล่อใจไปบังคับเขา แต่เขาตามเรามาเอง เพราะว่าเขาเห็นว่าเราดี ดังนั้นเชื่อมั่นได้ว่าเราเป็นคนดีใช่หรือไม่ (ใช่) เป็นคนดีจึงจะสามารถเป็นพุทธะได้ หากว่าเป็นคนแล้วเป็นคนดียังทำไม่ได้ เป็นพุทธะจะได้หรือเปล่า (ไม่ได้) เพราะฉะนั้นหลังจากวันนี้ คนละส่วนที่อยู่ในมือเอาไปประกบกันร่วมมือกันร่วมแรงกันร่วมใจกันร่วมพลังได้หรือไม่ (ได้) ต้องร่วมกันกันทุกอย่าง อย่าบอกว่าฉันร่วมแรงแล้ว แรงเงินฉันไปแล้วแ ต่แรงกายฉันยังไม่ไปเลย หรือร่วมใจแล้ว แต่ใจข้างซ้ายหรือใจข้างขวามันยังไม่สามัคคีกันเท่าไร อย่างนี้ไม่ได้ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะว่าความแตกแยกๆ นั้นมักจะเกิดจากจุดเล็กๆ ความแตกแยกส่วนใหญ่ไม่ได้เกิดจากจุดใหญ่ๆ แต่ความแตกแยกส่วนใหญ่นั้นเกิดจากจุดเล็กๆ ที่เรานั้นเป็นผู้ก่อขึ้น เพราะฉะนั้นอาจารย์จะบอกว่าการควบคุมใจของเราเองนั้นเป็นเรื่องสำคัญ เพราะจุดเล็กๆ นั้นคนอื่นเห็นหรือไม่ (ไม่เห็น) เหมือนกับจุดเสียบนผลไม้ เวลาผลไม้ นั้นเป็นผลไม้ที่เสีย ก็เริ่มจากจุดเล็กๆ ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ยิ่งวางทิ้งไว้ก็ยิ่งใหญ่ ขึ้น ก็ยิ่งลามปราม ไปมากขึ้น ยิ่งลุกลามไปมากขึ้น แต่หัวใจของเรานั้นไม่ใช่ผลไม้ หัวใจของเรานั้นเป็นสิ่งวิเศษที่แยบยล จุดเล็กๆ อันนี้สามารถแปรเปลี่ยนจากร้ายให้กลายเป็นดี ทำสิ่งที่เสียตรงนี้ให้กลับกลายเป็นสิ่งที่ดีได้ เพราะว่าการบำเพ็ญนั้นสามารถรู้ได้ด้วยประสบการณ์ สามารถเรียนรู้จากความยากลำบา ก ถ้าหากว่าสบายอยู่บอกว่าจะเรียนรู้ รู้ได้หรือไม่ (ไม่ได้ ) ถ้าหากบอกว่าสบายแล้วจะเรียนรู้ ไม่สำเร็จ มีแต่ความยากลำบากเท่านั้น ที่ทำให้ศิษย์นั้นประสบความสำเร็จได้ แต่ความยากลำบากอันนี้เกิดจากอะไร อย่าได้เกิดจากเราไปหาเอง ดังคำพูดที่ว่าแกว่งเท้าหาเสี้ยน เคยได้ยินหรือไม่ (ได้ยิน) บางทีศิษย์ของอาจารย์ ก็เป็นลักษณะนี้ บางทีไม่ต้องลำบากแต่อยากลำบาก มีเรื่องเกิดขึ้นมากมาย เพราะเรายับยั้งอารมณ์ไม่อยู่ ยับยั้งใจของเราเองไม่ได้ รู้ว่าผิดแต่ว่าอยากทำ อย่างนี้เรียกว่าแกว่งเท้าหาเสี้ยน อาจารย์จึงหวังว่าเท้าของเราไม่ได้มีไว้แกว่ง เท้าของเรามีไว้เดิน เดินไปข้างหน้า เดินไปช่วยคน แล้วต้องเดินไปจนกว่าชีวิตจะหาไม่ ไม่ใช่เดินแค่สองสามวัน เดินแค่สองสามปี หลังจากวันนี้เรายังเจออุปสรรคอีกเยอะแยะ แต่ละคนนั้นจะเจออุปสรรคมากเท่าไร ขึ้นอยู่กับว่าเรานั้นมีกรรมมามากเท่าไร หรือว่าสิ่งศักดิ์สิทธิ์ต้องการทดสอบให้สูงขึ้นไปมากเท่าไร ถ้าสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทดสอบแล้วสูงขึ้นไปเท่านี้ ได้เท่านี้ ไม่ยอมไปไหนแล้ว อย่างนี้มรรคผลของศิษย์ก็เท่านี้ ไม่สามารถที่จะสูงเด่นกว่านี้ได้แล้ว ฉะนั้นชีวิตนี้ใครกำหนด ตัวเรากำหนดอย่าบอกว่าฉันไปดูดวงมา แล้วชะตาฉันมาอย่างนี้ ชะตาฉันว่าอย่างนี้อนาคตเกิดขึ้นหรือยัง (ยัง) อนาคตยังไม่เกิด หมอดูๆ อะไรไว้ ดูอนาคต อดีตเขาดูอาจจะถูก แต่ว่าอนาคตใครกำหนด (ตัวเอง) แม้ว่าจะมีบางสิ่งบางอย่างจะขรุขระๆ บ้าง แต่ว่าที่ไหนราบรื่นดี (ใจ) ใจของเรานั้นต้องราบรื่นเข้าไว้ จิตใจของเราต้องไม่มีอารมณ์ที่แอบแฝงชั่วร้าย จิตใจไม่มีความโมโหบ่อย อย่างนั้นอุปสรรคก็ลดไปครึ่งหนึ่งแล้ว เคยเห็นไหมใครบ้างคน ที่เวลาป่วยแล้วยังยิ้มได้ เคยเห็นไหมใครบางคนที่เวลาไม่มีเงินก็ยังยิ้มได้ (เคย) เหมือนกันเวลาที่ยากลำบากที่สุด ยามนั้นจะเกิดพุทธะที่แท้จริง ขอให้ศิษย์ของอาจารย์จงเป็นเช่นนั้น อาจารย์ขออวยชัยให้ทุกคน (ขอบคุณพระอาจารย์เมตตา) เปลี่ยนคนเก่าเป็นคนใหม่ทำอย่างไร ถามว่าเราคนเก่าดีอยู่หรือเปล่า (ดีอยู่แล้ว) แต่เราคนใหม่ทำอย่างไร (เราคนใหม่จะดียิ่งขึ้น) เราคนใหม่จะดีกว่าเดิม เพราะว่าเราคนเก่าที่บอกว่าดีอยู่แล้วนั้น บางทีก็ดีเข้าข้างตัวเอง ใช่หรือเปล่า (ใช่) บางทีก็ยังมีเอาแต่ใจตัวเอง ใช่หรือเปล่า (ใช่) บางที ยัง มี อะไรที่แอบแฝง ซ่อนเร้นที่เราคนเดียวรู้ว่าเราไม่ดีอยู่ที่ตรงไหน คนอื่นมองไม่ออก คนอื่นไม่รู้เลย แต่ว่าเราคนใหม่อันนี้จะเป็นเหมือนกันผ้าขาวที่ขาวไปทั้งผืนใช่หรือไม่ (ใช่) เวลา ผ้าขาวผืนหนึ่งนั้นส่วนใหญ่จะเป็นอย่างไร ส่วนใหญ่จะดำอยู่แถวๆ ขอบ ใช่หรือเปล่า (ใช่) แถวๆขอบผ้าคนไม่สนใจ มองแต่ตรงกลางใช่หรือไม่ (ใช่) ตรงกลางผ้าก็สะอาดขาวดี แต่ตรงขอบผ้านั้นยังดำ ถามว่าผ้าผืนนี้จะเรียกว่าผ้าสะอาดได้หรือไม่ (ไม่) ผ้าผืนนี้ก็ยังเรียกว่าผ้าสะอาดไม่ได้ ใครเอาปลายผ้าของตัวเอง ยิ่งเอาไปจุ่มโคลน จุ่มเลน ไปลากมาก็ยิ่งดำ ๆ ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ตรงกลางเราก็ยังรักษาได้ดีอยู่ ตรงกลางเราก็ยังรักษาให้ขาวอยู่ แต่ถามว่าเรียกว่าผ้าขาวได้หรือไม่ (ไม่ได้) ใครเป็นคนรู้ได้มากที่สุด (ตัวเอง) ตัวเราเองเป็นผู้รู้ดี ว่าผ้าผืนนั้นขาวหรือไม่ ฉะนั้นจากวันนี้เราจึงต้องมาดีทั้งหมด ไม่ว่าคนอื่นนั้นจะเห็นหรือไม่ ใช่หรือไม่ (ใช่) ถามว่าคนอื่นไม่เห็นใครเห็น (ตัวเอง) ถามว่าคนอื่นเห็นกับตัวเราเห็นใครเห็นดีกว่ากัน (ตัวเอง) ตัวเราเห็นดีกว่า ฉะนั้นเวลาทำความผิดทุกครั้งก็เลยให้ตัวเองเห็นคนเดียว บางทีอาจารย์บอกว่าการที่ทำความผิดนั้น ให้คนอื่นเห็นยังไม่รู้สึกละอาย ให้ตัวเองเห็นยิ่งละอายเข้าไปใหญ่ ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะฉะนั้นจากวันนี้ ถ้าหากว่าเราทำความดีไม่ว่าจากข้างนอกไม่ว่าจะข้างใน ไม่ว่าจะมืดๆ แล้วไม่มีคนเห็นสักคนหนึ่ง เราก็ไม่ทำ นั้นแสดงว่าเราเป็นดีที่เป็นดีแท้ ใช่หรือไม่ (ใช่) อยากเป็นดีแท้หรือว่าเป็นดีเทียม (ดีแท้) อยากเป็นดีแท้ๆ ต้องทำอย่างไร อยากเป็นดีแท้ ก็ต้องลำบากแท้ๆ ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะว่าในสังคมปัจจุบันนี้ คนดีถูกทำอย่างไร คนดีถูกเอาเปรียบ ใช่หรือเปล่า (ใช่) เรายิ่งดีคนอื่นยิ่งเอาเปรียบ
ทนได้ไหม (ทนได้) ต้องพยายามทนให้ได้ใช่หรือเปล่า (ใช่) คนเขาบอกว่าคนดีนั้นเป็นคนโง่ คนดีนั้นเซ่อๆ ซ่าๆ คนดีนั้นลำบากเพราะฉะนั้นอาจารย์ก็หวังว่าเมื่อศิษย์นั้นตั้งใจที่จะเป็นคนดีแล้วก็ทนด่านเหล่านี้ให้ได้เหมือนกับมีด่านข้างหน้าอยู่สามประตูแต่ละประตูนั้นต้องไปผ่านเอง ด้วยตัวเองใช่หรือไม่ (ใช่) ถึงแม้ว่าศิษย์จะรู้ว่าข้างหน้านั้นมีสามประตูต้องไปผ่านให้ได้ คนถามศิษย์ว่ารู้ไหมว่าข้างหน้ามีกี่ประตู รู้มีกี่ประตูแต่ถามว่าเรายังไม่เคยผ่านกันเลยจะเรียกว่าเป็นผู้ประสบความสำเร็จได้ไหม (ไม่ได้)
ในวันนี้ที่ศิษย์ของอาจารย์ได้รับธรรมเรียบร้อยแล้วถือว่าได้รู้ความลับของฟ้าดินตั้งแต่โบราณกาลสามารถที่จะเป็นพุทธะได้แต่ว่าประตูทั้งสามประตูนี้ไม่เคยผ่านเลย การบำเพ็ญทั้งสามด่านนี้ยังไม่เคยผ่านเลย ถามว่ารู้ไหมว่าสามประตูข้างหน้ามีประตูอะไรบ้าง รู้หมดแล้ว สิ่งศักดิ์สิทธิ์มากี่ทีก็บอกรู้หมดแล้วสามประตูข้างหน้ามีอะไรแต่ถามว่าเราไม่เคยผ่าน ผ่านประตูหนึ่งประตูให้ผลไม้หนึ่งลูกผ่านสามประตูต้องได้กลับมาสามลูก ศิษย์ไม่เคยได้สักลูกหนึ่งแต่รู้ว่าคนที่ผ่านแล้วต้องมีผลไม้ทั้งสามลูกนี้ผลไม้ลูกแรกอาจจะเป็นผลไม้คุณธรรม ผลไม้ลูกที่สองอาจจะเป็นผลไม้ของการละกิเลส ผลไม้ลูกที่สามอาจจะเป็นผลไม้ของมรรคผล แต่หากว่าเรานั้นไม่เคยเลย ไม่เคยผ่านประตูทั้งสามด่าน นี้ถึงแม้ว่าคนบอกเรา ถึงแม้ว่าเราจะรู้ดีว่ากุญแจเป็นอย่างไรบ้างว่าประตูสีอะไร คนผ่านมาแล้วกี่คน แต่หนึ่งในนั้นไม่ใช่เราเลย ถามว่าเราจะได้ชื่อว่าเป็นผู้ที่สำเร็จในพุทธะหรือไม่ (ไม่ได้) เพราะฉะนั้นอาจารย์จึงอยากจะบอกว่าต้องไปมุ่งหน้าเอง การบำเพ็ญนั้นไม่ใช่อื่นไกลการบำเพ็ญคือการบำเพ็ญภายในของเราเองให้เป็นคนดีถึงที่สุด เมื่อเป็นคนดีถึงที่สุดจึงนับได้เป็นพุทธะในก้าวแรก ส่วนว่าเป็นพุทธะก้าวต่อไปทำอย่างไร ถ้าหากว่าศิษย์ได้ก้าวๆ แรกแล้วคงจะรู้ว่า ก้าวต่อไปนั้นทำอย่างไรโดยปริยาย ทุกครั้งที่อาจารย์มาอาจารย์บอก สิ่งศักดิ์สิทธิ์บอก ก็เพียงแค่บอกการเป็นพุทธะในก้าวแรกหวังว่าศิษย์ทุกคนนั้นคงจะทำได้ใช่หรือไม่ (ใช่) (นักเรียนในชั้นกราบรับพระอาจารย์) เอาอะไรรับอาจารย์ดี (ใจ) หัวหน้าชั้นเอาอะไรรับอาจารย์ดี (ความตั้งใจที่จะทำดี) ความตั้งใจที่จะทำดีเป็นอย่างนั้นหรือเปล่า (เป็น) ความตั้งใจที่จะทำดีนั้นถ้าหากเอาสิ่งนี้มารับก็ยิ่งใหญ่เพราะความตั้งใจที่จะทำดีนั้นต้องอาศัยเวลาใช่หรือเปล่า (ใช่) คนตั้งใจทำดีตั้งใจกี่วันได้ ตลอดชีวิตนะ อาจารย์จะรับความตั้งใจอันนี้ของศิษย์ไว้ เป็นการต้อนรับที่ดีมากเลย เรามาพายเรือกันดีกว่านะไหนๆ สถานธรรมนี้เปิดขึ้นมาแล้วเรือลำนี้อาจารย์จะมานำพายเองจะได้ก้าวหน้าขึ้นทุกปีอย่างที่อาจารย์อวยพร (พระอาจารย์เมตตาให้นักเรียนในชั้นร้องเพลงพายเรือธรรม) วันข้างหน้าให้นักเรียนมาพายให้คนอื่นนั่งดีกว่าไหม (ดี) พร้อมหรือยัง (พร้อม) นักเรียนจับพายขึ้นมาเอามือที่จับพายไปดึงสมอขึ้นมาก่อน สมออยู่ข้างๆแบมือดึงสมอขึ้นมา สมอนี้คือกิเลสของเรานะถ้าอย่างนั้นกิเลสจะไปถ่วงเรือของเราให้ไม่ยอมไป ถ้าต่างคนต่างไม่มีกิเลสมาช่วยกันพายเรือลำนี้เรือลำนี้ก็แล่นเร็วใช่หรือไม่ (ใช่) แต่หากว่ามีใครคนหนึ่งที่เป็นคนที่อยู่ภายในเรือ แต่กลับมีกิเลส แค่กิเลสของตนเองเพียงนิดเดียวก็อาจทำให้เรือช้าลงได้ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะฉะนั้นเราจึงต้องตั้งหน้าตั้งตาที่จะขัดเกลากิเลสของตนเองใช่หรือเปล่า (ใช่) เวลาคนอื่นเตือนต้องเป็นอย่างไร (รับฟัง) รับฟังแล้วแก้ไขด้วยไหม (แก้ไข) เราต้องมาย้อนมองส่องตน ว่าเรามีความไม่ดีเหล่านี้ด้วยหรือไม่ใช่หรือเปล่า (ใช่) หากเรามีความไม่ดีเหล่านี้ติดตัวอยู่ เราต้องรู้จักแก้ทิ้งใช่หรือเปล่า (ใช่) แต่หากว่าเรามีความดีอยู่แล้วแต่หากโดนเขาว่าทำอย่างไรดี อันนี้เป็นปัญหาหนักอก เพราะว่าหลายคนเป็นอย่างนี้ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่อย่างแรกต้องมาทำอะไรก่อนเราต้องมามองตัวเองอีกรอบหนึ่งก่อนว่าเราไม่เข้าข้างตัวเองแน่ๆ เราไม่เข้าข้างตัวเองแล้วพิจารณาดูเเล้วถี่ถ้วนดีแล้วเข้าใจในความเป็นไปของเขา เราทันเขาเราทันความคิดทั้งหมดของคนที่อยู่อีกข้างหนึ่ง แต่รู้ทันไปเพื่ออะไร รู้ทันเพื่อตอบกลับเขาหรือเปล่า
อย่างแรกต้องมามองตัวเองอีกรอบหนึ่งก่อน ว่าเราไม่เข้าข้างตัวเองแน่นอน ถ้าเราไม่เข้าข้างตัวเองแน่นอนแล้ว พิจารณาถี่ถ้วนดีแล้ว เข้าใจในความเป็นไปของเขา เราทันเขา เราทันความคิดทั้งหมดของคนที่อยู่อีกข้างหนึ่ง แต่รู้ทันไปเพื่อไปตอบกลับหรือเปล่า (ไม่ใช่) เราต้องรู้ทันเพื่อรักษาความดีของตัวเราเองไว้ ในที่สุดแล้วธรรมะชนะอธรรมได้ไหม (ได้) เราต้องเชื่อว่าความดีนั้นเอาชนะความไม่ดีได้ ต้องเชื่อว่าบุญและกรรมมีจริง อย่าได้ทำตัวเป็นศาลเสียเอง เที่ยวตัดสินผู้อื่นไม่ได้ เราต้องรู้จักที่จะรักษาความดีของเราไว้ เมื่อเรามั่นใจว่าเราดีพอ แต่ในขณะเดียวกันความดีที่เรามีอยู่อาจจะมีข้อบกพร่องเล็กๆ น้อยอันอาจเกิดจากความเผอเรอ เพราะฉะนั้นทุกๆ วัน ทุกๆ เวลา ทุกๆ นาที ในหนึ่งวันจึงต้องมีการทบทวนตัวเองสักครั้งหนึ่ง กลับมามองดูตัวสักครั้งหนึ่งให้เป็นมงคลแก่ชีวิต แม้ว่าเราจะห้อยพระราคาแพง แต่หากเราเป็นคนที่ดีไม่พอ ถามว่าพระท่านคุ้มครองไหม แต่ในขณะเดียวกันแม้ว่าเราไม่ได้ห้อยพระอะไร แต่หากว่าเราเป็นคนดี ไม่เพียงคุ้มครองตัวเองยังคุ้มครองผู้อื่นอีกด้วย
วันนี้นั่งฟังธรรมะเป็นวันที่สองแล้ว เหนื่อยไหม (ไม่เหนื่อย) ร้อนไหม (ไม่ร้อน) หลับไหม (ไม่หลับ) การที่เรานั่งฟังธรรมะสองวันนี้นั้นเปรียบเสมือนเป็นพื้นฐานของเรา พื้นฐานที่จะทำให้เราได้รู้ได้เข้าใจถึงสิ่งที่เราได้รับมา เพราะฉะนั้นหวังว่าศิษย์ทุกคนจงตั้งใจศึกษาให้มากๆ ในตอนนี้เป็นตอนบ่ายของวันที่สองแล้ว อีกสักครู่หนึ่งจะกลับบ้านแล้ว นี่คือช่วงเวลาที่อันตรายที่สุด เพราะเมื่อเรากลับไปบ้านแล้ว จิตใจของเราที่คิดตั้งใจบำเพ็ญนั้นจะหายไป ใช่หรือไม่ (ใช่) หายไปกับโลกีย์ของเราที่เรากลับไปคลุกเคล้าด้วย สองวันนี้จึงเปรียบเสมือนมาอยู่บนสวรรค์ พอกลับไปบ้านแล้วเหมือนกับเรากลับไปคลุกเคล้าปะปนกับโลกียภูมิอีก เมื่อเรากลับไปคลุกเคล้าแล้ว ถามว่าเราควรไหมที่จะรู้ตื่น (ควร) อาจารย์จึงบอกว่าหลังจากช่วงเวลานี้ไปจึงเป็นช่วงเวลาที่อันตราย ตราบใดที่ศิษย์ของอาจารย์มีความมั่นคงในสิ่งที่เข้าใจ ตั้งใจปฏิบัติได้นั่นคือช่วงเวลาที่ปลอดภัย ปลอดภัยจากโลกีย์ จากกิเลสที่ให้ร้ายตัวเอง จากการที่เรานั้นลุ่มหลงอยู่ในโลกีย์นี้ ในทะเลทุกข์นี้
การที่เราอยู่ในโลกีย์นั้นไม่ดีตรงไหน ชีวิตนี้ของศิษย์มีความสุขหรือมีความทุกข์มากกว่ากัน (ทุกข์) เรามีความทุกข์มากกว่า คำถามนี้ไม่ต้องรอให้เราอายุมาก ไม่ต้องรอให้เราแก่แล้วถึงจะรู้ เรารู้คำตอบนี้ตั้งแต่สมัยที่เรายังเป็นเด็กอยู่ด้วยซ้ำ เพราะว่าความทุกข์ไม่ใช่เกิดขึ้นเฉพาะกับผู้ใหญ่ แต่เกิดขึ้นกับทุกวัยและทุกคน ใช่หรือไม่ (ใช่) การที่เรามีความทุกข์ก็ไม่ใช่เป็นครั้งแรกที่มีความทุกข์ เพราะฉะนั้นโลกนี้จึงถูกเปรียบว่าเป็นทะเลแห่งทุกข์ ก็คือที่ที่มีความทุกข์มากจนไม่สามารถที่จะเปรียบประมาณได้ ลึกพอที่จะทำลายคนทั้งคนไปได้ เมื่อมีความทุกข์มากศิษย์ของอาจารย์จึงข้ามไปทำความไม่ดีเกิดขึ้น เริ่มจากเล็กน้อยไปสู่ที่มากขึ้นๆ ใช่หรือไม่ แต่หากว่าเรายิ่งทำความไม่ดีมากขึ้นเท่าไร ยิ่งทำความชั่วมากขึ้นเท่าไร ก็จะยิ่งไกลนิพพาน ยิ่งไกลจิตพุทธะแห่งตนเอง ฉะนั้นความทุกข์ที่ไม่ใช่เกิดขึ้นครั้งแรกนี้อยากพ้นไหม (อยาก) ต้องให้คำตอบกับตัวเอง ไม่มีใครสามารถที่จะให้คำตอบกับเราได้ เมื่อเราอยากจะพ้น เราอยู่เฉยๆ ทำเหมือนทุกวันที่ผ่านมา พ้นทุกข์ไหม ก็ไม่สามารถที่จะพ้นทุกข์ไปได้ ฉะนั้นชีวิตของเรานั้นจึงต้องถูกปรับเปลี่ยนใหม่ จะเปลี่ยนอะไรในชีวิตนี้ดี เราจึงเข้าใกล้พุทธะมากขึ้น ใกล้นิพพานมากขึ้น นิพพานจึงไม่เป็นที่ที่ไกลเกินเอื้อมเหมือนที่เราเคยได้ยิน เคยรู้สึกมา เราต้องปรับเปลี่ยนชีวิตของเราใช่หรือไม่ (ใช่) ปรับเปลี่ยนอะไร (เปลี่ยนตนเองให้มีคุณธรรม, ปรับปรุงตนเอง, เปลี่ยนคนเก่าให้เป็นคนใหม่, เปลี่ยนให้จิตใจบริสุทธิ์, มีความคิดที่ดี, มุ่งมั่นหมั่นทำความดี, รักษาศีลห้า, พบต้นเหตุของทุกข์แล้วหาทางดับ, มีเมตตาจิต, ตั้งใจปฏิบัติธรรม, ละนิสัยเคยชินที่ไม่ดี, แก้ไขความไม่กตัญญู, มีจิตใจขอบคุณอยู่เสมอ, ละกิเลสให้หมดสิ้น)
หัวหน้าชั้นยังไม่นำตอบหรือ ความตั้งใจที่จะตอบเมื่อกี้หายไปไหนหมด เห็นไหมว่าจิตใจของมนุษย์นั้นเปลี่ยนง่าย รวดเร็ว เมื่อกี้บอกว่าจะตอบใช่หรือเปล่า แต่เวลาที่จะตอบจริงๆแล้วไม่กล้าตอบเป็นเพราะว่าอะไรเป็นเพราะว่าเหตุการณ์ต่างๆบีบคั้นเราทำให้เราเป็นอย่างนั้นใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นจึงต้องสู้ให้ชนะเหตุการณ์ต่างๆเหล่านี้ด้วย อย่างเช่นเราชนะเหตุการณ์ด้วยความกล้าเพียงแค่ว่าเรามีความกล้าเล็กๆน้อยๆลุกขึ้น
เอาสั่น สั่นหน่อยไม่เป็นไรลุกสั่นสู้ เพราะว่าลุกขึ้นมาอย่างไรก็ได้แอปเปิ้ลอยู่แล้วใช่หรือเปล่า (ใช่) ถ้าหากว่าไม่ลุก ไม่กล้าลุกก็เป็นอย่างไร (ก็ไม่ได้) เราจะปรับเปลี่ยนชีวิตของเรานี้อย่างไรจะปรับปรุงชีวิตนี้ของเราอย่างไร คำถามนี้เป็นคำถามสำหรับผู้ที่ตั้งใจที่จะบำเพ็ญจริงๆ คำตอบนั้นมีอยู่ในตัวของเราทุกคนเพราะว่าเรารู้ว่าข้อบกพร่องของเราจริงๆนั้นอยู่ที่ไหนการปรับปรุงนั้น ก็ไม่ใช่บอกว่าศิษย์จะต้องเปลี่ยนจากการกินข้าวแปดโมงมากินข้าวสิบโมง ไม่ใช่อาจารย์ไม่ใส่ใจเรื่องอันนี้ แต่อาจารย์นั้นอยากจะบอกว่าการที่จะทำให้ชีวิตของเรามีระเบียบได้คือการทำให้เรานั้นไม่ตามใจตัวเอง ไม่ตามอารมณ์ตัวเองและนิสัยความเคยชินต่างๆ แก้ไขสิ่งที่ผิดพลาดของเรา ที่ผ่านมาไม่ให้เกิดขึ้นซ้ำสอง แก้ไขตัวของเราที่ยึดติดใจสิ่งต่างๆนาๆ แก้ไขความไม่กตัญญูของเราหรือมีน้อยให้มากขึ้นมีจิตใจที่ขอบคุณอยู่ ส ม่ำเสมอฟัง ทุกสิ่งทุกอย่างแล้วใช้ปัญญาของเรานั้นไปตรึกตรอง ที่สำคัญที่สุดในการปรับปรุงชีวิตของเราเองนั้นก็คือ การที่ทำอย่างไรจะสามารถละกิเลสต่างๆนาๆให้หมดสิ้นได้ เพราะว่าหากเป็นพุทธะหากมีกิเลสถามว่าพุทธะมีกิเลสได้หรือไม่ (ไม่)มีเพียงนิดเดียวก็ไม่ได้เปลี่ยนจากกิเลสมาเป็นความเมตตาได้ นั้นเหมือนกับจะต้องกรีดเนื้อพลิกเนื้อทีเดียวแหละนะรู้จักกรีดเนื้อพลิกเนื้อหรือไม่ ถ้าหากว่าเนื้ อข้างนอกของเรานั้นมันดำมากก็ต้องพลิกเอาเนื้อข้างในที่เป็นสีแดงๆขึ้นมาแทนทีเดียวนะ เพราะฉะนั้นการที่จะเป็นพุทธะนั้นจึงเป็นความยากลำบาก ลำบากเพราะว่าเรานั้นตามใจตัวของเราเองนั้นมาตั้งแต่เด็กจนโตเรานั้นยึดติดในลาภยศสักการะเงินทองมากเกินไปเรายึดติดในเงินทองมากเกินไปใช่หรือไม่ (ใช่) มีเงินก็นับเป็นน้องมีทองก็นับเป็นพี่และมีธรรมะนับเป็นอะไร ถามว่าอยากเป็นน้องเป็นพี่หรือเป็นพุทธะ(พุทธะ)ต้องอยากเป็นพุทธะใช่หรือไม่ (ใช่) พุทธะองค์นี้รู้สึกว่าไม่มีใครจะยอมนับด้วยเป็นพุทธะอยู่โดดเดี่ยวเอาหรือไม่(ไม่เอา) ถ้าอยากไม่โดดเดี่ยวนั้นจะต้องพยายามเข้ากับผู้อื่นให้ได้พยายามที่จะดึงญาติพี่น้องพ่อแม่ของเรานั้นให้เข้าใจธรรมะเหมือนที่เราเข้าใจใช่หรือไม่(ใช่) เพราะฉะนั้นการที่เรามาอยู่ที่นี่ก็มีคนจำนวนมากเป็นพี่เป็นน้องกับเรามีธรรมะเหมือนกันแต่พอกลับบ้านทำไมมีเราคนเดียวฉะนั้นสภาพแวดล้อมที่เรากลับไปเจอนั้นจึงเป็นความทุกข์ทรมานใช่หรือไม่ (ใช่) ไม่ต้องพูดถึงเรื่องอะไรใหญ่โตพูดถึงเรื่องการกินเจก็พอใช่หรือเปล่า (ใช่) เราอยู่ที่นี่มีคนกินเจกับเราเยอะ
แยะใช่หรือไม่(ใช่) พอเรากลับไปบ้านเป็นอย่างไร ทุกคนก็ กินธรรมดา กินเนื้อสัตว์เป็นเรื่องธรรมดาใช่หรือไม่(ใช่) พอนานวันเข้าแล้วกลับไปกินด้วยใช่หรือไม่ (ใช่) เราไม่สามารถดึงเวลาสองวันนี้ให้ยาวกว่านี้ได้เพราะเวลามีอยู่เท่านี้ก็คือเท่านี้เที่ยงตรงที่สุด ฉะนั้นศิษย์ของอาจารย์จึงต้องไปดึงใครจึงต้องรู้จักที่จะดึงญาติพี่น้องของตัวเราเองให้เขารู้ถึงธรรมะที่ล้ำค่า ถามว่าล้ำค่าตรงไหนล้ำค่าตรงที่ศิษย์ของอาจารย์นั้นสามารถที่จะเปลี่ยนแปลงตนเองได้เปลี่ยนจากคนที่ไม่ค่อยดีให้เป็นคนที่ดีมากกว่านี้ถามว่าการพูดธรรมะเช่นนี้ยากหรือไม่ หลายคนบอกว่าพูดธรรมะพูดยากพูดไม่เป็นเลยใช่หรือเปล่า (ใช่) เราพูดธรรมะไม่เป็นเลยไม่รู้ว่าจะพูดอะไรดีอาจารย์บอกว่าถ้ามีการพูดธรรมะด้วยการปฏิบัติตนเราทำตนของเราให้ดีขึ้นใช่หรือไม่(ใช่) หากว่าเป็นคนชอบโมโหบ่อยก็โมโหน้อยๆ หน่อย ถามว่าคนเห็นเราโมโหน้อยๆเขารู้สึกแปลกใจหรือไม่(แปลกใจ) แต่เขาแปลกนี้เขารังเกียจหรือเปล่า (ไม่) ไม่รังเกียจแต่ในขณะเดียวกันหากว่าเราเป็นคนที่โมโหบ่อยมากถามว่าคนแปลกใจหรือไม่ทำไมโมโหบ่อยแต่ถามว่าแปลกใจอันนี้รังเกียจหรือชมชอบ(รังเกียจ) เขารังเกียจเราที่เรานั้นเป็นคนขี้โมโหใช่หรือเปล่า (ใช่) เพราะฉะนั้นจึงต้องเปลี่ยนแปลงตนเองนั้นให้ดีขึ้นๆด้วยการเปลี่ยนแปลงตัวของเราเองก่อน การพูดธรรมะเช่นนี้ไม่ต้องใช้เสียงและจะกว้างใหญ่ไพศาลจะยาวไกลยิ่งกว่าสิ่งที่ตะโกนอีกบางคนบอกว่าตะโกนแล้วเสียงดังใช่หรือเปล่า (ใช่) แต่ถามว่าเราทำตนเป็นคนดีนั้นเสียงนี้จะไปไกลยิ่งกว่าอีก ทำได้หรือไม่ (ได้) มีคนเอยู่ดีๆเจตนาเดินมาเหยียบเท้าเราจะทำอย่างไร(ยิ้มรับ)อยู่ดีๆมีคนเจตนาเดินมาตบหน้าเราๆทำอย่างไรอยู่ดีๆมีคนเจตนาเดินมาเตะเราๆทำอย่างไร(ให้อภัย) ให้อภัยทำอย่างไร
ทำอย่างไรดี (เตือนเขา) คนไม่ดีชอบคำเตือนหรือเปล่า (ไม่ชอบ) แล้วเราเตือนเขาแล้วเขาจะทำอย่างไรดี มีคนเจตนาจะโกงเรา เราจะทำอย่างไร (ให้โกง) ให้โกงหมดเลยหรือเปล่า (ไม่หมด) ไม่หมดทำอย่างไรดี เขาอยากโกงหมดเลยไม่เหลือให้ด้วย ทำอย่างไรดี (ก็ให้ไม่หมด) ทำอย่างไรดีเขาหาทุกวิถีทางที่จะโกง มีคนเจตนามานินทาลับหลังทำอย่างไร (ยอมรับฟัง และปรับปรุง) เขาไม่ยอมให้เราได้ยินเลย เราได้ยินมาจากคนอื่น (เราก็ฝังว่าสิ่งที่ได้ยินนั้นเป็นจริงหรือเปล่าแล้วก็นำมาปรับปรุง) อยู่ดีๆมีคนเดินมาว่าเราทำอย่างไร (ยิ้มรับแล้วฟังที่เขาพูด) มีคนมาแย่งสิ่งที่รักที่สุดไปทำอย่างไรดี เป็นการยากที่เราจะตอบว่าเราควรจะทำอย่างไรดี ในสถานการณ์เช่นนั้นใช่หรือเปล่า (ใช่) ถามว่าถ้าเขาร้ายมาแล้วเราร้ายตอบเป็นอย่างไร อาจารย์ไม่บอกหลอกนะว่าแต่ละสถานการณ์จะแก้อย่างไร แต่ว่าอาจารย์จะรวบยอดอย่างเดียวก็คือว่า ถามว่าเขาร้ายมาเราร้ายตอบ เขาร้ายมาเขาเป็นคนร้ายถูกหรือเปล่า เราร้ายตอบเราเป็นคนอะไร (คนร้าย) ถามว่าอยากเป็นคนร้ายหรือเป็นคนดี (คนดี) อยากเป็นคนดี ถามว่าร้ายตอบได้ไหม (ไม่ได้) เพราะฉะนั้นจะต้องเป็นเรื่องของสติปัญญาใช่หรือไม่ (ใช่) หากว่าเขามาตบเตะ ชกตีซึ่งหน้านั้น เราเจ็บเพียงกายใช่หรือเปล่า (ใช่) หากเขาให้ร้ายทำไม่ดีด้วย เจ็บถึงใจใช่หรือไม่ ฉะนั้นเราถามตัวเองซิว่า เราจะเอาชนะเขาด้วยอะไร ถ้าเอาชนะเขาด้วยสิ่งร้าย เราก็จะกลายเป็นคนร้ายถูกหรือเปล่า (ใช่) เราบอกว่าเราดี แต่ถ้าเผอิญมีคนที่สามมานั่งมองเราทำ ว่าเราทำในสิ่งที่ไม่ดี เขาจะเห็นตั้งแต่ต้นไหมว่าคนอื่นนั้นมาให้ร้ายเราก่อน เขาอาจจะไม่เห็นใช่หรือไม่ (ใช่) เราก็กลายเป็นคนร้ายไปโดยปริยายใช่หรือไม่ (ใช่) ฉะนั้นการที่จะแก้ปัญหาต่างๆในชีวิตนี้ จึงเป็นเรื่องของสติปัญญาทั้งสิ้น หลายๆคนเจอเหตุการณ์นี้ เหตุการณ์ที่เป็นสามเหลี่ยม สามเหลี่ยมนั้นมีคู่เป็นคู่ๆใช่หรือเปล่า นึกออกไหมว่าสามเหลี่ยมสักอันหนึ่งมีคู่ไหน มีคู่นี้ กับคู่นี้ถูกหรือเปล่า แล้วคนนี้เป็นคนที่สาม นี่คือหนึ่งคู่ใช่ไหม แล้วคู่นี้อยู่คู่นี้ คนนี้กับคนนี้เป็นหนึ่งคู่ คนนี้เป็นคนที่เท่าไร (คนที่สาม) ถามว่าอยู่กันเป็นคู่ๆไหม (เป็น) ทุกคนมีหนึ่งคู่ ดูให้ดีๆ ฟังให้ดีๆที่อาจารย์พูด ทุกคนมีคู่หมดเลย ตอนนี้ศิษย์ของอาจารย์หลายคนก็อยู่ในสถานการณ์เช่นนี้ แต่ว่าในงานธรรมะอาจจะไม่เป็นคนหนึ่งร้ายไป คนหนึ่งดีมา แต่ความจริงแล้วดีด้วยกันทั้งคู่ แต่เกิดความผิดพลาดที่ตรงกลางเส้น มีความผิดพลาดที่อยู่ตรงกลางระหว่างคนนี้ที่ดีไปกับคนนี้ที่ดีมา แต่ว่าคนที่มองอยู่ตรงนี้เขาก็ยังมองว่าไม่ดีอยู่ แล้วคนที่อยู่ข้างนี้ก็ว่าคนข้างนี้ไม่ดี ทั้งที่จริงๆแล้วทุกคนดีหมดใช่หรือเปล่า (ใช่) ฉะนั้นจึงคิดให้ดี ในยามใดที่เราเห็น ที่เราคิดว่าผู้อื่นไม่ดี จงคิดสิว่านั่นเป็นธาตุอันแท้จริงหรือเป็นธาตุมายา อย่าใช้ตาสัมผัส ให้ใช้ใจสัมผัส สัมผัสได้ถึงความดีของเขาหลายๆครั้ง จึงบอกว่าทุกๆคนที่เป็นศิษย์ของอาจารย์นั้นเป็นคนดีหมด ไม่มีใครไม่ดีเลย แต่ไม่รู้อยู่กันอย่างไร มีอายตนะอยู่กี่อย่าง มีอยู่หกอย่าง ก็ใช้หมดเลย ใช้ตาดูเต็มที่ ใช้หู
ฟังเต็มที่ ใช้จมูกสัมผัสเต็มที่ ใช้ลิ้นเต็มที่ กาย ใจ ใช้เต็มที่ ถามว่าการที่เราอยากเป็นพุทธะนั้น ถ้าหากเราใช้สิ่งเหล่านี้เต็มที่จะได้ไหม (ไม่ได้) ให้ใช้อะไร มีอย่างหนึ่งต้องใช้ให้เต็มที่ ไม่ต้องกลัวเหนื่อย คืออะไรรู้ไหม (ปัญญา) ใช่หรือเปล่า กลัวปัญญาเหนื่อยไหมใช้เขามากไป (ไม่กลัว) ปัญญาไม่ได้อยู่ในความคิด ถ้าปัญญาอยู่ในความคิดถามว่า ทุกวันนี้ที่บางทีทำเรื่องเดือดร้อนไปคิดหรือยัง บางทีก็คิดแล้ว แต่ยังคิดได้ไม่ดีใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะฉะนั้นอยากจะได้ปัญญา ต้องลองคิดสักสามรอบ อยากจะได้ปัญญาลองใช้ใจแห่งพุทธะนั้นตัดสิน ลองสงบใจพิจารณาอย่าคำนึงถึงผลประโยชน์ แล้วสิ่งที่ออกมาอาจจะเป็นปัญญาก็ได้
ในการที่เราจะบำเพ็ญธรรมะไม่ใช่เรื่องง่าย อาจารย์ไม่กล้าพูดว่าการบำเพ็ญธรรมะเป็นเรื่องง่ายสำหรับศิษย์ เพราะว่าแต่ละคนนั้นต่างมีอุปสรรคเป็นของตน แต่อุปสรรคที่ยิ่งใหญ่ที่สุดนั้นคือใจของตัวเอง จิตใจที่ขึ้นๆ ลงเหมือนน้ำขึ้นน้ำลง บางครั้งก็ดีเสียจนอาจารย์ใจหาย บางครั้งก็ลงเสียจนหาไม่เจอ ใครก็ตามที่มีคนที่ตัวเองนำพาอยู่ลองถามตนเองสักนิดว่า เวลาเราขึ้นเขาก็ขึ้นตามกับเรามา แต่เวลาเราลงแล้วจะให้เขาไปอยู่ที่ไหน นั่นเป็นภาระหน้าที่ของเรา ในการเป็นพุทธะนั้นต้องอาศัยความตั้งใจอย่างยิ่ง ความตั้งใจที่กล้าแกร่ง ความตั้งใจที่แข็งแรง ชีวิตคนหนึ่งชีวิตนั้นบางครั้งเรามุ่งหมายอยากจะทำบางสิ่งบางอย่างให้สำเร็จ ถามว่าในชีวิตนี้ศิษย์ของอาจารย์เคยมุ่งหมายจะทำสิ่งใดไหม มีไหม (มี) ดังเช่นการเรียนจะเรียนให้สูง ให้สำเร็จถึงขั้นไหนที่เราตั้งใจ ดังเช่นชีวิตครอบครัว ความสามัคคีในบ้าน นั่นเป็นจุดมุ่งหมายในชีวิตของเราจุดหนึ่งเท่านั้น ใช่หรือไม่ (ใช่) แต่หากว่าใครก็ตามที่เคยมีจุดมุ่งหมายในชีวิตแล้วเคยลองพยายามก็จะรู้ว่าความตั้งใจนั้นเป็นเช่นไร การฝ่าความยากลำบากต่างๆ นั้นเป็นเช่นไร เมื่อเคยมีจุดมุ่งหมายในชีวิต อาจารย์อยากจะบอกว่าความตั้งใจนั้นเป็นสิ่งสำคัญ ศิษย์ของอาจารย์นั้นมานั่งฟังธรรมะด้วยความตั้งใจมา หลังจากที่เราได้เข้าใจแล้วเปลี่ยนความตั้งใจนี้เป็นจุดมุ่งหมายแห่งชีวิต เพราะชีวิตของคนเรานั้นแสนสั้น คำว่าจุดมุ่งหมายนั้นไม่ได้ตั้งขึ้นง่ายๆ ที่สำคัญนั้นคืออย่าได้หลอกลวงตัวเอง อย่าได้หลอกลวงคนอื่น เมื่อมีจุดมุ่งหมายแห่งชีวิตนั้นจึงจะสามารถนำไปสู่ความสำเร็จได้
อาจารย์อยากจะถามว่าชีวิตนี้มุ่งหมายอยากจะเป็นอะไร อยากเป็นคนรวยไหม (อยาก) อยากเป็นคนดีไหม (อยาก) อยากเป็นพุทธะไหม (อยาก) เป็นอะไรยากที่สุด อยากเป็นคนรวยศิษย์ก็ขยันหาเงินมากๆ อยากเป็นคนดีก็ขยันช่วยผู้อื่น คนที่ช่วยผู้อื่นนอกจากการช่วยตัวเองจึงเรียกว่าเป็นคนดีได้ ถ้าหากว่าทุกวันๆ ช่วยแต่ตนเอง คนนี้เป็นคนดีหรือเปล่า (ไม่) ถ้าหากว่าช่วยตนเองทุกวันหรือว่าช่วยเฉพาะญาติพี่น้องของตนเองทุกวันเลย คนนี้เป็นคนดีไหม ไม่ใช่คนดีนะ เพราะว่าเป็นแค่ความดีเฉพาะตัว ไม่นำออกไปสู่ผู้อื่น จึงไม่เรียกว่าเป็นคนดี แต่ถามว่าเป็นพุทธะทำอย่างไร ยากกว่าการเป็นคนดีไหม (ยากกว่า) เป็นคนดีนั้นแค่ช่วยผู้อื่นแต่เป็นพุทธะนั้นต้องเสียสละเพื่อผู้อื่น เสียสละอะไรบ้าง (ต้องสละทั้งร่างกายและจิตใจ) เวลาที่เรานั้นจะมั่นคงในทางธรรมก็ต้องมั่นคงเช่นนี้ บางทีถ้ามีคนอยากจะดึงมรรคผลไปจากมือ เราจะยอมให้เขาดึงง่ายๆ หรือเปล่า (ไม่ยอม) ไม่มีมรรคผลก็ไม่เรียกพุทธะเหมือนกัน เพราะขึ้นไปแล้วไปเคว้งคว้างเหมือนเมฆลอยไปลอยมา เพราะฉะนั้นการที่อาจารย์นั้นให้แอปเปิ้ลเหมือนกับให้ศิษย์ของอาจารย์ไปเริ่มสร้างมรรคผลแห่งตนเอง มรรคผลนี้จะยอมให้ผู้อื่นดึงไปง่ายๆ หรือเปล่า บางทีเราออกไปเจอคนว่า โจมตีเรา ให้ร้ายเรา เราจะทนได้หรือเปล่า ถ้าเราทนไม่ได้แล้วไปตามที่เขาพูด ตกไปตามที่เขาพูด เราก็จะเป็นอะไร ตกมาจากนิพพานก็ลงมาสวรรค์ ตกมาจากสวรรค์ก็เป็นมนุษย์ แต่ถ้าหากว่าแย่ที่สุดก็คือตกมาจากมนุษย์ลงไปนรก อย่าตกจากมนุษย์ลงไปนรกนะ เพราะว่านรกเป็นความทุกข์ขมมากๆ เพียงแต่ไม่ได้ใช้ระยะเวลายาวนานเท่ากับตอนที่เป็นปุถุชนเช่นนี้เท่านั้น
ปัญญาสว่างได้หรือเปล่า คนที่ยังสงสัยอยู่ถามตัวเองสิว่าเอาความสงสัยที่ออกมาจากใจทิ้งไปชั่วคราวได้หรือเปล่า ถ้าหากว่าสงสัยมากๆ ก็ฟังอะไรไม่เข้าใจ ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะฉะนั้นสงสัยอาจาย์สู้สงสัยตัวเองดีกว่า เมื่อคิดอะไรทำไมช่างรวดเร็วว่องไว การที่อาจารย์มาอย่างนี้ไม่ได้บอกว่าให้ศิษย์ของอาจารย์นั้นยึดติดในรูปลักษณ์ที่อาจารย์ใช้อยู่ เพราะอาจารย์นั้นสำเร็จเป็นพุทธะแล้ว ไม่จำเป็นที่จะต้องมานั่งทำเช่นนี้ก็ได้ ทั้งๆ ที่อาจารย์มาอย่างนี้ อาจารย์ก็ไม่อยากให้ศิษย์ยึดติดในรูปลักษณ์ที่ใช้ เพราะการบำเพ็ญธรรมะนั้นบำเพ็ญตามอะไร การบำเพ็ญธรรมะนั้นไม่ใช่บำเพ็ญตามใจตัวเอง แต่การบำเพ็ญธรรมะนั้นไม่ใช่บำเพ็ญตามรูปลักษณ์เช่นเดียวกัน แล้วให้บำเพ็ญตามอะไร สิ่งที่ให้บำเพ็ญตามคือหลักสัจธรรม สิ่งที่อาจารย์พูดขอให้ฟัง ให้เข้าไปสู่ใจ เอาเสียงต่างๆ เข้าไปสู่ใจแล้วไปตั้งมั่นปฏิบัติ ในการที่ศิษย์ของอาจารย์มานั่งฟังเช่นนี้ก็ถือว่าเป็นการเพิ่มพูนความรู้ให้กับตนเอง เมื่อรู้จึงปฏิบัติได้ เพราะฉะนั้นการที่เราจะไปปฏิบัตินั้นจึงมีแกนสำคัญคือความรู้ ความรู้เป็นแกนสำคัญของการปฏิบัติ
การบำเพ็ญธรรมมิใช่การบำเพ็ญตามรูปลักษณ์เช่นเดียวกันแล้วให้บำเพ็ญตามอะไรสิ่งที่ให้บำเพ็ญตามคือหลักสัจธรรมสิ่งที่อาจารย์พูดขอให้ฟังให้เข้าไปสู่ใจเอาเสียงต่างๆนั้นเข้าไปสู่ใจและไปตั้งมั่นปฏิบัติศิษย์ของอาจารย์มานั่นฟังเช่นนี้ก็ถือว่าเป็นการเพิ่มพูนความรู้ให้กับตัวเองเมื่อรู้จึงปฏิบัติได้ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะฉะนั้นการที่เราจะไปปฏิบัตินั้นจึงมีความสำคัญนั้นก็คือความรู้ความรู้เป็นแกนสำคัญของการปฏิบัติ การปฏิบัตินั้นก็เป็นผลงานของความรู้เหล่านั้นเพราะฉะนั้นบางคนถึงแม้ว่าจะรู้มากแต่หากว่าไม่ได้ทำสิ่งใดที่ตัวเองรู้เลยถามว่ามีคุณค่าหรือไม่(ไม่มี) ถึงแม้ว่าจะรู้มากกว่านี้ รู้มากกว่าคนที่อยู่ที่นี่ทั้งหมด รู้มากกว่าที่อาจารย์พูดไปซะอีกแต่ถามว่าไม่เคยทำอะไรเลยคนๆนี้ได้ชื่อว่าเป็นผู้มีความรู้หรือไม่(ไม่มี) ฉะนั้นจึงบอก ว่าทุกๆขณะจิตนั้นให้มองให้เห็นตนเองเมื่อคนอื่นเตือนเราไม่ได้เราจึงต้องรู้จักที่จะเตือนตัวเองๆให้มากๆ ให้ตนเองนั้นอยู่บนทางสายกลางให้ตนเองนั้นเดินได้อย่างถูกต้อง ความมุ่งมั่นที่อาจารย์พูดไปเมื่อครู่นี้ในโลกมนุษย์นี้ยังหาได้ยาก แม้ว่าศิษย์ของอาจารย์จะยื่นอยู่ที่นี่เต็มไปหมดหรือนั่งที่นี่เต็มไปหมดแต่สิบคนนี้หาได้สักห้าคนได้ไหมก็ยังเป็นเรื่องที่ค่อนข้างจะยากในการยุคนี้ในขณะที่โลกมนุษย์นั่นวุ่นวายมากๆมีมีทั้งภัยธรรมชาติและภัยที่มนุษย์สร้างมีทั้งภัยที่อยู่ในใจของมนุษย์เองความคิดที่ไม่ดีสิ่งที่ไม่ดีที่เกิดขึ้นในโลกมนุษย์นี้หากว่าเราไม่รู้จักช่วยกันแม้ฟ้าดินจะเอาธรรมะลงมาโปรดแม้จะพาเข้าสู่ยุคสามแล้วแต่หากว่าศิษย์ของอาจารย์นั้นไม่หมั่นที่จะตรวจทานตนเองไม่หมั่นแก้ไขตนเองแม้ว่าจะเกิดมาทันยุคนี้แม้ว่าจะได้เป็นศิษย์ของอาจารย์ก็ไม่แน่ที่จะสำเร็จเป็นพุทธะหรือไม่จึงเป็นเรื่องที่สำคัญที่เรานั้นจะต้องมานั่งมองตนเอง เมื่อเราดีพร้อมเหมือนกับการทอผ้าหนึ่งผืน ทอด้วยอะไรทอด้วยด้ายที่ละเส้นใช่หรือไม่(ใช่) ด้ายที่ละเส้นๆตอนนี้อาจารย์ก็เหมือนคนที่ทำหน้าที่ทออยู่ส่วนศิษย์ของอาจารย์นั้นก็เป็นด้ายที่ละเส้นที่อยู่บนการทอครั้งนี้ อาจารย์อยากจะทอผ้าผืนนี้ให้สำเร็จเป็นผืนหนี่งผืน ให้ผ้าผืนนี้นั้นเป็นสิ่งที่มีเกียรติของโลกเป็นเกียรติของยุคสามให้ผ้าที่ทออยู่นี้ประดับไว้ในแดนโลกให้คนรุ่นหลังได้เคารพสักการะให้ศิษย์ได้เป็นส่วนหนึ่งของผู้ที่เป็นฑูตในยุคสาม ถามว่าเมื่อใครก็แล้วแต่ต้องการที่จะมาอยู่บนผ้าผืนนี้ทุกคนต้องทำตัวให้เป็นสีขาวใช่หรือไม่(ใช่) ถามว่าต้นๆขาวปลายๆดำได้หรือไม่(ไม่ได้) หรือว่าปลายๆดำต้นๆขาวได้หรือไม่(ไม่ได้) เพราะฉะนั้นแต่ละคนก็เหมือนกับด้ายเส้นหนึ่งเท่านั้น อาจารย์ไม่อยากจะเปรียบเทียบศิษย์ของอาจารย์ให้ยิ่งใหญ่ไปกว่านี้แต่อยากจะเปรียบเทียบว่าทุกคนนั้น แม้จะเป็นอะไรก็แล้วแต่ก็เหมือนกับเส้นด้ายเส้นหนึ่งที่เรานั้นจำเป็นจะต้องกวดขันตนเอง เวลาที่ศิษย์นั้นตรวจสอบตนเองก็จงดูว่าเรานั้นเป็นด้ายสีขาวเส้นนี้หรือยังพร้อมหรือไม่ที่จะมารวมกับผู้อื่นที่เป็นสีขาว ถ้าหากว่าเราไม่ใช่สีขาว ถ้าหากว่าโดนดึงขึ้นไป แม้เราเส้นเดียวถามว่าคนอื่นเห็นหรือไม่ว่าผ้าผืนนี้ไม่ขาว(เห็น)
ก็จะเห็นได้ว่าผ้าผืนนี้ไม่ใช่สีขาวเพราะเราเพียงคนเดียว แต่ที่กลัวกว่านั้นก็คือว่าจะไม่ได้ขึ้นมาอยู่บนผ้าผืนนี้ด้วยซ้ำเพราะว่าเรานั้นขาวไม่พอ
อาจารย์ไม่ทิ้งศิษย์ แล้วศิษย์ทิ้งอาจารย์หรือเปล่า (ไม่ทิ้ง) แต่เวลาถามว่า มาสถานธรรมดีหรือไม่ ตอบว่าอย่างไร (ดี) ไม่ใช่ตอบว่ามีเวลาหรือ ใช่หรือเปล่า หลายคนตอบว่าไม่มีเวลาใช่หรือไม่ (ใช่) ถามว่าไม่มีเวลานี่ทิ้งใคร อาจารย์จะบอกให้ จริงๆแล้ว ไม่ได้ถือว่าเป็นการทิ้งอาจารย์ แต่การทิ้งสถานธรรมไปห่างไป ยิ่งห่างก็ถือว่าเป็นการทิ้งกันอยู่ดี ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะว่ามนุษย์เป็นอย่างไร พอนานวันเข้า หลายวันเข้า หากว่าหนึ่งวันไม่มา สองวันไม่มา สามวันไม่มา อาทิตย์หนึ่งไม่มา สองอาทิตย์ไม่มา เป็นอย่างไร ใจก็ห่างขึ้นเรื่อยๆใช่หรือไม่ (ใช่) ความมั่นใจ ความแน่ใจ ก็มีน้อยลงทุกๆวันใช่หรือเปล่า (ใช่) แล้วยิ่งนับวันก็ยิ่งเป็นอย่างไร ยิ่งห่างไปนะ ถามว่าเราอยากเดินทางพุทธะ อยากจะเดินทางเส้นนี้ไป แต่ว่าเราอยู่ที่ไหน เราไปอยู่ทางอีกเส้นหนึ่ง และเราบอกว่า เราอยากจะเดินทางเส้นนี้ ถามว่าเราจะเดินได้ไหม (ไม่ได้) ฉะนั้นการที่เราบอกว่าเราไม่มีเวลาถ้าอาจารย์บอกว่าไม่มีเวลาบ้างเป็นอย่างไร ไม่ได้ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะฉะนั้นพยายามที่จะเจียดเวลาให้กับตัวเองมากๆ ดีหรือเปล่า (ดี) หากมีเวลากินข้าวก็มีเวลาบำเพ็ญธรรม หากมีเวลาทำธุระส่วนตัวก็มีเวลาไปช่วยคน ถืออย่างนั้นดีไหม (ดี) หากมีเวลาทำมาหากิน ก็มีเวลาที่จะมาช่วยงานสถานธรรม เอาอย่างนั้นก็แล้วกันนะ (พระอาจารย์เมตตาให้นักเรียนในชั้นวงพระโอวาท)
“ผู้ศึกษาที่จริงนั้นคือได้ ลงมือไปค้นแก่นแท้และปฏิบัติ”
หมายความว่าผู้ที่ศึกษาอย่างแท้จริง ผู้ที่ตั้งใจศึกษาธรรมะคือผู้ที่ได้ลงมือ การศึกษานั้นไม่ใช่การที่เรามานั่งฟังอย่างเดียว การศึกษาคือการลงมือไปปฏิบัติ คือภาคปฏิบัติ ในภาคปฏิบัติต่างๆ นั้นจะได้เห็นถึงประสบการณ์แท้จริง การแก้ปัญหาอย่างแท้จริง บางคนนั้นอาจจะยังไม่เคยได้เข้าชั้นเรียน แต่บางคนนั้นก็มีจิตที่บำเพ็ญแล้วสูงล้ำ แต่การเข้าชั้นฟังธรรมะนั้นเพื่อให้เราได้รู้ในสิ่งที่เรายังไม่รู้เพื่อเป็นการฝึกที่ให้เราอ่อนน้อมลองฟังผู้อื่นดู เพื่อจะขอความที่เขานั้นบำเพ็ญมาก่อน เพราะฉะนั้นถึงแม้จะรู้หรือไม่รู้นั้นก็คือต้องฟังให้ได้ แม้เราจะมีสิ่งใดที่เหนือหรือวิเศษกว่าก็ยังจะต้องทำตนเหมือนคนที่ไม่รู้ให้ได้ ฉะนั้นผู้ที่ศึกษาจริงนั้นคือผู้ที่ลงมือค้นถึงแก่นแท้โดยการปฏิบัตินั่นเอง ผู้ที่ศึกษานั้นเป็นอย่างไรอีก คือผู้ที่ไม่พาลโมโห ไม่เป็นคนที่ช่างพาล ช่างโมโหง่าย เพราะผู้ที่โมโหนั้นคือผู้ที่ประมาท การโมโหนั้นทำให้คนเรานั้นขาดสติไม่สามารถที่จะยับยั้งชั่งใจได้ เพราะฉะนั้นผู้ที่ประมาทจึงศึกษาธรรมะไม่รอด
“ทั้งไม่อาจทำผิดซ้ำดั่งขาดวิจารณญาณ”
คือการที่เรานั้นศึกษาธรรมะ เมื่อศึกษาแล้ว รู้แล้ว เข้าใจแล้ว จะบอกตัวเองว่ารู้แล้วยังทำนั้นเป็นเรื่องที่ยากอภัย ฉะนั้นเมื่อรู้ว่าสิ่งใดที่ผิดแล้ว สิ่งใดไม่ถูกไม่ควรจึงต้องพยายามที่จะระวังไม่ยอมให้ผิดซ้ำสอง เพราะถ้าหากมีครั้งที่สองก็คงจะมีครั้งที่สาม ขอให้หยุดไว้ในตอนที่เราผิดครั้งแรกก็พอแล้ว แต่หากมีครั้งที่สอง ครั้งที่สามมา จะต้องรู้จักระมัดระวังตนเองเป็นสองถึงสามเท่า
“เมื่อเดินทางอริยะใจต้องมั่นคง”
ถ้าหากว่าจะเดินทางอริยะนี้ เส้นทางเส้นนี้ต้องมีใจที่มั่นคง ไม่คอยแปรขึ้นลงตามอารมณ์ผัน ไม่ใช่ว่าอยากจะบำเพ็ญก็มา ไม่อยากจะบำเพ็ญก็อยู่บ้าน ฉันกลัวความยากลำบากฉันก็ไม่อยาก อารมณ์ฉันขึ้นๆ ลงๆ ผู้บำเพ็ญเป็นอย่างนั้นได้ไหม
“แบกรับความเหนื่อยยากทุกข์ได้นานๆ”
หมายความว่า ต้องยอมที่จะอยู่ท่ามกลางความทุกข์นี้ได้อย่างนานวันทีเดียว เพราะว่าความทุกข์เดิมทีนั้นต่อให้เราไม่อยากจะมีก็มี ต่อให้เราไม่อยากจะเหนื่อยก็เหนื่อย ความยากต่อให้หนีเท่าไรก็ยังเจอ ใช่หรือไม่ (ใช่) เพราะฉะนั้นแทนที่จะวิ่งหนีก็แบกมันขึ้นมา แบกความเหนื่อยยากอันนี้ไม่ใช่แบกเพื่อตนเองแต่เป็นการแบกความเหนื่อยยากแทนผู้อื่นด้วย
จิตใจของอริยะนั้นจะต้องเป็นจิตใจที่เสียสละเพื่อผู้อื่นได้ การที่จะกลับคืนบ้านนั้นต้องมีมรรคผลที่พร้อมสมบูรณ์ หลายๆ คนเป็นผู้สร้างกุศลเก่ง แต่ชอบเผากุศลหมด สร้างมาเสร็จแล้วก็เผาทิ้ง ถามว่ามีมรรคผลไหม (ไม่มี) จริงๆ แล้วมีกุศลไหม เคยมีแต่ไม่มี เหมือนทำได้เยอะแต่ไม่เหลือ ใครเป็นอย่างนี้บ้าง ทำได้เยอะไหม อาจารย์บอกทำได้เยอะ ถ้าหากศิษย์ไม่เผาทิ้งป่านนี้ก็เยอะกว่าผู้อื่น เพราะฉะนั้นถามว่ามองได้ไหมว่าคนนี้ทำมากแล้วคนนี้มีกุศลเยอะ อาจารย์บอกยังไม่แน่ ถามตนเองสิว่าตนเองนี้นมีอารมณ์ร้ายหรือเปล่า ยึดติดมากหรือเปล่า ฟุ้งซ่านหรือเปล่า เปลี่ยนแปลงรวดเร็วเกินไปหรือเปล่า ต้องถามตัวเองให้ดี เราจะเป็นผู้ตอบคำถามของตัวเราได้ดี
(พระอาจารย์เมตตาประทานพระโอวาทซ้อนพระโอวาท “เส้นทางอริยะ”)
“เส้นทางอริยะ” คืออะไร คือเส้นทางของผู้ที่ตั้งใจที่จะบำเพ็ญกลับคืนขึ้นสู่นิพพาน เส้นทางของอริยะนั้นมีอยู่ที่เรา และเราเป็นผู้มองเห็นได้ มองเห็นอันนี้ไม่ได้ใช้ตา มองเห็นอันนี้ใช้วิจารณญาน ใช้ปัญญา เวลาที่เราเดินไปตามเส้นทางนี้นั้นทุกครั้งก็จะมีอุปสรรค ตอนที่เราเดินไปเส้นทางนี้มีความเจ็บปวด เพราะว่าเดินสวนกระแส ในคราที่เรานั้นเป็นปุถุชนเช่นนี้ ทุกๆ วันนี้ทางที่เราเดินอยู่ทุกวันเรียกว่าเป็นทางแห่งปุถุชน หาเช้ากินค่ำ หาให้พอกิน หาให้พอใช้ ลาภยศสรรเสริญต่างๆ แต่เรายิ่งเดินทางเส้นนี้เท่าไร ทางเส้นนี้เหมือนกับเป็นทางที่ลาดลง สะดวดสบาย ง่ายดาย แต่ไม่สามารถพาศิษย์นั้นกลับคืนขึ้นนิพพานได้ แต่ทางอริยะเหมือนกับการปีนภูเขา ใครสามารถขึ้นไปถึงยอดภูเขาก็คือสามารถที่จะไปฝึกฝนเป็นอริยะได้ ฉะนั้นจึงหวังว่าเมื่ออาจารย์มอบทางเส้นนี้ให้เป็นปริญญาบัตรแล้ว หวังว่าศิษย์ของอาจารย์ทุกคนนั้นสามารถที่จะเดินทางเส้นนี้ได้อย่างตลอดรอดฝั่ง เดินได้ไหมเส้นทางเส้นนี้ ขอให้มีความสำเร็จกันทุกคนนะ
(พระอาจารย์เมตตาประทานผลไม้ให้กับญาติธรรมที่มาจากประเทศลาว)
เห็นไหมว่าเราเดินทางมาไกลแล้ว ยังมีคนเดินทางมาไกลกว่าเราอีก เพราะฉะนั้นการบำเพ็ญธรรมะนั้นไม่ใช่ว่าแบ่งแยกเด็ก ผู้ใหญ่ หรือว่าแบ่งแยกคนที่อายุมาก อายุน้อย ผู้ชาย ผู้หญิง ขาวหรือดำ ไม่ได้แบ่งแยกตรงนี้ ทุกคนต่างมีพุทธจิตธรรมญาณสามารถบำเพ็ญได้เหมือนกันทั้งสิ้น จึงหวังว่าเมื่อเขาเดินทางมาไกลแล้วจะเป็นบทเรียนให้เรา จะเป็นกำลังใจให้เราในการบำเพ็ญต่อๆ ไป ดีไหม
ในชาตินี้ได้เกิดเป็นคนไม่ใช่เรื่องง่ายเลย หากว่าศิษย์นั้นจับพลัดจัลพลูเกิดเป็นหมู หมา กา ไก่ให้เขาเชือด ให้เขากิน จะดีไหมชีวิตนี้ ชีวิตนี้ก็ไม่ดีเลย แต่ชาตินี้หัวชี้ฟ้า ขาเหยียบดิน เป็นสิ่งที่มีคุณค่าที่สุด แม้ว่าเราจะไม่มีทรัพย์สินเงินทอง แต่ว่ามีร่างกายอันนี้ดีกว่าหรือเปล่า เงินทองนั้นมีวันหมดสูญไปได้ภายในเวลาไม่กี่ปี แต่ว่าร่างกายของเรานี้สามารถยืนยงได้หลายสิบปี ฉะนั้นเกิดมาเป็นมนุษย์แล้ว หนึ่งชาตินี้คุ้มค่าหรือไม่ที่ได้เกิดมา ก็ย่อมอยู่ที่เรานั้นทำสิ่งใด มนุษย์นั้นเกิดท่ามกลางฟ้าและดิน ประเสริฐกว่าสัตว์ทั้งมวล อยู่กลางระหว่างสวรรค์และนรก อยากจะไปสวรรค์ก็ทำได้ ก็ทำดีให้มากๆ อยากจะไปนรกก็ทำชั่วให้มากๆ แต่อยากจะไปสูงกว่านั้น ไปนิพพานก็เดินตามอาจารย์มา ไม่ใช่เรื่องยากเย็นอะไรในการที่เรานั้นจะบำเพ็ญธรรมสักชาติหนึ่ง หากว่าศิษย์นั้นไม่มีบุญที่จะเป็นพุทธะ มีหรือจะได้รับธรรมะในครานี้ ฉะนั้นอย่าดูถูกตนเองดีหรือไม่ (ดี) อย่าบอกนิพพานไกลเกินเอื้อม เพียงแต่เราไม่รู้จักเอื้อม ไม่พยายามที่จะเอื้อม ชั้นเรียนชั้นนี้เป็นชั้นแรกของสถานธรรมที่นี่ และเป็นชั้นสุดท้ายของการประชุมธรรมในครึ่งปีนี้ อาจารย์นั้นมีความห่วงใย ทุกครั้งๆ ที่อาจารย์นั้นขาดหายไม่ได้มาพบปะกันในงานประชุมธรรม อาจารย์ก็ต้องทนเห็นศิษย์ของอาจารย์นั้นร่วงหล่นไป เป็นเพราะอะไรเราถึงขาดหายไป เพราะอะไรพี่น้องของเราจึงไม่ยอมบำเพ็ญต่อ ศิษย์รู้ไหม เพราะว่าเขามั่นคงไม่พอ มีศรัทธาในตอนแรก แต่ไม่อาจจะเหนี่ยวรั้งศรัทธาของตนเองได้ตลอดไป เพราะว่าใจของคนนั้นมันรวดเร็วมาก เมื่อศิษย์รู้เช่นนี้จงได้เก็บไปเป็นบทเรียนของตัวเราเอง อย่าให้เหตุการณ์เหล่านี้มาเกิดขึ้นกับเรา อีกทั้งเมื่ออาจารย์ไม่ค่อยได้มาแล้ว ขอให้ศิษย์นั้นรู้จักส่งเสริมกันให้มากๆ สิ่งใดที่ดีๆ นั้นให้ขยันพูด สิ่งใดที่ไม่ดีนั้นอย่าได้พูด สิ่งใดดีๆ ให้ขยันทำ สิ่งใดไม่ดีอย่าได้ทำ สิ่งใดที่ดีนั้นให้คิด สิ่งใดที่ไม่ดีให้ตัดทิ้ง หมั่นแก้ไขตนเอง สิ่งใดที่อาจารย์เคยพูด เคยกล่าวไป ตอนนั้นงานยุ่งๆ อาจจะไม่ได้เก็บมาใส่ใจ ไม่ได้คิดพิจารณาให้ถ้วนถี่ แต่ตอนนี้ให้กลับไปพิจารณาให้ถ้วนถี่ แก้ไขให้จริงจัง ท่ามกลางงานธรรมะที่ยุ่งๆ ท่ามกลางโลกที่วุ่นวาย ใจของเรานั้นต้องนิ่ง นิ่งมากๆ เอาชนะทุกสิ่งทุกอย่างที่อยู่รอบตัวด้วยความดีของเรา อาจารย์เคยบอกไว้เมื่ออาทิตย์ก่อน บอกว่าผู้บำเพ็ญธรรมะนั้นก็เหมือนสลากที่ติดอยู่บนยา ธรรมะนั้นเสมือนยาที่อยู่ในขวด ยานี้ดีเท่าไรไม่มีใครรู้ได้ แต่ผู้บำเพ็ญนั้นเหมือนสลากยา เราทำดีมากเท่าไร คุณสมบัติก็ยิ่งขึ้นมามากเท่านั้น ความดีของเรายิ่งถูกระบุไป เมื่อระบุไว้มากๆ คนเอาไปกินแล้ว คือคนได้มองเห็นเราแล้วว่าเราเป็นคนดีจริง เขาก็บอกว่ายานี้เป็นยาที่ดี ใช่หรือไม่ (ใช่)
ท่ามกลางงานธรรมะที่ยุ่งๆ ท่ามกลางโลกที่วุ่นวาย ใจของเรานั้นต้องนิ่งมากๆ เอาชนะทุกสิ่งทุกอย่างที่อยู่รอบตัวด้วยความดีของเรา อาจารย์เคยบอกไว้เมื่ออาทิตย์ก่อน ว่าผู้ปฏิบัติธรรมนั้นก็เหมือนฉลากยา ธรรมะก็เหมือนยาที่อยู่ในขวด ยานี้ดีเท่าไรไม่มีใครรู้ได้ แต่ผู้บำเพ็ญนั้นเหมือนฉลากยา เราทำดีมากเท่าไร คุณสมบัติก็ยิ่งขึ้นมากเท่านั้น ความดีของเราเมื่อถูกระบุไปมากๆ คนเมื่อเอาไปกินแล้วคือคนได้มองเห็นเราแล้ว ว่าเป็นคนดีจริงๆ เขาก็บอกว่ายานี้เป็นยาที่ดีใช่หรือไม่ (ใช่) แต่ถ้าเราทำได้ไม่ดี ฉลากยานี้ก็ยับยู่ยี่ คุณสมบัติที่ติดบนฉลากยาคงทำให้คนกิน แล้วจะตาย แบบนี้ก็ไม่มีใครอยากจะกิน เหมือนเป็นยาอันตรายมีรูปหัวกะโหลกไขว้เป็นยาห้ามรับประทาน แล้วศิษย์คิดว่าจะเป็นผลดีไหม (ไม่ดี) จึงหวังว่าศิษย์ของอาจารย์นั้นจะรู้จักทำตนให้ดี ความผิดน้อยๆก็อย่าไปทำ ความดีแม้เล็กน้อยไม่ขี้เกียจทำ ถ้าทำได้เช่นนี้ทุกๆวันทุกๆเวลา ก็จะเป็นคนดีมากขึ้น น่าเสียดายที่ศิษย์ของอาจารย์นั้นไม่ใช่เช่นนี้ แต่หลายๆคนนั้นความผิดเล็กน้อยก็ไม่ค่อยใส่ใจ ทำเสียทุกวัน วันละเล็กวันละน้อย ความดีที่เล็กน้อยมองข้ามไป ชอบทำดีแต่ความดีที่ใหญ่ๆ หลายวันผ่านไปหัวใจนั้นเหมือนถ่าน กองๆนั้นเป็นกองของความดีหรือความไม่ดี ตัดสินใจเอาเอง ให้สั่งสมความดีให้มาก ให้คู่กับเรา อาจารย์บอกแล้วว่าเป็นคนดีให้ถึงที่สุด เป็นพุทธะในก้าวแรก หากเราทำในสิ่งที่พุทธะทำเราก็เป็นพุทธะ หากเราทำในสิ่งที่มารทำเราก็เป็นมาร หากเราทำในสิ่งที่ปุถุชนทำเราก็เป็นปุถุชน ชั่วชีวิตนี้ทำเรื่องใดก็เป็นอย่างนั้น โกหกใครก็ได้ โกหกตนเองไม่ได้ ใช่หรือไม่ (ใช่) ทำงานธรรมะนั้นอย่าเร่งร้อนให้ทุกก้าวนั้นก้าวด้วยความมั่นใจตรวจสอบแล้วใคร่ครวญแล้วระวังแล้ว แม้ว่าเรื่องราวหลายเรื่องเป็นเรื่องของฟ้าดิน สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ธรรมะลงมาจากเบื้องบนแต่หากมนุษย์ทุกคนร่วมกันประมาทจะให้เบื้องบนช่วยอย่างไร จึงหวังให้ศิษย์ทุกๆ คนนั้นระมัดระวัง สิ่งดีๆ เกิดขึ้นง่ายเพราะศิษย์ของอาจารย์ ใช่ไหม (ใช่)
อาจารย์มอบเส้นทางอริยะไว้เตือนใจศิษย์ทุกคน หลังจากนี้เดินเส้นทางนี้ด้วยจิตใจที่เข้มแข็ง ด้วยจิตใจที่มุ่งหน้า อย่าท้อถอยต่ออุปสรรคต่างๆ นานา อย่าฝืนในสิ่งที่อาจารย์เคยบอกว่ามันไม่ดี อย่าไปทำ อย่าเป็นคนดื้อของอาจารย์ หวังว่าวันหน้าอาจารย์กลับมาก็ยังได้เจอศิษย์ของอาจารย์ทุกๆ คนให้ดีพร้อมขึ้นทุกวัน ให้ก้าวหน้าขึ้นทุกปี ให้เป็นคนดีที่คนอื่นเขายกย่อง ให้เป็นบุตรที่น่ารักของพระแม่องค์ธรรม ขององค์มารดา จงใช้เวลาที่เหลือในชีวิตนี้ในการศึกษา ปฏิบัติ ทำดี มุ่งหน้าเส้นทางอริยะนี้เถิดนะ วันหน้าเจอกันใหม่นะ ลาก่อน
พระอาจารย์จี้กงเมตตาประทาน
พระโอวาทซ้อนพระโอวาท “เส้นทางอริยะ”
ผู้ศึกษาที่จริงนั้นคือได้ ลงมือไปค้นแก่นแท้และปฏิบัติ
ไม่พึงพาลโมโหดั่งผู้ประมาท ทั้งไม่อาจทำผิดซ้ำดังขาดวิจารณญาณ
เมื่อเดินทางอริยะใจต้องมั่นคง ไม่คอยแปรขึ้นลงตามอารมณ์ผัน
แบกรับความเหนื่อยยากทุกข์ได้นานนาน กลับคืนบ้านด้วยมรรคผลพร้อมสมบูรณ์